မြန်မာနိုင်ငံမှာ သဘာဝအလျောက်ပေါက်တဲ့ အပင်တွေကို ရှာဖွေတာ (သို့မဟုတ်) အိမ်ထဲဝန်းကျင် မြေအနည်းငယ်ရှိရာမှာ စိုက်ပျိုးခြင်းနဲ့ အာဟာရရှိတဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တချို့ကို ရနိုင်တယ်လို့ အာဟာရ ပညာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အလေ့ကျပေါက်တဲ့ မဲဇလီပင်အရွက်မှာ သံဓာတ် အများကြီးပါဝင်ပါတယ်။ အများအားဖြင့် မဲဇလီအဖူးကို မြန်မာ့ရိုးရာ သုတ်စားတာများပေမဲ့၊ မဲဇလီရွက်ကိုတော့ ၁၂ မျိုးဟင်းချိုချက်တာကလွဲလို့ သိပ်မစားကြပါဘူး။ သံဓာတ်ချို့တဲ့မှု မြန်မာနိုင်ငံထဲများလာပြီး၊ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်နဲ့ နို့တိုက်မိခင်တွေ၊ ကလေးတွေမှာလည်း အဓိက တွေ့လာရချိန်မှာ၊ မဲဇလီရွက်ကို အနည်းငယ်စားရုံမျှဖြင့် သံဓာတ်အများကြီး ရနိုင်တာကို တွေ့ရှိထားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဆူးပုပ်ရွက်မှာလည်း သံဓာတ်အများကြီး ပါဝင်ပါတယ်။ ဆူးပုပ်ရွက်ကတော့ အလေ့ကျ မပေါက်တာမို့၊ စိုက်ယူဖို့တော့ လိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နယ်ဒေသတွေ ရွာတွေမှာ အိမ်ရှေ့နဲ့ အနောက် မြေအနည်းငယ်ရှိလျှင် ဆူးပုပ်ပင် စိုက်နိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ရေချိုးရာ မြေနေရာနားမှာ ကပ်စိုက်ထားခြင်းဖြင့် ရေလည်း အလွယ်တကူရ ရှင်သန်လွယ်ပါတယ်။ ဆူးပုတ်အပြင် ကင်ပွန်းချဉ်၊ ချဉ်ပေါင်၊ ခရမ်းသီး၊ ရုံးပတေသီး၊ သင်္ဘောသီး၊ ပဲစောင်းလျားသီး၊ ငရုတ်သီးစိမ်း စတဲ့အပင်တွေနဲ့ နနွင်းတက် စတာတွေ အလားတူ စိုက်နိုင်ပါတယ်။ အညွန့်တွေ တက်စရာအပါအဝင် နေရာပိုရှိလျှင်တော့ ဗူးပင်၊ ဖယုံပင်၊ သခွားသီးပင်၊ ပလောပီနံပင် စတာတွေပါ စိုက်နိုင်ပါတယ်။
မြို့ကြီးတွေမှာတော့ မြေနေရာရဖို့ အများစုမှာ ခက်ခဲနိုင်ပေမဲ့၊ တိုက်ခန်းထဲ အိမ်ထဲတွေမှာလည်း ရေချိုးခန်း၊ မီးဖိုချောင်၊ အိမ်ရှေ. ဝရန်တာတွေမှာ အိုးနဲ့ စိုက်နိုင်ပါတယ်။ အိမ်ထဲမှာတော့ အထက်ပါ ဟင်းသီးဟင်းရွက်မျိုး စိုက်ရခက်ပေမဲ့၊ အာဟာရရှိတဲ့ ဟင်းခတ်စရာတချို့ကို စိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ နံနံပင်၊ ပင်စိမ်း (Basil)၊ ပူစီနံ စတာမျိုးတွေကို အိမ်ထဲမှာ အိုးနဲ့ တတ်နိုင်သလောက် စိုက်နိုင်ပါတယ်။ အိမ်ထဲ ရေချိုးခန်းကရေနဲ့ မီးဖိုချောင် ပန်းကန်ဆေးစွန့်ပစ်တဲ့ရေတွေကနေ ပိုးကင်းစေပြီး သတ္တုဓာတ်ပါနိုင်တဲ့ ရေတွေကို အလိုအလျောက် ရနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တချို့အတွက် အိမ်ရှေ့နဲ့ အိမ်နောက်မှာ မြေအနည်းငယ်ရှိလျှင်တော့ စပါးလင်နဲ့ ဂျင်းပင်လိုမျိုးလည်း စိုက်နိုင်ပါသေးတယ်။ တချိန်ထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဈေးသိပ်မကြီးတဲ့ ပဲပြုတ်နဲ့ ပဲမျိုးစုံကလည်း အာဟာရတွေ အများကြီး ရနိုင်ပါတယ်။
မြို.နေတချို့ကတော့ ငွေကြေးတတ်နိုင်ပေမဲ့ အခုနောက်ပိုင်း ဓာတုပိုးသတ်ဆေး အသုံးများတာစိုးရိမ်ပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက်တချို့ကို ဝယ်မစားဘဲ ရှောင်ကျဉ်လာတာအတွက်တော့ အာဟာရထိခိုက်နိုင်တာမို့၊ အန္တရာယ်ကင်းတာ ရနိုင်အောင် ရှာကြံသင့်ပါတယ်။ တနည်းကတော့ အခုနောက်ပိုင်း နိုင်ငံတကာမှာ ခေတ်စားလာတဲ့ စိုက်ပျိုးသူတွေကို အရင်းအနှီး ကြိုတင်စိုက်ထုတ်ပေးပြီး မြို့ဆင်ခြေဖုန်း မြေနေရာရှိရာမှာ ဓာတုပိုးသတ်ဆေး မသုံးဘဲ၊ သဘာဝအတိုင်း စိုက်ယူကာ၊ တစ်ပတ်တကြိမ် အန္တရာယ်ကင်း လတ်ဆတ် အာဟာရပြည့်တဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ ပို့ပေးတာပါ။ အမေရိကန်မှာ အခုလို Community-Supported Agriculture စနစ်မျိုး ကျင့်သုံးလာခဲ့တာကို တခြားအာရှနိုင်ငံတွေကိုလည်း ဖြန့်ဖြူးပေးလာတာကြောင့်၊ ဥပမာ ဖီလစ်ပိုင်က မြို့နေလူတန်းစားတချို့ဆိုလျှင် အခုလို ငွေကြိုစုပေးပြီးစိုက်တာမျိုး ကျင့်သုံးလာကြပါပြီ။ အခုလို လတ်ဆတ်အာဟာရပြည့်ဝစာတွေ စီမံစားသုံးချင်းဖြင့် ငွေတချို့ကုန်ကျနိုင်ပေမဲ့၊ ရောဂါတွေ ဖြစ်လာမှ ငွေကုန်ကျေးကျများရတာထက်တော့ အများကြီး ပိုကောင်းနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Cornell တက္ကသိုလ်က အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အစာအာဟာရဆိုင်ရာ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာခင်မာချို ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြလိုက်ပါတယ်။
==== Unicode ====
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကနြျးမာရေးနဲ့ သငျ့တောျမဲ့ အာဟာရပွညျ့ဝစာကို ငှကေုနျကွေးကြ အနညျးငယျနဲ့ တပိုငျတနိုငျ ရှာဖှစေိုကျပြိုးနိုငျတယျလို့ အာဟာရပညာရှငျတှကေ အကွံပွုကွပါတယျ။မွနျမာနိုငျငံမှာ သဘာဝအလြောကျပေါကျတဲ့ အပငျတှကေို ရှာဖှတော (သို့မဟုတျ) အိမျထဲဝနျးကငြျ မွအေနညျးငယျရှိရာမှာ စိုကျပြိုးခွငျးနဲ့ အာဟာရရှိတဲ့ ဟငျးသီးဟငျးရှကျတခြို့ကို ရနိုငျတယျလို့ အာဟာရ ပညာရှငျတှကေ ပွောပါတယျ။ ဥပမာအားဖွငျ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အလေ့ကပြေါကျတဲ့ မဲဇလီပငျအရှကျမှာ သံဓာတျ အမြားကွီးပါဝငျပါတယျ။ အမြားအားဖွငျ့ မဲဇလီအဖူးကို မွနျမာ့ရိုးရာ သုတျစားတာမြားပမေဲ့၊ မဲဇလီရှကျကိုတော့ ၁၂ မြိုးဟငျးခြိုခကြျတာကလှဲလို့ သိပျမစားကွပါဘူး။ သံဓာတျခြို့တဲ့မှု မွနျမာနိုငျငံထဲမြားလာပွီး၊ အထူးသဖွငျ့ ကိုယျဝနျဆောငျနဲ့ နို့တိုကျမိခငျတှေ၊ ကလေးတှမှောလညျး အဓိက တှေ့လာရခြိနျမှာ၊ မဲဇလီရှကျကို အနညျးငယျစားရုံမြှဖွငျ့ သံဓာတျအမြားကွီး ရနိုငျတာကို တှေ့ရှိထားပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ဆူးပုပျရှကျမှာလညျး သံဓာတျအမြားကွီး ပါဝငျပါတယျ။ ဆူးပုပျရှကျကတော့ အလေ့ကြ မပေါကျတာမို့၊ စိုကျယူဖို့တော့ လိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ နယျဒသေတှေ ရှာတှမှော အိမျရှေ့နဲ့ အနောကျ မွအေနညျးငယျရှိလြှငျ ဆူးပုပျပငျ စိုကျနိုငျပါတယျ။ အထူးသဖွငျ့ ရခြေိုးရာ မွနေရောနားမှာ ကပျစိုကျထားခွငျးဖွငျ့ ရလေညျး အလှယျတကူရ ရှငျသနျလှယျပါတယျ။ ဆူးပုတျအပွငျ ကငျပှနျးခဉြျ၊ ခဉြျပေါငျ၊ ခရမျးသီး၊ ရုံးပတသေီး၊ သငျ်ဘောသီး၊ ပဲစောငျးလြားသီး၊ ငရုတျသီးစိမျး စတဲ့အပငျတှနေဲ့ နနှငျးတကျ စတာတှေ အလားတူ စိုကျနိုငျပါတယျ။ အညှနျ့တှေ တကျစရာအပါအဝငျ နရောပိုရှိလြှငျတော့ ဗူးပငျ၊ ဖယုံပငျ၊ သခှားသီးပငျ၊ ပလောပီနံပငျ စတာတှပေါ စိုကျနိုငျပါတယျ။
မွို့ကွီးတှမှောတော့ မွနေရောရဖို့ အမြားစုမှာ ခကျခဲနိုငျပမေဲ့၊ တိုကျခနျးထဲ အိမျထဲတှမှောလညျး ရခြေိုးခနျး၊ မီးဖိုခြောငျ၊ အိမျရှေ. ဝရနျတာတှမှော အိုးနဲ့ စိုကျနိုငျပါတယျ။ အိမျထဲမှာတော့ အထကျပါ ဟငျးသီးဟငျးရှကျမြိုး စိုကျရခကျပမေဲ့၊ အာဟာရရှိတဲ့ ဟငျးခတျစရာတခြို့ကို စိုကျနိုငျပါတယျ။ ဥပမာ နံနံပငျ၊ ပငျစိမျး (Basil)၊ ပူစီနံ စတာမြိုးတှကေို အိမျထဲမှာ အိုးနဲ့ တတျနိုငျသလောကျ စိုကျနိုငျပါတယျ။ အိမျထဲ ရခြေိုးခနျးကရနေဲ့ မီးဖိုခြောငျ ပနျးကနျဆေးစှနျ့ပဈတဲ့ရတှေကေနေ ပိုးကငျးစပွေီး သတ်တုဓာတျပါနိုငျတဲ့ ရတှေကေို အလိုအလြောကျ ရနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ တခြို့အတှကျ အိမျရှေ့နဲ့ အိမျနောကျမှာ မွအေနညျးငယျရှိလြှငျတော့ စပါးလငျနဲ့ ဂငြျးပငျလိုမြိုးလညျး စိုကျနိုငျပါသေးတယျ။ တခြိနျထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဈေးသိပျမကွီးတဲ့ ပဲပွုတျနဲ့ ပဲမြိုးစုံကလညျး အာဟာရတှေ အမြားကွီး ရနိုငျပါတယျ။
မွို.နတေခြို့ကတော့ ငှကွေေးတတျနိုငျပမေဲ့ အခုနောကျပိုငျး ဓာတုပိုးသတျဆေး အသုံးမြားတာစိုးရိမျပွီး ဟငျးသီးဟငျးရှကျတခြို့ကို ဝယျမစားဘဲ ရှောငျကဉြျလာတာအတှကျတော့ အာဟာရထိခိုကျနိုငျတာမို့၊ အန်တရာယျကငျးတာ ရနိုငျအောငျ ရှာကွံသငျ့ပါတယျ။ တနညျးကတော့ အခုနောကျပိုငျး နိုငျငံတကာမှာ ခတျေစားလာတဲ့ စိုကျပြိုးသူတှကေို အရငျးအနှီး ကွိုတငျစိုကျထုတျပေးပွီး မွို့ဆငျခွဖေုနျး မွနေရောရှိရာမှာ ဓာတုပိုးသတျဆေး မသုံးဘဲ၊ သဘာဝအတိုငျး စိုကျယူကာ၊ တဈပတျတကွိမျ အန်တရာယျကငျး လတျဆတျ အာဟာရပွညျ့တဲ့ ဟငျးသီးဟငျးရှကျတှေ ပို့ပေးတာပါ။ အမရေိကနျမှာ အခုလို Community-Supported Agriculture စနဈမြိုး ကငြျ့သုံးလာခဲ့တာကို တခွားအာရှနိုငျငံတှကေိုလညျး ဖွနျ့ဖွူးပေးလာတာကွောငျ့၊ ဥပမာ ဖီလဈပိုငျက မွို့နလေူတနျးစားတခြို့ဆိုလြှငျ အခုလို ငှကွေိုစုပေးပွီးစိုကျတာမြိုး ကငြျ့သုံးလာကွပါပွီ။ အခုလို လတျဆတျအာဟာရပွညျ့ဝစာတှေ စီမံစားသုံးခငြျးဖွငျ့ ငှတေခြို့ကုနျကနြိုငျပမေဲ့၊ ရောဂါတှေ ဖွဈလာမှ ငှကေုနျကြေးကမြြားရတာထကျတော့ အမြားကွီး ပိုကောငျးနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Cornell တက်ကသိုလျက အပွညျပွညျဆိုငျရာ အစာအာဟာရဆိုငျရာ ပါမောက်ခ ဒေါကျတာခငျမာခြို ကို ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွလိုကျပါတယျ။