ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုအန္တရာယ်

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုအန္တရာယ်

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေရဲ့ Mutation ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှု ဖြစ်စဉ်ဟာ အခု Covid-19 ရောဂါအတွက် အန္တရာယ်သိပ်ကြီးတယ်လို့ အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင် မခင်ဇာဝင်းပြည့် က ပြောပါတယ်။ မြန်မာအပါအဝင် ကမ္ဘာတလွှာ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် လူကိုကူးစက်တဲ့အနေထားနဲ့ မကူးအောင် ဘယ်လိုရှေုာင်ရမလဲ ဆိုတာတွေကို Online ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး ။ ။ မခင်ဇာဝင်းပြည့် ကျမတို့ VOA ကို ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် အများကြီးကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အခု မခင်ဇာဝင်းပြည့်က Utah ပြည်နယ်မှာ ကျောင်းတက်နေတယ်ပေါ့။ တက်ရောက်သင်ကြားနေတဲ့ ဘာသာရပ်တွေအကြောင်း နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ အခုလို VOA မှာ ပြောခွင့်ရတာကို အများကြီးကျေးဇူးတင်ပါတယ်ရှင့်။ ကျမ အခု Utah ပြည်နယ်၊ Brigham Young University မှာ Microbiology အဏုဇီဝဗေဒ ဘာသာရပ်ကို သင်ကြားနေပါတယ်။ ဘွဲ့လွန်အတွက် သင်ကြားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာလုပ်ရသလဲဆိုရင်တော့ Projects တွေမှာတော့ ကျမလေ့လာနေတဲ့ bacteria တွေရဲ့ မျိုးဗီဇဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုလေးတွေကို လေ့လာနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဒီတက္ကသိုလ်ကို မရောက်ခင်၊ အရင်တုန်းကလဲ bacteria မဟုတ်ဘဲ၊ virus တွေကိုလည်း လေ့လာနေခဲ့တယ်ဆိုတော့ အဲဒီအပိုင်းနဲ့လည်း ဘွဲ့ယူထားတယ်ဆိုတော့ အခု မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် တကမ္ဘာလုံးမှာ လှုပ်လှုပ်ရှားရှား ဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုတွေကနေ ဒီရောဂါကို ဖြစ်စေတယ်ဆိုတော့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုတွေ ဘယ်လိုဖြစ်လာတယ်ဆိုတာကို အကုန်လုံးက သိချင်နေကြပါတယ်။ အဲဒါကို နည်းနည်းလေး ပြောပြပေးပါ။ ပထမဦးဆုံး ဒီဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုကို မပြောခင်၊ ဘယ်အကောင်အမျိုးအစားကနေ ဒီဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကို သယ်နိုင်တယ်ဆိုတာကို စပြောပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ခေါ် ကိုဗစ်-၁၉ က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မိသားစုဝင် ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုး ဖြစ်တယ်။ သူ့မှာ မိသားစုဝင်တွေ အများကြီးရှိတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ရိုးရိုး အအေးမိ၊ နှာစေးချောင်းဆိုးတာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစားပဲ။ နောက် ငှက်တွေ၊ နွားတွေ၊ ကျွဲတွေမှာ ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာတွေလည်း ရှိတယ်။ အခုလက်ရှိ ကိုဗစ်-၁၉ နဲ့ အနီးစပ်ဆုံး ancestor သူ့ရဲ့မပြောင်းခင် မျိုးဗီဇအနေနဲ့ အနီးစပ်ဆုံးကောင်ကတော့ လင်းနို့တွေမှာ ရှိခဲ့တယ်။ ဘယ်လိုမျိုး ကူးသလဲဆိုတာက လင်းနို့က တိုက်ရိုက်ကူးသလား။ ကြားခံကောင် သင်းခွေချပ်ကောင်လေးတွေက ကူးသလားဆိုတာတွေကတော့ အခုထိ အငြင်းပွားနေဆဲပါ။ သေချာလဲ အတည်မပြုရသေးပါဘူး။

မေး ။ ။ အခု ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ လူကိုကူးစက်တာက mutation လို့ခေါ်တဲ့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှု ဖြစ်စဉ်ကနေ ဖြစ်လာတယ်ဆိုတော့ လူကို ဘယ်လိုမျိုးများ တဆင့်တဆင့် ပြောင်းလဲပြီးတော့ ကူးတာလဲ။ နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ကိုဗစ်-၁၉ က လူကိုကူးရင် mutation ဖြစ်ရတယ်ဆိုတာတော့ ဟုတ်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီဗိုင်းရပ်စ်က အရင်တုန်းက ဖြစ်ခဲ့တာနဲ့ ပြောမယ်ဆိုရင် HIV ကို သွားကြည့်မယ်ဆိုရင် HIV ဆိုရင် မျောက်တွေမှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ မျောက်တွေမှာ ယားနားမျိုး ဖြစ်ပေမယ့် လူတွေဆီကို ရောက်တဲ့အချိန်မှာတော့ ဆဲလ်ပုံစံမတူတာနဲ့ နောက်ဖြစ်တဲ့အကျိုးဆက် မတူတာတွေ ရှိတာကြောင့် လူကိုကူးဖို့အတွက် ဗိုင်းရပ်စ်က နည်းနည်းလေးပြောင်းသွားတယ်။ အဲဒီလိုပြောင်းလိုက်တဲ့အချိန်မှာ လူတွေမှာ ရောဂါပိုပြီဖြစ်တယ်။ မျောက်တွေမှာ မဖြစ်ဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ကိုဗစ်-၁၉ ဆိုရင်လဲ လင်းနို့တွေဆီမှာဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ လင်းနို့တွေမှာ ဖြစ်နေတာ သေလောက်တဲ့ အခြေအနေမရှိဘဲ၊ လူတွေဆီရောက်တဲ့အချိန်မှာ ဆဲလ်အနေအထား မတူတာကြောင့် အရမ်းကြီးရောဂါဖြစ်စေတယ်။ အရမ်းကိုသေလွယ်တဲ့ဟာမျိုးတွေ ဖြစ်လာတယ်။ mutation ကတော့ host တစ်နေရာကနေ တစ်နေရာ ခုန်တဲ့အချိန်မှာ mutation က နည်းနည်းတော့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုက ဖြစ်ကိုဖြစ်ရတယ်။ အရင်တုန်းက SARS, MARS တို့မှာလည်း လူကိုမရောက်ခင် သူတို့ရှေ့က ancestor မူရင်းကနေ ပြောင်းလဲချိန်မှာ (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ မူရင်းနဲ့တူတာတို့၊ (၇၉) ရာခိုင်နှုန်းလောက် တူတော့တာတို့ ရှိခဲ့တယ်။ အခု ဆဲလ်ကိုဗစ်ကတော့ လူကိုရောက်တဲ့အချိန်မှာ သူ့ရဲ့ အရင်ဇစ်မြစ်ဟာရဲ့ (၉၆.၂) ရာခိုင်နှုန်း တူနေတယ်။ နည်းနည်းတော့ ပြောင်းသွားပြီ၊ ဒါပေမဲ့ တော်တော်များများ တူနေသေးတာကို တွေ့ရပါတယ်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဆိုလိုချင်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်က ဒီလိုမျိုး လုံးဝပြောင်းလဲတာ မဟုတ်ဘူး၊ တူနေတာတွေက အရမ်းများနေတယ်ဆိုတော့ ရှေ့ဆက်ဘာတွေ ဖြစ်လာနိုင်လဲ။ ဒါက တော်တော်အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ အနေအထားလို့လည်း ပြောတယ်ဆိုတော့။ အဲဒီတော့ ဘာတွေဆက်ဖြစ်လာနိုင်သလဲ။ ဒီလောက် တူတာတွေ အရမ်းများနေတယ်ဆိုတော့။

ဖြေ ။ ။ တူတာတွေ အရမ်းများနေတယ်ဆိုတာက လူကို အခုမှစပြီးတော့ ကူးခါစဆိုတော့ သူ့မှာထပ်ပြီးတော့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှု ဖြစ်နိုင်စွမ်းတွေ ရှိနေသေးတယ်ဆိုတဲ့အခါကြတော့ ဖြစ်မလား၊ မဖြစ်ဘူးလားဆိုတာကို သေချာမသိပေမယ့်၊ အရင်တုန်းက ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကပ်ရောဂါတွေ - နေရာဒေသအလိုက်ဖြစ်တဲ့ epidemics ကပ်ရောဂါတွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ pandemic ကမ္ဘာနဲ့တဝှမ်းဖြစ်တဲ့ ကပ်ရောဂါပဲဖြစ်ဖြစ်။ အဲဒီလိုဖြစ်တဲ့အခါမှာ ဗိုင်းရပ်စ်က mutation ဖြစ်သွားပြီးတော့ တစ်ခါထပ်ပြီးတော့ ပုံစံပြောင်းသွားတယ်။ ပထမဦးဆုံး wave မှာဆိုရင် လူကြီးတွေကို၊ ခုခံအားနည်းတဲ့လူတွေကို အဓိကပစ်မှတ်ထားတယ်ဆိုပေမယ့် နောက်လာမယ့် wave မှာ ပြောင်းလဲသွားပြီ၊ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲသွားပြီဆိုရင် လူငယ်တွေကို ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အနေအထား ဖြစ်လာနိုင်တယ်။ ပုံစံပြောင်းသွားတဲ့ ဖြစ်နိုင်ချေ သူ့မှာ ဖြစ်ဖို့အခွင့်အရေးတွေ အများကြီးရှိနိုင်တယ်။ သူက ပေါက်ခါစအကောင်လို ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေဆိုတော့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ကိုဗစ်-၁၉ က အင်မတန်အန္တရာယ်ကြီးနေတဲ့ အနေအထားမှာပေါ့။

ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ကဲ့။ သတိတော့ ထားရမယ်။ အခု သေတဲ့လူတွေနဲ့ ကူးစက်ခံရတဲ့လူတွေ အများကြီး ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့် တော်တော်များများတော့ သတိထားရမှာပေါ့။

မေး ။ ။ ဒီလိုမျိုး ကိုဗစ်-၁၉ အန္တရာယ် ရှိနေတာကို အခု သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အကုန်လုံးက ကြိုးစားပမ်းစားနဲ့ ဒီရောဂါကို ကုသဖို့အတွက် ဆေးတွေရှာနေပါတယ်။ ဒီအခြေအနေလေး နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။ အခုလောလောဆယ် ဆေးဘယ်နှစ်မျိုးလောက် တွေ့ထားပြီးပြီလဲဆိုတာကို နည်းနည်းလေးပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ အခုလောလောဆယ်မှာက ဟိုတလောလေးကမှ approve ဖြစ်သွားတဲ့ဟာက ဧပြီလထဲမှာ approve ဖြစ်သွားတဲ့ဆေးက Ivermectin ဆိုတာ ရှိတယ်။ သူကတော့ အရင်တုန်းက အီဘိုလာဗိုင်းရပ်စ်ကို ကုသဖို့အတွက် အဓိကထုတ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဆင်မပြေခဲ့ဘူး။ အခုဒီမှာကြတော့မှ သူသုံးတဲ့ဟာက အဆင်ပြေလာတယ်။ အဆင်ပြေတယ်ဆိုတာ လုံးဝကြီးပျောက်သွားတာမျိုး မဟုတ်ဘူး။ သူက ဗိုင်းရပ်စ်က လူထဲကို ဝင်သွားပြီဆိုရင် ဒီလိုမျိုးဗိုင်းရပ်စမျိုးဆိုရင် ပွားနေရင်ပွားနေပြီး သူ့ဟာနဲ့သူ တချိန်ကြရင် ပွားတဲ့နှုန်းနှေးသွားတယ်။ ကျသွားတယ်။ အဲဒီဟာ ဖြစ်သွားတော့မှ။ အဲဒါကြောင့် ရိုးရိုးအအေးမိဖျားလာလို့ရှိရင် ပိုးသတ်ဆေးမသောက်ဘဲနဲ့ သူ့ဟာနဲ့သူ ပျက်သွားတယ်။ ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ပွားနေရင်နဲ့ အရှိန်သတ်သွားတဲ့ အနေအထားရောက်အောင် လုပ်ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မှာတော့ ဒီအရှိန်မသတ်ခင်မှာပင် လူက ဆေးရုံတွေရောက်၊ သေတဲ့အထိ ဖြစ်ကုန်တာ။ ဆိုတော့ --- က အဲဒီအရှိန်သတ်တဲ့ဟာကို ပိုပြီးတော့မြန်တယ်။ နောက် ကာကွယ်ဆေးတွေမှာဆိုရင်တော့ ဗိုင်းရပ်စ်က ဆဲလ်ကို လာပြီးတော့ မပေါင်းခင်မှာ - ဆဲလ်ပေါ်မှာ receptors လေးတွေ ရှိတယ်။ receptors တွေက ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်အတွက်တော့ အဆင်ပြေတယ်။ သူ့မှာ လုပ်စရာအလုပ်တွေ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က ဒီလိုမျိုးတွေလာပြီးပေါင်းလိုက်ပြီဆိုရင် သူ့ရဲ့စူးချွန်လေးက အဲဒီမှာ conformational changes ဆိုတာ ဖြစ်ပြီး activate ဖြစ်ကာ ပေါင်းလို့ရသွားပြီဆိုကာ အထဲထဲကိုဝင်ပြီးတော့ ဝင်သွားနိုင်တယ်။ ဒီလိုပေါင်းမယ်ဆိုတဲ့ နေရာကို ဆေးတွေက မပေါင်းရအောင် လုပ်နေတယ်။ အဲဒီမှာ Convalescent plasma therapy လုပ်တယ်ဆိုတာကလဲ ဒါကိုပဲလုပ်တာ။ အခုတလော ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်ရက်၊ နှစ်ရက်ကမှ ထွက်လာတဲ့ -- ကုမ္ပဏီက ထုတ်တယ်ဆိုတဲ့ဟာကတော့ တစ်ရာရာခိုင်နှုန်း ဆဲလ်တွေကို ဓါတ်ခွဲခန်း ဖန်ပြားပေါ်မှာ စမ်းတဲ့အခါမှာ lab ဓါတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ဆဲလ်တွေ မွေးပြီးတော့ ဆဲလ်တွေကို ဗိုင်းရပ်စ်သွင်းတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်သွင်းပြီးတော့ ဒီဆေးနဲ့စမ်းတယ်။ စမ်းတဲ့ အခု တစ်ရာကျော်လောက်ထဲမှာ ဒီကောင်လေးတစ်ခုက တစ်ရာရာခိုင်နှုန်း အဆင်ပြေတယ်။ တစ်ရာရာခိုင်နှုန်း ဗိုင်းရပ်စ်ကင်းတဲ့ဟာမျိုးကို ရစေတယ်။ ဖန်ပြားပေါ်မှာတော့ သီအိုရီအရ ပြထားပြီးပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဖန်ပြားပေါ်မှာ အကောင်လေးတွေနဲ့ စမ်းတာပဲ ရှိသေးတယ်။ လူနဲ့စမ်းရမယ်ဆိုတာတော့ ရှိသေးတယ်။ ဒါက သူတို့လုပ်နေတဲ့ နောက်ဆုံးအခြေအနေလို့ ပြောရမျာပေါ့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခု mutation ဖြစ်သွားတယ်ဆိုတဲ့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်တွေကို မဖြစ်အောင်လို့ အရင်ကြိုပြီးတော့ ဆဲလ်တွေ လူထဲကို ဝင်တဲ့အခါမှာ မဝင်နိုင်အောင် တားဖို့အတွက် ကြိုးစားနေကြတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုမျိုးအနေအထားမှာ အန္တရာယ်ကလဲ အရမ်းရှိနေတယ်။ ကြိုးစားနေတာတွေကလဲ မအောင်မြင်သေးဘူး။ ဒီအခြေအနေအတွင်းမှာ လူတွေအနေနဲ့ ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ကိုယ့်ဆီကူးမလာအောင် ဘယ်လိုလှုပ်ရှားနေထိုင်ရမယ်ဆိုတာကို နည်းနည်းလေးပြောပြပေးပါ။ ဘယ်လိုလုပ်မယ်ဆိုတာ။

ဖြေ ။ ။ အဓိကတော့ လူတွေအချင်းချင်း ခပ်ခွါခွါနေရမယ်။ (၆) ပေအကွာ နေရမယ်။ အဓိကတော့ သန့်ရှင်းရေးက အရမ်းအရေးကြီးတယ်။ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရမယ်။ လက်တွေကို တအားကြီး ကြောက်တယ်ဆိုတာမျိုး မြန်မာပြည်မှာ ဆေးတွေအများကြီး ဖြန်းနေတာကို တွေ့တယ်။ အဲဒါကိုတော့ WHO က ပြောထားတာရှိတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး ဖြန်းတာက လူကို အန္တရာယ်ပေးတာပဲ ရှိတယ်။ အကျိုးသိပ်မရှိဘူးဆိုတာ။ ဆိုတော့ အရမ်းကြောက်နေတာထက် စဉ်းစဉ်းစားစားနဲ့ ဆင်ဆင်ခြင်ခြင် နေရမယ်။ နောက်အပြင်သွားရင် မဖြစ်မနေ Mask အုပ်ရမယ်။ မျက်လုံးတွေဘာတွေလည်း အကာအကွယ်လေးနဲ့ ကာကွယ်ထားတာကောင်းတယ်။ နောက် တချို့တွေရေးထားတာတွေ့တယ်။ နားထဲကိုဝင်တယ်ဆိုတာ - နားထဲကိုတော့ မဝင်ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဆဲလ်ပုံစံ မတူလို့ပါ။ အဓိကတော့ နှာခေါင်း၊ ပါးစပ် နဲ့ မျက်လုံးတွေ။ နောက် လက်တွေကိုလည်း ဂရုတစိုက် သေချာလေး ဆေးကြောပေးမယ်။ သေချာတာကတော့ ရေရှည် (၁) နှစ်လောက်အထိတော့ ဒီလိုမျိုး ဂရုစိုက်ပြီး နေသွားဖို့ကိုတော့ ပြင်ဆင်ထားရမယ်။ စိတ်အားဖြင့်ကော၊ ခန္ဓာကိုယ်အားဖြင့် ပြင်ဆင်ထားရမယ်ဆိုတာကိုတော့ ပြောချင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ ဒီလိုမျိုး ရောဂါမကူးစက်အောင်က ရောဂါ ကူးစက်တဲ့ပုံစံကို သိထားတယ်ဆိုရင် လူတွေက ဆင်ခြင်ထိန်းသိမ်းနေနိုင်တယ်။ ဆိုတော့ ရောဂါကူးစက်တဲ့ ပုံစံက စောစောက မျက်လုံး၊ နှာခေါင်း၊ ပါးစပ်တို့က အဓိက။ နောက်ပြီးတော့ လက်တွေဘာတွေဆိုတော့ ရောဂါက ဒီဗိုင်းရပ်စ်လေးတွေက ဘယ်လိုမျိုးပုံစံနဲ့လာပြီး လူတွေဆီကို ဘယ်လိုဝင်လဲ နည်းနည်းပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ အခုပြောနေတဲ့ Facebook မှာတော့ တော်တော်လေး ပျံ့နေတယ်။ တချို့ကလဲ မျက်နှာမှာ အမွှေးရှိတာ၊ မရှိတာ။ သိပ်ပြီးတော့ မျက်နှာတွေ မကိုင်ရဘူး။ လက်တွေဘာတွေဆိုရင် သတိထားရမယ်။ နောက်ခပ်ခွါခွါနေလိုက်တယ်ဆိုရင် ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ တဘက်လူတစ်ယောက်က နှာချေးလိုက်တယ်၊ ချောင်းဆိုးလိုက်တယ်ဆိုရင် ထွက်လာတဲ့ အမှုန်အမွှားလေးတွေက မျက်စိနဲ့မြင်တာက တံတွေးထွက်တယ်ဆိုတာ။ အဲဒါမဟုတ်ဘူး။ မျက်စိနဲ့မမြင်ရတဲ့ အမှုန်လေးတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီအမှုန်လေးတွေက ဒီလူတစ်ယောက်ရဲ့ နှာချေးခဲ့မယ်။ ချောင်းဆိုခဲ့တယ်ဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့ ထိုင်ခုံ၊ စားပွဲကို ကိုင်လိုက်မယ်။ အဲဒါကို ဂရုမစိုက်ဘဲနဲ့ မျက်နှာတွေ ဘာတွေကိုင်လိုက်မယ်ဆိုရင် အဲဒါက ကူးနိုင်တယ်။ နောက် ကိုယ်ကဖြတ်သွားတဲ့အချိန် တခြားလူက ဟပ်ချေးဖြစ်တဲ့ဟာမျိုး - အဲဒီလိုမျိုး ဘယ်နားတွေမှာ ဗိုင်းရပ်စ် ရှိမယ်ဆိုတာ မသိတော့ ကိုယ်က သန့်ရှင်းရေးကိုတော့ ကြပ်ကြပ်မတ်မတ် လုပ်ပေးရမယ်။ ဒီဘက်မှာဆိုရင်လဲ ကျမတို့က တနေရာကို သွားပြီဆိုရင် အမြဲတမ်းလက်ဆေးတယ်။ နောက်တနေရာကို သွားတဲ့အခါမှာလဲ လက်ဆေး။ မျက်နှာကိုလည်း မျက်နှာစည်းတွေနဲ့ အုပ်ထားတဲ့အခါကြတော့ မကိုင်မီအောင် အဓိက ကိုယ့်ကိုယ်ကို ကာကွယ်တားဆီးထားဖို့ သတိထားဆင်ခြင်ရမယ် ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။ ။ အခုလိုမျိုး သေချာဖြေကြား ရှင်းပြတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

==Unicode==

ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈတှရေဲ့ Mutation ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှု ဖွဈစဉျဟာ အခု Covid-19 ရောဂါအတှကျ အန်တရာယျသိပျကွီးတယျလို့ အဏုဇီဝဗဒေပညာရှငျ မခငျဇာဝငျးပွည့ျ က ပွောပါတယျ။ မွနျမာအပါအဝငျ ကမ်ဘာတလှှာ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ လူကိုကူးစကျတဲ့အနထေားနဲ့ မကူးအောငျ ဘယျလိုရှေုာငျရမလဲ ဆိုတာတှကေို Online ကနေ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။

မေး ။ ။ မခငျဇာဝငျးပွည့ျ ကမြတို့ VOA ကို ဖွကွေားပေးတဲ့အတှကျ အမြားကွီးကြေးဇူးတငျပါတယျ။ အခု မခငျဇာဝငျးပွည့ျက Utah ပွညျနယျမှာ ကြောငျးတကျနတေယျပေါ့။ တကျရောကျသငျကွားနတေဲ့ ဘာသာရပျတှအေကွောငျး နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ အခုလို VOA မှာ ပွောခှင့ျရတာကို အမြားကွီးကြေးဇူးတငျပါတယျရှင့ျ။ ကမြ အခု Utah ပွညျနယျ၊ Brigham Young University မှာ Microbiology အဏုဇီဝဗဒေ ဘာသာရပျကို သငျကွားနပေါတယျ။ ဘှဲ့လှနျအတှကျ သငျကွားနတော ဖွဈပါတယျ။ ဘာလုပျရသလဲဆိုရငျတော့ Projects တှမှောတော့ ကမြလေ့လာနတေဲ့ bacteria တှရေဲ့ မြိုးဗီဇဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုလေးတှကေို လေ့လာနတော ဖွဈပါတယျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဒီတက်ကသိုလျကို မရောကျခငျ၊ အရငျတုနျးကလဲ bacteria မဟုတျဘဲ၊ virus တှကေိုလညျး လေ့လာနခေဲ့တယျဆိုတော့ အဲဒီအပိုငျးနဲ့လညျး ဘှဲ့ယူထားတယျဆိုတော့ အခု မွနျမာနိုငျငံအပါအဝငျ တကမ်ဘာလုံးမှာ လှုပျလှုပျရှားရှား ဖွဈနတေဲ့ ကိုဗဈ-၁၉ ရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုတှကေနေ ဒီရောဂါကို ဖွဈစတေယျဆိုတော့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုတှေ ဘယျလိုဖွဈလာတယျဆိုတာကို အကုနျလုံးက သိခငြျနကွေပါတယျ။ အဲဒါကို နညျးနညျးလေး ပွောပွပေးပါ။ ပထမဦးဆုံး ဒီဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုကို မပွောခငျ၊ ဘယျအကောငျအမြိုးအစားကနေ ဒီဗိုငျးရပျဈမြိုးကို သယျနိုငျတယျဆိုတာကို စပွောပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ခေါျ ကိုဗဈ-၁၉ က ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ မိသားစုဝငျ ဗိုငျးရပျဈတဈမြိုး ဖွဈတယျ။ သူ့မှာ မိသားစုဝငျတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ အဲဒီအထဲမှာ ရိုးရိုး အအေးမိ၊ နှာစေးခြောငျးဆိုးတာလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အမြိုးအစားပဲ။ နောကျ ငှကျတှေ၊ နှားတှေ၊ ကြှဲတှမှော ဖွဈနိုငျတယျဆိုတာတှလေညျး ရှိတယျ။ အခုလကျရှိ ကိုဗဈ-၁၉ နဲ့ အနီးစပျဆုံး ancestor သူ့ရဲ့မပွောငျးခငျ မြိုးဗီဇအနနေဲ့ အနီးစပျဆုံးကောငျကတော့ လငျးနို့တှမှော ရှိခဲ့တယျ။ ဘယျလိုမြိုး ကူးသလဲဆိုတာက လငျးနို့က တိုကျရိုကျကူးသလား။ ကွားခံကောငျ သငျးခှခေပြျကောငျလေးတှကေ ကူးသလားဆိုတာတှကေတော့ အခုထိ အငွငျးပှားနဆေဲပါ။ သခြောလဲ အတညျမပွုရသေးပါဘူး။

မေး ။ ။ အခု ကိုဗဈ-၁၉ ရောဂါ လူကိုကူးစကျတာက mutation လို့ခေါျတဲ့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှု ဖွဈစဉျကနေ ဖွဈလာတယျဆိုတော့ လူကို ဘယျလိုမြိုးမြား တဆင့ျတဆင့ျ ပွောငျးလဲပွီးတော့ ကူးတာလဲ။ နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ကိုဗဈ-၁၉ က လူကိုကူးရငျ mutation ဖွဈရတယျဆိုတာတော့ ဟုတျပါတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီဗိုငျးရပျဈက အရငျတုနျးက ဖွဈခဲ့တာနဲ့ ပွောမယျဆိုရငျ HIV ကို သှားကွည့ျမယျဆိုရငျ HIV ဆိုရငျ မြောကျတှမှော ဖွဈခဲ့တယျ။ မြောကျတှမှော ယားနားမြိုး ဖွဈပမေယ့ျ လူတှဆေီကို ရောကျတဲ့အခြိနျမှာတော့ ဆဲလျပုံစံမတူတာနဲ့ နောကျဖွဈတဲ့အကြိုးဆကျ မတူတာတှေ ရှိတာကွောင့ျ လူကိုကူးဖို့အတှကျ ဗိုငျးရပျဈက နညျးနညျးလေးပွောငျးသှားတယျ။ အဲဒီလိုပွောငျးလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ လူတှမှော ရောဂါပိုပွီဖွဈတယျ။ မြောကျတှမှော မဖွဈဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ကိုဗဈ-၁၉ ဆိုရငျလဲ လငျးနို့တှဆေီမှာဖွဈတယျ။ ဒါပမေဲ့ လငျးနို့တှမှော ဖွဈနတော သလေောကျတဲ့ အခွအေနမေရှိဘဲ၊ လူတှဆေီရောကျတဲ့အခြိနျမှာ ဆဲလျအနအေထား မတူတာကွောင့ျ အရမျးကွီးရောဂါဖွဈစတေယျ။ အရမျးကိုသလှေယျတဲ့ဟာမြိုးတှေ ဖွဈလာတယျ။ mutation ကတော့ host တဈနရောကနေ တဈနရော ခုနျတဲ့အခြိနျမှာ mutation က နညျးနညျးတော့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုက ဖွဈကိုဖွဈရတယျ။ အရငျတုနျးက SARS, MARS တို့မှာလညျး လူကိုမရောကျခငျ သူတို့ရှေ့က ancestor မူရငျးကနေ ပွောငျးလဲခြိနျမှာ (၅၀) ရာခိုငျနှုနျးလောကျပဲ မူရငျးနဲ့တူတာတို့၊ (၇၉) ရာခိုငျနှုနျးလောကျ တူတော့တာတို့ ရှိခဲ့တယျ။ အခု ဆဲလျကိုဗဈကတော့ လူကိုရောကျတဲ့အခြိနျမှာ သူ့ရဲ့ အရငျဇဈမွဈဟာရဲ့ (၉၆.၂) ရာခိုငျနှုနျး တူနတေယျ။ နညျးနညျးတော့ ပွောငျးသှားပွီ၊ ဒါပမေဲ့ တောျတောျမြားမြား တူနသေေးတာကို တှေ့ရပါတယျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဆိုလိုခငြျတဲ့ အဓိပ်ပါယျက ဒီလိုမြိုး လုံးဝပွောငျးလဲတာ မဟုတျဘူး၊ တူနတောတှကေ အရမျးမြားနတေယျဆိုတော့ ရှေ့ဆကျဘာတှေ ဖွဈလာနိုငျလဲ။ ဒါက တောျတောျအန်တရာယျကွီးတဲ့ အနအေထားလို့လညျး ပွောတယျဆိုတော့။ အဲဒီတော့ ဘာတှဆေကျဖွဈလာနိုငျသလဲ။ ဒီလောကျ တူတာတှေ အရမျးမြားနတေယျဆိုတော့။

ဖွေ ။ ။ တူတာတှေ အရမျးမြားနတေယျဆိုတာက လူကို အခုမှစပွီးတော့ ကူးခါစဆိုတော့ သူ့မှာထပျပွီးတော့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှု ဖွဈနိုငျစှမျးတှေ ရှိနသေေးတယျဆိုတဲ့အခါကွတော့ ဖွဈမလား၊ မဖွဈဘူးလားဆိုတာကို သခြောမသိပမေယ့ျ၊ အရငျတုနျးက ဖွဈခဲ့တဲ့ ကပျရောဂါတှေ - နရောဒသေအလိုကျဖွဈတဲ့ epidemics ကပျရောဂါတှပေဲဖွဈဖွဈ၊ pandemic ကမ်ဘာနဲ့တဝှမျးဖွဈတဲ့ ကပျရောဂါပဲဖွဈဖွဈ။ အဲဒီလိုဖွဈတဲ့အခါမှာ ဗိုငျးရပျဈက mutation ဖွဈသှားပွီးတော့ တဈခါထပျပွီးတော့ ပုံစံပွောငျးသှားတယျ။ ပထမဦးဆုံး wave မှာဆိုရငျ လူကွီးတှကေို၊ ခုခံအားနညျးတဲ့လူတှကေို အဓိကပဈမှတျထားတယျဆိုပမေယ့ျ နောကျလာမယ့ျ wave မှာ ပွောငျးလဲသှားပွီ၊ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲသှားပွီဆိုရငျ လူငယျတှကေို ဖွဈနိုငျတယျဆိုတဲ့ အနအေထား ဖွဈလာနိုငျတယျ။ ပုံစံပွောငျးသှားတဲ့ ဖွဈနိုငျခြေ သူ့မှာ ဖွဈဖို့အခှင့ျအရေးတှေ အမြားကွီးရှိနိုငျတယျ။ သူက ပေါကျခါစအကောငျလို ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနဆေိုတော့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ ကိုဗဈ-၁၉ က အငျမတနျအန်တရာယျကွီးနတေဲ့ အနအေထားမှာပေါ့။

ဖွေ ။ ။ ဟုတျကဲ့။ သတိတော့ ထားရမယျ။ အခု သတေဲ့လူတှနေဲ့ ကူးစကျခံရတဲ့လူတှေ အမြားကွီး ဖွဈနတေဲ့အတှကျကွောင့ျ တောျတောျမြားမြားတော့ သတိထားရမှာပေါ့။

မေး ။ ။ ဒီလိုမြိုး ကိုဗဈ-၁၉ အန်တရာယျ ရှိနတောကို အခု သိပ်ပံပညာရှငျတှေ အကုနျလုံးက ကွိုးစားပမျးစားနဲ့ ဒီရောဂါကို ကုသဖို့အတှကျ ဆေးတှရှောနပေါတယျ။ ဒီအခွအေနလေေး နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။ အခုလောလောဆယျ ဆေးဘယျနှဈမြိုးလောကျ တှေ့ထားပွီးပွီလဲဆိုတာကို နညျးနညျးလေးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ အခုလောလောဆယျမှာက ဟိုတလောလေးကမှ approve ဖွဈသှားတဲ့ဟာက ဧပွီလထဲမှာ approve ဖွဈသှားတဲ့ဆေးက Ivermectin ဆိုတာ ရှိတယျ။ သူကတော့ အရငျတုနျးက အီဘိုလာဗိုငျးရပျဈကို ကုသဖို့အတှကျ အဓိကထုတျခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ အဆငျမပွခေဲ့ဘူး။ အခုဒီမှာကွတော့မှ သူသုံးတဲ့ဟာက အဆငျပွလောတယျ။ အဆငျပွတေယျဆိုတာ လုံးဝကွီးပြောကျသှားတာမြိုး မဟုတျဘူး။ သူက ဗိုငျးရပျဈက လူထဲကို ဝငျသှားပွီဆိုရငျ ဒီလိုမြိုးဗိုငျးရပျစမြိုးဆိုရငျ ပှားနရေငျပှားနပွေီး သူ့ဟာနဲ့သူ တခြိနျကွရငျ ပှားတဲ့နှုနျးနှေးသှားတယျ။ ကသြှားတယျ။ အဲဒီဟာ ဖွဈသှားတော့မှ။ အဲဒါကွောင့ျ ရိုးရိုးအအေးမိဖြားလာလို့ရှိရငျ ပိုးသတျဆေးမသောကျဘဲနဲ့ သူ့ဟာနဲ့သူ ပကြျသှားတယျ။ ဒီဗိုငျးရပျဈက ပှားနရေငျနဲ့ အရှိနျသတျသှားတဲ့ အနအေထားရောကျအောငျ လုပျရတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈမှာတော့ ဒီအရှိနျမသတျခငျမှာပငျ လူက ဆေးရုံတှရေောကျ၊ သတေဲ့အထိ ဖွဈကုနျတာ။ ဆိုတော့ --- က အဲဒီအရှိနျသတျတဲ့ဟာကို ပိုပွီးတော့မွနျတယျ။ နောကျ ကာကှယျဆေးတှမှောဆိုရငျတော့ ဗိုငျးရပျဈက ဆဲလျကို လာပွီးတော့ မပေါငျးခငျမှာ - ဆဲလျပေါျမှာ receptors လေးတှေ ရှိတယျ။ receptors တှကေ ဇီဝကမ်မဖွဈစဉျအတှကျတော့ အဆငျပွတေယျ။ သူ့မှာ လုပျစရာအလုပျတှေ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဗိုငျးရပျဈက ဒီလိုမြိုးတှလောပွီးပေါငျးလိုကျပွီဆိုရငျ သူ့ရဲ့စူးခြှနျလေးက အဲဒီမှာ conformational changes ဆိုတာ ဖွဈပွီး activate ဖွဈကာ ပေါငျးလို့ရသှားပွီဆိုကာ အထဲထဲကိုဝငျပွီးတော့ ဝငျသှားနိုငျတယျ။ ဒီလိုပေါငျးမယျဆိုတဲ့ နရောကို ဆေးတှကေ မပေါငျးရအောငျ လုပျနတေယျ။ အဲဒီမှာ Convalescent plasma therapy လုပျတယျဆိုတာကလဲ ဒါကိုပဲလုပျတာ။ အခုတလော ပွီးခဲ့တဲ့ တဈရကျ၊ နှဈရကျကမှ ထှကျလာတဲ့ -- ကုမ်ပဏီက ထုတျတယျဆိုတဲ့ဟာကတော့ တဈရာရာခိုငျနှုနျး ဆဲလျတှကေို ဓါတျခှဲခနျး ဖနျပွားပေါျမှာ စမျးတဲ့အခါမှာ lab ဓါတျခှဲခနျးထဲမှာ ဆဲလျတှေ မှေးပွီးတော့ ဆဲလျတှကေို ဗိုငျးရပျဈသှငျးတယျ။ ဗိုငျးရပျဈသှငျးပွီးတော့ ဒီဆေးနဲ့စမျးတယျ။ စမျးတဲ့ အခု တဈရာကြောျလောကျထဲမှာ ဒီကောငျလေးတဈခုက တဈရာရာခိုငျနှုနျး အဆငျပွတေယျ။ တဈရာရာခိုငျနှုနျး ဗိုငျးရပျဈကငျးတဲ့ဟာမြိုးကို ရစတေယျ။ ဖနျပွားပေါျမှာတော့ သီအိုရီအရ ပွထားပွီးပွီ။ ဒါပမေဲ့ ဖနျပွားပေါျမှာ အကောငျလေးတှနေဲ့ စမျးတာပဲ ရှိသေးတယျ။ လူနဲ့စမျးရမယျဆိုတာတော့ ရှိသေးတယျ။ ဒါက သူတို့လုပျနတေဲ့ နောကျဆုံးအခွအေနလေို့ ပွောရမြာပေါ့။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အခု mutation ဖွဈသှားတယျဆိုတဲ့ ဆင့ျကဲပွောငျးလဲမှုဖွဈစဉျတှကေို မဖွဈအောငျလို့ အရငျကွိုပွီးတော့ ဆဲလျတှေ လူထဲကို ဝငျတဲ့အခါမှာ မဝငျနိုငျအောငျ တားဖို့အတှကျ ကွိုးစားနကွေတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုမြိုးအနအေထားမှာ အန်တရာယျကလဲ အရမျးရှိနတေယျ။ ကွိုးစားနတောတှကေလဲ မအောငျမွငျသေးဘူး။ ဒီအခွအေနအေတှငျးမှာ လူတှအေနနေဲ့ ဒီဗိုငျးရပျဈက ကိုယ့ျဆီကူးမလာအောငျ ဘယျလိုလှုပျရှားနထေိုငျရမယျဆိုတာကို နညျးနညျးလေးပွောပွပေးပါ။ ဘယျလိုလုပျမယျဆိုတာ။

ဖွေ ။ ။ အဓိကတော့ လူတှအေခငြျးခငြျး ခပျခှါခှါနရေမယျ။ (၆) ပအေကှာ နရေမယျ။ အဓိကတော့ သန့ျရှငျးရေးက အရမျးအရေးကွီးတယျ။ သန့ျရှငျးရေးလုပျရမယျ။ လကျတှကေို တအားကွီး ကွောကျတယျဆိုတာမြိုး မွနျမာပွညျမှာ ဆေးတှအေမြားကွီး ဖွနျးနတောကို တှေ့တယျ။ အဲဒါကိုတော့ WHO က ပွောထားတာရှိတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး ဖွနျးတာက လူကို အန်တရာယျပေးတာပဲ ရှိတယျ။ အကြိုးသိပျမရှိဘူးဆိုတာ။ ဆိုတော့ အရမျးကွောကျနတောထကျ စဉျးစဉျးစားစားနဲ့ ဆငျဆငျခွငျခွငျ နရေမယျ။ နောကျအပွငျသှားရငျ မဖွဈမနေ Mask အုပျရမယျ။ မကြျလုံးတှဘောတှလေညျး အကာအကှယျလေးနဲ့ ကာကှယျထားတာကောငျးတယျ။ နောကျ တခြို့တှရေေးထားတာတှေ့တယျ။ နားထဲကိုဝငျတယျဆိုတာ - နားထဲကိုတော့ မဝငျဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဆဲလျပုံစံ မတူလို့ပါ။ အဓိကတော့ နှာခေါငျး၊ ပါးစပျ နဲ့ မကြျလုံးတှေ။ နောကျ လကျတှကေိုလညျး ဂရုတစိုကျ သခြောလေး ဆေးကွောပေးမယျ။ သခြောတာကတော့ ရရှေညျ (၁) နှဈလောကျအထိတော့ ဒီလိုမြိုး ဂရုစိုကျပွီး နသှေားဖို့ကိုတော့ ပွငျဆငျထားရမယျ။ စိတျအားဖွင့ျကော၊ ခန်ဓာကိုယျအားဖွင့ျ ပွငျဆငျထားရမယျဆိုတာကိုတော့ ပွောခငြျပါတယျ။

မေး ။ ။ ဒီလိုမြိုး ရောဂါမကူးစကျအောငျက ရောဂါ ကူးစကျတဲ့ပုံစံကို သိထားတယျဆိုရငျ လူတှကေ ဆငျခွငျထိနျးသိမျးနနေိုငျတယျ။ ဆိုတော့ ရောဂါကူးစကျတဲ့ ပုံစံက စောစောက မကြျလုံး၊ နှာခေါငျး၊ ပါးစပျတို့က အဓိက။ နောကျပွီးတော့ လကျတှဘောတှဆေိုတော့ ရောဂါက ဒီဗိုငျးရပျဈလေးတှကေ ဘယျလိုမြိုးပုံစံနဲ့လာပွီး လူတှဆေီကို ဘယျလိုဝငျလဲ နညျးနညျးပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ အခုပွောနတေဲ့ Facebook မှာတော့ တောျတောျလေး ပြံ့နတေယျ။ တခြို့ကလဲ မကြျနှာမှာ အမှှေးရှိတာ၊ မရှိတာ။ သိပျပွီးတော့ မကြျနှာတှေ မကိုငျရဘူး။ လကျတှဘောတှဆေိုရငျ သတိထားရမယျ။ နောကျခပျခှါခှါနလေိုကျတယျဆိုရငျ ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ တဘကျလူတဈယောကျက နှာခြေးလိုကျတယျ၊ ခြောငျးဆိုးလိုကျတယျဆိုရငျ ထှကျလာတဲ့ အမှုနျအမှှားလေးတှကေ မကြျစိနဲ့မွငျတာက တံတှေးထှကျတယျဆိုတာ။ အဲဒါမဟုတျဘူး။ မကြျစိနဲ့မမွငျရတဲ့ အမှုနျလေးတှေ ရှိတယျ။ အဲဒီအမှုနျလေးတှကေ ဒီလူတဈယောကျရဲ့ နှာခြေးခဲ့မယျ။ ခြောငျးဆိုခဲ့တယျဆိုတာကို မသိဘဲနဲ့ ထိုငျခုံ၊ စားပှဲကို ကိုငျလိုကျမယျ။ အဲဒါကို ဂရုမစိုကျဘဲနဲ့ မကြျနှာတှေ ဘာတှကေိုငျလိုကျမယျဆိုရငျ အဲဒါက ကူးနိုငျတယျ။ နောကျ ကိုယျကဖွတျသှားတဲ့အခြိနျ တခွားလူက ဟပျခြေးဖွဈတဲ့ဟာမြိုး - အဲဒီလိုမြိုး ဘယျနားတှမှော ဗိုငျးရပျဈ ရှိမယျဆိုတာ မသိတော့ ကိုယျက သန့ျရှငျးရေးကိုတော့ ကွပျကွပျမတျမတျ လုပျပေးရမယျ။ ဒီဘကျမှာဆိုရငျလဲ ကမြတို့က တနရောကို သှားပွီဆိုရငျ အမွဲတမျးလကျဆေးတယျ။ နောကျတနရောကို သှားတဲ့အခါမှာလဲ လကျဆေး။ မကြျနှာကိုလညျး မကြျနှာစညျးတှနေဲ့ အုပျထားတဲ့အခါကွတော့ မကိုငျမီအောငျ အဓိက ကိုယ့ျကိုယျကို ကာကှယျတားဆီးထားဖို့ သတိထားဆငျခွငျရမယျ ဖွဈပါတယျ။

မေး ။ ။ အခုလိုမြိုး သခြောဖွကွေား ရှငျးပွတဲ့အတှကျ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ။