ယှဉ်ပြိုင်မှုညီမျှမှ ရွေးကောက်ပွဲအငြင်းပွားမှုနည်း

ယှဉ်ပြိုင်မှုညီမျှမှ ရွေးကောက်ပွဲအငြင်းပွားမှုနည်း

ရွေးကောက်ပွဲပါဝင်မယ့်သူတိုင်း တန်းတူညီမျှယှဉ်ပြိုင်မှုရမှ ရွေးကောက်ပွဲတရားဝင်မှုရပြီး အငြင်းပွားမှုတွေလျှော့ချနိုင်မယ်လို့ PACE ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့က စိုင်းရဲကျော်စွာမြင့်က ပြောပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲအကြိုကာလ စိုးရိမ်ချက်တွေ ဘယ်လိုရှိပါလဲ။ ကိုသားညွန့်ဦး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး ။ ။ ပထမဦးဆုံးမေးချင်တာက ရွေးကောက်ပွဲစည်းရုံးရေးကာလ အခြေအနေပါ။ ပြောမယ်ဆိုရင် ကိုဗစ်-၁၉ အကျပ်အတည်းကာလကလဲ အခုထိကို ရင်ဆိုင်နေရတုန်းဆိုတော့။ နောက်တချက်က ဒီလာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ပြောရမယ်ဆိုရင် ပါတီအသစ်တွေ အတော်များများလဲ ပေါ်လာတယ်။ ပြောမယ်ဆိုရင် အထင်ကရပါတီတွေဖြစ်တဲ့ ဦးရွှေမန်းပါတီ၊ ကိုကိုကြီးပါတီနဲ့ ဒေါ်သက်သက်ခိုင်တို့ ဖွဲ့တာတွေလည်း ရှိလာတယ်။ အဲဒီတော့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေဘက်ကလဲ ပြောမယ်ဆိုရင် သုံးလေးလလောက်ပဲ ကြာတော့မယ့် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလက သူတို့အတွက် အတော်လေးအရေးကြီးပါတယ်။ အဲဒီတော့ ဒီအခြေအနေမှာ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးအတွက် နိုင်ငံရေးပါတီတွေအနေနဲ့ အဆင်သင့် ဖြစ်နေပြီလား။ သူတို့မှာ ဘယ်လိုမျိုး အခက်အခဲတွေ ရှိနေတယ်လို့ သိရပါသလဲ။ ကိုစိုင်းရဲ့အမြင်ကို ပထမဦးဆုံး သိချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ ကော်မရှင်အနေနဲ့ ဒီလိုမျိုး နိုဝင်ဘာလအတိုင်း ကျင်းပနိုင်စရာရှိတယ်လို့ ပြောတဲ့ဟာကို ကျနော်တို့ ကြိုဆိုတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်း လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ဖို့၊ လက်တွေ့ပြင်ဆင်ဖို့ဆိုပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲရက်တင်မကဘူး၊ လုပ်ငန်းစဉ်တွေပါစပြီး ကြေညာဖို့လိုတာပေါ့။ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလက နှစ်လပဲ လုပ်မှာလား။ ဒါမှမဟုတ် ရက်တိုးဖို့ ရှိသလား။ တချို့ကလဲ ရက်တိုးပေးဖို့ တောင်းဆိုနေတာတွေလဲ ရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီအတိုင်း ရှိသလား။ နောက်ပြီးတော့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းစာရင်းတွေ တင်သွင်းတဲ့ကိစ္စတွေ ဘယ်တော့ စလုပ်ရမလဲဆိုတဲ့ဟာတွေကို ဒီထက်ပိုပြီးတော့ တိတိကျကျ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေအတွက် ပိုပြီးတော့မှ အဆင်သင့်ဖြစ်နိုင်စရာ ရှိတာပေါ့။ အခုလောလောဆယ်တော့ ခန့်မှန်းပြီး ပြင်ဆင်နေတော့ သူတို့အတွက် ခက်ခဲမယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ကျနော်မေးချင်တာက အခု ရွေးကောက်ပွဲအတွက်က ပြင်ရဆင်ရပြီပေါ့။ ကော်မရှင်နဲ့ အာဏာပိုင်တွေက ပြင်ရဆင်ရပြီ။ လက်တလောအားဖြင့် ကော်မရှင်က ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်နေတာတွေက လုံလောက်မှု ရှိရဲ့လား။ ကျေနပ်အားရစရာ ရှိပါသလား။

ဖြေ ။ ။ ကော်မရှင်အနေနဲ့ ပြင်ဆင်နေမယ်လို့ ကျနော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ သို့ပေမဲ့လဲ ဘယ်လိုပြင်ဆင်နေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဘယ်လိုမျိုး အစီအမံတွေ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ဟာကို သိရတဲ့အခါမှာ ပိုပြီးတော့ စိုးရိမ်ပူပန်တာပေါ့။ အထူးသဖြင့် ကပ်ရောဂါကလဲ ရှိနေသေးတော့ သာမန်ပြင်ဆင်မှုမျိုးကတော့ ကျနော်တို့ စိုးရိမ်စရာ မရှိပေမယ့်၊ ကပ်ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်လို့ရှိရင် ဘယ်လိုပြင်ဆင်နေတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အသိပညာပေး။ ပြည်သူလူထုတွေကို အသိပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။ အခုအချိန်အထိ အသွားအလာ၊ အကန့်အသတ်မှုတွေ ရှိနေတုန်းပဲ။ တနေရာကနေတနေရာ သွားလာကန့်သတ်မှုတွေက ရှိနေသေးတော့ အသိပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ။ လူ (၅) ဦးထက်ပိုပြီး မစုရဘူးကိစ္စတွေက ရှိနေသေးတော့ ဒါတွေကို ကော်မရှင်အနေနဲ့ ညွှန်ကြားချက် ဘယ်လိုရှိသလဲဆိုတာကို ကျနော်တို့ မသိရဘူး။ နောက်တခါ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးတွေ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတာကို မသိရတော့ ကော်မရှင်က ဘယ်လိုပြင်ဆင်ထားသလဲဆိုတာကို မသိရဘူး ဖြစ်နေတာပေါ့။ အထူးသဖြင့်တော့ နယ်တွေမှာဆိုရင် အသွားအလာ၊ အကန့်အသတ်တွေ ရှိနေသေးတော့ အာဏာပိုင်က ကန့်သတ်တာတွေ မရှိတာတောင်မှ ရပ်ကွက်နေ၊ ကျေးရွာနေသူတွေက သူတို့ဆီကို လူစိမ်းဝင်တာမျိုးတွေ မကြိုက်ဘူး။ ဒါကတစ်ချက်။

နောက်တခါ အသွားအလာကန့်သတ်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒီလိုလုပ်ငန်းစဉ်တွေအတွက်ကို ဘယ်လိုလုပ်လို့ရသလဲဆိုတာကို ညွှန်ကြားချက်တွေ သိသိသာသာ မရှိသေးဘူး ဖြစ်နေတာပေါ့။ ဆိုတော့ မရှိသေးဘူးဆိုတာထက်၊ ကော်မရှင်အနေနဲ့ ဒါကို လူသိရှင်ကြား မထုတ်ပြန်သေးတာပေါ့။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ခန့်မှန်းရခက်တယ်။ ကော်မရှင်က ဘယ်လိုပြင်ဆင်ထားပြီးပြီလဲဆိုတဲ့ဟာပေါ့။ သေချာတာကတော့ ပြင်ဆင်မှုဟာ ဒီလာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်မှုဟာ အရင်ရွေးကောက်ပွဲထက်စာရင် ပိုပြီးတော့ ကြီးမားတဲ့ ပြင်ဆင်မှုမျိုး လိုတယ်လို့ ယူဆတယ်။

မေး ။ ။ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနေချိန်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လွတ်လပ်မျှတမှုဆိုတဲ့ကိစ္စက စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့တွေအတွက် အတော်လေး အရေးကြီးပါတယ်။ ကိုစိုင်းတို့လို စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့တွေက ပြင်ဆင်ထားမှုက ဘယ်လောက်အထိရှိလဲ။ ဘယ်လိုအခက်အခဲမျိုးတွေ ရင်ဆိုင်ရမယ်လို့ မှန်းထားသလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ကတော့ နိုဝင်ဘာလကုန် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ်လို့ မှန်းတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ အဲဒီအတွက်တော့ ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ ပြင်ဆင်နေတယ်။ ဥပမာ ကျနော်တို့အဖွဲ့အနေနဲ့ဆိုရင် မဲစာရင်းကောက်တာတွေ၊ မဲစာရင်းကြေညာတာတွေကို စောင့်ကြည့်မယ်။ မဲဆွယ်စည်းရုံးတာတွေကို စောင့်ကြည့်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိတယ်။ ကြိုတင်မဲကို စောင့်ကြည့်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိတယ်။ နောက် ရွေးကောက်ပွဲနေ့၊ နောက်ပြီးတော့ မဲစာရင်း၊ မဲရလဒ်တွေကို ကျနော်တို့ ကြေညာတာကို စောင့်ကြည့်ဖို့လိုတယ်။ အဲဒီလို စောင့်ကြည့်ဖို့အတွက်ကို နဂိုကတော့ ရာထားချက်ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ တိတိကျကျ ပြင်ဆင်ဖို့အတွက်တော့ ရွေးကောက်ပွဲအချိန်စာရင်း မထွက်မချင်း ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်လို့ မရဘူး။

မေး ။ ။ နိုင်ငံတော်ပိုင် မီဒီယာတွေ သုံးတဲ့ကိစ္စ။ အခုအချိန်က ကိုဗစ်-၁၉ ကာလ အကျပ်အတည်းကြုံတဲ့အခါကြတော့ အာဏာရပါတီက နိုင်ငံတော်အစိုးရခေါင်းဆောင်ပိုင်းကလဲ နိုင်ငံတော်မီဒီယာတွေကို သုံးပြီးတော့ ပြောရဆိုရတာတွေ ရှိပါတယ် အခြေအနေက။ တကယ်တမ်း မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလ ကြုံလာလို့ရှိရင် ဒါကနည်းနည်း ပြဿနာရှိတယ်။ စိုးရိမ်ကြတယ်။ ကျနော်တို့ ကြားရသလောက်ဆိုရင် ဒါက မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ဆန်သွားမှာကို စိုးရိမ်ကြတဲ့လူတွေ ရှိပါတယ်။ အခုလတ်တလောတော့ နိုင်ငံတော်မီဒီယာတွေကနေ အာဏာရပါတီက သုံးနေပြောနေတဲ့ ကိစ္စတွေက မဲဆွယ်စည်းရုံရေးကာလမှာ တဘက်သတ်ဆန်တဲ့အခြေအနေ ဖြစ်သွားနိုင်သလား။ ကိုစိုင်းအမြင်ကို သိချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ အဲဒါကတော့ အားလုံးစိုးရိမ်ပူပန်နေတဲ့ ကိစ္စပါပဲ။ စိုးရိမ်ပူပန်လဲ ပူပန်ထိုက်တယ်လို့ ကျနော်တို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ အစိုးရလက်ထက်မှာလဲ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာတွေကို ပြီးခဲ့တဲ့ အာဏာရတဲ့ပါတီက အသုံးချတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေ၊ ဝေဖန်ချက်တွေ အများကြီးမြင့်တက်ခဲ့တယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီအတွက်လဲ အခုအချိန်မှာ အလားတူ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတာက ယထာဘူတကျတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး လှုပ်ရှားမှုတွေက အကန့်အသတ်ဖြစ်မှာ။ လူစုလူဝေးနဲ့ လုပ်လို့ရခြင်းမှရမယ်။ တအိမ်တက်ဆင်း မဲဆွယ်တာမျိုးတွေ၊ လက်ကမ်းစာစောင်တွေ ပေးတာမျိုးတွေသာ ဘယ်လောက်အထိ လုပ်ခွင့်ရှိမယ်ဆိုတာကို မသိရသေးဘူး။ ဆိုတော့ အာဏာမရတဲ့ပါတီတွေအတွက်တော့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး၊ ပြည်သူလူထုဆီကို သူတို့မဲဆန္ဒရှင်တွေဆီ ရောက်ဖို့အတွက်ကတော့ အခက်အခဲတွေ ပိုရှိတာပေါ့။ Online ပေါ်မှာ မဲဆွယ်ကြမယ်။ အထူးသဖြင့် Facebook, Social Media တွေပေါ်ကနေ မဲဆွယ်ကြမယ်ဆိုတာတွေကလဲ အကန့်အသတ်တွေ ရှိတယ်။ ဒီဟာကို မြို့ပေါ်မှာရှိတဲ့ လူတွေအတွက်တော့ လက်လှမ်းမီပေမယ့် နယ်မှာရှိတဲ့ လူတွေအတွက်ကတော့ ရုပ်မြင်သံကြား၊ ရေဒီယိုတို့မှသာ လက်လှမ်းမီတဲ့ကိစ္စ။ နယ်မှာရှိတဲ့ လူတွေအတွက်တော့ အခက်အခဲ ရှိပါတယ်။

မေး ။ ။ နောက်တချက်က လူထုစိတ်ဝင်စားမှုပါ။ လူထုပါဝင်မှုက ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ အခု ကိုဗစ်-၁၉ ကာလ အကျပ်အတည်းကလဲ ဖြစ်နေတယ်။ ပြောရရင်တော့ အခြေအနေအမျိုးမျိုးကြောင့် စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲကအစ ကြုံနေရတယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ လူထုစိတ်ဝင်စားမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကိုစိုင်း ဘယ်လိုမြင်ပါလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကိုဗစ်-၁၉ မဖြစ်ခင်၊ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ၂၀၁၉ မှာ ကျနော်တို့စစ်တမ်းကောက်တယ်။ အဲဒီစစ်တမ်းမှတော့ တကယ်လို့ လာမယ့် စနေ၊ တနင်္ဂနွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့မယ်ဆိုလို့ရှိရင် မဲပေးဖို့ အစီအစဉ် ရှိပါသလားလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ မဲပေးမယ်လို့ ကျနော် ယတိပြတ် ဆုံးဖြတ်ထား ရာခိုင်နှုန်းက (၄၈) ရာခိုင်နှုန်းပဲ ရှိတယ်။ ဒါက အဲဒီအချိန်မှာ ပြောခဲ့တဲ့ အနေအထားပေါ့။ ဒီလိုမျိုးကာလမှာ အရေးကြီးဆုံး ကိစ္စ ဖြစ်တယ်။ ပထမအချက်အနေနဲ့က ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ မဲသွားပေးတဲ့အခါမှာ ရောဂါကူးစက်နိုင်တယ်လို့ ယူဆလို့ရှိရင် မဲထွက်ပေးမှာ မဟုတ်ဘူး။ နောက်တချက်ကြတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ စားဝတ်နေရေး၊ စီးပွားရေးအရ ကျနော်တို့ ကျပ်တည်းနေတဲ့အချိန်မျိုးမှာ ရွေးကောက်ပွဲဟာ သူတို့ရဲ့ ပထမဦးဆုံးပေး ဖြစ်ချင်မှာ ဖြစ်မှာပေါ့။ ဆိုတော့ အရေးအကြီးဆုံး တချက်ကတော့ ပြည်သူလူုထုအနေနဲ မဲဆန္ဒရှင်တွေအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဟာ သူတို့ရဲ့ လာမယ့် အနာဂတ်အတွက် အရေးကြီးတယ်ဆိုတာကို ပြောဖို့ကတော့ ကျနော်တို့ခေါ်တာ မဲဆန္ဒနယ်မြေ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ voter education, voter mobilization တွေ လှုံဆော်ရေးတွေက အရေးကြီးဆုံးကိစ္စပါ။ အဲဒါတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့ လူအများကြီးကို ကျနော်တို့ ရအောင်မလုပ်နိုင်ဘူး။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်မှာနေတဲ့ လူတွေဆီကို ရောက်အောင် မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် ပြည်သူလူထုရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲပေါ်မှာ စိတ်ဝင်စားမှုကို မြှင့်တင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။

မေး ။ ။ ပါတီတွေကြားမှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ်နဲ့ မဲဆွယ်စည်းရုံးနိုင်ခွင့်။ မျှမျှတတနဲ့ မဲဆွယ်စည်းရုံးနိုင်ခွင့် ဒီလိုအခြေအနေတရပ် ဖြစ်လာဖို့အတွက်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်ရှိကြုံနေရတဲ့ ကိုဗစ်အခြေအနေနဲ့ ကိုစိုင်းတို့အနေနဲ့ ဘယ်လိုများ အကြံပြုချင်ပါသလဲ။ ဘယ်လိုများ မြင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ အဓိကတော့ ကျနော်တို့ အခုနပြောသလို Social Media, Online ကို အသုံးပြုမယ်ဆိုတာက ပါတီတွေအတွက်လဲ အကန့်အသတ် ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ ရန်ပုံငွေ တောင့်တင်းတဲ့ လူတွေကတော့ Social Media တွေ အသုံးပြုပြီးတော့ သုံးစွဲနိုင်ပေမယ့် ရန်ပုံငွေ မတောင့်တင်းတဲ့ ပါတီတွေအတွက်တော့ အခက်အခဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အရေးကြီးဆုံးစံနှုန်းတခုက ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီက ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေတိုင်းက တန်းတူညီမျှတဲ့ ကစားကွင်းကိုရဖို့ လိုတယ်။ အဲဒါမျိုးအတွက်ကို ကျနော်တို့ အကြံပြုချင်တာက အခုလောလောဆယ်မှာ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာ ရှိတယ်။ ပုံမှန်အတိုင်းဆိုရင် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာတွေကို ရွေးကောက်ပွဲနား နီးလာတဲ့အခါမှာ ငါးမိနစ်၊ ဆယ်မိနစ် မိန့်ခွန်းပြောခွင့်ရတယ်။ ဒီဟာကို ကပ်ကို ကျနော်တို့က ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ ၊ ဒီဟာအပြင်ကို လုပ်ဖို့လိုတာပေါ့။ ဥပမာအားဖြင့် ကျနော်တို့ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာတွေကို နိုင်ငံရေးပါတီတိုင်းကနေပြီးတော့မှ မဲဆွယ်စည်းရုံရေးကာလမှာ ပုံမှန် အခုနပြောသလို (၅) မိနစ်၊ (၁၀) မိနစ်လောက် တပတ်မှာ ကျနော်တို့ ဘယ်နှစ်မိနစ် သုံးခွင့်ရှိတယ်ဆိုတာကို ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် နိုင်ငံရေးပါတီတိုင်းကို ခွဲတန်းကျ အချိန်ပေးတာမျိုး - အဲဒါမျိုးတွေ လုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ နိုင်ငံရေးပါတီတိုင်းက - သူတို့ဟာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ တန်းတူညီမျှ ယဉ်ပြိုင်ခွင့် ရတယ်လို့ သူတို့ထင်မှတ်တယ်။ ယူဆကြတယ်ဆိုရင် အရှုံး-အနိုင် ရလဒ်ကို သူတို့ အသိအမှတ် ပြုမှာပဲ။ ဒါက ဆက်စပ်နေတယ်ဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲကာလမှာ တန်းတူညီမျှစွာ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် မရဘူးဆိုရင်လဲ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးသွားတဲ့အခါမှာ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အပေါ်မှာ သူတို့ မညီမမျှ ဖြစ်တယ်လို့ ၊ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ကန့်ကွက်မှုတွေ ပိုများမယ်။ ဒီဟာကို လျှော့ချစေချင်တယ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်တွေကို လျှော့ချချင်တယ်ဆိုရင် ရွေးကောက်ပွဲ အကြိုကာလမှာ တန်းတူညီညီမျှမျှ ပါဝင်ခွင့် ရှိတယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုးကို နိုင်ငံရေးပါတီတိုင်းကို အာမခံချက်ပေးဖို့၊ ရှုမြင်လာအောင် ကျနော်တို့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ လုပ်ရမယ်။

မေး ။ ။ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ အကျပ်အတည်းကြောင့်မို့ တကမ္ဘာလုံးမှာလဲ New Normal ဆိုပြီးတော့ ပုံစံသစ်နဲ့ ဘယ်လိုနေထိုင်သွားကြမလဲဆိုပြီး စဉ်းစားနေချိန်မှာပါ။ ဒီလိုမျိုးပဲ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့လဲ ရှိပြီသာ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ ဥပဒေတွေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ။ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြင်ဖို့ဆင်ဖို့ လိုသလား။ အထူးအစီအမံတွေကို ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုပါသလား။ အခုအနေအထားက။

ဖြေ ။ ။ လက်ရှိအနေအထားက လက်ရှိ ရှိနေတဲ့ ဥပဒေမူဘောင်၊ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဥပဒေမူဘောင်တွေ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ အားလုံးက ပုံမှန်အခြေအနေမှာ စီမံခန့်ခွဲဖို့အတွက်ပဲ ကျနော်တို့က စဉ်းစားထားတာ။ အခုလို ကိုဗစ်-၁၉ ကာလမှာမို့ အဲဒီအတွက်ကို အထူးအစီအစဉ်တွေ၊ ပြင်ဆင်ရမှာတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာလဲ ကြိုတင်မဲတွေပေးဖို့အတွက် တောင်ကိုရီးယားမှာ တိုက်တွန်းသလို ကျနော်တို့လည်း တိုက်တွန်းလို့ရတယ်။ ကြိုတင်မဲတွေ ပေးခြင်းအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ လူစုလူဝေးကို လျှော့ချနိုင်မယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ လက်ရှိရှိနေတဲ့ ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ ဥပဒေမူဘောင်အရဆိုရင် နားမကျန်းဖြစ်နေတဲ့လူတွေ၊ ဖျားနာနေတဲ့လူတွေ၊ ကြိုတင်မဲ ပေးလို့ရတယ်။ မသွားလာနိုင်တဲ့လူတွေ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ။ ဒါပေမဲ့ အခုလိုမျိုး quarantine center မှာ ရှိနေတဲ့ လူတွေ။ အသွားအလာ ကန့်သတ်ခံထားရသူတွေအတွက် မဲပေးဖို့အတွက် မရှိသေးဘူး။ သဘောကတော့ အဲဒီလိုဟာမျိုးလေးတွေ ကျနော်တို့မှာ မရှိဘူး။ နောက်တခါ မဲဆန္ဒရှင် အသိပညာပေး လုပ်ငန်းမှာလဲ ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ မဲရုံတွေ လာတဲ့အခါမှာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘယ်လိုတွေ လုပ်ရမလဲဆိုတာမျိုးကို - ကျနော်တို့ဆီမှာဆို မှင်တိုတာတွေ ရှိတယ်။ တုံးထုတာတွေ ရှိတယ်။ တုံးထုတာတွေက လူတယောက်ကနေ တယောက် တုံးထုမယ်ဆိုရင် ကူးစက်နိုင်တာတွေ ရှိတယ်။ သဘောကတော့ လက်ရှိရှိနေတဲ့ ဥပဒေမူဘောင်ဟာ ကပ်ရောဂါကာလမှာ ပြောစရာရှိတာက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုလောလောဆယ် ကူးစက်တဲ့ရောဂါရှိသူ နှစ်ရာကျော်ကျော်ပဲ ရှိသေးတယ်။ ကူးစက်ရောဂါ ထိန်းချုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ပြောဆိုမှုတွေလဲ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ သေချာတာကတော့ ကျနော်တို့မှာ ကူးစက်ရောဂါက ရှိနေတယ်။ ဒီအတွက်တော့ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဘူးလို့ လက်ရှိဥပဒေမူဘောင်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဘူးလို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။

မေး ။ ။ အခုရှိနေတဲ့ အခင်းအကျင်းအရဆိုရင် လွတ်လပ်မျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတရပ် ဖြစ်ဖို့အတွက် အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီလား။ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။

ဖြေ ။ ။ လွတ်လပ်မျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ စံနှုန်းတွေကတော့ အခုနပြောတဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ နိုင်ငံသားအားလုံး ပါဝင်နိုင်ခွင့်ရှိဖို့၊ ဥပဒေမူဘောင်အရ တာဝန်ခံမှု၊ တာဝန်ယူမှုတပိုင်းပေါ့။အရေးကြီးဆုံးတချက်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့အတွက်ကို နိုင်ငံရေးပါတီတွေ အားလုံးကြားထဲမှာ သဘောတူညီချက် ရပြီလား။ ဒါက အရေးကြီးဆုံး ကျနော်တို့ ကိစ္စပါပဲ။ တချို့ကလဲ ရွေးကောက်ပွဲ ဘယ်လိုကျင်းပမလဲဆိုတာတွေ တောင်းဆိုတာတွေ ရှိတယ်။ တချို့ကလဲ မကျင်းပသင့်ဘူး။ ရွှေ့ဆိုင်းသင့်တယ် သဘောထားတွေ အမျိုးမျိုး ရှိတယ်။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြားမှာ ကျနော့်အမြင်ပြောရရင်တော့ ပထမဦးဆုံး ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေဟာ သန့်ရှင်းမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆီကို သွားသလားလို့၊ ရသလားဆိုတာတွေက နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ သုံးသပ်ရမယ့်အချက်ပေ့ါ။ ဒါပေမဲ့ ဒီထက်ပိုပြီးတော့ အရေးကြီးတာက ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသင့်သလား။ မကျင့်သင့်ဘူးလား။ ရွှေ့ဆိုင်းသင့်သလားဆိုတာတွေကို နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြားမှာ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီချက် ရရှိပြီလားဆိုတဲ့ဟာက ပိုပြီးတော့ အရေးကြီးတယ်လို့ ယူဆတယ်။ ကျနော် ထင်ပါတယ် အခုလက်ရှိ ချက်ချင်းလုပ်ရမယ့် ကိစ္စကြတော့ ရွေးကောက်ပွဲကို ကော်မရှင်ကနေ နိုဝင်ဘာလမှာ ကျေညာမယ်လို့ကြားတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြားထဲမှာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်မှုနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ အားလုံးကြားထဲမှာ သဘောတူညီချက် ရရှိပြီလား။ ဒါတွေက ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ပွဲပေါ်မှာ ရွေးကောက်ပွဲရဲ့ တရားဝင်မှု၊ ရွေးကောက်ပွဲရဲ့ တရားမျှတမှုတွေပေါ် ပိုပြီးတော့ ကျနော်တို့ သက်ရောက်မှု ရှိတယ်လို့ ပိုပြီးတော့မြင်ပါတယ်။

==Unicode==

ရှေးကောကျပှဲပါဝငျမယ့ျသူတိုငျး တနျးတူညီမြှယှဉျပွိုငျမှုရမှ ရှေးကောကျပှဲတရားဝငျမှုရပွီး အငွငျးပှားမှုတှလြှေော့ခနြိုငျမယျလို့ PACE ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ပွညျသူ့လှုပျရှားမှုအဖှဲ့က စိုငျးရဲကြောျစှာမွင့ျက ပွောပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲအကွိုကာလ စိုးရိမျခကြျတှေ ဘယျလိုရှိပါလဲ။ ကိုသားညှန့ျဦး ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။

မေး ။ ။ ပထမဦးဆုံးမေးခငြျတာက ရှေးကောကျပှဲစညျးရုံးရေးကာလ အခွအေနပေါ။ ပွောမယျဆိုရငျ ကိုဗဈ-၁၉ အကပြျအတညျးကာလကလဲ အခုထိကို ရငျဆိုငျနရေတုနျးဆိုတော့။ နောကျတခကြျက ဒီလာမယ့ျရှေးကောကျပှဲအတှကျ ပွောရမယျဆိုရငျ ပါတီအသဈတှေ အတောျမြားမြားလဲ ပေါျလာတယျ။ ပွောမယျဆိုရငျ အထငျကရပါတီတှဖွေဈတဲ့ ဦးရှှမေနျးပါတီ၊ ကိုကိုကွီးပါတီနဲ့ ဒေါျသကျသကျခိုငျတို့ ဖှဲ့တာတှလေညျး ရှိလာတယျ။ အဲဒီတော့ နိုငျငံရေးပါတီတှဘေကျကလဲ ပွောမယျဆိုရငျ သုံးလေးလလောကျပဲ ကွာတော့မယ့ျ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးကာလက သူတို့အတှကျ အတောျလေးအရေးကွီးပါတယျ။ အဲဒီတော့ ဒီအခွအေနမှော မဲဆှယျစညျးရုံးရေးအတှကျ နိုငျငံရေးပါတီတှအေနနေဲ့ အဆငျသင့ျ ဖွဈနပွေီလား။ သူတို့မှာ ဘယျလိုမြိုး အခကျအခဲတှေ ရှိနတေယျလို့ သိရပါသလဲ။ ကိုစိုငျးရဲ့အမွငျကို ပထမဦးဆုံး သိခငြျပါတယျ။

ဖွေ ။ ။ ကောျမရှငျအနနေဲ့ ဒီလိုမြိုး နိုဝငျဘာလအတိုငျး ကငြျးပနိုငျစရာရှိတယျလို့ ပွောတဲ့ဟာကို ကနြောျတို့ ကွိုဆိုတယျ။ ဒါပမေဲ့ တကယျတမျး လကျတှေ့အကောငျအထညျဖောျဖို့၊ လကျတှေ့ပွငျဆငျဖို့ဆိုပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲရကျတငျမကဘူး၊ လုပျငနျးစဉျတှပေါစပွီး ကွညောဖို့လိုတာပေါ့။ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးကာလက နှဈလပဲ လုပျမှာလား။ ဒါမှမဟုတျ ရကျတိုးဖို့ ရှိသလား။ တခြို့ကလဲ ရကျတိုးပေးဖို့ တောငျးဆိုနတောတှလေဲ ရှိခဲ့တယျ။ အဲဒီအတိုငျး ရှိသလား။ နောကျပွီးတော့ ကိုယျစားလှယျလောငျးစာရငျးတှေ တငျသှငျးတဲ့ကိစ်စတှေ ဘယျတော့ စလုပျရမလဲဆိုတဲ့ဟာတှကေို ဒီထကျပိုပွီးတော့ တိတိကကြြ ပွောမယျဆိုရငျတော့ နိုငျငံရေးပါတီတှအေတှကျ ပိုပွီးတော့မှ အဆငျသင့ျဖွဈနိုငျစရာ ရှိတာပေါ့။ အခုလောလောဆယျတော့ ခန့ျမှနျးပွီး ပွငျဆငျနတေော့ သူတို့အတှကျ ခကျခဲမယျလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ကနြောျမေးခငြျတာက အခု ရှေးကောကျပှဲအတှကျက ပွငျရဆငျရပွီပေါ့။ ကောျမရှငျနဲ့ အာဏာပိုငျတှကေ ပွငျရဆငျရပွီ။ လကျတလောအားဖွင့ျ ကောျမရှငျက ပွငျဆငျဆောငျရှကျနတောတှကေ လုံလောကျမှု ရှိရဲ့လား။ ကြနေပျအားရစရာ ရှိပါသလား။

ဖွေ ။ ။ ကောျမရှငျအနနေဲ့ ပွငျဆငျနမေယျလို့ ကနြောျတို့ ယုံကွညျပါတယျ။ သို့ပမေဲ့လဲ ဘယျလိုပွငျဆငျနတေယျ။ နောကျပွီးတော့ ဘယျလိုမြိုး အစီအမံတှေ ရှိတယျဆိုတဲ့ဟာကို သိရတဲ့အခါမှာ ပိုပွီးတော့ စိုးရိမျပူပနျတာပေါ့။ အထူးသဖွင့ျ ကပျရောဂါကလဲ ရှိနသေေးတော့ သာမနျပွငျဆငျမှုမြိုးကတော့ ကနြောျတို့ စိုးရိမျစရာ မရှိပမေယ့ျ၊ ကပျရောဂါနဲ့ ပတျသကျလို့ရှိရငျ ဘယျလိုပွငျဆငျနတေယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ အသိပညာပေး။ ပွညျသူလူထုတှကေို အသိပညာပေးလုပျငနျးတှေ ဘယျလိုလုပျမလဲ။ အခုအခြိနျအထိ အသှားအလာ၊ အကန့ျအသတျမှုတှေ ရှိနတေုနျးပဲ။ တနရောကနတေနရော သှားလာကန့ျသတျမှုတှကေ ရှိနသေေးတော့ အသိပညာပေးလုပျငနျးတှေ ဘယျလိုလုပျရမလဲ။ လူ (၅) ဦးထကျပိုပွီး မစုရဘူးကိစ်စတှကေ ရှိနသေေးတော့ ဒါတှကေို ကောျမရှငျအနနေဲ့ ညှှနျကွားခကြျ ဘယျလိုရှိသလဲဆိုတာကို ကနြောျတို့ မသိရဘူး။ နောကျတခါ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးတှေ ဘယျလိုလုပျရမလဲဆိုတာကို မသိရတော့ ကောျမရှငျက ဘယျလိုပွငျဆငျထားသလဲဆိုတာကို မသိရဘူး ဖွဈနတောပေါ့။ အထူးသဖွင့ျတော့ နယျတှမှောဆိုရငျ အသှားအလာ၊ အကန့ျအသတျတှေ ရှိနသေေးတော့ အာဏာပိုငျက ကန့ျသတျတာတှေ မရှိတာတောငျမှ ရပျကှကျနေ၊ ကြေးရှာနသေူတှကေ သူတို့ဆီကို လူစိမျးဝငျတာမြိုးတှေ မကွိုကျဘူး။ ဒါကတဈခကြျ။

နောကျတခါ အသှားအလာကန့ျသတျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ဒီလိုလုပျငနျးစဉျတှအေတှကျကို ဘယျလိုလုပျလို့ရသလဲဆိုတာကို ညှှနျကွားခကြျတှေ သိသိသာသာ မရှိသေးဘူး ဖွဈနတောပေါ့။ ဆိုတော့ မရှိသေးဘူးဆိုတာထကျ၊ ကောျမရှငျအနနေဲ့ ဒါကို လူသိရှငျကွား မထုတျပွနျသေးတာပေါ့။ ဆိုတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ ခန့ျမှနျးရခကျတယျ။ ကောျမရှငျက ဘယျလိုပွငျဆငျထားပွီးပွီလဲဆိုတဲ့ဟာပေါ့။ သခြောတာကတော့ ပွငျဆငျမှုဟာ ဒီလာမယ့ျရှေးကောကျပှဲအတှကျ ပွငျဆငျမှုဟာ အရငျရှေးကောကျပှဲထကျစာရငျ ပိုပွီးတော့ ကွီးမားတဲ့ ပွငျဆငျမှုမြိုး လိုတယျလို့ ယူဆတယျ။

မေး ။ ။ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးကာလပဲဖွဈဖွဈ၊ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပနခြေိနျမှာပဲဖွဈဖွဈ၊ လှတျလပျမြှတမှုဆိုတဲ့ကိစ်စက စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့တှအေတှကျ အတောျလေး အရေးကွီးပါတယျ။ ကိုစိုငျးတို့လို စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့တှကေ ပွငျဆငျထားမှုက ဘယျလောကျအထိရှိလဲ။ ဘယျလိုအခကျအခဲမြိုးတှေ ရငျဆိုငျရမယျလို့ မှနျးထားသလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျတို့ကတော့ နိုဝငျဘာလကုနျ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပမယျလို့ မှနျးတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ အဲဒီအတှကျတော့ ယဘေုယအြားဖွင့ျတော့ ပွငျဆငျနတေယျ။ ဥပမာ ကနြောျတို့အဖှဲ့အနနေဲ့ဆိုရငျ မဲစာရငျးကောကျတာတှေ၊ မဲစာရငျးကွညောတာတှကေို စောင့ျကွည့ျမယျ။ မဲဆှယျစညျးရုံးတာတှကေို စောင့ျကွည့ျဖို့ အစီအစဉျရှိတယျ။ ကွိုတငျမဲကို စောင့ျကွည့ျဖို့ အစီအစဉျရှိတယျ။ နောကျ ရှေးကောကျပှဲနေ့၊ နောကျပွီးတော့ မဲစာရငျး၊ မဲရလဒျတှကေို ကနြောျတို့ ကွညောတာကို စောင့ျကွည့ျဖို့လိုတယျ။ အဲဒီလို စောင့ျကွည့ျဖို့အတှကျကို နဂိုကတော့ ရာထားခကြျရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ တိတိကကြြ ပွငျဆငျဖို့အတှကျတော့ ရှေးကောကျပှဲအခြိနျစာရငျး မထှကျမခငြျး ကနြောျတို့ ပွငျဆငျလို့ မရဘူး။

မေး ။ ။ နိုငျငံတောျပိုငျ မီဒီယာတှေ သုံးတဲ့ကိစ်စ။ အခုအခြိနျက ကိုဗဈ-၁၉ ကာလ အကပြျအတညျးကွုံတဲ့အခါကွတော့ အာဏာရပါတီက နိုငျငံတောျအစိုးရခေါငျးဆောငျပိုငျးကလဲ နိုငျငံတောျမီဒီယာတှကေို သုံးပွီးတော့ ပွောရဆိုရတာတှေ ရှိပါတယျ အခွအေနကေ။ တကယျတမျး မဲဆှယျစညျးရုံးရေးကာလ ကွုံလာလို့ရှိရငျ ဒါကနညျးနညျး ပွူနာရှိတယျ။ စိုးရိမျကွတယျ။ ကနြောျတို့ ကွားရသလောကျဆိုရငျ ဒါက မဲဆှယျစညျးရုံးရေး ဆနျသှားမှာကို စိုးရိမျကွတဲ့လူတှေ ရှိပါတယျ။ အခုလတျတလောတော့ နိုငျငံတောျမီဒီယာတှကေနေ အာဏာရပါတီက သုံးနပွေောနတေဲ့ ကိစ်စတှကေ မဲဆှယျစညျးရုံရေးကာလမှာ တဘကျသတျဆနျတဲ့အခွအေနေ ဖွဈသှားနိုငျသလား။ ကိုစိုငျးအမွငျကို သိခငြျပါတယျ။

ဖွေ ။ ။ အဲဒါကတော့ အားလုံးစိုးရိမျပူပနျနတေဲ့ ကိစ်စပါပဲ။ စိုးရိမျပူပနျလဲ ပူပနျထိုကျတယျလို့ ကနြောျတို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ အစိုးရလကျထကျမှာလဲ နိုငျငံပိုငျမီဒီယာတှကေို ပွီးခဲ့တဲ့ အာဏာရတဲ့ပါတီက အသုံးခတြယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှေ၊ ဝဖေနျခကြျတှေ အမြားကွီးမွင့ျတကျခဲ့တယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီအတှကျလဲ အခုအခြိနျမှာ အလားတူ စိုးရိမျပူပနျမှုတှေ ရှိတယျဆိုတာက ယထာဘူတကတြယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ အထူးသဖွင့ျတော့ ကိုဗဈ-၁၉ ကပျရောဂါ ဖွဈနတေဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ မဲဆှယျစညျးရုံးရေး လှုပျရှားမှုတှကေ အကန့ျအသတျဖွဈမှာ။ လူစုလူဝေးနဲ့ လုပျလို့ရခွငျးမှရမယျ။ တအိမျတကျဆငျး မဲဆှယျတာမြိုးတှေ၊ လကျကမျးစာစောငျတှေ ပေးတာမြိုးတှသော ဘယျလောကျအထိ လုပျခှင့ျရှိမယျဆိုတာကို မသိရသေးဘူး။ ဆိုတော့ အာဏာမရတဲ့ပါတီတှအေတှကျတော့ မဲဆှယျစညျးရုံးရေး၊ ပွညျသူလူထုဆီကို သူတို့မဲဆန်ဒရှငျတှဆေီ ရောကျဖို့အတှကျကတော့ အခကျအခဲတှေ ပိုရှိတာပေါ့။ Online ပေါျမှာ မဲဆှယျကွမယျ။ အထူးသဖွင့ျ Facebook, Social Media တှပေေါျကနေ မဲဆှယျကွမယျဆိုတာတှကေလဲ အကန့ျအသတျတှေ ရှိတယျ။ ဒီဟာကို မွို့ပေါျမှာရှိတဲ့ လူတှအေတှကျတော့ လကျလှမျးမီပမေယ့ျ နယျမှာရှိတဲ့ လူတှအေတှကျကတော့ ရုပျမွငျသံကွား၊ ရဒေီယိုတို့မှသာ လကျလှမျးမီတဲ့ကိစ်စ။ နယျမှာရှိတဲ့ လူတှအေတှကျတော့ အခကျအခဲ ရှိပါတယျ။

မေး ။ ။ နောကျတခကြျက လူထုစိတျဝငျစားမှုပါ။ လူထုပါဝငျမှုက ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အရေးကွီးပါတယျ။ အခု ကိုဗဈ-၁၉ ကာလ အကပြျအတညျးကလဲ ဖွဈနတေယျ။ ပွောရရငျတော့ အခွအေနအေမြိုးမြိုးကွောင့ျ စားဝတျနရေေး အခကျအခဲကအစ ကွုံနရေတယျ။ ဒီရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ လူထုစိတျဝငျစားမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ကိုစိုငျး ဘယျလိုမွငျပါလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကိုဗဈ-၁၉ မဖွဈခငျ၊ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ၂၀၁၉ မှာ ကနြောျတို့စဈတမျးကောကျတယျ။ အဲဒီစဈတမျးမှတော့ တကယျလို့ လာမယ့ျ စနေ၊ တနငျ်ဂနှမှော ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပခဲ့မယျဆိုလို့ရှိရငျ မဲပေးဖို့ အစီအစဉျ ရှိပါသလားလို့ ပွောတဲ့အခါမှာ မဲပေးမယျလို့ ကနြောျ ယတိပွတျ ဆုံးဖွတျထား ရာခိုငျနှုနျးက (၄၈) ရာခိုငျနှုနျးပဲ ရှိတယျ။ ဒါက အဲဒီအခြိနျမှာ ပွောခဲ့တဲ့ အနအေထားပေါ့။ ဒီလိုမြိုးကာလမှာ အရေးကွီးဆုံး ကိစ်စ ဖွဈတယျ။ ပထမအခကြျအနနေဲ့က ပွညျသူလူထုအနနေဲ့ မဲသှားပေးတဲ့အခါမှာ ရောဂါကူးစကျနိုငျတယျလို့ ယူဆလို့ရှိရငျ မဲထှကျပေးမှာ မဟုတျဘူး။ နောကျတခကြျကွတော့ ကိုဗဈ-၁၉ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ စားဝတျနရေေး၊ စီးပှားရေးအရ ကနြောျတို့ ကပြျတညျးနတေဲ့အခြိနျမြိုးမှာ ရှေးကောကျပှဲဟာ သူတို့ရဲ့ ပထမဦးဆုံးပေး ဖွဈခငြျမှာ ဖွဈမှာပေါ့။ ဆိုတော့ အရေးအကွီးဆုံး တခကြျကတော့ ပွညျသူလူုထုအနနေဲ မဲဆန်ဒရှငျတှအေနနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲဟာ သူတို့ရဲ့ လာမယ့ျ အနာဂတျအတှကျ အရေးကွီးတယျဆိုတာကို ပွောဖို့ကတော့ ကနြောျတို့ခေါျတာ မဲဆန်ဒနယျမွေ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ၊ voter education, voter mobilization တှေ လှုံဆောျရေးတှကေ အရေးကွီးဆုံးကိစ်စပါ။ အဲဒါတှကေို ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျ ကနြောျတို့ လူအမြားကွီးကို ကနြောျတို့ ရအောငျမလုပျနိုငျဘူး။ အထူးသဖွင့ျ ကြေးလကျမှာနတေဲ့ လူတှဆေီကို ရောကျအောငျ မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျ ပွညျသူလူထုရဲ့ ရှေးကောကျပှဲပေါျမှာ စိတျဝငျစားမှုကို မွှင့ျတငျနိုငျမှာ မဟုတျဘူး။

မေး ။ ။ ပါတီတှကွေားမှာ လှတျလှတျလပျလပျနဲ့ မဲဆှယျစညျးရုံးနိုငျခှင့ျ။ မြှမြှတတနဲ့ မဲဆှယျစညျးရုံးနိုငျခှင့ျ ဒီလိုအခွအေနတေရပျ ဖွဈလာဖို့အတှကျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ လကျရှိကွုံနရေတဲ့ ကိုဗဈအခွအေနနေဲ့ ကိုစိုငျးတို့အနနေဲ့ ဘယျလိုမြား အကွံပွုခငြျပါသလဲ။ ဘယျလိုမြား မွငျပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ အဓိကတော့ ကနြောျတို့ အခုနပွောသလို Social Media, Online ကို အသုံးပွုမယျဆိုတာက ပါတီတှအေတှကျလဲ အကန့ျအသတျ ရှိတယျ။ ကနြောျတို့ ရနျပုံငှေ တောင့ျတငျးတဲ့ လူတှကေတော့ Social Media တှေ အသုံးပွုပွီးတော့ သုံးစှဲနိုငျပမေယ့ျ ရနျပုံငှေ မတောင့ျတငျးတဲ့ ပါတီတှအေတှကျတော့ အခကျအခဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ ဆိုတော့ ရှေးကောကျပှဲမှာ အရေးကွီးဆုံးစံနှုနျးတခုက ပါဝငျယှဉျပွိုငျတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီက ပါဝငျယှဉျပွိုငျတဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှတေိုငျးက တနျးတူညီမြှတဲ့ ကစားကှငျးကိုရဖို့ လိုတယျ။ အဲဒါမြိုးအတှကျကို ကနြောျတို့ အကွံပွုခငြျတာက အခုလောလောဆယျမှာ နိုငျငံပိုငျမီဒီယာ ရှိတယျ။ ပုံမှနျအတိုငျးဆိုရငျ နိုငျငံပိုငျမီဒီယာတှကေို ရှေးကောကျပှဲနား နီးလာတဲ့အခါမှာ ငါးမိနဈ၊ ဆယျမိနဈ မိန့ျခှနျးပွောခှင့ျရတယျ။ ဒီဟာကို ကပျကို ကနြောျတို့က ဒီလိုအခွအေနမြေိုးမှာ ၊ ဒီဟာအပွငျကို လုပျဖို့လိုတာပေါ့။ ဥပမာအားဖွင့ျ ကနြောျတို့ နိုငျငံပိုငျမီဒီယာတှကေို နိုငျငံရေးပါတီတိုငျးကနပွေီးတော့မှ မဲဆှယျစညျးရုံရေးကာလမှာ ပုံမှနျ အခုနပွောသလို (၅) မိနဈ၊ (၁၀) မိနဈလောကျ တပတျမှာ ကနြောျတို့ ဘယျနှဈမိနဈ သုံးခှင့ျရှိတယျဆိုတာကို ပါဝငျယှဉျပွိုငျမယ့ျ နိုငျငံရေးပါတီတိုငျးကို ခှဲတနျးကြ အခြိနျပေးတာမြိုး - အဲဒါမြိုးတှေ လုပျမယျဆိုရငျတော့ နိုငျငံရေးပါတီတိုငျးက - သူတို့ဟာ ရှေးကောကျပှဲမှာ တနျးတူညီမြှ ယဉျပွိုငျခှင့ျ ရတယျလို့ သူတို့ထငျမှတျတယျ။ ယူဆကွတယျဆိုရငျ အရှုံး-အနိုငျ ရလဒျကို သူတို့ အသိအမှတျ ပွုမှာပဲ။ ဒါက ဆကျစပျနတေယျဆိုတော့ ရှေးကောကျပှဲကာလမှာ တနျးတူညီမြှစှာ ယှဉျပွိုငျခှင့ျ မရဘူးဆိုရငျလဲ ရှေးကောကျပှဲ ပွီးသှားတဲ့အခါမှာ ရှေးကောကျပှဲရလဒျအပေါျမှာ သူတို့ မညီမမြှ ဖွဈတယျလို့ ၊ ရှေးကောကျပှဲရလဒျကို ကန့ျကှကျမှုတှေ ပိုမြားမယျ။ ဒီဟာကို လြှော့ခစြခေငြျတယျ ရှေးကောကျပှဲ ရလဒျတှကေို လြှော့ခခြငြျတယျဆိုရငျ ရှေးကောကျပှဲ အကွိုကာလမှာ တနျးတူညီညီမြှမြှ ပါဝငျခှင့ျ ရှိတယျဆိုတဲ့ အခွအေနမြေိုးကို နိုငျငံရေးပါတီတိုငျးကို အာမခံခကြျပေးဖို့၊ ရှုမွငျလာအောငျ ကနြောျတို့ လုပျဆောငျခကြျတှေ လုပျရမယျ။

မေး ။ ။ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ ကိုဗဈ-၁၉ ကပျရောဂါ အကပြျအတညျးကွောင့ျမို့ တကမ်ဘာလုံးမှာလဲ New Normal ဆိုပွီးတော့ ပုံစံသဈနဲ့ ဘယျလိုနထေိုငျသှားကွမလဲဆိုပွီး စဉျးစားနခြေိနျမှာပါ။ ဒီလိုမြိုးပဲ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့လဲ ရှိပွီသာ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ လုပျထုံးလုပျနညျးတှေ ဥပဒတှေေ၊ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှေ။ ဒါတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ပွငျဖို့ဆငျဖို့ လိုသလား။ အထူးအစီအမံတှကေို ဆောငျရှကျဖို့ လိုပါသလား။ အခုအနအေထားက။

ဖွေ ။ ။ လကျရှိအနအေထားက လကျရှိ ရှိနတေဲ့ ဥပဒမေူဘောငျ၊ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဥပဒမေူဘောငျတှေ၊ လုပျထုံးလုပျနညျးတှေ အားလုံးက ပုံမှနျအခွအေနမှော စီမံခန့ျခှဲဖို့အတှကျပဲ ကနြောျတို့က စဉျးစားထားတာ။ အခုလို ကိုဗဈ-၁၉ ကာလမှာမို့ အဲဒီအတှကျကို အထူးအစီအစဉျတှေ၊ ပွငျဆငျရမှာတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ ရှေးကောကျပှဲနေ့မှာလဲ ကွိုတငျမဲတှပေေးဖို့အတှကျ တောငျကိုရီးယားမှာ တိုကျတှနျးသလို ကနြောျတို့လညျး တိုကျတှနျးလို့ရတယျ။ ကွိုတငျမဲတှေ ပေးခွငျးအားဖွင့ျ ရှေးကောကျပှဲနေ့မှာ လူစုလူဝေးကို လြှော့ခနြိုငျမယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ လကျရှိရှိနတေဲ့ ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ ဥပဒမေူဘောငျအရဆိုရငျ နားမကနြျးဖွဈနတေဲ့လူတှေ၊ ဖြားနာနတေဲ့လူတှေ၊ ကွိုတငျမဲ ပေးလို့ရတယျ။ မသှားလာနိုငျတဲ့လူတှေ၊ သကျကွီးရှယျအိုတှေ။ ဒါပမေဲ့ အခုလိုမြိုး quarantine center မှာ ရှိနတေဲ့ လူတှေ။ အသှားအလာ ကန့ျသတျခံထားရသူတှအေတှကျ မဲပေးဖို့အတှကျ မရှိသေးဘူး။ သဘောကတော့ အဲဒီလိုဟာမြိုးလေးတှေ ကနြောျတို့မှာ မရှိဘူး။ နောကျတခါ မဲဆန်ဒရှငျ အသိပညာပေး လုပျငနျးမှာလဲ ပွညျသူလူထုအနနေဲ့ မဲရုံတှေ လာတဲ့အခါမှာ ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘယျလိုတှေ လုပျရမလဲဆိုတာမြိုးကို - ကနြောျတို့ဆီမှာဆို မှငျတိုတာတှေ ရှိတယျ။ တုံးထုတာတှေ ရှိတယျ။ တုံးထုတာတှကေ လူတယောကျကနေ တယောကျ တုံးထုမယျဆိုရငျ ကူးစကျနိုငျတာတှေ ရှိတယျ။ သဘောကတော့ လကျရှိရှိနတေဲ့ ဥပဒမေူဘောငျဟာ ကပျရောဂါကာလမှာ ပွောစရာရှိတာက မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုလောလောဆယျ ကူးစကျတဲ့ရောဂါရှိသူ နှဈရာကြောျကြောျပဲ ရှိသေးတယျ။ ကူးစကျရောဂါ ထိနျးခြုပျနိုငျတယျဆိုတဲ့ ပွောဆိုမှုတှလေဲ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ သခြောတာကတော့ ကနြောျတို့မှာ ကူးစကျရောဂါက ရှိနတေယျ။ ဒီအတှကျတော့ အဆငျသင့ျမဖွဈသေးဘူးလို့ လကျရှိဥပဒမေူဘောငျကို ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ အဆငျသင့ျမဖွဈသေးဘူးလို့ ယူဆလို့ရပါတယျ။

မေး ။ ။ အခုရှိနတေဲ့ အခငျးအကငြျးအရဆိုရငျ လှတျလပျမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတရပျ ဖွဈဖို့အတှကျ အဆငျသင့ျဖွဈပွီလား။ ဖွဈနိုငျပါ့မလား။

ဖွေ ။ ။ လှတျလပျမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲလို့ ပွောတဲ့အခါမှာ ကနြောျတို့ စံနှုနျးတှကေတော့ အခုနပွောတဲ့ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု၊ နိုငျငံသားအားလုံး ပါဝငျနိုငျခှင့ျရှိဖို့၊ ဥပဒမေူဘောငျအရ တာဝနျခံမှု၊ တာဝနျယူမှုတပိုငျးပေါ့။အရေးကွီးဆုံးတခကြျကတော့ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပဖို့အတှကျကို နိုငျငံရေးပါတီတှေ အားလုံးကွားထဲမှာ သဘောတူညီခကြျ ရပွီလား။ ဒါက အရေးကွီးဆုံး ကနြောျတို့ ကိစ်စပါပဲ။ တခြို့ကလဲ ရှေးကောကျပှဲ ဘယျလိုကငြျးပမလဲဆိုတာတှေ တောငျးဆိုတာတှေ ရှိတယျ။ တခြို့ကလဲ မကငြျးပသင့ျဘူး။ ရှှေ့ဆိုငျးသင့ျတယျ သဘောထားတှေ အမြိုးမြိုး ရှိတယျ။ နိုငျငံရေးပါတီတှကွေားမှာ ကနြော့ျအမွငျပွောရရငျတော့ ပထမဦးဆုံး ကနြောျတို့ ရှေးကောကျပှဲ လုပျထုံးလုပျနညျးတှဟော သန့ျရှငျးမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဆီကို သှားသလားလို့၊ ရသလားဆိုတာတှကေ နညျးပညာပိုငျးဆိုငျရာ သုံးသပျရမယ့ျအခကြျပေ့ါ။ ဒါပမေဲ့ ဒီထကျပိုပွီးတော့ အရေးကွီးတာက ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပသင့ျသလား။ မကငြ့ျသင့ျဘူးလား။ ရှှေ့ဆိုငျးသင့ျသလားဆိုတာတှကေို နိုငျငံရေးပါတီတှကွေားမှာ နိုငျငံရေးအရ သဘောတူညီခကြျ ရရှိပွီလားဆိုတဲ့ဟာက ပိုပွီးတော့ အရေးကွီးတယျလို့ ယူဆတယျ။ ကနြောျ ထငျပါတယျ အခုလကျရှိ ခကြျခငြျးလုပျရမယ့ျ ကိစ်စကွတော့ ရှေးကောကျပှဲကို ကောျမရှငျကနေ နိုဝငျဘာလမှာ ကြညောမယျလို့ကွားတယျ။ ဒီဆုံးဖွတျခကြျနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့မှ ပါဝငျယှဉျပွိုငျမယ့ျ နိုငျငံရေးပါတီတှကွေားထဲမှာ ပါဝငျယှဉျပွိုငျမှုနဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ အားလုံးကွားထဲမှာ သဘောတူညီခကြျ ရရှိပွီလား။ ဒါတှကေ ကနြောျတို့ ရှေးကောကျပှဲပေါျမှာ ရှေးကောကျပှဲရဲ့ တရားဝငျမှု၊ ရှေးကောကျပှဲရဲ့ တရားမြှတမှုတှပေေါျ ပိုပွီးတော့ ကနြောျတို့ သကျရောကျမှု ရှိတယျလို့ ပိုပွီးတော့မွငျပါတယျ။