ပညာရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု လွှတ်တော်အခန်းကဏ္ဍ

ပညာရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု လွှတ်တော်အခန်းကဏ္ဍ

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် ၂၀၁၆ ကနေ ၂၀၂၁ အထိ စီမံကိန်း သေချာလုပ်ဆောင်နေတာမှာ လွှတ်တော်က ပံ့ပိုးမှုတွေနဲ့ အကောင်အထည်ဖော်နေတယ်လို့ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ပညာရေးမြှင့်တင်မှု ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာတင်အောင်က ပြောပါတယ်။ ဦးကျော်ဇံသာ VOA Studio မှာ တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး ။ ။ ဆရာက ကျောင်းဆရာတဦးလည်း ဖြစ်တယ်။ ပညာရေးကို ကိုယ်စားပြုပြီးတော့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်နဲ့လည်း ပညာရေးမှာ ပါဝင်တယ်ဆိုတော့ အင်မတန်မှ အရေးကြီးတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက် ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လွှတ်တော်ရဲ့ ပါဝင်ပံ့ပိုးနိုင်မှု ဘယ်လောက်ရှိမယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကတော့ ၂၀၁၆ ကနေ ၂၀၂၁ ကို NESP (National Education Strategic Plan) ဆွဲပြီး အကောင်အထည်ဖော်နေတာကတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ ပညာရေးပါ။ အဲဒီ ပညာရေး အောင်မြင်ဖို့ လွှတ်တော်ဘက်ကနေ ဝန်ကြီးဌာနကို Oversight ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။ ဥပဒေတွေ ဘယ်လိုပြုပြင်ဆွဲပေးမလဲ။ Oversight လုပ်တယ်ဆိုတာ လက်ရှိသွားနေတဲ့ (၂၀၁၆-၂၁) Education စနစ် Plan ကြီးရဲ့ အောင်မြင်မှုကို တဘက်ကနေ ကျနော်တို့က ဘယ်လောက်လုပ်နိုင်သလဲဆိုတာကို Oversight လုပ်နေတာပါ။

မေး ။ ။ ဒီစီမံကိန်းကို လွှတ်တော်က စပြီးတော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ဥပဒေတွေ ရေးဆွဲခဲ့တယ်ဆိုတော့ အဲဒါ ဘယ်တုန်းက ရေးဆွဲအတည်ပြုခဲ့ပါလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ National Education Strategic Plan ဆိုတာက ၂၀၁၆ ကနေ စပြီးတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးက စတင်ဖွင့်လှစ်ပွဲ လုပ်ပြီးတော့ ကျနော်တို့က အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့တာ။ အဲဒီမတိုင်ခင် ၂၀၁၄-၁၅ ကတည်းက ဒါကို ရေးဆွဲခဲ့တယ်။ အကောင်အထည်ဖော်တာကတော့ ၂၀၁၆ မှာပါ။

မေး ။ ။ ၂၀၁၆ ဆိုတော့ (၃) နှစ် ရှိလာခဲ့ပါပြီ။ ဘယ်လောက် ခရီးရောက်ပြီလဲလို့ ဆရာ ခန့်မှန်းနိုင်လဲ။

ဖြေ ။ ။ အခု ကျနော်တို့ သွားနေတဲ့ စနစ်က KG plus 12 – KG, Grade 1 to Grade 12 သွားနေတဲ့ စနစ်ကြီးက အခုအချိန်မှာဆိုရင် KG တန်း ပြီးသွားပြီ။ Grade 1, Grade 2, Grade 3 လည်း ပြီးသွားပြီ။ Grade 3 နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒီနှစ်မှာ Grade 6 တို့ကို လက်ရှိ စာသင်နှစ်မှာ ကျနော်တို့ စနစ်သစ်နဲ့ သွားနေပါတယ်။ အဲဒါလဲ ကျနော်တို့ ပြီးသွားပါပြီ။ လာမယ့်နှစ်မှာတော့ Grade 4, 7, 10 တို့ကို တနှစ်ချင်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်ကြမယ်။ ၂၀၂၃ ဒီဇင်ဘာ ရောက်ရင်တော့ အခုသွားနေတဲ့ စနစ်ဟောင်းတွေ အားလုံးဟာ မရှိတော့ဘဲနဲ့ KG plus 12 ပညာရေးစနစ်ကြီးက လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ရောက်ပါလိမ့်မယ်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခုမြန်မာပြည်မှာ ဆယ်တန်းအထိပဲ ရှိပါသေးလား။ အထက်တန်းကို ဆယ့်နှစ်တန်းအထိ သင်နေပါပြီလား။

ဖြေ ။ ။ အခု ဆယ့်နှစ်တန်း မရောက်သေးပါဘူး။ အခုလက်ရှိ ဆယ်တန်းအထိပဲ ရှိပါသေးတယ်။ အခုန ကျနော်ပြောတဲ့ ဆယ့်နှစ်တန်းဆိုတာ ၂၀၂၂ - ၂၀၂၃ အဲဒီ စာသင်နှစ်မှာ ဆယ့်နှစ်တန်း ရောက်ပါလိမ့်မယ်။ (၁၂) တန်း ရောက်ပြီးရင်တော့ ၂၀၂၃ မှာတော့ စာမေးပွဲက ဆယ့်နှစ်တန်း စာမေးပွဲကို မတ်လမှာ စပြီးတော့ ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ဖြေဆိုကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။ ။ အခုလောလောဆယ် ပြီးခဲ့တာ KG ကနေ Grade 4 လား၊ Grade 3 လား ပြီးသွားပြီ။ အဲဒီအထိ အကုန်လုံး အဆင်ပြေပါသလား။ ဘာအခက်အခဲ - ကျနော်ထင်တယ် -- ဆရာတွေကို လေ့ကျင့်ပေးရတာလဲ အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စတရပ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အဲဒါအပြင် ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ ကြုံခဲ့ရပါသလဲ။ ဘယ်လောက် အဆင်ပြေချောမွေ့ခဲ့ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ ပထမဦးဆုံး KG ကို စတယ်။ နောက် Grade 1, Grade 2, Grade 3 စခဲ့တယ်။ ပထမဦးဆုံး စစချင်း ဘာတွေလုပ်ရသလဲဆိုရင် ကျနော်တို့ရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုက သင်ရိုးကို စပြီးပြောင်းလဲရပါတယ်။ အခြေခံပညာရေးရဲ့ မူလတန်းအဆင့် သင်ရိုးကိုတော့ JICA နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံပညာရေး အခြေအနေနဲ့ ပေါင်းပြီးတော့ ပြုစုရပါတယ်။ အဲဒီလို ပြုစုတဲ့နေရာမှာလဲ Traditional နဲ့ ကိုက်ညီမယ့် သင်ရိုးတွေကိုတော့ ထည့်သွင်းရေးဆွဲခဲ့တယ်။ သို့သော်လဲပဲ တခါတခါမှာ တချို့ဟာလေးတွေမှာ ပြည်သူရဲ့ အမြင်က တမျိုးဖြစ်သွားတဲ့အတွက်ကြောင့် သင်ရိုးမှာလည်း အခက်အခဲတွေ ဖြစ်ခဲ့တာတွေလဲ တနိုင်ငံလုံးက ကြားထားပါတယ်။ ဒုတိယ ကျနော်တို့က သင်ရိုးပြီးလို့ရှိရင် ကျနော်တို့ ပညာရေးက သင်ရိုးတခုတည်း ပြောင်းလို့မရပါဘူး။ သင်ကြားနည်းတွေလည်း ပြောင်းရပါတယ်။ အဲဒီလို သင်ကြားနည်းပြောင်းတဲ့အခါမှာလဲ ရှေ့ဆရာ၊ ဆရာမကြီးတွေက သင်ကြားနည်းအဟောင်းနဲ့ပဲ သင်ကြားတယ်။

သင်ကြားနည်းအဟောင်းနဲ့ပဲ သင်ကြတယ်။ ဟိုတုန်းကတော့ ဆရာဗဟိုပြု သင်ကြားနည်းနဲ့ သင်ခဲ့တယ်။ သစ်ရိုးသစ်မှာ ကျောင်းသားဗဟိုပြုပုံစံနဲ့ ပြောင်းသင်တဲ့အတွက် ဆရာ၊ ဆရာမတွေကို သင်တန်းပေးရတယ်။ အဲဒီသင်တန်းပေးတဲ့ နေရာမှာလဲ ဆရာ၊ ဆရာမတွေက တောက်လျှောက်ကျောင်းဖွင့်ပြီး စာမေးပွဲတွေစစ်တယ်။ အဖြေလွှာတွေ စစ်ရတယ်။ အောင်စာရင်းတွေ ထုတ်ရတယ်။ ဒါကြောင့် နွေရာသီမှာ (၁၀) ရက်တာ၊ နှစ်ပတ်တာပဲ ကျနော်တို့က သင်တန်းပေးနိုင်တယ်။ အဲဒီအခက်အခဲလေးတွေလဲ တော်တော်များများ ရှိတယ်။ အဲဒီနှစ်ပတ်လေးပေးပြီး ပြန်ပို့ချတဲ့နေရာမှာလဲ အခက်အခဲ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမတွေရဲ့ အရည်အသွေးက ပြည့်မီသလောက်တော့ မရှိသေးဘူး။

မေး ။ ။ ပညာရေးဦးတည်ချက်အနေနဲ့ အရင်တုန်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အမျိုးသားပညာရေးဆိုတာ လွတ်လပ်ရေးမတိုင်ခင်ကတည်းက ရှိလာခဲ့ပြီးတော့ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်ကို ဦးထိပ်ထားပြီးတော့ ဦးစားပေးလာခဲ့တယ်။ အဲဒီကိစ္စဟာ တော်တော်လေး ဆက်တိုက်ရှိလာခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။ အခုအခါမှာကော အဲဒီသဘောထားကို ပြောင်းလဲလာပါသလား။ ကမ္ဘာနဲ့အဝှမ်း ညီညွှတ်အောင်။ သို့တည်းမဟုတ် ဒီအမျိုးသားရေးကို ပိုပြီးတော့ ဦးစားပေး အလေးထားတဲ့သဘောမျိုး ရှိနေပါသေးလား။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ သင်ရိုးဆွဲတုန်းက ၁၉၆၂ နောက်ပိုင်း သင်ရိုးတော်တော်များများမှာ တဖြည်းဖြည်းချင်း အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်တွေကို လျော့နည်းစေတဲ့ သင်ရိုးတွေ သင်ရိုးထဲမှာ ထည့်မဆွဲတော့ဘူး။ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်ကို ပြင်းပြစေမယ့် သင်ရိုးတွေ တဖြည်းဖြည်းချင်း လျော့လာခဲ့ပြီ။ (၄) နှစ်တကြိမ်၊ (၅) နှစ်တကြိမ် သင်ရိုးလေးတွေ ပြောင်းလာတယ်။ ဒါကြောင့် တဖြည်းဖြည်း လျော့သွားတယ်။
ဒါပေမဲ့ အခုပြန်ဆွဲတဲ့အချိန်မှာတော့ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်တွေကို အများအားဖြင့် သူ့ရဲ့အတန်းစဉ်အလိုက်၊ သူ့ရဲ့မှတ်ဉာဏ်၊ ကလေးတွေရဲ့ စဉ်းစားတွေးခေါ်နိုင်တဲ့ အတန်းစဉ်အလိုက် အဲဒီသင်ရိုးလေးတွေတော့ အခုကတည်းက စပြီးတော့ ထည့်သွင်းရေးဆွဲနေပါတယ်။

မေး ။ ။ နောက်တခုက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထူးသဖြင့် ဆရာက သင်္ချာဆရာဆိုတော့ သိချင်မှ သိပါလိမ့်မယ်။ လွှတ်တော်အမတ်တယောက်အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သမိုင်းတို့ ဘာတို့ သင်တဲ့အခါမှာ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံ ရှိပေမယ့် တိုင်းရင်းသားအရေးထက် ဗမာဗဟိုပြု သင်ရိုးဆွဲတယ်ဆိုပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားသမိုင်း ပညာရှင်တွေ၊ ကျောင်းသားကျောင်းသူတွေ တော်တော်များများ ညည်းညူဖူးတာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီကိစ္စကို ဆရာတို့ ထည့်ပြီးစဉ်းစားပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ စောစောကပြောသလို ပြောတယ်ဆိုတာ တချိန်တုန်းကတော့ သင်ရိုးတွေသည် ဗမာလူမျိုးအတွက်။ မြန်မာပြည်မှာရှိတဲ့ ဗမာလူမျိုးကိုပဲတောင်မှ တိုင်းရင်းသားချစ်စိတ်ဆိုတဲ့ Traditional နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ဟာ တော်တော်များများ နည်းသွားခဲ့တယ်။ အဲဒီကနေ ကျနော်တို့က ဒါတွေအပြင် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ခေါင်းဆောင် - သင်ရိုးမျိုး။ အဲဒီလိုမျိုးတွေကိုလဲ ကျနော်တို့မှာ လူမျိုးပေါင်း (၁၃၅) မျိုး ရှိပါတယ် ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာ။ ဒါတွေကို ထည့်ဖို့ဆိုတာ ကျနော်တို့ တော်တော်လေးတော့ စဉ်းစားရပါတယ်။ ကျနော်တို့က ဘာဖြစ်လာလဲဆိုတော့ သက်ဆိုင်ရာ သူတို့ရဲ့ လူမျိုးစုအလိုက် ထုတ်ဝေဖို့ ဘာသာရပ်စာအုပ်လေးတွေ၊ ကျနော်တို့က သင်ရိုးလေးတွေ ပြုစုဖို့ လုပ်ပါတယ်။ အဲဒါလဲ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ် လူမှုရေးဝန်ကြီးတွေက ဦးဆောင်ပြီးတော့ သင်ရိုးတွေကို လုပ်တယ်။ အဲဒီသင်ရိုးတွေဆိုရင် ကျနော်တို့က ဒါလေးတွေကို သူတို့မှ ကျနော်တို့ထက် ခရေစိတွင်းကျ သိမယ်။ မြန်မာပြည်မှာ ဗမာတွေက သင်ရိုးကို ထည့်ဆွဲတာသည် ဆွဲလာတဲ့ သင်ရိုးက မှားနေရင် ဘယ်သူက တာဝန်ယူမလဲ။ ခေါင်းဆောင်တယောက်ရဲ့ အချက်တွေ။ ဒါကြောင့် သူ့ပြည်နယ်က လူမှုရေးဝန်ကြီးတွေ ရှိတယ်။ အဲဒါတွေကို ကျနော်တို့က လွှဲအပ်ထားပါတယ်။
ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ငွေပဲ အကုန်အကျခံပါ။

မေး ။ ။ ဆရာက ဒီအမြင်ရှိပေမယ့် ဆရာက လွှတ်တော်မှာဆိုတော့ အမတ်အများစုက ဒီသဘောထားမျိုး ရှိကြပါ့ရဲ့လား။

ဖြေ ။ ။ တချို့သော စခါစ - ကျနော် လွှတ်တော်ထဲကို ၂၀၁၆ ဖေဖေါ်ဝါရီမှာ ရောက်ပါတယ်။ စခါစမှာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် တော်တော်များများက ဒါတွေပြောကြားပါတယ်။ နောက် ကျနော်တို့ ဗမာ့ခေါင်းဆောင်တွေကိုတော့ ထည့်တယ်။ ချင်းခေါင်းဆောင် မပါဘူးလား။ ကရင်ခေါင်းဆောင် မပါဘူးလား။ သူတို့ရဲ့ ပထမဦးဆုံး မေးခွန်းတွေကတော့ မှန်ပါတယ်။ သို့သော်လဲ ကျနော်တို့ သွားနေတဲ့ Trend က အဲဒီအချိန်မှာ သင်ရိုးညွှန်တမ်းတွေမှာ Grade 1, 2, 3 မှာ ဒီလိုဟာမျိုးလေးတွေကို ကျနော်တို့က ထည့်ဆွဲမယ်၊ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးတွေက ဦးဆောင်ပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားဘာသာစကားတွေကို ရေးဆွဲကြမယ် သိသွားတဲ့နောက်ပိုင်းမှာတော့ တော်တော်များများ လွှတ်တော်က အဲဒီအသံတိတ်သွားပါတယ်။ အပြင်မှာတော့ နည်းနည်းရှိတယ်လို့ ကျနော် ကြားမိပါတယ်။
မေး ။ ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

==Unicode ==

မွနျမာနိုငျငံမှာ ပညာရေးပွုပွငျပွောငျးလဲရေးအတှကျ ၂၀၁၆ ကနေ ၂၀၂၁ အထိ စီမံကိနျး သခြောလုပျဆောငျနတောမှာ လှှတျတောျက ပံ့ပိုးမှုတှနေဲ့ အကောငျအထညျဖောျနတေယျလို့ ပွညျသူ့လှှတျတောျ ပညာရေးမွှင့ျတငျမှု ကောျမတီဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာတငျအောငျက ပွောပါတယျ။ ဦးကြောျဇံသာ VOA Studio မှာ တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားပါတယျ။

မေး ။ ။ ဆရာက ကြောငျးဆရာတဦးလညျး ဖွဈတယျ။ ပညာရေးကို ကိုယျစားပွုပွီးတော့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျအဖွဈနဲ့လညျး ပညာရေးမှာ ပါဝငျတယျဆိုတော့ အငျမတနျမှ အရေးကွီးတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတယောကျ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ပညာရေးပွုပွငျပွောငျးလဲမှုနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ လှှတျတောျရဲ့ ပါဝငျပံ့ပိုးနိုငျမှု ဘယျလောကျရှိမယျလို့ ထငျပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးကတော့ ၂၀၁၆ ကနေ ၂၀၂၁ ကို NESP (National Education Strategic Plan) ဆှဲပွီး အကောငျအထညျဖောျနတောကတော့ ကနြောျတို့ရဲ့ ပညာရေးပါ။ အဲဒီ ပညာရေး အောငျမွငျဖို့ လှှတျတောျဘကျကနေ ဝနျကွီးဌာနကို Oversight ဘယျလိုလုပျမလဲ။ ဥပဒတှေေ ဘယျလိုပွုပွငျဆှဲပေးမလဲ။ Oversight လုပျတယျဆိုတာ လကျရှိသှားနတေဲ့ (၂၀၁၆-၂၁) Education စနဈ Plan ကွီးရဲ့ အောငျမွငျမှုကို တဘကျကနေ ကနြောျတို့က ဘယျလောကျလုပျနိုငျသလဲဆိုတာကို Oversight လုပျနတောပါ။

မေး ။ ။ ဒီစီမံကိနျးကို လှှတျတောျက စပွီးတော့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး ဥပဒတှေေ ရေးဆှဲခဲ့တယျဆိုတော့ အဲဒါ ဘယျတုနျးက ရေးဆှဲအတညျပွုခဲ့ပါလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ National Education Strategic Plan ဆိုတာက ၂၀၁၆ ကနေ စပွီးတော့ ကနြောျတို့ရဲ့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျကွီးက စတငျဖှင့ျလှဈပှဲ လုပျပွီးတော့ ကနြောျတို့က အကောငျအထညျဖောျခဲ့တာ။ အဲဒီမတိုငျခငျ ၂၀၁၄-၁၅ ကတညျးက ဒါကို ရေးဆှဲခဲ့တယျ။ အကောငျအထညျဖောျတာကတော့ ၂၀၁၆ မှာပါ။

မေး ။ ။ ၂၀၁၆ ဆိုတော့ (၃) နှဈ ရှိလာခဲ့ပါပွီ။ ဘယျလောကျ ခရီးရောကျပွီလဲလို့ ဆရာ ခန့ျမှနျးနိုငျလဲ။

ဖွေ ။ ။ အခု ကနြောျတို့ သှားနတေဲ့ စနဈက KG plus 12 – KG, Grade 1 to Grade 12 သှားနတေဲ့ စနဈကွီးက အခုအခြိနျမှာဆိုရငျ KG တနျး ပွီးသှားပွီ။ Grade 1, Grade 2, Grade 3 လညျး ပွီးသှားပွီ။ Grade 3 နဲ့ ပတျသကျလို့ ဒီနှဈမှာ Grade 6 တို့ကို လကျရှိ စာသငျနှဈမှာ ကနြောျတို့ စနဈသဈနဲ့ သှားနပေါတယျ။ အဲဒါလဲ ကနြောျတို့ ပွီးသှားပါပွီ။ လာမယ့ျနှဈမှာတော့ Grade 4, 7, 10 တို့ကို တနှဈခငြျး ပွုပွငျပွောငျးလဲပွီးတော့ အကောငျအထညျဖောျကွမယျ။ ၂၀၂၃ ဒီဇငျဘာ ရောကျရငျတော့ အခုသှားနတေဲ့ စနဈဟောငျးတှေ အားလုံးဟာ မရှိတော့ဘဲနဲ့ KG plus 12 ပညာရေးစနဈကွီးက လမျးကွောငျးမှနျပေါျ ရောကျပါလိမ့ျမယျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခုမွနျမာပွညျမှာ ဆယျတနျးအထိပဲ ရှိပါသေးလား။ အထကျတနျးကို ဆယ့ျနှဈတနျးအထိ သငျနပေါပွီလား။

ဖွေ ။ ။ အခု ဆယ့ျနှဈတနျး မရောကျသေးပါဘူး။ အခုလကျရှိ ဆယျတနျးအထိပဲ ရှိပါသေးတယျ။ အခုန ကနြောျပွောတဲ့ ဆယ့ျနှဈတနျးဆိုတာ ၂၀၂၂ - ၂၀၂၃ အဲဒီ စာသငျနှဈမှာ ဆယ့ျနှဈတနျး ရောကျပါလိမ့ျမယျ။ (၁၂) တနျး ရောကျပွီးရငျတော့ ၂၀၂၃ မှာတော့ စာမေးပှဲက ဆယ့ျနှဈတနျး စာမေးပှဲကို မတျလမှာ စပွီးတော့ ပထမဦးဆုံးအကွိမျ ဖွဆေိုကွရမှာ ဖွဈပါတယျ။

မေး ။ ။ အခုလောလောဆယျ ပွီးခဲ့တာ KG ကနေ Grade 4 လား၊ Grade 3 လား ပွီးသှားပွီ။ အဲဒီအထိ အကုနျလုံး အဆငျပွပေါသလား။ ဘာအခကျအခဲ - ကနြောျထငျတယျ -- ဆရာတှကေို လေ့ကငြ့ျပေးရတာလဲ အရေးကွီးတဲ့ကိစ်စတရပျလို့ ထငျပါတယျ။ အဲဒါအပွငျ ဘယျလိုအခကျအခဲတှေ ကွုံခဲ့ရပါသလဲ။ ဘယျလောကျ အဆငျပွခြေောမှေ့ခဲ့ပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ ပထမဦးဆုံး KG ကို စတယျ။ နောကျ Grade 1, Grade 2, Grade 3 စခဲ့တယျ။ ပထမဦးဆုံး စစခငြျး ဘာတှလေုပျရသလဲဆိုရငျ ကနြောျတို့ရဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုက သငျရိုးကို စပွီးပွောငျးလဲရပါတယျ။ အခွခေံပညာရေးရဲ့ မူလတနျးအဆင့ျ သငျရိုးကိုတော့ JICA နဲ့ မွနျမာနိုငျငံပညာရေး အခွအေနနေဲ့ ပေါငျးပွီးတော့ ပွုစုရပါတယျ။ အဲဒီလို ပွုစုတဲ့နရောမှာလဲ Traditional နဲ့ ကိုကျညီမယ့ျ သငျရိုးတှကေိုတော့ ထည့ျသှငျးရေးဆှဲခဲ့တယျ။ သို့သောျလဲပဲ တခါတခါမှာ တခြို့ဟာလေးတှမှော ပွညျသူရဲ့ အမွငျက တမြိုးဖွဈသှားတဲ့အတှကျကွောင့ျ သငျရိုးမှာလညျး အခကျအခဲတှေ ဖွဈခဲ့တာတှလေဲ တနိုငျငံလုံးက ကွားထားပါတယျ။ ဒုတိယ ကနြောျတို့က သငျရိုးပွီးလို့ရှိရငျ ကနြောျတို့ ပညာရေးက သငျရိုးတခုတညျး ပွောငျးလို့မရပါဘူး။ သငျကွားနညျးတှလေညျး ပွောငျးရပါတယျ။ အဲဒီလို သငျကွားနညျးပွောငျးတဲ့အခါမှာလဲ ရှေ့ဆရာ၊ ဆရာမကွီးတှကေ သငျကွားနညျးအဟောငျးနဲ့ပဲ သငျကွားတယျ။

သငျကွားနညျးအဟောငျးနဲ့ပဲ သငျကွတယျ။ ဟိုတုနျးကတော့ ဆရာဗဟိုပွု သငျကွားနညျးနဲ့ သငျခဲ့တယျ။ သဈရိုးသဈမှာ ကြောငျးသားဗဟိုပွုပုံစံနဲ့ ပွောငျးသငျတဲ့အတှကျ ဆရာ၊ ဆရာမတှကေို သငျတနျးပေးရတယျ။ အဲဒီသငျတနျးပေးတဲ့ နရောမှာလဲ ဆရာ၊ ဆရာမတှကေ တောကျလြှောကျကြောငျးဖှင့ျပွီး စာမေးပှဲတှစေဈတယျ။ အဖွလှှောတှေ စဈရတယျ။ အောငျစာရငျးတှေ ထုတျရတယျ။ ဒါကွောင့ျ နှရောသီမှာ (၁၀) ရကျတာ၊ နှဈပတျတာပဲ ကနြောျတို့က သငျတနျးပေးနိုငျတယျ။ အဲဒီအခကျအခဲလေးတှလေဲ တောျတောျမြားမြား ရှိတယျ။ အဲဒီနှဈပတျလေးပေးပွီး ပွနျပို့ခတြဲ့နရောမှာလဲ အခကျအခဲ ဖွဈတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဆရာ၊ ဆရာမတှရေဲ့ အရညျအသှေးက ပွည့ျမီသလောကျတော့ မရှိသေးဘူး။

မေး ။ ။ ပညာရေးဦးတညျခကြျအနနေဲ့ အရငျတုနျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အမြိုးသားပညာရေးဆိုတာ လှတျလပျရေးမတိုငျခငျကတညျးက ရှိလာခဲ့ပွီးတော့ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျကို ဦးထိပျထားပွီးတော့ ဦးစားပေးလာခဲ့တယျ။ အဲဒီကိစ်စဟာ တောျတောျလေး ဆကျတိုကျရှိလာခဲ့တာကို တှေ့ရပါတယျ။ အခုအခါမှာကော အဲဒီသဘောထားကို ပွောငျးလဲလာပါသလား။ ကမ်ဘာနဲ့အဝှမျး ညီညှှတျအောငျ။ သို့တညျးမဟုတျ ဒီအမြိုးသားရေးကို ပိုပွီးတော့ ဦးစားပေး အလေးထားတဲ့သဘောမြိုး ရှိနပေါသေးလား။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ သငျရိုးဆှဲတုနျးက ၁၉၆၂ နောကျပိုငျး သငျရိုးတောျတောျမြားမြားမှာ တဖွညျးဖွညျးခငြျး အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျတှကေို လြော့နညျးစတေဲ့ သငျရိုးတှေ သငျရိုးထဲမှာ ထည့ျမဆှဲတော့ဘူး။ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျကို ပွငျးပွစမေယ့ျ သငျရိုးတှေ တဖွညျးဖွညျးခငြျး လြော့လာခဲ့ပွီ။ (၄) နှဈတကွိမျ၊ (၅) နှဈတကွိမျ သငျရိုးလေးတှေ ပွောငျးလာတယျ။ ဒါကွောင့ျ တဖွညျးဖွညျး လြော့သှားတယျ။
ဒါပမေဲ့ အခုပွနျဆှဲတဲ့အခြိနျမှာတော့ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျတှကေို အမြားအားဖွင့ျ သူ့ရဲ့အတနျးစဉျအလိုကျ၊ သူ့ရဲ့မှတျဉာဏျ၊ ကလေးတှရေဲ့ စဉျးစားတှေးခေါျနိုငျတဲ့ အတနျးစဉျအလိုကျ အဲဒီသငျရိုးလေးတှတေော့ အခုကတညျးက စပွီးတော့ ထည့ျသှငျးရေးဆှဲနပေါတယျ။

မေး ။ ။ နောကျတခုက မွနျမာနိုငျငံမှာ အထူးသဖွင့ျ ဆရာက သငျ်ခြာဆရာဆိုတော့ သိခငြျမှ သိပါလိမ့ျမယျ။ လှှတျတောျအမတျတယောကျအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ သမိုငျးတို့ ဘာတို့ သငျတဲ့အခါမှာ တိုငျးရငျးသားပေါငျးစုံ ရှိပမေယ့ျ တိုငျးရငျးသားအရေးထကျ ဗမာဗဟိုပွု သငျရိုးဆှဲတယျဆိုပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားသမိုငျး ပညာရှငျတှေ၊ ကြောငျးသားကြောငျးသူတှေ တောျတောျမြားမြား ညညျးညူဖူးတာ ရှိပါတယျ။ အဲဒီကိစ်စကို ဆရာတို့ ထည့ျပွီးစဉျးစားပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ စောစောကပွောသလို ပွောတယျဆိုတာ တခြိနျတုနျးကတော့ သငျရိုးတှသေညျ ဗမာလူမြိုးအတှကျ။ မွနျမာပွညျမှာရှိတဲ့ ဗမာလူမြိုးကိုပဲတောငျမှ တိုငျးရငျးသားခစြျစိတျဆိုတဲ့ Traditional နဲ့ ပတျသကျတဲ့ဟာ တောျတောျမြားမြား နညျးသှားခဲ့တယျ။ အဲဒီကနေ ကနြောျတို့က ဒါတှအေပွငျ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ ခေါငျးဆောငျ - သငျရိုးမြိုး။ အဲဒီလိုမြိုးတှကေိုလဲ ကနြောျတို့မှာ လူမြိုးပေါငျး (၁၃၅) မြိုး ရှိပါတယျ ကနြောျတို့ နိုငျငံမှာ။ ဒါတှကေို ထည့ျဖို့ဆိုတာ ကနြောျတို့ တောျတောျလေးတော့ စဉျးစားရပါတယျ။ ကနြောျတို့က ဘာဖွဈလာလဲဆိုတော့ သကျဆိုငျရာ သူတို့ရဲ့ လူမြိုးစုအလိုကျ ထုတျဝဖေို့ ဘာသာရပျစာအုပျလေးတှေ၊ ကနြောျတို့က သငျရိုးလေးတှေ ပွုစုဖို့ လုပျပါတယျ။ အဲဒါလဲ သကျဆိုငျရာ ပွညျနယျ လူမှုရေးဝနျကွီးတှကေ ဦးဆောငျပွီးတော့ သငျရိုးတှကေို လုပျတယျ။ အဲဒီသငျရိုးတှဆေိုရငျ ကနြောျတို့က ဒါလေးတှကေို သူတို့မှ ကနြောျတို့ထကျ ခရစေိတှငျးကြ သိမယျ။ မွနျမာပွညျမှာ ဗမာတှကေ သငျရိုးကို ထည့ျဆှဲတာသညျ ဆှဲလာတဲ့ သငျရိုးက မှားနရေငျ ဘယျသူက တာဝနျယူမလဲ။ ခေါငျးဆောငျတယောကျရဲ့ အခကြျတှေ။ ဒါကွောင့ျ သူ့ပွညျနယျက လူမှုရေးဝနျကွီးတှေ ရှိတယျ။ အဲဒါတှကေို ကနြောျတို့က လှှဲအပျထားပါတယျ။
ပညာရေးဝနျကွီးဌာနက ငှပေဲ အကုနျအကခြံပါ။

မေး ။ ။ ဆရာက ဒီအမွငျရှိပမေယ့ျ ဆရာက လှှတျတောျမှာဆိုတော့ အမတျအမြားစုက ဒီသဘောထားမြိုး ရှိကွပါ့ရဲ့လား။

ဖွေ ။ ။ တခြို့သော စခါစ - ကနြောျ လှှတျတောျထဲကို ၂၀၁၆ ဖဖေေါျဝါရီမှာ ရောကျပါတယျ။ စခါစမှာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ တောျတောျမြားမြားက ဒါတှပွေောကွားပါတယျ။ နောကျ ကနြောျတို့ ဗမာ့ခေါငျးဆောငျတှကေိုတော့ ထည့ျတယျ။ ခငြျးခေါငျးဆောငျ မပါဘူးလား။ ကရငျခေါငျးဆောငျ မပါဘူးလား။ သူတို့ရဲ့ ပထမဦးဆုံး မေးခှနျးတှကေတော့ မှနျပါတယျ။ သို့သောျလဲ ကနြောျတို့ သှားနတေဲ့ Trend က အဲဒီအခြိနျမှာ သငျရိုးညှှနျတမျးတှမှော Grade 1, 2, 3 မှာ ဒီလိုဟာမြိုးလေးတှကေို ကနြောျတို့က ထည့ျဆှဲမယျ၊ သကျဆိုငျရာ တိုငျးဒသေကွီးဝနျကွီးတှကေ ဦးဆောငျပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားဘာသာစကားတှကေို ရေးဆှဲကွမယျ သိသှားတဲ့နောကျပိုငျးမှာတော့ တောျတောျမြားမြား လှှတျတောျက အဲဒီအသံတိတျသှားပါတယျ။ အပွငျမှာတော့ နညျးနညျးရှိတယျလို့ ကနြောျ ကွားမိပါတယျ။
မေး ။ ။ ကြေးဇူးတငျပါတယျ။