အခုလို အမေရိကန်မှာ သေဆုံးမှုများစေအောင် စီမံနေနိုင်တာက၊ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ကုသဆေးတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နဲ့ စနစ်တကျ သုံးနိုင်တာကြောင့်လို့ ကူးစက်ရောဂါအထူးကုတွေက ဆိုပါတယ်။ အမေရိကန်မှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးရထားသူ အများစုဖြစ်လာတာ (လူဦးရေ ၇၀% ခန့်)၊ အားဖြည့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး (Booster) စနစ်တကျ ဆက်ထိုးပေးနိုင်တာ၊ ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီး သဘာဝထွက်လာတဲ့ ကိုယ်ခံအား (Natural Immunity) အများစုမှာ ပေါ်လာတာနဲ့ အိုမီခရွန်မျိုးကွဲသစ်တွေအပေါ် သတ်သတ်မှတ်မှတ် နောက်ဆုံးပေါ် ကာကွယ်ဆေး (Bivalent) ပေါ်လာတာအပြင်၊ ရောဂါဖြစ်လာလျှင်လည်း ကုသရာမှာ သုံးတဲ့ဆေး ဘယ်လိုသုံးဖို့ လမ်းညွှန်ချက် အတိအကျ ထုတ်ပြန်ကျင့်သုံးနိုင်တာကြောင့်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ထောက်ပြနေပါတယ်။
ကိုဗစ် ဖြစ်လာလျှင် ပြင်းထန်နိုင်တဲ့ အသက် ၆၅ နှစ်အထက်နဲ့ အသက် ၆၅ နှစ်အောက်မှာလည်း ရောဂါအခံ ရှိထားသူတွေကို၊ လက်ရှိအချိန်မှာ Paxlovid (သို့မဟုတ်) Molnupiravir သောက်ဆေး (သို့မဟုတ်) ဆေးရုံရောက်လာလျှင် အကြောဆေး (IV သွေးကြောကပေးတဲ့ဆေး) Remdesivir တန်းပေးဖို့ နိုင်ငံတဝှမ်း လမ်းညွှန်ချက် (National Guideline) မှာ အတိအကျ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အကြောင်းက ဒီလူတွေ ရောဂါပြင်းထန် ဒုက္ခ ရောက်လာနိုင်တာနဲ့ တခြားသူတွေကို ဆက်ကူးနိုင်ဖို့များတာတွေကို ကြိုကာကွယ်နိုင်ဖို့ပါ။
ဒါပေမဲ့ အသက် ၆၅ နှစ်အောက် ရောဂါအခံမရှိသူတွေမှာတော့ Paxlovid အပါအဝင်၊ ကိုဗစ်ကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေးတွေကို အမေရိကန်မှာ မပေးဖို့၊ လမ်းညွှန်ချက်မှာပဲ အတိအကျ ရှင်းပြထားပါတယ်။ အကြောင်းက ဒီဆေးတွေကို တကယ်မလိုအပ်ဘဲ အသုံးများသွားခဲ့လျှင်၊ အထက်မှာဖော်ပြခဲ့တဲ့ သက်ကြီးနဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတွေအတွက် အသက်ကယ်နိုင်တဲ့ ဆေးတွေပြတ်ကုန်နိုင်လို့ပါ။ ဒါ့အပြင် အသက် ၆၅ နှစ်အောက်နဲ့ ရောဂါအခံ မရှိထားသူတွေအတွက် ကိုဗစ်ကုသဆေးတွေ စုထားဖို့လည်း မလိုအပ်ပါဘူး။ အကြောင်းက ဒီလိုလူတွေထဲ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေ ရထားပြီးသူတွေနဲ့ ကိုယ်တိုင်ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီး သဘာဝကိုယ်ခံအားရထားသူတွေလည်း များစွာရှိလာနေတာကြောင့်၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင်တောင် ပြင်းထန်လေ့မရှိပါဘူး။ အခုလိုလူမျိုးတွေ အမေရိကန်က ဆေးရုံကို တခြားရောဂါတွေနဲ့ရောက်လာပြီး ကိုဗစ်ပိုးစစ်ကြည့်တာကနေ ကိုဗစ် တွေ့ရှိပေမဲ့၊ ကိုဗစ်လက္ခဏာမပြတာ မပြင်းထန်တာဖြစ်လေ့ရှိကာ၊ ဒီကိုဗစ်ကုသရာမှာသုံးတဲ့ ဆေးတွေကို ပေးလေ့မရှိပါဘူး။ ဒီနေရာမှာ တချို့နိုင်ငံတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးစနစ်မှာ အခုလို တနိုင်ငံလုံးတပြေးညီ ကိုဗစ်ကုသရာမှာသုံးတဲ့ ဆေးဝါးဆိုင်ရာလမ်းညွှန်ချက် မရှိသေးလျှင်လည်း၊ သက်ဆိုင်ရာ ဆေးရုံအဆင့်မှာ (ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေအပါအဝင်) အလားတူ ပြဌာန်းကျင့်သုံးနိုင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အမေရိကန်ဆေးရုံတွေမှာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတဲ့ တခြားသင်ခန်းစာယူစရာတချို့ ရှိပါသေးတယ်။ အဓိကကတော့ ကိုဗစ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကပ်ဆိုက်တဲ့အဆင့် ရောက်လာလျှင်၊ ငွေကြေးစိုက်သုံးနိုင်ဖို့ ဆေးရုံတွေမှာ အရေးပေါ်ရံပုံငွေ စုဆောင်းထားတာပါ။ အခုလို ရံပုံငွေနဲ့၊ အထက်ပါ ကိုဗစ်ကုသရာမှာကုတဲ့ဆေးတွေ မဝယ်နိုင်တဲ့ လိုအပ်သူတွေကိုလည်း တပြေးညီဖြစ်အောင် ကူညီကုသပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုဗစ် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်ပြီး၊ ဆေးရုံလူနာများလာနိုင်တာအတွက်၊ ဘယ်လိုတာဝန် မျှယူခွဲဝေဖို့နဲ့ ဆေးရုံကုတင်တွေချဲ့ယူဖို့ ဆေးရုံအဆင့်ကပဲ ပြင်ထားတာတွေ အမေရိကန်မှာ လုပ်ထားပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ အရေးပေါ်မဟုတ်တဲ့ ဘယ်လို ကုသရေးဌာနမျိုးတွေ (ဥပမာ ပြင်ပဆေးခန်း၊ ဆေးရုံအတွင်းလူနာဌာန၊ တချို့ အချိန်ထပ်ယူလို့ရနိုင်တဲ့ ခွဲစိတ်ဌာနစတာ) တွေကို ပိတ်ပြီး၊ ကိုဗစ်ကုသရေးမှာ တာဝန်မျှယူဖို့၊ လူနာကုတင်တွေ၊ ကုသဆောင်တွေ မျှပေးဖို့ တစ်ဆင့်စီ အသေးစိတ် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတာပါ။ အခုနောက်ဆုံး တရုတ်မှာလည်း အရင် ကိုဗစ် လုံးဝကင်းစင်ရေးမျှော်လင့်ချက်နဲ့ ကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေးတွေကို မပြင်ခဲ့တာကနေ၊ အခုတော့ ပြည်ပက တင်သွင်းတာတွေ စလုပ်လာပြီး၊ ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးတဲ့ သက်ကြီးတွေကိုလည်း ကူးစက်ခံရမှုနည်းအောင် သီးသန့်ခွဲထားဖို့၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင်လည်း သီးသန့်အလေးပေးကုသပေးဖို့ ပြင်ဆင်ထားတာနဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကို အကူအညီတောင်းတာတွေ ရှိလာနေပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာလူနာတွေကိုလည်း ဖုန်းကတဆင့် ကူပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို မေးထားပါတယ်။
==== Unicode =====
တရုတျမှာ ကိုဗဈ-19 မြိုးကှဲသဈလှိုငျးကွောငျ့ သဆေုံးမှုမြားနခြေိနျ၊ အမရေိကနျမှာတော့ အလားတူမြိုးကှဲသဈတှကေို သဆေုံးမှုမမြားစဘေဲ စနဈတကြ စီမံထားနိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။အခုလို အမရေိကနျမှာ သဆေုံးမှုမြားစအေောငျ စီမံနနေိုငျတာက၊ ကိုဗဈကာကှယျဆေးနဲ့ ကုသဆေးတှေ ကယြျကယြျပွနျ့ပွနျ့နဲ့ စနဈတကြ သုံးနိုငျတာကွောငျ့လို့ ကူးစကျရောဂါအထူးကုတှကေ ဆိုပါတယျ။ အမရေိကနျမှာ ကိုဗဈကာကှယျဆေးရထားသူ အမြားစုဖွဈလာတာ (လူဦးရေ ၇၀% ခနျ့)၊ အားဖွညျ့ ကိုဗဈကာကှယျဆေး (Booster) စနဈတကြ ဆကျထိုးပေးနိုငျတာ၊ ကိုဗဈဖွဈပွီး သဘာဝထှကျလာတဲ့ ကိုယျခံအား (Natural Immunity) အမြားစုမှာ ပေါျလာတာနဲ့ အိုမီခရှနျမြိုးကှဲသဈတှအေပေါျ သတျသတျမှတျမှတျ နောကျဆုံးပေါျ ကာကှယျဆေး (Bivalent) ပေါျလာတာအပွငျ၊ ရောဂါဖွဈလာလြှငျလညျး ကုသရာမှာ သုံးတဲ့ဆေး ဘယျလိုသုံးဖို့ လမျးညှှနျခကြျ အတိအကြ ထုတျပွနျကငြျ့သုံးနိုငျတာကွောငျ့လို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ထောကျပွနပေါတယျ။
ကိုဗဈ ဖွဈလာလြှငျ ပွငျးထနျနိုငျတဲ့ အသကျ ၆၅ နှဈအထကျနဲ့ အသကျ ၆၅ နှဈအောကျမှာလညျး ရောဂါအခံ ရှိထားသူတှကေို၊ လကျရှိအခြိနျမှာ Paxlovid (သို့မဟုတျ) Molnupiravir သောကျဆေး (သို့မဟုတျ) ဆေးရုံရောကျလာလြှငျ အကွောဆေး (IV သှေးကွောကပေးတဲ့ဆေး) Remdesivir တနျးပေးဖို့ နိုငျငံတဝှမျး လမျးညှှနျခကြျ (National Guideline) မှာ အတိအကြ ဖောျပွထားပါတယျ။ အကွောငျးက ဒီလူတှေ ရောဂါပွငျးထနျ ဒုက်ခ ရောကျလာနိုငျတာနဲ့ တခွားသူတှကေို ဆကျကူးနိုငျဖို့မြားတာတှကေို ကွိုကာကှယျနိုငျဖို့ပါ။
ဒါပမေဲ့ အသကျ ၆၅ နှဈအောကျ ရောဂါအခံမရှိသူတှမှောတော့ Paxlovid အပါအဝငျ၊ ကိုဗဈကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေးတှကေို အမရေိကနျမှာ မပေးဖို့၊ လမျးညှှနျခကြျမှာပဲ အတိအကြ ရှငျးပွထားပါတယျ။ အကွောငျးက ဒီဆေးတှကေို တကယျမလိုအပျဘဲ အသုံးမြားသှားခဲ့လြှငျ၊ အထကျမှာဖောျပွခဲ့တဲ့ သကျကွီးနဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတှအေတှကျ အသကျကယျနိုငျတဲ့ ဆေးတှပွေတျကုနျနိုငျလို့ပါ။ ဒါ့အပွငျ အသကျ ၆၅ နှဈအောကျနဲ့ ရောဂါအခံ မရှိထားသူတှအေတှကျ ကိုဗဈကုသဆေးတှေ စုထားဖို့လညျး မလိုအပျပါဘူး။ အကွောငျးက ဒီလိုလူတှထေဲ ကိုဗဈကာကှယျဆေးတှေ ရထားပွီးသူတှနေဲ့ ကိုယျတိုငျကိုဗဈဖွဈပွီး သဘာဝကိုယျခံအားရထားသူတှလေညျး မြားစှာရှိလာနတောကွောငျ့၊ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျတောငျ ပွငျးထနျလေ့မရှိပါဘူး။ အခုလိုလူမြိုးတှေ အမရေိကနျက ဆေးရုံကို တခွားရောဂါတှနေဲ့ရောကျလာပွီး ကိုဗဈပိုးစဈကွညျ့တာကနေ ကိုဗဈ တှေ့ရှိပမေဲ့၊ ကိုဗဈလက်ခဏာမပွတာ မပွငျးထနျတာဖွဈလေ့ရှိကာ၊ ဒီကိုဗဈကုသရာမှာသုံးတဲ့ ဆေးတှကေို ပေးလေ့မရှိပါဘူး။ ဒီနရောမှာ တခြို့နိုငျငံတှရေဲ့ ကနြျးမာရေးစနဈမှာ အခုလို တနိုငျငံလုံးတပွေးညီ ကိုဗဈကုသရာမှာသုံးတဲ့ ဆေးဝါးဆိုငျရာလမျးညှှနျခကြျ မရှိသေးလြှငျလညျး၊ သကျဆိုငျရာ ဆေးရုံအဆငျ့မှာ (ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှအေပါအဝငျ) အလားတူ ပွဌာနျးကငြျ့သုံးနိုငျပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ အမရေိကနျဆေးရုံတှမှော ကွိုတငျပွငျဆငျထားတဲ့ တခွားသငျခနျးစာယူစရာတခြို့ ရှိပါသေးတယျ။ အဓိကကတော့ ကိုဗဈ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ကပျဆိုကျတဲ့အဆငျ့ ရောကျလာလြှငျ၊ ငှကွေေးစိုကျသုံးနိုငျဖို့ ဆေးရုံတှမှော အရေးပေါျရံပုံငှေ စုဆောငျးထားတာပါ။ အခုလို ရံပုံငှနေဲ့၊ အထကျပါ ကိုဗဈကုသရာမှာကုတဲ့ဆေးတှေ မဝယျနိုငျတဲ့ လိုအပျသူတှကေိုလညျး တပွေးညီဖွဈအောငျ ကူညီကုသပေးနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈ ပွငျးပွငျးထနျထနျဖွဈပွီး၊ ဆေးရုံလူနာမြားလာနိုငျတာအတှကျ၊ ဘယျလိုတာဝနျ မြှယူခှဲဝဖေို့နဲ့ ဆေးရုံကုတငျတှခြေဲ့ယူဖို့ ဆေးရုံအဆငျ့ကပဲ ပွငျထားတာတှေ အမရေိကနျမှာ လုပျထားပါတယျ။ ဒီနရောမှာ အရေးပေါျမဟုတျတဲ့ ဘယျလို ကုသရေးဌာနမြိုးတှေ (ဥပမာ ပွငျပဆေးခနျး၊ ဆေးရုံအတှငျးလူနာဌာန၊ တခြို့ အခြိနျထပျယူလို့ရနိုငျတဲ့ ခှဲစိတျဌာနစတာ) တှကေို ပိတျပွီး၊ ကိုဗဈကုသရေးမှာ တာဝနျမြှယူဖို့၊ လူနာကုတငျတှေ၊ ကုသဆောငျတှေ မြှပေးဖို့ တဈဆငျ့စီ အသေးစိတျ ကွိုတငျပွငျဆငျထားတာပါ။ အခုနောကျဆုံး တရုတျမှာလညျး အရငျ ကိုဗဈ လုံးဝကငျးစငျရေးမြှောျလငျ့ခကြျနဲ့ ကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေးတှကေို မပွငျခဲ့တာကနေ၊ အခုတော့ ပွညျပက တငျသှငျးတာတှေ စလုပျလာပွီး၊ ကာကှယျဆေးမထိုးရသေးတဲ့ သကျကွီးတှကေိုလညျး ကူးစကျခံရမှုနညျးအောငျ သီးသနျ့ခှဲထားဖို့၊ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျလညျး သီးသနျ့အလေးပေးကုသပေးဖို့ ပွငျဆငျထားတာနဲ့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ကို အကူအညီတောငျးတာတှေ ရှိလာနပေါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာလူနာတှကေိုလညျး ဖုနျးကတဆငျ့ ကူပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို မေးထားပါတယျ။