မြန်မာ့ ဇီးသီးနဲ့ မန်ကျည်းသီး ထုတ်ကုန်တွေ အမေရိကန် ဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်ဖို့ ပြင်ဆင်

ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်စစ်စစ် Jumjel ဖျော်ရည်တွေ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက Winternational ပြပွဲမှာ အတော်လေး လူကြိုက်များခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်းမှာ ပေါပေါများများရပြီး လေလွင့်မှုလည်း များနေတဲ့ ဇီးသီးနဲ့ မကျည်းသီးကို အခြေခံပြီး ဖျော်ရည် ကုန်ချောထုတ်ဖို့ စိတ်ကူးကနေ စခဲ့တဲ့ Jumjel က နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်နိုင်ဖို့ပါ ခြေလှမ်းနေတာပါ။ Jumjel ဖျော်ရည်တွေ ထုတ်ကုန်တွေ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု Winternational ပြပွဲမှာ လာရောက် မိတ်ဆက်တဲ့ Jum Jel ကုမ္ပဏီရဲ့ ဒါရိုက်တာ မသက်စုဌေး နဲ့ ဆွေးနွေးမေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး ကဏ္ဍမှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။

မသက်စုဌေး။ ။ သူတို့က ဒီဘက် ဈေးကွက်က ဘာကိုကြိုက်လဲ ဆိုတော့ သူက လုံး၀ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ Healthy ဖြစ်ရမယ်ပေါ့နော်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တာ ဖြစ်ရမယ်၊ တကယ့် အော်ဂဲနစ် ဖြစ်ရမယ် ပေါ့နော်။ သူတို့က ဒီဟာကိုဘဲ အလေးပေးပြီး စဉ်းစားတယ်ပေါ့နော်။ ကိုယ့်ပစ္စည်းက တကယ်လည်း အပင်က အစပေါ့နော် ဇီးပင်က အစ လုံး၀ မြေသြဇာ ကြွေး၊ ပိုးသတ်ဆေး ဖြန်းထားတာတွေ မရှိဘူးပေါ့။ တကယ်ကို အော်ဂဲနစ် အပင်ကနေ ထုတ်ထားတဲ့ ဖျော်ရည် ဖြစ်တဲ့ အတွက် သူတို့ လက်ခံတယ်။

အဲဒီနောက်မှာ သူတို့ ဘာသွားတွေ့လဲ ဆိုတော့ ယို လေးတွေပေါ့နော်။ အနှစ် ကလေးတွေ၊ ယိုလေးတွေကို Packaging လေးတွေနဲ့ အခု ကျမဆီမှာ Sample တွေ ဝယ်ထားတာ ရှိပါတယ်။ သူတို့ ကြိုက်တဲ့ ထုပ်ပိုးမှု ပုံစံမျိုးလေးနဲ့ ဒီဘက် ဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်လို့ ရတယ်ဆိုတာကို မြင်လာတယ်ပေါ့နော်။

နောက်ထပ် တခုက စုတို့ လက်ရှိ ထုတ်နေပြီး ဒီကို ပါမလာခဲ့တဲ့ ဇီးတော်ဖီ၊ မကျည်းတော်ဖီပေါ့နော် အဲဒါလေးတွေ၊ နောက် ဇီးဖလိပ် မကျည်း ဖလိပ်လေးတွေလည်း သူတို့တွေ ကြိုက်ကြတယ်ပေါ့နော်။ မေးကြတယ်။

တချို့ကတော့ သူတို့ မြန်မာမှာ စားလာခဲ့တဲ့ ဖလိပ်လေးတွေ ပေါ့နော် ဒီဟာကို ထုတ်နိုင်လားဆိုတော့ သူတို့ အဲဒါလေးတွေလည်း ကမ်းလှမ်းတာလေးတွေ ရှိတော့ ဒါလေးတွေလည်း ဒီဘက် ဈေးကွက်ကို သွင်းရင် ရနိုင်တယ် ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးလည်း ရလာတယ်ပေါ့နော်။

မသိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ Winternational ပြပွဲမှာ အရွေးခံရတဲ့ အကြောင်းလေး ပြောပြပေးပါရှင်။

မသက်စုဌေး။ ။ ဒီ မြန်မာသံရုံးက နေပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တကယ် ကြိုးစားပြီး မြန်မာ့ ထွက်ကုန်တွေလည်း ဖြစ်ရမယ်၊ ကြိုးစားပြီးတော့ နိုင်ငံတကာကို ထိုးဖောက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းမျိုးပေါ့နော် အဲလို လုပ်ငန်းမျိုးတွေကို သူတို့က ဒီနှစ်ကို ရွေးချယ်မယ် ပေါ့နော်။ ရွေးချယ်မယ်ဆိုပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဆက်သွယ်လာတာပါရှင့်။ တခြား လုပ်ငန်းတွေ လုပ်ငန်းတွေ အကုန်လုံးကို သူတို့က လိုက်ချိတ်ပြီးတော့မှ အဲဒီထဲကမှ လက်ရှိလည်း ဒီ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆုတွေ ရထားတယ်ပေါ့နော်၊ ပြီးတော့ မြန်မာ့ ထွက်ကုန်လည်း ဖြစ်မယ်၊ တကယ် နိုင်ငံတကာကို ထိုးဖောက်လို့ ရမယ့် ပစ္စည်းမျိုးလည်း ဖြစ်မယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီ အချက်တွေနဲ့ ရွေးပြီးတဲ့ အခါကျတော့ ခေါ်ခဲ့တာပါရှင့်။

မသိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ အခု ပြပွဲမှာရော မသက်စုဌေးတို့ရဲ့ ဖျော်ရည်ကို လူတွေ ကြိုက်ကြပါလား။ မြည်းစမ်းပြီးတော့ သောက်ကြပါလား။

မသက်စုဌေး။ ။ အရမ်းကို ကြိုက်ပါတယ်ရှင့်။ စုလည်းလေ Feedback ကို အဲလောက် ကောင်းလိမ့်မယ်လို့ကို မျှော်လင့်မထားဘူးပေါ့။ စုတို့ ဒီမှာ Sample တိုက်တယ်။ ဒီဘက်က လူတွေက တကယ်ကို အော်ဂဲနစ် ဖြစ်တယ်၊ သန့်လည်း သန့်ရှင်းတယ်ပေါ့နော် အဲတော့ သူတို့ သောက်ကြည့်ပြီးတဲ့ အခါမှာ Feedback ကောင်းတွေ အရမ်းလည်း ရပါတယ်။ မျှော်လင့်ထားတဲ့ ထက်ကို ရလဒ်ကောင်းခဲ့ပါတယ်ရှင့်။

မသိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ ဒီ Jumjel က အမှာရတာမျိုး၊ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ နောက်ထပ် ဆက်သွယ်ရမယ့် ကုမ္ပဏီတွေ၊ စိတ်ဝင်စားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ရတာမျိုးရော ရှိပါသလားရှင့်။
မသက်စုဌေး။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ရှိပါတယ်။ သူတို့ကလည်း အခု စိတ်ဝင်စားတယ်ပေါ့နော်။ ဒီဘက်မှာ သူတို့က။ စုတို့က ဘူးသေးဘဲ ပါလာတာပေါ့နော်။ သူတို့က ဒီဘက်က ကြိုက်တဲ့ ထုပ်ပိုးမှု ပုံစံမျိုး သူတို့ ပြောင်းလဲလို့ ရနိုင်မလားပေါ့နော်။ ပြီးတော့ နောက်ထပ် တခုက စုတို့ ဆီမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံက FDA ရပြီးသွားပြီပေါ့နော်။

ဒီဘက်ကို ထပ်ပြီး ထိုးဖောက်ဖို့ ဆိုရင် ဒီနိုင်ငံက FDA ပေါ့နော် အဲဒါတွေ ယူပေးနိုင်မလား၊ လုပ်ပေးနိုင်မလားလည်း သူတို့ မေးပါတယ်။ လက်ရှိလည်း လုပ်ပေးနိုင်တဲ့သူ ရှိနေတဲ့ အခါကျတော့လေ ထုပ်ပိုးမှု ပုံစံလည်း ဒီဘက်က လက်ခံတဲ့ ဒီဇိုင်းမျိုး ပြောင်းပေးဖို့လည်း သူတို့က ပြောပါတယ်ရှင့်။ ကမ်းလှမ်းလာတာတွေလည်း ရှိပါတယ်ရှင့်။ စုတို့ ဟိုဘက်မှာ ပြန်ပြီးတော့ ဒီနိုင်ငံ ဈေးကွက်နဲ့ ကိုက်ညီမယ့် လီတာ ဘူးကြီးပေါ့၊ ပြီးတော့ ထုပ်ပိုးမှု ဒီဇိုင်းတွေ အားလုံး ပြောင်းပြီး သူတို့နဲ့ ထပ်ပြီး စကားပြောပါမယ်ရှင့်။

မသိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ ဒီလုပ်ငန်းက တပိုင်တနိုင် လုပ်ငန်းလား၊ ကုမ္ပဏီကြီးနဲ့ ထုတ်လုပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းလားရှင့်။

မသက်စုဌေး။ ။ ဒီ အညာဒေသက စလေဇီးသီးကတော့ အရင်ကတည်းက နာမည်ကြီးပြီးသားပေါ့နော်။ စလေ ဇီးသီး မကျည်းသီးတွေကို စုတို့ဆီမှာ ဘယ်လို ဖြစ်လဲ ဆိုတော့ ဝတ်ဆံ ပေါ့နော် ဝတ်ဆံကို တရုတ်ပြည် ပို့ပြီး ရောင်းစားတယ်။ ဇီးဆန်ကိုကျတော့ ခွဲခြမ်းလုပ်ပြီး လောင်စာ အနေနဲ့ဘဲ သုံးတယ်။ ဒီဟာကို Value Added လုပ်ပြီး ဖြန့်တာမျိုး လုပ်နိုင်တာမျိုး သိပ်မရှိဘူး။

အဲဒါနဲ့ ဒါကို မကျည်းသီး၊ ဇီးသီးကို ကုန်ကြမ်းလည်း အရမ်းပေါတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီကနေ ဖျော်ရည်ထုတ်ရင် ကောင်းမယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးကို မေမေကနေ စလိုက်တာပေါ့နော်။ အဲဒီကနေ ဖော်မြူလာ စမ်းသပ်တာ ၄ နှစ် ကြာပါတယ်။ ၄ နှစ် ကြာပြီးတော့ ၁၉၉၅ မှာ သက်စုစံ နာမည်နဲ့ စထွက်တာ ပေါ့နော်။ ၂၀၀၀ မှာ Jumjel ဆိုတဲ့ နာမည်နဲ့ စုတို့ ပြောင်းပြီး ထုတ်ပါတယ်။

မသိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ ဆိုတော့ ကုန်ကြမ်းကရော သေချာပေါက် ရှိပါသလား။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာက အများစုက စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းက ခြံကြီး အကျယ်ကြီးတွေနဲ့ စီးပွားဖြစ် တနှစ် တနှစ် ဘယ်လောက် ဆိုပြီး ပိုင်းဖြတ်ပြီး လုပ်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ တပိုင်တနိုင်က များတော့ စိုက်ပျိုးရေး ပေါ်မှာ မှီခိုရတဲ့ အခါရောက်တော့ စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းတွေမှာ ကုန်ကြမ်းရဖို့၊ လိုသလောက် ရဖို့ အာမခံချက် ပေါ့နော် အဲဒါ ရှိပါသလား။
မသက်စုဌေး။ ။ လိုသလောက် ရနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ အခု ဇီးပင်တွေ မကျည်းပင်တွေ ဆိုတာက စုတို့ အညာဒေသပေါ့နော် စလေမြို့ အနီးတဝိုက် အကုန်လုံး၊ နောက် မကွေးတိုင်း တတိုင်းလုံး၊ ပြီးတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းပေါ့နော်။

မကွေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း ဧရိယာတွေ တော်တော်များများမှာ ဇီးပင်က စိုက်ပျိုးထားတဲ့ အပင်မျိုး မဟုတ်ဘဲ အလေ့ကျ ပေါက်ပင်မျိုးပေါ့နော်။ အလေ့ကျ ပေါက်ပင်မျိုး ဆိုတော့ အရမ်းလည်း များတယ်။ စုတို့က အခု ဇီးယိုတွေ ဘာတွေ ထုတ်တဲ့ ဟာမျိုး မဟုတ်တဲ့ အခါကျတော့ ဇီးကုန်ကြမ်းက လိုသလောက် ရတယ်ပေါ့နော်။
ဥပမာ ဇီးယိုထုတ်တဲ့ ဇီးသီးကို လုပ်တာဆိုရင်တော့ ဒီ အနှစ်ပါတဲ့ ဇီးသီးတွေပေါ့နော်။ အဲလို ဆိုရင်တော့ ကုန်ကြမ်းပိုင်းမှာ စိုးရိမ်ရမယ်ပေါ့။ အခုရောက်တော့ အညာဒေသက ထွက်တဲ့ အညာဇီးသီး ပုံစံမျိုးရောက်တော့ အရမ်းလည်း ပေါတယ်၊ တိုင်း ၂ တိုင်းမှာ ထွက်သမျှ ဇီးသီးတွေကို စုတို့ အခု ဖျော်ရည်စပြီး လုပ်ဖြစ်ခဲ့တာလည်း အဲဒီ ကုန်ကြမ်းတွေကို Value Added လုပ်ပြီး ဖြုန်းနိုင်မယ့်ဟာ မရှိလို့ စတင်ခဲ့တာ ဆိုတော့ အခု ထိလည်း လုံလုံလောက်လောက် ပေါပေါများများ ရနေပါသေးတယ်ရှင့်။

မန်ကျည်းသီး ဆိုရင်လည်း ထိုင်းဘက်ကို Export ပို့တယ်ပေါ့နော်။ မန်ကျည်းသီး ဆိုတာလည်း ကိုယ့်ဘက်မှာ ဆိုရင် မန်ကျည်းပင် တပင် တပင်ကို နှစ်ကို ရာနဲ့ချီ နေတဲ့ အပင်ကြီးတွေလည်း အရမ်းများတယ်ပေါ့နော်။ အဲတော့ ကုန်ကြမ်းလည်း လုံလုံလောက်လောက် ရနိုင်မယ်လို့လည်း ယုံကြည်ပါတယ်၊ ရှိလည်း ရှိနေပါတယ်။

မြန်မာ့ ဇီးသီးနဲ့ မန်ကျည်းသီး ထုတ်ကုန်တွေ အမေရိကန် ဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်ဖို့ ပြင်ဆင်

(Unicode)

ပွညျတှငျး ထုတျကုနျစဈစဈ Jumjel ဖြောျရညျတှေ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုက Winternational ပွပှဲမှာ အတောျလေး လူကွိုကျမြားခဲ့ပါတယျ။ နိုငျငံတှငျးမှာ ပေါပေါမြားမြားရပွီး လလှေင့ျမှုလညျး မြားနတေဲ့ ဇီးသီးနဲ့ မကညြျးသီးကို အခွခေံပွီး ဖြောျရညျ ကုနျခြောထုတျဖို့ စိတျကူးကနေ စခဲ့တဲ့ Jumjel က နိုငျငံတကာ ဈေးကှကျကို ထိုးဖောကျနိုငျဖို့ပါ ခွလှေမျးနတောပါ။ Jumjel ဖြောျရညျတှေ ထုတျကုနျတှေ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု Winternational ပွပှဲမှာ လာရောကျ မိတျဆကျတဲ့ Jum Jel ကုမ်ပဏီရဲ့ ဒါရိုကျတာ မသကျစုဌေး နဲ့ ဆှေးနှေးမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး ကဏ်ဍမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။

မသကျစုဌေး။ ။ သူတို့က ဒီဘကျ ဈေးကှကျက ဘာကိုကွိုကျလဲ ဆိုတော့ သူက လုံး၀ ကနြျးမာရေးနဲ့ ညီညှတျတဲ့ Healthy ဖွဈရမယျပေါ့နောျ။ ကနြျးမာရေးနဲ့ ညီညှတျတာ ဖွဈရမယျ၊ တကယ့ျ အောျဂဲနဈ ဖွဈရမယျ ပေါ့နောျ။ သူတို့က ဒီဟာကိုဘဲ အလေးပေးပွီး စဉျးစားတယျပေါ့နောျ။ ကိုယ့ျပစ်စညျးက တကယျလညျး အပငျက အစပေါ့နောျ ဇီးပငျက အစ လုံး၀ မွသွေဇာ ကွှေး၊ ပိုးသတျဆေး ဖွနျးထားတာတှေ မရှိဘူးပေါ့။ တကယျကို အောျဂဲနဈ အပငျကနေ ထုတျထားတဲ့ ဖြောျရညျ ဖွဈတဲ့ အတှကျ သူတို့ လကျခံတယျ။

အဲဒီနောကျမှာ သူတို့ ဘာသှားတှေ့လဲ ဆိုတော့ ယို လေးတှပေေါ့နောျ။ အနှဈ ကလေးတှေ၊ ယိုလေးတှကေို Packaging လေးတှနေဲ့ အခု ကမြဆီမှာ Sample တှေ ဝယျထားတာ ရှိပါတယျ။ သူတို့ ကွိုကျတဲ့ ထုပျပိုးမှု ပုံစံမြိုးလေးနဲ့ ဒီဘကျ ဈေးကှကျကို ထိုးဖောကျလို့ ရတယျဆိုတာကို မွငျလာတယျပေါ့နောျ။
နောကျထပျ တခုက စုတို့ လကျရှိ ထုတျနပွေီး ဒီကို ပါမလာခဲ့တဲ့ ဇီးတောျဖီ၊ မကညြျးတောျဖီပေါ့နောျ အဲဒါလေးတှေ၊ နောကျ ဇီးဖလိပျ မကညြျး ဖလိပျလေးတှလေညျး သူတို့တှေ ကွိုကျကွတယျပေါ့နောျ။ မေးကွတယျ။

တခြို့ကတော့ သူတို့ မွနျမာမှာ စားလာခဲ့တဲ့ ဖလိပျလေးတှေ ပေါ့နောျ ဒီဟာကို ထုတျနိုငျလားဆိုတော့ သူတို့ အဲဒါလေးတှလေညျး ကမျးလှမျးတာလေးတှေ ရှိတော့ ဒါလေးတှလေညျး ဒီဘကျ ဈေးကှကျကို သှငျးရငျ ရနိုငျတယျ ဆိုတဲ့ စိတျကူးလညျး ရလာတယျပေါ့နောျ။

မသိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ Winternational ပွပှဲမှာ အရှေးခံရတဲ့ အကွောငျးလေး ပွောပွပေးပါရှငျ။

မသကျစုဌေး။ ။ ဒီ မွနျမာသံရုံးက နပွေီးတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ တကယျ ကွိုးစားပွီး မွနျမာ့ ထှကျကုနျတှလေညျး ဖွဈရမယျ၊ ကွိုးစားပွီးတော့ နိုငျငံတကာကို ထိုးဖောကျနတေဲ့ လုပျငနျးမြိုးပေါ့နောျ အဲလို လုပျငနျးမြိုးတှကေို သူတို့က ဒီနှဈကို ရှေးခယြျမယျ ပေါ့နောျ။ ရှေးခယြျမယျဆိုပွီးတော့ မွနျမာနိုငျငံကို ဆကျသှယျလာတာပါရှင့ျ။ တခွား လုပျငနျးတှေ လုပျငနျးတှေ အကုနျလုံးကို သူတို့က လိုကျခြိတျပွီးတော့မှ အဲဒီထဲကမှ လကျရှိလညျး ဒီ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဆုတှေ ရထားတယျပေါ့နောျ၊ ပွီးတော့ မွနျမာ့ ထှကျကုနျလညျး ဖွဈမယျ၊ တကယျ နိုငျငံတကာကို ထိုးဖောကျလို့ ရမယ့ျ ပစ်စညျးမြိုးလညျး ဖွဈမယျပေါ့နောျ။ အဲဒီ အခကြျတှနေဲ့ ရှေးပွီးတဲ့ အခါကတြော့ ခေါျခဲ့တာပါရှင့ျ။

မသိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ အခု ပွပှဲမှာရော မသကျစုဌေးတို့ရဲ့ ဖြောျရညျကို လူတှေ ကွိုကျကွပါလား။ မွညျးစမျးပွီးတော့ သောကျကွပါလား။

မသကျစုဌေး။ ။ အရမျးကို ကွိုကျပါတယျရှင့ျ။ စုလညျးလေ Feedback ကို အဲလောကျ ကောငျးလိမ့ျမယျလို့ကို မြှောျလင့ျမထားဘူးပေါ့။ စုတို့ ဒီမှာ Sample တိုကျတယျ။ ဒီဘကျက လူတှကေ တကယျကို အောျဂဲနဈ ဖွဈတယျ၊ သန့ျလညျး သန့ျရှငျးတယျပေါ့နောျ အဲတော့ သူတို့ သောကျကွည့ျပွီးတဲ့ အခါမှာ Feedback ကောငျးတှေ အရမျးလညျး ရပါတယျ။ မြှောျလင့ျထားတဲ့ ထကျကို ရလဒျကောငျးခဲ့ပါတယျရှင့ျ။

မသိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ ဒီ Jumjel က အမှာရတာမြိုး၊ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ နောကျထပျ ဆကျသှယျရမယ့ျ ကုမ်ပဏီတှေ၊ စိတျဝငျစားတဲ့ ကုမ်ပဏီတှေ ရတာမြိုးရော ရှိပါသလားရှင့ျ။

မသကျစုဌေး။ ။ ဟုတျကဲ့ ရှိပါတယျ။ သူတို့ကလညျး အခု စိတျဝငျစားတယျပေါ့နောျ။ ဒီဘကျမှာ သူတို့က။ စုတို့က ဘူးသေးဘဲ ပါလာတာပေါ့နောျ။ သူတို့က ဒီဘကျက ကွိုကျတဲ့ ထုပျပိုးမှု ပုံစံမြိုး သူတို့ ပွောငျးလဲလို့ ရနိုငျမလားပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ နောကျထပျ တခုက စုတို့ ဆီမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံက FDA ရပွီးသှားပွီပေါ့နောျ။ ဒီဘကျကို ထပျပွီး ထိုးဖောကျဖို့ ဆိုရငျ ဒီနိုငျငံက FDA ပေါ့နောျ အဲဒါတှေ ယူပေးနိုငျမလား၊ လုပျပေးနိုငျမလားလညျး သူတို့ မေးပါတယျ။ လကျရှိလညျး လုပျပေးနိုငျတဲ့သူ ရှိနတေဲ့ အခါကတြော့လေ ထုပျပိုးမှု ပုံစံလညျး ဒီဘကျက လကျခံတဲ့ ဒီဇိုငျးမြိုး ပွောငျးပေးဖို့လညျး သူတို့က ပွောပါတယျရှင့ျ။ ကမျးလှမျးလာတာတှလေညျး ရှိပါတယျရှင့ျ။ စုတို့ ဟိုဘကျမှာ ပွနျပွီးတော့ ဒီနိုငျငံ ဈေးကှကျနဲ့ ကိုကျညီမယ့ျ လီတာ ဘူးကွီးပေါ့၊ ပွီးတော့ ထုပျပိုးမှု ဒီဇိုငျးတှေ အားလုံး ပွောငျးပွီး သူတို့နဲ့ ထပျပွီး စကားပွောပါမယျရှင့ျ။

မသိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ ဒီလုပျငနျးက တပိုငျတနိုငျ လုပျငနျးလား၊ ကုမ်ပဏီကွီးနဲ့ ထုတျလုပျနတေဲ့ လုပျငနျးလားရှင့ျ။

မသကျစုဌေး။ ။ ဒီ အညာဒသေက စလဇေီးသီးကတော့ အရငျကတညျးက နာမညျကွီးပွီးသားပေါ့နောျ။ စလေ ဇီးသီး မကညြျးသီးတှကေို စုတို့ဆီမှာ ဘယျလို ဖွဈလဲ ဆိုတော့ ဝတျဆံ ပေါ့နောျ ဝတျဆံကို တရုတျပွညျ ပို့ပွီး ရောငျးစားတယျ။ ဇီးဆနျကိုကတြော့ ခှဲခွမျးလုပျပွီး လောငျစာ အနနေဲ့ဘဲ သုံးတယျ။ ဒီဟာကို Value Added လုပျပွီး ဖွန့ျတာမြိုး လုပျနိုငျတာမြိုး သိပျမရှိဘူး။

အဲဒါနဲ့ ဒါကို မကညြျးသီး၊ ဇီးသီးကို ကုနျကွမျးလညျး အရမျးပေါတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီကနေ ဖြောျရညျထုတျရငျ ကောငျးမယျဆိုတဲ့ စိတျကူးကို မမေကေနေ စလိုကျတာပေါ့နောျ။ အဲဒီကနေ ဖောျမွူလာ စမျးသပျတာ ၄ နှဈ ကွာပါတယျ။ ၄ နှဈ ကွာပွီးတော့ ၁၉၉၅ မှာ သကျစုစံ နာမညျနဲ့ စထှကျတာ ပေါ့နောျ။ ၂၀၀၀ မှာ Jumjel ဆိုတဲ့ နာမညျနဲ့ စုတို့ ပွောငျးပွီး ထုတျပါတယျ။

မသိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ ဆိုတော့ ကုနျကွမျးကရော သခြောပေါကျ ရှိပါသလား။ ဘာဖွဈလို့လဲ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာက အမြားစုက စိုကျပြိုးရေး လုပျငနျးက ခွံကွီး အကယြျကွီးတှနေဲ့ စီးပှားဖွဈ တနှဈ တနှဈ ဘယျလောကျ ဆိုပွီး ပိုငျးဖွတျပွီး လုပျတာမြိုး မဟုတျဘဲ တပိုငျတနိုငျက မြားတော့ စိုကျပြိုးရေး ပေါျမှာ မှီခိုရတဲ့ အခါရောကျတော့ စားသောကျကုနျ လုပျငနျးတှမှော ကုနျကွမျးရဖို့၊ လိုသလောကျ ရဖို့ အာမခံခကြျ ပေါ့နောျ အဲဒါ ရှိပါသလား။

မသကျစုဌေး။ ။ လိုသလောကျ ရနိုငျပါတယျရှင့ျ။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ အခု ဇီးပငျတှေ မကညြျးပငျတှေ ဆိုတာက စုတို့ အညာဒသေပေါ့နောျ စလမွေို့ အနီးတဝိုကျ အကုနျလုံး၊ နောကျ မကှေးတိုငျး တတိုငျးလုံး၊ ပွီးတော့ စဈကိုငျးတိုငျးပေါ့နောျ။ မကှေးတိုငျး၊ စဈကိုငျးတိုငျး ဧရိယာတှေ တောျတောျမြားမြားမှာ ဇီးပငျက စိုကျပြိုးထားတဲ့ အပငျမြိုး မဟုတျဘဲ အလေ့ကြ ပေါကျပငျမြိုးပေါ့နောျ။ အလေ့ကြ ပေါကျပငျမြိုး ဆိုတော့ အရမျးလညျး မြားတယျ။ စုတို့က အခု ဇီးယိုတှေ ဘာတှေ ထုတျတဲ့ ဟာမြိုး မဟုတျတဲ့ အခါကတြော့ ဇီးကုနျကွမျးက လိုသလောကျ ရတယျပေါ့နောျ။

ဥပမာ ဇီးယိုထုတျတဲ့ ဇီးသီးကို လုပျတာဆိုရငျတော့ ဒီ အနှဈပါတဲ့ ဇီးသီးတှပေေါ့နောျ။ အဲလို ဆိုရငျတော့ ကုနျကွမျးပိုငျးမှာ စိုးရိမျရမယျပေါ့။ အခုရောကျတော့ အညာဒသေက ထှကျတဲ့ အညာဇီးသီး ပုံစံမြိုးရောကျတော့ အရမျးလညျး ပေါတယျ၊ တိုငျး ၂ တိုငျးမှာ ထှကျသမြှ ဇီးသီးတှကေို စုတို့ အခု ဖြောျရညျစပွီး လုပျဖွဈခဲ့တာလညျး အဲဒီ ကုနျကွမျးတှကေို Value Added လုပျပွီး ဖွုနျးနိုငျမယ့ျဟာ မရှိလို့ စတငျခဲ့တာ ဆိုတော့ အခု ထိလညျး လုံလုံလောကျလောကျ ပေါပေါမြားမြား ရနပေါသေးတယျရှင့ျ။

မနျကညြျးသီး ဆိုရငျလညျး ထိုငျးဘကျကို Export ပို့တယျပေါ့နောျ။ မနျကညြျးသီး ဆိုတာလညျး ကိုယ့ျဘကျမှာ ဆိုရငျ မနျကညြျးပငျ တပငျ တပငျကို နှဈကို ရာနဲ့ခြီ နတေဲ့ အပငျကွီးတှလေညျး အရမျးမြားတယျပေါ့နောျ။ အဲတော့ ကုနျကွမျးလညျး လုံလုံလောကျလောကျ ရနိုငျမယျလို့လညျး ယုံကွညျပါတယျ၊ ရှိလညျး ရှိနပေါတယျ။