(Zawgyi/Unicode)
ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်တွေအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်တယ်ဆိုတဲ့ စွဲချက်နဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ဂန်ဘီယာနိုင်ငံဖက်က စွဲဆိုထားတဲ့အမှုဟာ တရားမျှတမှုရရှိမယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်ပြေးလာကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေဘက်က မျှော်လင့်နေပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စား အမှုရင်ဆိုင်ဖို့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် အခု ICJ တရားခွင်ရှိရာ the Hague မြို့ကို ရောက်ရှိနေပါပြီ။ ဒီ တရားခွင်နဲ့ပတ်သက်လို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဘက်က ဘာလို သဘောထားနေကြပါသလဲ၊ Reuters သတင်းဌာန မေးမြန်းထားချက်တွေကို အခြေခံပြီး မဆုမွန်က တင်ပြပေးပါမယ်။
နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJမှာ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်တွေကို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတရားစွဲဆိုမှုမှာ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်တွေအတွက် တရားမျှတမှုရဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားအနီး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေက တောင်းဆိုကြပါတယ်။ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်တွေ အစုအပြုံလိုက် ထွက်ပြေးကြရတဲ့အထိ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး OIC အစ္စလာမစ်နိုင်ငံတွေရဲ့ကိုယ်စား ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံကနေ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလက တရားစွဲဆိုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးကိုတောင် လက်ခံမထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်လည်းဖြစ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အကျိုးစီးပွားအတွက်ကာကွယ်ရန်ဆိုပြီး တရားသွားရင်ဆိုင်ဖို့ ICJ ကို ရောက်ရှိနေပါတယ်။ ကြားနာစစ်ဆေးမှုတွေကို မနက်ဖြန်မှာ စတင်မှာပါ။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားအနီး ကုတုပလောင်ရိုဟင်ဂျာစခန်းထဲက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် တဦးကတော့ သူတို့အရေးအတွက် တရားစွဲဆိုပေးခဲ့သူတွေကို ကျေးဇူးတင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ အထိ တရားစွဲဆိုပေးခဲ့တဲ့သူတွေကို တကယ်ပဲ အလေးအနက်ထား ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်တွေအတွက် တရားမျှတမှုရချင်ပါတယ်။ စစ်မှန်တဲ့ တရားခွင်ဖြစ်မယ်လို့လည်း မျှော်လင့်ပါတယ်။ ကျနော်တို့အတွက် တရားမျှတမှုရဖို့ အလ္လာအရှင်မြတ်ဆီမှာ ဆုတောင်းပါတယ်။”
ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် Abul Fayaz ပြောသွားတာပါ။ ဒီ သတ်ဖြတ်မှုဖြစ်စဉ်အတွက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင်မှာလည်း တာဝန်ရှိတယ်လို့လည်း Abu Fayaz က ပြောပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်၂၀၁၇ ဩဂုတ်လကုန်တုန်းက ARSA အကြမ်းဖက်အဖွဲ့က အစိုးရလုံခြုံရေးစခန်းတွေကို တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့နောက်၊ စစ်တပ်က နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်ရာမှာ ရိုဟင်ဂျာ သိန်းဂဏန်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ အဲဒီဖြစ်စဉ်အတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံက လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတားမြစ်ရေးနိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက်ကို မြန်မာဖက်က ချိုးဖောက်တာဆိုပြီး ဂန်ဘီယာနိုင်ငံက ICJ မှာ တရားစွဲခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ္ဂစုံစမ်းရေးအစီရင်ခံစာတွေမှာလည်း ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုအထိ ရည်မှန်းတဲ့လုပ်ရပ်ဖြစ်တယ်လို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒီအတွက် စစ်ခေါင်းဆောင်တွေမှာ အဓိကတာဝန်ရှိတယ်ဆိုပြီး တာဝန်ရှိတဲ့အမည်စာရင်းကိုပါ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ဒီအစီရင်ခံစာတွေဟာ ချဲ့ကားပြီး တဖက်သပ်ဆန်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
ခင်ပွန်းဖြစ်သူ အသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသမီးတဦးကတော့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေနည်းတူ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုပါ အရေးယူစေချင်တယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောပါတယ်။
“ မြန်မာစစ်တပ်ကို အရေးယူသလိုမျိုး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုလည်း တရားခွင်တင် စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ ကျမတို့တွေကို ဘာကြောင့် သတ်တာလဲ။ အသက် သုံး လေးနှစ်ပဲရှိတဲ့ ကျမတို့အငယ်ဆုံးသား ကျမသမီးလေးတွေကို ဘာကြောင့်သတ်တာလဲ။ သူတို့က အပြစ်မရှိတဲ့သူတွေပါ။ ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေကို မုဒိန်းကျင့်တာ၊ နှိပ်စက်သတ်ဖြတ်တာ ဘာကြောင့်ပါလဲ။ ဒါတွေအားလုံးအတွက် တရားမျှတမှုလိုချင်ပါတယ်။”
မနက်ဖြန်ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ရက်နေ့ အင်္ဂါနေ့မှာတော့ နယ်သာလန်နိုင်ငံ The Hague က နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာတော့ ဒီ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ တိုင်ကြားထားတဲ့ အမှုကို စတင်ကြားနာစစ်ဆေးမှာ ဖြစ်ပြီး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက လျှောက်လဲချက်ကိုစတင်တင်သွင်းမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ရက်နေ့မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်ပြီး ပြန်လည်လျှောက်လဲမှာဖြစ်ပါတယ်။ဒီဇင်ဘာ ၁၂ရက်နေ့မှာတော့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတို့ အပြန်အလှန် လျှောက်လဲကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ICJ အမှု တရားမျှတမှုရဖို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေမျှော်လင့်
.......................
ICJ အမှု တရားမြှတမှုရဖို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှမြှေောျလင့ျ
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာမူဆလငျတှအေပေါျ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျတယျဆိုတဲ့ စှဲခကြျနဲ့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ဂနျဘီယာနိုငျငံဖကျက စှဲဆိုထားတဲ့အမှုဟာ တရားမြှတမှုရရှိမယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျပွေးလာကွတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှဘေကျက မြှောျလင့ျနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံကိုယျစား အမှုရငျဆိုငျဖို့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ အခု ICJ တရားခှငျရှိရာ the Hague မွို့ကို ရောကျရှိနပေါပွီ။ ဒီ တရားခှငျနဲ့ပတျသကျလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှဘေကျက ဘာလို သဘောထားနကွေပါသလဲ၊ Reuters သတငျးဌာန မေးမွနျးထားခကြျတှကေို အခွခေံပွီး မဆုမှနျက တငျပွပေးပါမယျ။
နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJမှာ ရိုဟငျဂြာမူဆလငျတှကေို လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုတရားစှဲဆိုမှုမှာ ရိုဟငျဂြာမူဆလငျတှအေတှကျ တရားမြှတမှုရဖို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားအနီး ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ခိုလှုံနထေိုငျတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေ တောငျးဆိုကွပါတယျ။ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက ရိုဟငျဂြာမူဆလငျတှေ အစုအပွုံလိုကျ ထှကျပွေးကွရတဲ့အထိ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုပွီး OIC အစ်စလာမဈနိုငျငံတှရေဲ့ကိုယျစား ဂမျဘီယာနိုငျငံကနေ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာလက တရားစှဲဆိုခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးကိုတောငျ လကျခံမထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဘကျက နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျလညျးဖွဈ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဖွဈတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ကိုယျတိုငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့အကြိုးစီးပှားအတှကျကာကှယျရနျဆိုပွီး တရားသှားရငျဆိုငျဖို့ ICJ ကို ရောကျရှိနပေါတယျ။ ကွားနာစဈဆေးမှုတှကေို မနကျဖွနျမှာ စတငျမှာပါ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားအနီး ကုတုပလောငျရိုဟငျဂြာစခနျးထဲက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ တဦးကတော့ သူတို့အရေးအတှကျ တရားစှဲဆိုပေးခဲ့သူတှကေို ကြေးဇူးတငျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ အထိ တရားစှဲဆိုပေးခဲ့တဲ့သူတှကေို တကယျပဲ အလေးအနကျထား ကြေးဇူးတငျပါတယျ။ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာမူဆလငျတှအေတှကျ တရားမြှတမှုရခငြျပါတယျ။ စဈမှနျတဲ့ တရားခှငျဖွဈမယျလို့လညျး မြှောျလင့ျပါတယျ။ ကနြောျတို့အတှကျ တရားမြှတမှုရဖို့ အလ်လာအရှငျမွတျဆီမှာ ဆုတောငျးပါတယျ။”
ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ Abul Fayaz ပွောသှားတာပါ။ ဒီ သတျဖွတျမှုဖွဈစဉျအတှကျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျမှာလညျး တာဝနျရှိတယျလို့လညျး Abu Fayaz က ပွောပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ၂၀၁၇ ဩဂုတျလကုနျတုနျးက ARSA အကွမျးဖကျအဖှဲ့က အစိုးရလုံခွုံရေးစခနျးတှကေို တိုကျခိုကျခဲ့တဲ့နောကျ၊ စဈတပျက နယျမွရှေငျးလငျးရေးလုပျရာမှာ ရိုဟငျဂြာ သိနျးဂဏနျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျခဲ့ကွရပါတယျ။ အဲဒီဖွဈစဉျအတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှဟော မွနျမာနိုငျငံက လကျမှတျထိုးထားတဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုတားမွဈရေးနိုငျငံတကာသဘောတူညီခကြျကို မွနျမာဖကျက ခြိုးဖောကျတာဆိုပွီး ဂနျဘီယာနိုငျငံက ICJ မှာ တရားစှဲခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ်ဂစုံစမျးရေးအစီရငျခံစာတှမှောလညျး ဒီဖွဈစဉျဟာ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုအထိ ရညျမှနျးတဲ့လုပျရပျဖွဈတယျလို့ ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒီအတှကျ စဈခေါငျးဆောငျတှမှော အဓိကတာဝနျရှိတယျဆိုပွီး တာဝနျရှိတဲ့အမညျစာရငျးကိုပါ ထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ဒီအစီရငျခံစာတှဟော ခြဲ့ကားပွီး တဖကျသပျဆနျတယျလို့ မွငျပါတယျ။
ခငျပှနျးဖွဈသူ အသတျဖွတျခံခဲ့ရတဲ့ ရိုဟငျဂြာအမြိုးသမီးတဦးကတော့ စဈခေါငျးဆောငျတှနေညျးတူ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုပါ အရေးယူစခေငြျတယျလို့ ရိုကျတာသတငျးဌာနကို ပွောပါတယျ။
“ မွနျမာစဈတပျကို အရေးယူသလိုမြိုး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုလညျး တရားခှငျတငျ စဈဆေးသင့ျပါတယျ။ ကမြတို့တှကေို ဘာကွောင့ျ သတျတာလဲ။ အသကျ သုံး လေးနှဈပဲရှိတဲ့ ကမြတို့အငယျဆုံးသား ကမြသမီးလေးတှကေို ဘာကွောင့ျသတျတာလဲ။ သူတို့က အပွဈမရှိတဲ့သူတှပေါ။ ကမြတို့ အမြိုးသမီးတှကေို မုဒိနျးကငြ့ျတာ၊ နှိပျစကျသတျဖွတျတာ ဘာကွောင့ျပါလဲ။ ဒါတှအေားလုံးအတှကျ တရားမြှတမှုလိုခငြျပါတယျ။”
မနကျဖွနျဒီဇငျဘာလ ၁၀ရကျနေ့ အငျ်ဂါနေ့မှာတော့ နယျသာလနျနိုငျငံ The Hague က နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာတော့ ဒီ စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ တိုငျကွားထားတဲ့ အမှုကို စတငျကွားနာစဈဆေးမှာ ဖွဈပွီး ဂမျဘီယာနိုငျငံက လြှောကျလဲခကြျကိုစတငျတငျသှငျးမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီဇငျဘာလ ၁၁ရကျနေ့မှာတော့ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျဦးဆောငျပွီး ပွနျလညျလြှောကျလဲမှာဖွဈပါတယျ။ဒီဇငျဘာ ၁၂ရကျနေ့မှာတော့ ဂမျဘီယာနိုငျငံနဲ့ မွနျမာနိုငျငံတို့ အပွနျအလှနျ လြှောကျလဲကွမှာဖွဈပါတယျ။