ZAWGYI/UNICODE
ချင်းပြည်နယ်မင်းတပ်မြို့နယ်မှာ ဒေသခံကာကွယ်ရေးCDFအဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ ဒီရက်ပိုင်းအတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲကြောင့် ရွာသားထောင်ချီနေရပ်ကနေတိမ်းရှောင်နေရပါတယ်။ မင်းတပ်မြို့က စစ်ရေးတင်းမာမှုဖြစ်စဉ်အတွင်း နေရပ်ကနေ တိမ်းရှောင်နေရတဲ့စစ်ဘေးရှောင်တွေဟာ စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလိုအပ်ချက်တွေရှိနေတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဒီအကြောင်းဗွီအိုအေသတင်းထောက် နိုင်ကွန်းအိန်ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းသတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ချင်းပြည်နယ်မင်းတပ်မြို့နယ်မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ဇူလိုင်လ(၂၁)ရက်ကနေ(၂၅)ရက်နေ့အထိ မြို့နယ် မြောက်ပိုင်း နဲ့တောင်ပိုင်းဘက်မှာ ဒေသခံကာကွယ်ရေးCDFအဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့တာပါ။ ဒီလိုဖြစ်တဲ့တိုက်ပွဲကြောင့်မင်းတပ်မြို့နယ်မြောက်ပိုင်းဘက် ကျေးရွာ(၅)ရွာက ရွာသားထောင်ချီ စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်နေရတယ်လို့ မင်းတပ်ကာကွယ်ရေးခေါင်းဆောင်တဦးကပြောတယ်။
“အခုကျွန်တော်တို့မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရှိတဲ့နေရာဘက်တွေမှာတော့ရွာကလေး ငါးရွာလောက်ရှိမယ်။ စစ်ရှောင်နေရာတွေပေါ့နော် ထပ်တိုးလာတာပေါ့။ အခု လေးငါးရက်အတွင်းပေါ့။ မရှိဘူးဆိုတောင် တထောင်ဝန်းကျင်လောက်တော့ရှိမယ်။ ထပ်ပြီးတော့ စစ်ရှောင် တာပေါ့။ ”
ဇူလိုင်လ(၂၁)ရက်ေနေ့ကစပြီး မင်းတပ်မြို့နယ်မြောက်ပိုင်း ရန်းချောင်း လေးအိမ်စု ရွှေအောင်သာစတဲ့ကျေးရွာဘက်မှာ တိုက်ပွဲ ရက် ဆက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွါးခဲ့တာပါ။ ဒီတိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်အတွင်း နှစ်ဖက်တပ်ဖွဲ့တွေထိခိုက်မှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ တိုက်ပွဲကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာလာရတဲ့ စစ်ဘေးရှောင်ရွာသားတွေဟာစားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်နေတယ်လို့ မင်းတပ်ကာကွယ်ရေးခေါင်းဆောင်က ပြောပါတယ်။
“အများကြီးအခက်ခဲရှိတယ်။ အခုဟာက COVIDကြောင့် ရွာတိုင်းလိုလို ရွာအဝင်မှာဂိတ်တွေလုပ်ပြီးတော့ အဝင်လက်မခံဘူး။ နောက်စစ်ပွဲဖြစ်တော့ စားနပ်ရိက္ခာသယ်ယူရတာတွေအဆင်မပြေဘူး။ ကျန်းမာရေးအခြေအနေက အခုကတော့ ရာသီပေါ် တုတ် ကွေးတွေကတော့ဖြစ်နေပါတယ်။ ရာသီဥတုကလဲတော်တော်ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုက အဆင်မပြေဘူး။ CDMလုပ်ထားတဲ့ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကတော့ သူတို့တတ်စွမ်းသလောက်ကူညီပံ့ပိုးပေးပါတယ်။ ပြဿနာက ဆေးဝါးတွေမလုံလောက်ဘူးပြဿနာ။”
တိမ်းရှောင်လာတဲ့ရွာသားတွေဟာ သီးခြားစစ်ရှောင်စခန်းမှာနေရတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ တောတောင်ထဲနဲ့ နီးစပ်ရာရွာက ဆွေမျိုး သားချင်းအိမ်တွေမှာ ခိုလှုံနေရပါတယ်။ မနေ့ကနဲ့ဒီကနေ့မှာ ဒေသတွင်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားတာမရှိပါဘူး။ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲတွေမှာ စစ်ကောင်စီဘက်က အင်အား အလုံးအရင်းနဲ့ထိုးစစ်ဆင်လာတာကြောင့် အားမမျှလို့ နောက်ဆုတ်ပေးလိုက်ရတယ်လို့CDF တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးကပြောပါတယ်။ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဆန္ဒပြမှုတွေကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းရာကနေ ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီလကုန်ပိုင်းလောက်ကစပြီး စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ချင်း CDF တို့ကြား တိုက်ပွဲစတင်ဖြစ်ပွားလာခဲ့တာပါ။
တိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်အတွင်း မင်းတပ်မြို့ပေါ်နဲ့ကျေးရွာကရွာသားသောင်းချီစစ်ဘေးတိမ်းရှောင်နေရပါတယ်။ ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့ကစလို့ မင်းတပ် CDF-အဖွဲ့ နဲ့စစ်ကောင်စီတပ်တို့ကြား (၁၄)ရက်အကြာ ယာယီအပစ်ခတ်ရပ် စဲခဲ့ပြီး စစ်ရှောင် တချို့နေရပ်ပြန်ကြပေမဲ့အများစုကမပြန်နိုင်သေးပါဘူး။
လက်ရှိမင်းတပ်မြို့နယ်မှာ စစ်ရှောင်သောင်းချီရှိနေပြီး စားသောက်နေထိုင်ရေးအခက်ခဲရှိနေတယ်လို့ စစ်ဘေးရှောင်ကူညီရေး အဖွဲ့ဝင်တဦးကပြောပါတယ်။
“လောလောဆယ်မှာ စစ်ဘေးရှောင်တွေ တောင်ကတဖက် မြောက်ကတဖက်ဆိုတော့ ဒီလိုတောနဲ့မြို့က လူဦးရေအတိအကျ စာရင်းတွေမရှိလို့ ခန့်မှန်းခြေကတော့ သုံးလေးသောင်းတော့ရှိမယ်ထင်တယ်။ လုံခြုံမှုရယ် ပြီးတော့စားသောက်ဖို့ ရိက္ခာတော့ပြတ် လပ်တာပေါ့။”
ဇူလိုင်လ(၂၀)ရက်နေ့မှာတော့မင်းတပ်မြို့ပေါ်မှာရှိတဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းတွေကိုဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂမဟာမင်းကြီးရုံး UNHCR က ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပေမဲ့ နယ်ဘက်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွေကိုတော့ လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့ သွားခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။
မင်းတပ် CDF-အဖွဲ့ နဲ့စစ်ကောင်စီတပ်တို့ကြား (၁၄)ရက်အကြာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ဟာ ဇူလိုင် လ(၄)ရက် နေ့မှာ သက်တမ်းကုန်ဆုံးပြီးနောက်ပိုင်း အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သက်တမ်းတိုးဖို့ ဇူလိုင်(၁၈)ရက် တနင်္ဂနွေ နေ့မှာ နှစ်ဖက်ကိုယ် စားလှယ်အဖွဲ့တို့ဆွေးနွေးခဲ့ရာမှာ စစ်တပ်ဘက်ကနေလက်နက်ချရေး အဆိုပြုချက်ကြောင့် သဘောတူညီချက် ပျက်ပြယ်ခဲ့ပြီး ဇူလိုင်(၂၁)ရက်မှာတိုက်ပွဲတကျော့ပြန်ဖြစ်ပွားလာပါတယ်။ လတ်တလော မင်းတပ်အခြေအနေ၊ တိုက်ပွဲသတင်းတွေနဲ့ပတ်သက်လို့တော့ စစ်ကောင်စီဖက်က တစုံတရာ ထုတ်ပြန်တာမျိုးမရှိသေးပါဘူး။
UNICODE
မငျးတပျမွို့ တကြော့ပွနျ တိုကျပှဲကွောင့ျ စဈဘေးဒုက်ခသညျတိုးလာ
ခငြျးပွညျနယျမငျးတပျမွိ့နယျမှာ ဒသေခံကာကှယျရေးCDFအဖှဲ့နဲ့ စဈကောငျစီတပျတို့ ဒီရကျပိုငျးအတှငျးဖွဈပှားခဲ့တဲ့ တိုကျပှဲကွောင့ျ ရှာသားထောငျခြီနရေပျကနတေိမျးရှောငျနရေပါတယျ။ မငျးတပျမွို့က စဈရေးတငျးမာမှုဖွဈစဉျအတှငျး နရေပျကနေ တိမျးရှောငျနရေတဲ့စဈဘေးရှောငျတှဟော စားနပျရိက်ခာနဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုလိုအပျခကြျတှရှေိနတေယျလို့ဆိုပါတယျ။ ဒီအကွောငျးဗှီအိုအသေတငျးထောကျ နိုငျကှနျးအိနျကနေ ဆကျသှယျမေးမွနျးသတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ခငြျးပွညျနယျမငျးတပျမွို့နယျမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ဇူလိုငျလ(၂၁)ရကျကနေ(၂၅)ရကျနေ့အထိ မွို့နယျ မွောကျပိုငျး နဲ့တောငျပိုငျးဘကျမှာ ဒသေခံကာကှယျရေးCDFအဖှဲ့နဲ့ စဈကောငျစီတပျတို့တိုကျပှဲဖွဈခဲ့တာပါ။ ဒီလိုဖွဈတဲ့တိုကျပှဲကွောင့ျမငျးတပျမွို့နယျမွောကျပိုငျးဘကျ ကြေးရှာ(၅)ရှာက ရှာသားထောငျခြီ စဈဘေးတိမျးရှောငျနရေတယျလို့ မငျးတပျကာကှယျရေးခေါငျးဆောငျတဦးကပွောတယျ။
“အခုကြှနျတောျတို့မွောကျပိုငျးဌာနခြုပျရှိတဲ့နရောဘကျတှမှောတော့ရှာကလေး ငါးရှာလောကျရှိမယျ။ စဈရှောငျနရောတှပေေါ့နောျ ထပျတိုးလာတာပေါ့။ အခု လေးငါးရကျအတှငျးပေါ့။ မရှိဘူးဆိုတောငျ တထောငျဝနျးကငြျလောကျတော့ရှိမယျ။ ထပျပွီးတော့ စဈရှောငျ တာပေါ့။ ”
ဇူလိုငျလ(၂၁)ရကျနေေ့ကစပွီး မငျးတပျမွို့နယျမွောကျပိုငျး ရနျးခြောငျး လေးအိမျစု ရှှအေောငျသာစတဲ့ကြေးရှာဘကျမှာ တိုကျပှဲ ရကျ ဆကျတိုကျပှဲဖွဈပှါးခဲ့တာပါ။ ဒီတိုကျပှဲဖွဈစဉျအတှငျး နှဈဖကျတပျဖှဲ့တှထေိခိုကျမှုတှရှေိခဲ့ပါတယျ။
တိုကျပှဲကွောင့ျ နရေပျစှန့ျခှာလာရတဲ့ စဈဘေးရှောငျရှာသားတှဟောစားနပျရိက်ခာနဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှု လိုအပျနတေယျလို့ မငျးတပျကာကှယျရေးခေါငျးဆောငျက ပွောပါတယျ။
“အမြားကွီးအခကျခဲရှိတယျ။ အခုဟာက COVIDကွောင့ျ ရှာတိုငျးလိုလို ရှာအဝငျမှာဂိတျတှလေုပျပွီးတော့ အဝငျလကျမခံဘူး။ နောကျစဈပှဲဖွဈတော့ စားနပျရိက်ခာသယျယူရတာတှအေဆငျမပွဘေူး။ ကနြျးမာရေးအခွအေနကေ အခုကတော့ ရာသီပေါျ တုတျ ကှေးတှကေတော့ဖွဈနပေါတယျ။ ရာသီဥတုကလဲတောျတောျဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖွဈနတေယျဆိုတော့။ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုက အဆငျမပွဘေူး။ CDMလုပျထားတဲ့ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှကေတော့ သူတို့တတျစှမျးသလောကျကူညီပံ့ပိုးပေးပါတယျ။ ပွူနာက ဆေးဝါးတှမေလုံလောကျဘူးပွူနာ။”
တိမျးရှောငျလာတဲ့ရှာသားတှဟော သီးခွားစဈရှောငျစခနျးမှာနရေတာမြိုးမဟုတျဘဲ တောတောငျထဲနဲ့ နီးစပျရာရှာက ဆှမြေိုး သားခငြျးအိမျတှမှော ခိုလှုံနရေပါတယျ။ မနေ့ကနဲ့ဒီကနေ့မှာ ဒသေတှငျး တိုကျပှဲဖွဈပှားတာမရှိပါဘူး။ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးက တကြော့ပွနျတိုကျပှဲတှမှော စဈကောငျစီဘကျက အငျအား အလုံးအရငျးနဲ့ထိုးစဈဆငျလာတာကွောင့ျ အားမမြှလို့ နောကျဆုတျပေးလိုကျရတယျလို့CDF တပျဖှဲ့ဝငျတဈဦးကပွောပါတယျ။ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ဆန်ဒပွမှုတှကေို အကွမျးဖကျနှိမျနငျးရာကနေ ပွီးခဲ့တဲ့ ဧပွီလကုနျပိုငျးလောကျကစပွီး စဈကောငျစီတပျနဲ့ ခငြျး CDF တို့ကွား တိုကျပှဲစတငျဖွဈပှားလာခဲ့တာပါ။
တိုကျပှဲဖွဈစဉျအတှငျး မငျးတပျမွို့ပေါျနဲ့ကြေးရှာကရှာသားသောငျးခြီစဈဘေးတိမျးရှောငျနရေပါတယျ။ ဇှနျလ ၂၀ ရကျနေ့ကစလို့ မငျးတပျ CDF-အဖှဲ့ နဲ့စဈကောငျစီတပျတို့ကွား (၁၄)ရကျအကွာ ယာယီအပဈခတျရပျ စဲခဲ့ပွီး စဈရှောငျ တခြို့နရေပျပွနျကွပမေဲ့အမြားစုကမပွနျနိုငျသေးပါဘူး။
လကျရှိမငျးတပျမွို့နယျမှာ စဈရှောငျသောငျးခြီရှိနပွေီး စားသောကျနထေိုငျရေးအခကျခဲရှိနတေယျလို့ စဈဘေးရှောငျကူညီရေး အဖှဲ့ဝငျတဦးကပွောပါတယျ။
“လောလောဆယျမှာ စဈဘေးရှောငျတှေ တောငျကတဖကျ မွောကျကတဖကျဆိုတော့ ဒီလိုတောနဲ့မွို့က လူဦးရအေတိအကြ စာရငျးတှမေရှိလို့ ခန့ျမှနျးခွကေတော့ သုံးလေးသောငျးတော့ရှိမယျထငျတယျ။ လုံခွုံမှုရယျ ပွီးတော့စားသောကျဖို့ ရိက်ခာတော့ပွတျ လပျတာပေါ့။”
ဇူလိုငျလ(၂၀)ရကျနေ့မှာတော့မငျးတပျမွို့ပေါျမှာရှိတဲ့ စဈရှောငျစခနျးတှကေိုဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂမဟာမငျးကွီးရုံး UNHCR က ထောကျပံ့ပေးခဲ့ပမေဲ့ နယျဘကျစဈဘေးရှောငျစခနျးတှကေိုတော့ လုံခွုံရေးအကွောငျးပွခကြျနဲ့ သှားခှင့ျမရခဲ့ပါဘူး။
မငျးတပျ CDF-အဖှဲ့ နဲ့စဈကောငျစီတပျတို့ကွား (၁၄)ရကျအကွာ အပဈခတျရပျစဲရေး သဘောတူညီခကြျဟာ ဇူလိုငျ လ(၄)ရကျ နေ့မှာ သကျတမျးကုနျဆုံးပွီးနောကျပိုငျး အပဈခတျရပျစဲရေး သကျတမျးတိုးဖို့ ဇူလိုငျ(၁၈)ရကျ တနငျ်ဂနှေ နေ့မှာ နှဈဖကျကိုယျ စားလှယျအဖှဲ့တို့ဆှေးနှေးခဲ့ရာမှာ စဈတပျဘကျကနလေကျနကျခရြေး အဆိုပွုခကြျကွောင့ျ သဘောတူညီခကြျ ပကြျပွယျခဲ့ပွီး ဇူလိုငျ(၂၁)ရကျမှာတိုကျပှဲတကြော့ပွနျဖွဈပှားလာပါတယျ။ လတျတလော မငျးတပျအခွအေနေ၊ တိုကျပှဲသတငျးတှနေဲ့ပတျသကျလို့တော့ စဈကောငျစီဖကျက တစုံတရာ ထုတျပွနျတာမြိုးမရှိသေးပါဘူး။