ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး စိတ်ချရမှု အခြေအနေ

ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး စိတ်ချရမှု အခြေအနေ

ကမ္ဘာတလွှာ လူပေါင်း တစ်သန်းခွဲကျော် သေဆုံးလာပြီဖြစ်တဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအတွက် အမေရိကန်ဆေးကုမ္ပဏီတွေရဲ့ အလားအလာကောင်းတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေ စိတ်ချရမှုအတိုင်းအတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင် မခင်ဇာဝင်းပြည့် ကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး ။ ။ မင်္ဂလာပါ မခင်ဇာဝင်းပြည့်။ ကိုဗစ်-၁၉ အတွက် ကာကွယ်ဆေး ပေါ်နေပါပြီ။ လူတွေကို စမ်းပြီးတော့ ထိုးပေးဖို့ အစိုးရတွေက လုပ်နေကြပါပြီ။ ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင် လေ့လာနေတာ စိတ်ချရမှု ရှိမရှိ၊ အတိုင်းအတာ ဘယ်လောက်ရှိသလဲဆိုတာကို သိချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ မင်္ဂလာပါ။ စိတ်ချရတယ်ဆိုတာကတော့ အခု အမေရိကရဲ့ FDA (Food and Drug Administration) ဆီမှာ ခွင့်ပြုမိန့်တောင်းထားတာ Moderna ကုမ္ပဏီနဲ့ Pfizer ကုမ္ပဏီ နှစ်ခုက ခွင့်ပြုမိန့်တောင်းထားတာ ရှိတယ်။ ဒီဇင်ဘာထဲမှာ အခြေအနေ ဘယ်လိုလဲဆိုတာကို သိရမယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ဆီက ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိစွာနဲ့ ဖွင့်ပြထားတဲ့ဟာမှာ သူတို့ရဲ့ အချက်အလက် Data မှာဆိုရင် အခုကတော့ (၉၅%) Efficacy ဆေးအာနိသင် ပြတယ်ဆိုတော့ ရောဂါကူးစက်မှု မခံရတော့ဘူးပေါ့။ နောက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုကတော့ (၉၄.၁%) ကာကွယ်မှုနှုန်း ပေးနိုင်တယ်ဆိုတော့ ဒါက ကာကွယ်ဆေး standard တစ်ခုအနေနဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ရခဲ့တဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ဒီကာကွယ်ဆေးတွေရဲ့ အာနိသင်က တော်တော်လေးကို အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိတယ်။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလည်း မရှိဘဲနဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိတဲ့အတွက် စိတ်ချရတဲ့ ကာကွယ်ဆေးဆိုပြီး ပြောနိုင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ စိတ်ချရတဲ့ ကာကွယ်ဆေးအတွက်ကို အများသိထားတာက ကာကွယ်ဆေးတစ်ခုက နှစ်နဲ့ချီပြီးတော့ စမ်းသပ်ကြတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒီစမ်းသပ်မှုက တစ်နှစ်တောင် မပြည့်သေးဘူး။ ဒီနှစ်အတွင်းမှာပဲ ကာကွယ်ဆေး ရလာတယ်ဆိုတော့ ဒီကာကွယ်ဆေးက ဘာကြောင့် စိတ်ချရတယ်လို့ သူတို့ အာမခံပြီး ရဲရဲကြီး ပြောနိုင်တာလဲ။ ဒီကာကွယ်ဆေးရဲ့ အလုပ်လုပ်ပုံကို နည်းနည်းရှင်းပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ဒီကာကွယ်ဆေးက တခြားကာကွယ်ဆေးတွေနဲ့ မတူတာက တော်တော်များများလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ သိကြမှာက mRNA ကို အခြေခံပြီး ထုတ်ကြတဲ့ ကာကွယ်ဆေးပါ။ Pfizer နဲ့ Moderna ထုတ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးနှစ်ခုစလုံးဟာ mRNA ကို အခြေခံပြီးတော့ ထုတ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေး။ mRNA အရှည်က messenger RNA - သူ့ရဲ့ မျိုးဗီဇအပွား - ဗိုင်းရပ်စ်က ရှိနေတဲ့ မျိုးဗီဇ RNA – genomic RNA ကနေ ပွားပြီးထုတ်ထားတဲ့ messenger RNA ပွားပြီး ထုတ်ထားတာ။ ဒီမျိုးဗီဇအပွားကို အခြေခံတဲ့ နည်းပညာက အရမ်းအဖိုးတန်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သာမရိုးကျ ကာကွယ်ဆေးတွေမှာဆိုရင် အခုန အန်တီပြောသလိုပဲ နှစ်နဲ့ချီပြီးတော့ ဒီကာကွယ်ဆေးတစ်ခု ဖြစ်လာဖို့အတွက် အဆင့်ပေါင်းများစွာ လုပ်ရတယ်။ သတ္တဝါအဆင့်မှာ စမ်းရတယ်။ သတ္တဝါအရှင်အဆင့်မှာ စမ်းပြီးမှ လူဆီကို ရောက်တယ်။ အခု ကာကွယ်ဆေး ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာက စမ်းသပ်တဲ့ဟာက နှစ်နဲ့ဆိုရင် (၅) နှစ် (၇) နှစ်လောက်ကနေ (၁၀) နှစ်လောက်ကို သွားတယ်။

အရင် Philadelphia ပြည်နယ်မှာတုန်းက လုပ်ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံအရဆိုရင် သူက သတ္တဝါမဲ့၊ သတ္တဝါရှိ အဆင့်တွေမှာ စမ်းသပ်မယ်ဆိုရင် အရင်ဆုံး ဘာလုပ်ရသလဲဆိုရင် ဗိုင်းရပ်စ်ကို isolate လုပ်ရတယ်ဆိုတာ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ခွဲထုတ်ပေးရတယ်။ သူ့ရဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပုံစံလေး မပျက်ရအောင် ခွဲထုတ်ပေးရတယ်။ ဒီလိုခွဲထုတ်ဖို့ဆိုရင် ဒီဗိုင်းရပ်တစ်ခုလုံး အလုံးလေးတစ်လုံး မပျက်သွားအောင် Cell ထဲကို အရင်သွင်းရတယ်။ Cell ထဲမှာ အပွားခံရတယ်။ အပွားခံပြီးတော့မှ ပြန်ပြီးတော့ Cell ထဲက ပြန်ဖောက်ထွက်လာတဲ့ဟာကို ကျမတို့က Filter တွေနဲ့ အဆင့်ဆင့်ယူပြီးတော့ ခွဲထုတ်ပေးရတယ်။ ခွဲထုတ်ပြီးတော့မှ Minus 80 ရေခဲသေတ္တာထဲမှာ သိမ်းထားပြီးမှ သတ္တဝါမဲ့စနစ်မှာ ပြန်စမ်းရတယ်။ အဲဒီတော့မှ ဆေးပြန်ဖြစ်တယ်။

အဲဒီစနစ် အဲဒီအခြေခံအဆင့်ဆင့်တစ်ခုလုံးကို အခုက မလိုတော့ဘူး ဖြစ်သွားတယ်။ ဒီ mNRA တစ်ခုကို သုံးလိုက်တဲ့အချိန်မှာ ဒီ mNRA အပိုင်းလေးတစ်ခု ရသွားပြီဆိုတဲ့အခါမှာ ဒီကနေ သတ္တဝါမဲ့စနစ် Cell နဲ့ စမ်းတဲ့စနစ်ကို တန်းပြီးတော့ သွားလို့ရတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ပြန်ပြီးတော့ Isolated လုပ်ပေးရတယ်။ အဲဒီအဆင့်တွေမှာ Isolated လုပ်ခဲ့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က လိုချင်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ဟုတ်လားမဟုတ်လား ပြန်ပြီးတော့ Confirm လုပ်ရတယ်။ ဒီစနစ်တွေ အကုန်လုံး အဆင့်တွေအကုန်လုံးက မလိုတော့ဘူး ဖြစ်သွားတယ်။ မလိုတော့ဘူးဆိုတော့ ဒီစနစ်တွေကို အရင်ဆုံး Perfect ဖြစ်အောင် လုပ်ရတဲ့ဟာက နှစ်နဲ့ချီကြာတယ်။ အခု ဒီအပိုင်းကို ဖယ်ထုတ်လိုက်တယ်။ mNRA တစ်ခုကို ယူလိုက်တယ်။ သတ္တဝါမဲ့စနစ်မှာ တန်းပြီးတော့ စမ်းလိုက်တယ်။ စမ်းလိုက်တဲ့အခါကြတော့ ဘယ်လိုမျိုး ဖြစ်သွားသလဲဆိုတော့ အခု အချိန်တွေက ဘယ်လောက်ပိုသွားသလဲဆိုရင် ဇန်နဝါရီလ (၉) ရက်နေ့မှာ တရုတ်ပြည်ကနေ ဒီမျိုးဗီဇကို အင်တာနက်ပေါ် တင်လိုက်တယ်။ အဲဒီမျိုးဗီဇ data – genetic sequence ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ မျိုးဗီဇ data ကို အင်တာနက်ပေါ် တင်လိုက်တယ်။ ဇန်နဝါရီလ (၁၀) ရက်နေ့မှာ US က Dr. Fauci ရဲ့ အကြံပေးအဖွဲ့နဲ့ Moderna ကုမ္ပဏီနဲ့ တွေ့ဆုံတယ်။ ဆွေးနွေးကြတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာကို Experiment တွေ ဒီဇိုင်းဆွဲကြတယ်။ အစီအစဉ်ဆွဲပြီးတဲ့အခါကြတော့ ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ Phase 1 အဆင့်တစ် စဖို့အတွက်ကို လုံလောက်တဲ့ Data ရသွားတယ်။ Phase-1 ဆိုတာ လူနဲ့စမ်းသပ်ဖို့ အဆင့်ဆင့်စမ်းသပ်ဖို့ ဆယ်ဂဏန်းနဲ့ စမ်းသပ်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ အချက်အလက် data တွေ ရသွားခဲ့တယ်။

အဲဒီကနေ လပိုင်းအတွင်းမှာ သူတို့က Phase-3 လူအမြောက်အမြားနဲ့ စမ်းသပ်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ data ရရှိသွားခဲ့တယ်။ Phase-3 ကို Moderna က စခဲ့တာက ဇူလိုင် (၂၇) ရက်နေ့မှာ စခဲ့တယ်။ ဇူလိုင် (၂၇) ရက်နေ့မှာ Phase-3 စခဲ့ပြီးတော့ သြဂုတ်၊ စက်တင်ဘာ၊ အောက်တိုဘာလလောက်မှာ သူတို့က စပြီးတော့ ပြီးနေပြီ။ ဒါက ဘယ်လိုအခြေအနေ ရှိနေပြီဆိုတာကို ပြောနိုင်ပြီ။ နိုဝင်ဘာမှာ သူတို့ သေချာတိကျတဲ့အခြေအနေ ဘယ်လောက်ရာခိုင်နှုန်း ဆိုတာတွေကို သူတို့ စပြီးတော့ ထုတ်လာတယ်။ နိုဝင်ဘာလ တတိယပတ်မှာ Moderna ဆိုရင် (၉၄.၁)% ကာကွယ်ပေးတယ်။ (၁၀၀)% ကာကွယ်ဆေး လက်ခံရရှိသောလူတွေသည် ရောဂါပြင်းထန်တဲ့အဆင့်ကို မရောက်သွားတော့ဘူး။ သူတို့ နောက်ဆုံးပြောလိုက်တဲ့ ကြေညာနိုင်တဲ့အဆင့်ကို ရောက်သွားပြီဆိုတော့ သူတို့က FDA ကို ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းထားတာ ဖြစ်လာပါတယ်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခုလိုမျိုး ဒီဆေးတွေကို ထုတ်နိုင်ပြီ။ Phase-3 လည်း စမ်းသပ်ပြီးပြီ။ စိတ်ချရပြီလို့လည်း ပြောတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီဆေးတွေကို ဖြန့်တဲ့အခါမှာ အပူချိန်က မြင့်လို့မရဘူး။ အရမ်းအေးမှ ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေ ရှိနေတယ်။ ဆိုတော့ ဒီဟာက မြန်မာနိုင်ငံလိုမျိုး အပူပိုင်းနိုင်ငံတွေကို ဒီဆေးတွေ ပိုမယ်ဆိုရင် ဒီဆေးရဲ့ အာနိသင် အခြေအနေ ဘယ်လိုဖြစ်သွားနိုင်မယ့်ဆိုတာကို နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ကျမတို့ Lab ထဲမှာ စမ်းသပ်မှုအရဆိုရင်တော့ mRNA ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ်လို RNA ပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ RNA ကို ထားသိုးတဲ့ အပူချိန်က minus twenty or minus eighty (-20 or -80) မှာ ထားရတယ်။ သူက ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သူ့ RNA မျိုးဗီဇအပွားလေးက အပူချိန် (၄) ဒီဂရီအထက်ဆိုရင် သူက ပျက်ဆီးသွားတယ်။ အခု ဒီနည်းပညာကလည်း RNA ကို အခြေခံပြီး လုပ်တဲ့နည်းပညာဖြစ်တော့ သူကို စမ်းနေတဲ့အချိန်မှာ ကျမတို့က protocol အတိုင်းပဲ (၄) ဒီဂရီအောက်မှာ ထားရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဥပမာ တခြားကုမ္ပဏီ Johnson & Johnson ကုမ္ပဏီဆိုရင် (၄) ဒီဂရီမှာ ထားတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ (၄) ဒီဂရီမှာ ထားလို့ရတယ်လို့ ပြောတယ်။ Moderna ဆိုရင်တော့ စလုပ်ကတည်းက Minus 20 Celsius မှာ ထားတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ Minus twenty (-20) မှာ ထားရမယ်။ Pfizer ဆိုရင်တော့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ကာလတလျှောက်လုံးမှာ Minus eighty (-80) Celsius ထားသိုးခဲ့တဲ့အတွက် သူတို့တွေရဲ့ ထားသိုးရမယ့် အခြေအနေက Minus eighty ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ မရဘူးလား - အန်တီပြောသလို - တခြားပူတဲ့အချိန်၊ အခြေအနေမှာ ထားလို့မရဘူးလားဆိုတာကတော့ ရလား၊ မရလား ဆိုတာကို ကျမတို့က လုံလောက်တဲ့ စမ်းသပ်မှုတွေ မရှိသေးဘူး။ Set Protocol က ရှိနေပြီတဲ့အခါကြတော့ အပူချိန်ကို တိုးပြီးတော့ မစမ်းရသေးဘူး။ မစမ်းရသေးတဲ့အတွက် ဒါက (၄) ဒီဂရီမှာထားလို့ ရနိုင်တယ်ဆိုရင် (၄) ဒီဂရီမှာ ထားလို့ရတယ်ဆိုရင် သာမန်ရေခဲသေတ္တာ၊ ရေမခဲတဲ့အပိုင်း အောက်ဘက်ခြမ်းအကန့်က (၄) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် ရှိတယ်။ အပေါ်ပိုင်းအကန့်သည် အအေးဆုံးအချိန်ကို ရောက်မယ်ဆိုရင် Minus twenty (-20) စင်တီဂရိတ်အထိ ထားနိုင်တယ်။ ကျမတို့ ဓါတ်ခွဲခန်းထဲမှာ သုံးတဲ့အရာရဆိုရင် Minus twenty ကို နေရာမလောက်ရင် ရေခဲသေတ္တာအပေါ်ပိုင်းအကန့်မှာ အအေးဆုံးကို ရွှေ့ပြီးတော့ ထားတယ်။ အဲဒီလိုမျိုးအနေနဲ့ ပို့ဆောင်ပြီး သုံးလို့ရပါတယ်။

မေး ။ ။ ကာကွယ်ဆေးကို ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ ထိုးသင့်လား၊ မထိုးသင့်လား လူတိုင်းက ဇဝေဇဝါ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုမျိုး ကာကွယ်ဆေးလည်း ရပြီ၊ လူတွေလည်း ထိုးရတော့မယ်ဆိုတော့ ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ အမေရိကမှာ အခု Moderna ဆိုရင် အမေရိကန် FDA ကနေ သူတို့ကို ဖြတ်ရမယ်ဆိုတဲ့ဟာက တော်တော်လေး ခက်ခဲတယ်။ အမေရိကန် FDA ကို လက်ခံအောင် ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းနိုင်တဲ့ အခြေအနေ ရောက်တဲ့အထိကို လုပ်ခဲ့ပြီးတော့ ဟိုကလည်း ခွင့်ပြုမိန့် ပေးခဲ့ပြီဆိုရင် ဒါက အမေရိကန် FDA က ရက် (၆၀) ထိုးပြီးတဲ့ လူတွေအကုန်လုံးနဲ့ အခုပါဝင်တဲ့ လူတွေရဲ့ တစ်ဝက်။ Moderna ဆိုရင် လူ (၃) သောင်း ပါဝင်ခဲ့တယ်။ Pfizer ဆိုရင် လူ (၄) သောင်း (၃) ထောင် ပါဝင်ခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာ ဒီလူတွေရဲ့ တစ်ဝက်မှာ ကာကွယ်ဆေးကို လက်ခံရရှိပြီးတော့ အဆင့် (၂) ဆင့် ထိုးရတယ်ဆိုတော့ နောက်ဆုံးအဆင့် ဒုတိယအကြိမ် ထိုးထားတဲ့ဟာက ဆေးပတ်ပြည့်သွားပြီးတော့ ရက် (၆၀) အတွင်းမှာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး ရှိသလား၊ မရှိဘူးလားဆိုတာကို FDA က စောင့်ကြည့်တယ်။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး မရှိဘူးဆိုတာကို ပြနိုင်တယ်ဆိုတော့မှ FDA ကို ခွင့်ပြုဖို့တောင်းဖို့အတွက် တင်လို့ရတဲ့အဆင့်ကို ရောက်တာ။ အခုကြတော့ ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းထားတဲ့ နှစ်ခုစလုံးက ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး - လူသေတာ၊ အရမ်းဆိုးတဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ မရှိဘူးဆိုတာကို အာမခံနိုင်တာကြောင့် ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းထားပြီးဆိုတော့ ရခဲ့တယ်ဆိုရင်တော့ ကျန်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အများပြည်သူတွေလည်း စိတ်ချစွာနဲ့ ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ ထိုးလို့ရတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး ပြောလို့ရပါတယ်။

မေး ။ ။ FDA ကနေ ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းထားတာ ကုမ္ပဏီ ဘယ်နှစ်ခုလောက် ရှိသလဲ။ ဆေးဘယ်နှစ်မျိုးလောက် ရှိပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ အခုလက်ရှိမှာက FDA ကနေ ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းထားတာက နှစ်ခု ရှိတယ်။ Pfizer ကတော့ ပထမဦးဆုံး တောင်းခဲ့တယ်။ နောက်ပြီးတော့ Moderna ပါတယ်။ FDA က အကြံပေးအဖွဲ့နဲ့ ဆွေးနွေးမယ်။ Data တွေကို Review လုပ်မယ်။ အခုကြည့်ထားတဲ့ လူတွေအကုန်လုံးက ဘယ်လိုလူမျိုးတွေမှာ ရောဂါကူးခံရသလဲ။ ဘယ်လိုလူမျိုးတွေမှာ side-effects ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများလဲ။ ဒါမျိုးတွေကို ကြည့်ကြလိမ့်မယ်။ လက်ခံသင့်၊ မလက်ခံသင့်ဆိုတာကို သူတို့ဆွေးနွေးမယ့်ဟာက ဒီဇင်ဘာလ (၁၀) ရက်နေ့မှာ Pfizer ဖြစ်ပြီး၊ Moderna က ဒီဇင်ဘာလ (၁၇) ရက်နေ့မှာ သူတို့ဆွေးနွေးပြီးတော့ Pass ပေးလိမ့်မယ်။

မေး ။ ။ ကိုဗစ်-၁၉ အတွက် ကာကွယ်ဆေးတွေက နှစ်ဆင့် ထိုးရတယ်ဆိုတော့ ဒီနှစ်ဆင့်က ဘယ်လောက်ကြာကြာ ခံမလဲ။ အဲဒါလေးကိုလည်း နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ နှစ်ဆင့်ထိုးရတယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောတာက ပထမအဆင့်မှာ နည်းနည်း Dose နည်းတာကို ထည့်မယ်။ spike protein ကို ပြောတာပေါ့ - spike protein ကိုတော့ အများပြည်သူတွေလည်း သိလောက်မှာပါ - ဗိုင်းရပ်စ်က ကြက်မောက်သီးပုံစံ ရှိတယ်ဆိုရင် ကြက်မောက်သီးပေါ်က ဆူးချွန်လေးတွေကို spike လို့ ခေါ်တယ်။ spike protein ကို အသုံးပြုပြီးတော့ spike protein ထုတ်တဲ့ RNA အပိုင်းလေးကို ပွားယူပြီးတော့ ထိုးထည့်ပေးလိုတယ်။ အဲဒီ mNRA က ကိုယ်ထဲရောက်သွားတဲ့အခါမှာ spike protein ပါနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံအားက ဗိုင်းရပ်စ်ပဲ ဆိုပြီးတော့ စပြီးတော့ သူ့ရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကို စပြီးတော့ စက်နှိုးပေးတယ် - activate လုပ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အစစ် မဟုတ်ဘူး။ Spike ပဲ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ တကယ်တမ်း ဗိုင်းရပ်စ်အလုံး ဝင်တဲ့အချိန်မှာ Spike ကို တွေ့ပြီဆိုတာနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံအားက ဒါက ငါတို့အရင်တုန်းက တွေ့ခဲ့ဖူးတယ်ဆိုပြီး အလုပ်လုပ်တာ။ သူရဲ့ immunity ခုခံအားစနစ်က ဘယ်လောက်ခံသလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းမှာဆိုလို့ရှိရင် အခုလောလောဆယ်အထိ Moderna ဆိုရင် ဇူလိုင်လ (၂၇) မှာ စတယ်။ သြဂုတ်မှာ သူ့ရဲ နှစ်ဆင့်ကို ထိုးရတယ်ဆိုတော့ ပထမအဆင့် ထိုးတယ်။ ထိုးပြီးတော့ နည်းနည်း Dose များတာနဲ့ ဒုတိယအကြိမ် ထိုးတယ်။ ရက်သတ္တပတ်နည်းနည်းခွါပြီးတော့ ထိုးရတာပေါ့။ တစ်ခုက နှစ်ပတ်၊ တစ်ခုက သုံးပတ် ခွါပြီးတော့ ထိုးလိုက်တယ်ဆိုရင် စုစုပေါင်း Dose ပြည့်အောင် ကာကွယ်ဆေးပြည့်အောင် ထိုးရတာက တစ်လ ကြာတယ်။ တစ်လပြီးသွားရင် နောက်ထပ် နှစ်လအတွင်း - အခု ဇူလိုင်က ထိုးတယ်။ သြဂုတ်လမှာ တစ်ကြိမ်ထပ်ထိုးတယ်။ ပြီးတော့ စက်တင်ဘာ၊ အောက်တိုဘာ၊ နိုဝင်ဘာ (၃) လ စောင့်ကြည့်ထားတယ်။ အခုလောလောဆယ်အထိက ကာကွယ်ဆေးတစ်ခုရဲ့ ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ သက်တမ်းက (၃) လ ဆိုပြီးတော့ ပြောလို့ ရနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီသက်တမ်းက ဘယ်လောက် ရှည်သွားတယ်ဆိုတာကိုတော့ အခု အချိန်နည်းနည်း လိုသေးတယ်။ အခုမှ ဒီဇင်ဘာပဲ ရှိသေးတယ်ဆိုတော့ ဒီဇင်ဘာမှာ ခံနိုင်သေးလားဆိုတာကို ထိုးထားတဲ့ လူတွေကို စောင့်ကြည့်ရမယ်။ နောက်နှစ် ဇန်နဝါရီ ခံနိုင်သေးလားဆိုတာကို ဒီလူတွေကို စောင့်ကြည့်ရမယ်။ ဒါကတော့ Phase-3 မဟုတ်တော့ဘဲ၊ Clinical Trial Phase 4 ထဲ ရောက်ရှိနေပါပြီ။ ဒီအချိန်မှာတော့ အခြားအများပြည်သူ Public ထိုးပေးဖို့အတွက် ပေးနေပါပြီ။ ဒါက သူတို့ data ကို ဆက်ပြီးတော့ ဘယ်လောက်ခံတယ်ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်သွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။ ။ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ် မခင်ဇာဝင်းပြည့်။

==Unicode===

ကမ်ဘာတလှှာ လူပေါငျး တဈသနျးခှဲကြောျ သဆေုံးလာပွီဖွဈတဲ့ ကိုဗဈ-၁၉ ရောဂါအတှကျ အမရေိကနျဆေးကုမ်ပဏီတှရေဲ့ အလားအလာကောငျးတဲ့ ကာကှယျဆေးတှေ စိတျခရြမှုအတိုငျးအတာနဲ့ ပတျသကျပွီး အဏုဇီဝဗဒေပညာရှငျ မခငျဇာဝငျးပွည့ျ ကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။

မေး ။ ။ မငျ်ဂလာပါ မခငျဇာဝငျးပွည့ျ။ ကိုဗဈ-၁၉ အတှကျ ကာကှယျဆေး ပေါျနပေါပွီ။ လူတှကေို စမျးပွီးတော့ ထိုးပေးဖို့ အစိုးရတှကေ လုပျနကွေပါပွီ။ ကိုဗဈ-၁၉ ကာကှယျဆေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အဏုဇီဝဗဒေပညာရှငျ လေ့လာနတော စိတျခရြမှု ရှိမရှိ၊ အတိုငျးအတာ ဘယျလောကျရှိသလဲဆိုတာကို သိခငြျပါတယျ။

ဖွေ ။ ။ မငျ်ဂလာပါ။ စိတျခရြတယျဆိုတာကတော့ အခု အမရေိကရဲ့ FDA (Food and Drug Administration) ဆီမှာ ခှင့ျပွုမိန့ျတောငျးထားတာ Moderna ကုမ်ပဏီနဲ့ Pfizer ကုမ်ပဏီ နှဈခုက ခှင့ျပွုမိန့ျတောငျးထားတာ ရှိတယျ။ ဒီဇငျဘာထဲမှာ အခွအေနေ ဘယျလိုလဲဆိုတာကို သိရမယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ဆီက ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ရှိစှာနဲ့ ဖှင့ျပွထားတဲ့ဟာမှာ သူတို့ရဲ့ အခကြျအလကျ Data မှာဆိုရငျ အခုကတော့ (၉၅%) Efficacy ဆေးအာနိသငျ ပွတယျဆိုတော့ ရောဂါကူးစကျမှု မခံရတော့ဘူးပေါ့။ နောကျကုမ်ပဏီတဈခုကတော့ (၉၄.၁%) ကာကှယျမှုနှုနျး ပေးနိုငျတယျဆိုတော့ ဒါက ကာကှယျဆေး standard တဈခုအနနေဲ့ ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ ရခဲ့တဲ့ ကာကှယျဆေးတှနေဲ့ ယှဉျကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ ဒီကာကှယျဆေးတှရေဲ့ အာနိသငျက တောျတောျလေးကို အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိတယျ။ ဘေးထှကျဆိုးကြိုးလညျး မရှိဘဲနဲ့ အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိတဲ့အတှကျ စိတျခရြတဲ့ ကာကှယျဆေးဆိုပွီး ပွောနိုငျပါတယျ။

မေး ။ ။ စိတျခရြတဲ့ ကာကှယျဆေးအတှကျကို အမြားသိထားတာက ကာကှယျဆေးတဈခုက နှဈနဲ့ခြီပွီးတော့ စမျးသပျကွတယျလို့ သိရပါတယျ။ ဒီစမျးသပျမှုက တဈနှဈတောငျ မပွည့ျသေးဘူး။ ဒီနှဈအတှငျးမှာပဲ ကာကှယျဆေး ရလာတယျဆိုတော့ ဒီကာကှယျဆေးက ဘာကွောင့ျ စိတျခရြတယျလို့ သူတို့ အာမခံပွီး ရဲရဲကွီး ပွောနိုငျတာလဲ။ ဒီကာကှယျဆေးရဲ့ အလုပျလုပျပုံကို နညျးနညျးရှငျးပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ဒီကာကှယျဆေးက တခွားကာကှယျဆေးတှနေဲ့ မတူတာက တောျတောျမြားမြားလညျး မွနျမာနိုငျငံမှာ သိကွမှာက mRNA ကို အခွခေံပွီး ထုတျကွတဲ့ ကာကှယျဆေးပါ။ Pfizer နဲ့ Moderna ထုတျတဲ့ ကာကှယျဆေးနှဈခုစလုံးဟာ mRNA ကို အခွခေံပွီးတော့ ထုတျတဲ့ ကာကှယျဆေး။ mRNA အရှညျက messenger RNA - သူ့ရဲ့ မြိုးဗီဇအပှား - ဗိုငျးရပျဈက ရှိနတေဲ့ မြိုးဗီဇ RNA – genomic RNA ကနေ ပှားပွီးထုတျထားတဲ့ messenger RNA ပှားပွီး ထုတျထားတာ။ ဒီမြိုးဗီဇအပှားကို အခွခေံတဲ့ နညျးပညာက အရမျးအဖိုးတနျတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ သာမရိုးကြ ကာကှယျဆေးတှမှောဆိုရငျ အခုန အနျတီပွောသလိုပဲ နှဈနဲ့ခြီပွီးတော့ ဒီကာကှယျဆေးတဈခု ဖွဈလာဖို့အတှကျ အဆင့ျပေါငျးမြားစှာ လုပျရတယျ။ သတ်တဝါအဆင့ျမှာ စမျးရတယျ။ သတ်တဝါအရှငျအဆင့ျမှာ စမျးပွီးမှ လူဆီကို ရောကျတယျ။ အခု ကာကှယျဆေး ဖွဈလာဖို့ဆိုတာက စမျးသပျတဲ့ဟာက နှဈနဲ့ဆိုရငျ (၅) နှဈ (၇) နှဈလောကျကနေ (၁၀) နှဈလောကျကို သှားတယျ။

အရငျ Philadelphia ပွညျနယျမှာတုနျးက လုပျခဲ့တဲ့ အတှေ့အကွုံအရဆိုရငျ သူက သတ်တဝါမဲ့၊ သတ်တဝါရှိ အဆင့ျတှမှော စမျးသပျမယျဆိုရငျ အရငျဆုံး ဘာလုပျရသလဲဆိုရငျ ဗိုငျးရပျဈကို isolate လုပျရတယျဆိုတာ ဗိုငျးရပျဈကို ခှဲထုတျပေးရတယျ။ သူ့ရဲ့ ဗိုငျးရပျဈပုံစံလေး မပကြျရအောငျ ခှဲထုတျပေးရတယျ။ ဒီလိုခှဲထုတျဖို့ဆိုရငျ ဒီဗိုငျးရပျတဈခုလုံး အလုံးလေးတဈလုံး မပကြျသှားအောငျ Cell ထဲကို အရငျသှငျးရတယျ။ Cell ထဲမှာ အပှားခံရတယျ။ အပှားခံပွီးတော့မှ ပွနျပွီးတော့ Cell ထဲက ပွနျဖောကျထှကျလာတဲ့ဟာကို ကမြတို့က Filter တှနေဲ့ အဆင့ျဆင့ျယူပွီးတော့ ခှဲထုတျပေးရတယျ။ ခှဲထုတျပွီးတော့မှ Minus 80 ရခေဲသတေ်တာထဲမှာ သိမျးထားပွီးမှ သတ်တဝါမဲ့စနဈမှာ ပွနျစမျးရတယျ။ အဲဒီတော့မှ ဆေးပွနျဖွဈတယျ။

အဲဒီစနဈ အဲဒီအခွခေံအဆင့ျဆင့ျတဈခုလုံးကို အခုက မလိုတော့ဘူး ဖွဈသှားတယျ။ ဒီ mNRA တဈခုကို သုံးလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ ဒီ mNRA အပိုငျးလေးတဈခု ရသှားပွီဆိုတဲ့အခါမှာ ဒီကနေ သတ်တဝါမဲ့စနဈ Cell နဲ့ စမျးတဲ့စနဈကို တနျးပွီးတော့ သှားလို့ရတယျ။ ဗိုငျးရပျဈကို ပွနျပွီးတော့ Isolated လုပျပေးရတယျ။ အဲဒီအဆင့ျတှမှော Isolated လုပျခဲ့တဲ့ ဗိုငျးရပျဈက လိုခငြျတဲ့ ဗိုငျးရပျဈ ဟုတျလားမဟုတျလား ပွနျပွီးတော့ Confirm လုပျရတယျ။ ဒီစနဈတှေ အကုနျလုံး အဆင့ျတှအေကုနျလုံးက မလိုတော့ဘူး ဖွဈသှားတယျ။ မလိုတော့ဘူးဆိုတော့ ဒီစနဈတှကေို အရငျဆုံး Perfect ဖွဈအောငျ လုပျရတဲ့ဟာက နှဈနဲ့ခြီကွာတယျ။ အခု ဒီအပိုငျးကို ဖယျထုတျလိုကျတယျ။ mNRA တဈခုကို ယူလိုကျတယျ။ သတ်တဝါမဲ့စနဈမှာ တနျးပွီးတော့ စမျးလိုကျတယျ။ စမျးလိုကျတဲ့အခါကွတော့ ဘယျလိုမြိုး ဖွဈသှားသလဲဆိုတော့ အခု အခြိနျတှကေ ဘယျလောကျပိုသှားသလဲဆိုရငျ ဇနျနဝါရီလ (၉) ရကျနေ့မှာ တရုတျပွညျကနေ ဒီမြိုးဗီဇကို အငျတာနကျပေါျ တငျလိုကျတယျ။ အဲဒီမြိုးဗီဇ data – genetic sequence ဗိုငျးရပျဈရဲ့ မြိုးဗီဇ data ကို အငျတာနကျပေါျ တငျလိုကျတယျ။ ဇနျနဝါရီလ (၁၀) ရကျနေ့မှာ US က Dr. Fauci ရဲ့ အကွံပေးအဖှဲ့နဲ့ Moderna ကုမ်ပဏီနဲ့ တှေ့ဆုံတယျ။ ဆှေးနှေးကွတယျ။ ဘယျလိုလုပျမလဲဆိုတာကို Experiment တှေ ဒီဇိုငျးဆှဲကွတယျ။ အစီအစဉျဆှဲပွီးတဲ့အခါကွတော့ ရကျပိုငျးအတှငျးမှာ Phase 1 အဆင့ျတဈ စဖို့အတှကျကို လုံလောကျတဲ့ Data ရသှားတယျ။ Phase-1 ဆိုတာ လူနဲ့စမျးသပျဖို့ အဆင့ျဆင့ျစမျးသပျဖို့ ဆယျဂဏနျးနဲ့ စမျးသပျဖို့အတှကျ လုံလောကျတဲ့ အခကြျအလကျ data တှေ ရသှားခဲ့တယျ။

အဲဒီကနေ လပိုငျးအတှငျးမှာ သူတို့က Phase-3 လူအမွောကျအမွားနဲ့ စမျးသပျဖို့အတှကျ လုံလောကျတဲ့ data ရရှိသှားခဲ့တယျ။ Phase-3 ကို Moderna က စခဲ့တာက ဇူလိုငျ (၂၇) ရကျနေ့မှာ စခဲ့တယျ။ ဇူလိုငျ (၂၇) ရကျနေ့မှာ Phase-3 စခဲ့ပွီးတော့ သွဂုတျ၊ စကျတငျဘာ၊ အောကျတိုဘာလလောကျမှာ သူတို့က စပွီးတော့ ပွီးနပွေီ။ ဒါက ဘယျလိုအခွအေနေ ရှိနပွေီဆိုတာကို ပွောနိုငျပွီ။ နိုဝငျဘာမှာ သူတို့ သခြောတိကတြဲ့အခွအေနေ ဘယျလောကျရာခိုငျနှုနျး ဆိုတာတှကေို သူတို့ စပွီးတော့ ထုတျလာတယျ။ နိုဝငျဘာလ တတိယပတျမှာ Moderna ဆိုရငျ (၉၄.၁)% ကာကှယျပေးတယျ။ (၁၀၀)% ကာကှယျဆေး လကျခံရရှိသောလူတှသေညျ ရောဂါပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျကို မရောကျသှားတော့ဘူး။ သူတို့ နောကျဆုံးပွောလိုကျတဲ့ ကွညောနိုငျတဲ့အဆင့ျကို ရောကျသှားပွီဆိုတော့ သူတို့က FDA ကို ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးထားတာ ဖွဈလာပါတယျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခုလိုမြိုး ဒီဆေးတှကေို ထုတျနိုငျပွီ။ Phase-3 လညျး စမျးသပျပွီးပွီ။ စိတျခရြပွီလို့လညျး ပွောတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီဆေးတှကေို ဖွန့ျတဲ့အခါမှာ အပူခြိနျက မွင့ျလို့မရဘူး။ အရမျးအေးမှ ဖွဈတယျဆိုတဲ့ အခွအေနေ ရှိနတေယျ။ ဆိုတော့ ဒီဟာက မွနျမာနိုငျငံလိုမြိုး အပူပိုငျးနိုငျငံတှကေို ဒီဆေးတှေ ပိုမယျဆိုရငျ ဒီဆေးရဲ့ အာနိသငျ အခွအေနေ ဘယျလိုဖွဈသှားနိုငျမယ့ျဆိုတာကို နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ကမြတို့ Lab ထဲမှာ စမျးသပျမှုအရဆိုရငျတော့ mRNA ပဲဖွဈဖွဈ၊ ဘယျလို RNA ပဲ ဖွဈဖွဈ၊ RNA ကို ထားသိုးတဲ့ အပူခြိနျက minus twenty or minus eighty (-20 or -80) မှာ ထားရတယျ။ သူက ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ သူ့ RNA မြိုးဗီဇအပှားလေးက အပူခြိနျ (၄) ဒီဂရီအထကျဆိုရငျ သူက ပကြျဆီးသှားတယျ။ အခု ဒီနညျးပညာကလညျး RNA ကို အခွခေံပွီး လုပျတဲ့နညျးပညာဖွဈတော့ သူကို စမျးနတေဲ့အခြိနျမှာ ကမြတို့က protocol အတိုငျးပဲ (၄) ဒီဂရီအောကျမှာ ထားရတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဥပမာ တခွားကုမ်ပဏီ Johnson & Johnson ကုမ်ပဏီဆိုရငျ (၄) ဒီဂရီမှာ ထားတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ (၄) ဒီဂရီမှာ ထားလို့ရတယျလို့ ပွောတယျ။ Moderna ဆိုရငျတော့ စလုပျကတညျးက Minus 20 Celsius မှာ ထားတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ Minus twenty (-20) မှာ ထားရမယျ။ Pfizer ဆိုရငျတော့ လုပျဆောငျနတေဲ့ ကာလတလြှောကျလုံးမှာ Minus eighty (-80) Celsius ထားသိုးခဲ့တဲ့အတှကျ သူတို့တှရေဲ့ ထားသိုးရမယ့ျ အခွအေနကေ Minus eighty ဖွဈတယျ။ ဒါပမေဲ့ မရဘူးလား - အနျတီပွောသလို - တခွားပူတဲ့အခြိနျ၊ အခွအေနမှော ထားလို့မရဘူးလားဆိုတာကတော့ ရလား၊ မရလား ဆိုတာကို ကမြတို့က လုံလောကျတဲ့ စမျးသပျမှုတှေ မရှိသေးဘူး။ Set Protocol က ရှိနပွေီတဲ့အခါကွတော့ အပူခြိနျကို တိုးပွီးတော့ မစမျးရသေးဘူး။ မစမျးရသေးတဲ့အတှကျ ဒါက (၄) ဒီဂရီမှာထားလို့ ရနိုငျတယျဆိုရငျ (၄) ဒီဂရီမှာ ထားလို့ရတယျဆိုရငျ သာမနျရခေဲသတေ်တာ၊ ရမေခဲတဲ့အပိုငျး အောကျဘကျခွမျးအကန့ျက (၄) ဒီဂရီ စငျတီဂရိတျ ရှိတယျ။ အပေါျပိုငျးအကန့ျသညျ အအေးဆုံးအခြိနျကို ရောကျမယျဆိုရငျ Minus twenty (-20) စငျတီဂရိတျအထိ ထားနိုငျတယျ။ ကမြတို့ ဓါတျခှဲခနျးထဲမှာ သုံးတဲ့အရာရဆိုရငျ Minus twenty ကို နရောမလောကျရငျ ရခေဲသတေ်တာအပေါျပိုငျးအကန့ျမှာ အအေးဆုံးကို ရှှေ့ပွီးတော့ ထားတယျ။ အဲဒီလိုမြိုးအနနေဲ့ ပို့ဆောငျပွီး သုံးလို့ရပါတယျ။

မေး ။ ။ ကာကှယျဆေးကို ယုံယုံကွညျကွညျနဲ့ ထိုးသင့ျလား၊ မထိုးသင့ျလား လူတိုငျးက ဇဝဇေဝါ ဖွဈနပေါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုမြိုး ကာကှယျဆေးလညျး ရပွီ၊ လူတှလေညျး ထိုးရတော့မယျဆိုတော့ ကာကှယျဆေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ယုံကွညျစိတျခရြမှုကို နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ အမရေိကမှာ အခု Moderna ဆိုရငျ အမရေိကနျ FDA ကနေ သူတို့ကို ဖွတျရမယျဆိုတဲ့ဟာက တောျတောျလေး ခကျခဲတယျ။ အမရေိကနျ FDA ကို လကျခံအောငျ ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးနိုငျတဲ့ အခွအေနေ ရောကျတဲ့အထိကို လုပျခဲ့ပွီးတော့ ဟိုကလညျး ခှင့ျပွုမိန့ျ ပေးခဲ့ပွီဆိုရငျ ဒါက အမရေိကနျ FDA က ရကျ (၆၀) ထိုးပွီးတဲ့ လူတှအေကုနျလုံးနဲ့ အခုပါဝငျတဲ့ လူတှရေဲ့ တဈဝကျ။ Moderna ဆိုရငျ လူ (၃) သောငျး ပါဝငျခဲ့တယျ။ Pfizer ဆိုရငျ လူ (၄) သောငျး (၃) ထောငျ ပါဝငျခဲ့တယျ။ အဲဒီမှာ ဒီလူတှရေဲ့ တဈဝကျမှာ ကာကှယျဆေးကို လကျခံရရှိပွီးတော့ အဆင့ျ (၂) ဆင့ျ ထိုးရတယျဆိုတော့ နောကျဆုံးအဆင့ျ ဒုတိယအကွိမျ ထိုးထားတဲ့ဟာက ဆေးပတျပွည့ျသှားပွီးတော့ ရကျ (၆၀) အတှငျးမှာ ဘေးထှကျဆိုးကြိုး ရှိသလား၊ မရှိဘူးလားဆိုတာကို FDA က စောင့ျကွည့ျတယျ။ ဘေးထှကျဆိုးကြိုး မရှိဘူးဆိုတာကို ပွနိုငျတယျဆိုတော့မှ FDA ကို ခှင့ျပွုဖို့တောငျးဖို့အတှကျ တငျလို့ရတဲ့အဆင့ျကို ရောကျတာ။ အခုကွတော့ ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးထားတဲ့ နှဈခုစလုံးက ဘေးထှကျဆိုးကြိုး - လူသတော၊ အရမျးဆိုးတဲ့ ဘေးထှကျဆိုးကြိုးတှေ မရှိဘူးဆိုတာကို အာမခံနိုငျတာကွောင့ျ ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးထားပွီးဆိုတော့ ရခဲ့တယျဆိုရငျတော့ ကနြျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ အမြားပွညျသူတှလေညျး စိတျခစြှာနဲ့ ယုံယုံကွညျကွညျနဲ့ ထိုးလို့ရတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး ပွောလို့ရပါတယျ။

မေး ။ ။ FDA ကနေ ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးထားတာ ကုမ်ပဏီ ဘယျနှဈခုလောကျ ရှိသလဲ။ ဆေးဘယျနှဈမြိုးလောကျ ရှိပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ အခုလကျရှိမှာက FDA ကနေ ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးထားတာက နှဈခု ရှိတယျ။ Pfizer ကတော့ ပထမဦးဆုံး တောငျးခဲ့တယျ။ နောကျပွီးတော့ Moderna ပါတယျ။ FDA က အကွံပေးအဖှဲ့နဲ့ ဆှေးနှေးမယျ။ Data တှကေို Review လုပျမယျ။ အခုကွည့ျထားတဲ့ လူတှအေကုနျလုံးက ဘယျလိုလူမြိုးတှမှော ရောဂါကူးခံရသလဲ။ ဘယျလိုလူမြိုးတှမှော side-effects ဘေးထှကျဆိုးကြိုးမြားလဲ။ ဒါမြိုးတှကေို ကွည့ျကွလိမ့ျမယျ။ လကျခံသင့ျ၊ မလကျခံသင့ျဆိုတာကို သူတို့ဆှေးနှေးမယ့ျဟာက ဒီဇငျဘာလ (၁၀) ရကျနေ့မှာ Pfizer ဖွဈပွီး၊ Moderna က ဒီဇငျဘာလ (၁၇) ရကျနေ့မှာ သူတို့ဆှေးနှေးပွီးတော့ Pass ပေးလိမ့ျမယျ။

မေး ။ ။ ကိုဗဈ-၁၉ အတှကျ ကာကှယျဆေးတှကေ နှဈဆင့ျ ထိုးရတယျဆိုတော့ ဒီနှဈဆင့ျက ဘယျလောကျကွာကွာ ခံမလဲ။ အဲဒါလေးကိုလညျး နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ နှဈဆင့ျထိုးရတယျဆိုပွီးတော့ ပွောတာက ပထမအဆင့ျမှာ နညျးနညျး Dose နညျးတာကို ထည့ျမယျ။ spike protein ကို ပွောတာပေါ့ - spike protein ကိုတော့ အမြားပွညျသူတှလေညျး သိလောကျမှာပါ - ဗိုငျးရပျဈက ကွကျမောကျသီးပုံစံ ရှိတယျဆိုရငျ ကွကျမောကျသီးပေါျက ဆူးခြှနျလေးတှကေို spike လို့ ခေါျတယျ။ spike protein ကို အသုံးပွုပွီးတော့ spike protein ထုတျတဲ့ RNA အပိုငျးလေးကို ပှားယူပွီးတော့ ထိုးထည့ျပေးလိုတယျ။ အဲဒီ mNRA က ကိုယျထဲရောကျသှားတဲ့အခါမှာ spike protein ပါနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ခန်ဓာကိုယျရဲ့ ခုခံအားက ဗိုငျးရပျဈပဲ ဆိုပွီးတော့ စပွီးတော့ သူ့ရဲ့ ခုခံအားစနဈကို စပွီးတော့ စကျနှိုးပေးတယျ - activate လုပျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဗိုငျးရပျဈအစဈ မဟုတျဘူး။ Spike ပဲ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ တကယျတမျး ဗိုငျးရပျဈအလုံး ဝငျတဲ့အခြိနျမှာ Spike ကို တှေ့ပွီဆိုတာနဲ့ ခန်ဓာကိုယျရဲ့ ခုခံအားက ဒါက ငါတို့အရငျတုနျးက တှေ့ခဲ့ဖူးတယျဆိုပွီး အလုပျလုပျတာ။ သူရဲ့ immunity ခုခံအားစနဈက ဘယျလောကျခံသလဲဆိုတဲ့ မေးခှနျးမှာဆိုလို့ရှိရငျ အခုလောလောဆယျအထိ Moderna ဆိုရငျ ဇူလိုငျလ (၂၇) မှာ စတယျ။ သွဂုတျမှာ သူ့ရဲ နှဈဆင့ျကို ထိုးရတယျဆိုတော့ ပထမအဆင့ျ ထိုးတယျ။ ထိုးပွီးတော့ နညျးနညျး Dose မြားတာနဲ့ ဒုတိယအကွိမျ ထိုးတယျ။ ရကျသတ်တပတျနညျးနညျးခှါပွီးတော့ ထိုးရတာပေါ့။ တဈခုက နှဈပတျ၊ တဈခုက သုံးပတျ ခှါပွီးတော့ ထိုးလိုကျတယျဆိုရငျ စုစုပေါငျး Dose ပွည့ျအောငျ ကာကှယျဆေးပွည့ျအောငျ ထိုးရတာက တဈလ ကွာတယျ။ တဈလပွီးသှားရငျ နောကျထပျ နှဈလအတှငျး - အခု ဇူလိုငျက ထိုးတယျ။ သွဂုတျလမှာ တဈကွိမျထပျထိုးတယျ။ ပွီးတော့ စကျတငျဘာ၊ အောကျတိုဘာ၊ နိုဝငျဘာ (၃) လ စောင့ျကွည့ျထားတယျ။ အခုလောလောဆယျအထိက ကာကှယျဆေးတဈခုရဲ့ ကာကှယျပေးနိုငျတဲ့ သကျတမျးက (၃) လ ဆိုပွီးတော့ ပွောလို့ ရနိုငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီသကျတမျးက ဘယျလောကျ ရှညျသှားတယျဆိုတာကိုတော့ အခု အခြိနျနညျးနညျး လိုသေးတယျ။ အခုမှ ဒီဇငျဘာပဲ ရှိသေးတယျဆိုတော့ ဒီဇငျဘာမှာ ခံနိုငျသေးလားဆိုတာကို ထိုးထားတဲ့ လူတှကေို စောင့ျကွည့ျရမယျ။ နောကျနှဈ ဇနျနဝါရီ ခံနိုငျသေးလားဆိုတာကို ဒီလူတှကေို စောင့ျကွည့ျရမယျ။ ဒါကတော့ Phase-3 မဟုတျတော့ဘဲ၊ Clinical Trial Phase 4 ထဲ ရောကျရှိနပေါပွီ။ ဒီအခြိနျမှာတော့ အခွားအမြားပွညျသူ Public ထိုးပေးဖို့အတှကျ ပေးနပေါပွီ။ ဒါက သူတို့ data ကို ဆကျပွီးတော့ ဘယျလောကျခံတယျဆိုတာကို စောင့ျကွည့ျသှားရမှာ ဖွဈပါတယျ။

မေး ။ ။ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ မခငျဇာဝငျးပွည့ျ။