(Zawgyi / Unicode)
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများ အသင်း ASEAN နဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ချဲ့ထွင်ရေး အတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၀၂ သန်း ပေးအပ်မယ့် အကြောင်း အမေရိကန် သမ္မတ Joe Biden က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
အဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံပါ ASEAN အဖွဲ့နဲ့ အင်္ဂါနေ့က အွန်လိုင်းက လုပ်တဲ့ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းမှာ ကြေညာခဲ့တာပါ။ VOA ရဲ့ အမေရိကန် သမ္မတ အိမ်ဖြူတော် ဆိုင်ရာ သတင်းတာဝန်ခံ Patsy Widakuswara ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးမှာပါ။
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများ အသင်း ASEAN ရဲ့ အင်္ဂါနေ့က အွန်လိုင်းကနေ လုပ်တဲ့ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကို ဘရူးနိုင်း ဘုရင် Sultan Hassanal Bolkiah ကြီးမှူးခဲ့ပါတယ်။
" ပြင်ပက မိတ်ဖက်တွေနဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ခိုင်မာရေးမှာ ဒီနှစ် အတွင်း ထူးခြားတဲ့ တိုးတက်မှုတွေ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ "
အမေရိကန်ဟာ အာဆီယံရဲ့ ပြင်ပ မိတ်ဖက် တနိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ ASEAN နဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးချဲ့ရေး အတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၀၂ သန်း ပေးအပ်မယ့် အကြောင်း ထိပ်သီး အစည်းအဝေး အတွင်းမှာဘဲ အမေရိကန် သမ္မတ Joe Biden က ကြေညာခဲ့ပြီး ဒီထဲမှာ လက်ရှိ Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါ အရေး ဖြေရှင်းရေးမှာ အထောက်အကူ ပေးဖို့နဲ့ အနာဂတ်မှာ ကပ်ဘေးရောဂါတွေကို ကာကွယ်ရေး၊ ရှာဖွေ ဖော်ထုတ်ရေးနဲ့ တုံ့ပြန်ကိုင်တွယ်ရေး ASEAN ရဲ့ ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်း ခိုင်မာရေး အတွက် ဒေါ်လာ သန်း ၄၀ လည်း ပါဝင်ပါတယ်။
" အာဆီယံဟာ မရှိမဖြစ် ဆိုတာကို ကျနော်တို့ အဓိက ထားပါတယ်။ အင်ဒို- ပစိဖိတ်ရဲ့ ဒေသတွင်း တည်ဆောက်မှု အတွက် မရှိမဖြစ်လို့ ကျနော် ပြောလိုပါတယ်။ အာဆီယံရဲ့ အရေးပါမှုကို အမေရိကန်ဘက်ကလည်း အခိုင်အမာ ပိုင်းဖြတ်ထားပါတယ်။ ဒီအချက်က အရေးကြီးဆုံး အချက် တခုဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ မျှဝေနေတဲ့ ဒေသရဲ့ လုံခြုံရေး၊ ကြွယ်၀ တိုးတက်ရေးနဲ့ တည်တံ့ ခိုင်မြဲရေးကို ထိန်းထားနိုင်ရေး အတွက် အရေးကြီးဆုံး အချက်တခု ဖြစ်ပါတယ်။ "
နှစ်စဉ်ကျင်းပတဲ့ အာဆီယံနဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲတွေကို နောက်ဆုံးအကြိမ် အမေရိကန်သမ္မတတဦး ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့တာကတော့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ Donald Trump လက်ထက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေး အရ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အရှေ့တောင် အာရှ ၁၀ နိုင်ငံရဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့ဟာဆိုရင် ကြီးထွားလာနေတဲ့ တရုတ်ကို ထိန်းညှိရေး အတွက် အဓိက ကျတယ်လို့လည်း ရှုမြင်ကြပါတယ်။ ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့ ဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်- အာဆီယံ စီးပွားရေး ကောင်စီကတော့ အမေရိကန်ရဲ့ ပြန်လည် ထိတွေ့ ဆက်ဆံမှုကို ကြိုဆိုပါတယ်။ အမေရိကန် - အာဆီယံ စီးပွားရေး ကောင်စီရဲ့ မူဝါဒဆိုင်ရာ အကြီးတန်း ဒုတိယ ဥက္ကဌ Marc Mealy က အခုလို ပြောပါတယ်။
" ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်ကျရင် ကမ ္ဘာမှာ စီးပွားရေး အင်အားအကောင်းဆုံး ဖြစ်လာမယ့် ဒေသတခု အကြောင်းကို ကျနော်တို့ ပြောနေကြတာပါ။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းက ပြည်နယ် ၂၁ ခုကျော်ကနေ အရှေ့တောင် အာရှ ၁၀ နိုင်ငံကို နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံကျော် ကုန်စည်တွေ တင်ပို့နေတဲ့ ကမ ္ဘာ့ အစိတ်အပိုင်း တခု အကြောင်းကို ကျနော်တို့ ပြောနေတာပါ။ "
တရုတ်ရဲ့ စစ်ရေး ရည်မှန်းချက်တွေကို တန်ပြန်နိုင်မယ့် လုံခြုံရေး အာမခံ ချက် တခုအဖြစ် အမေရိကန်ကို ရှုမြင်ကြပေမယ့်လည်း စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှာတော့ အမေရိကန် အစိုးရက တရုတ် အစိုးရထက် နောက်ကျနေပါတယ်။ အာဆီယံဟာ တရုတ်ရဲ့ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ဘက် ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်ဘက်စလုံးက RCEP လို့ ခေါ်တဲ့ ဒေသတွင်း အလုံးစုံ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှာ ပါဝင်ကြပါတယ်။
၂၀၂၀ မှာ လက်မှတ်ထိုးခဲ့ကြတဲ့ ကမ ္ဘာ့ အကြီးဆုံး လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် မပါဝင်ပါဘူး။ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက် တခု ဖြစ်ပြီး ပစိဖိတ် တဖက်တချက် နိုင်ငံများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုလို့ သိကြတဲ့ CPTPP သဘောတူညီချက်ကနေလည်း အမေရိကန် နုတ်ထွက်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ သမ္မတ Barack Obama ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ် TPP သဘောတူညီချက်ကနေ ၂၀၁၇ ခုနှစ် အတွင်းမှာ သမ္မတ Donald Trump က နုတ်ထွက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Wilson Center ရဲ့ အာရှ အစီအစဉ်က ပညာရှင် တဦး ဖြစ်တဲ့ Prashanth Parameswaran က အခုလို ပြောပါတယ်။
" ကုန်သွယ်ရေး ဒါမှမဟုတ်လည်း ရာသီဥတု အရေးဘဲ ဖြစ်စေ ကိစ္စရပ် အများအပြားမှာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက အဓိက အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ပါတယ်။ တခါတရံမှာတော့ နုတ်ထွက်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ ဂျပန် နဲ့ အာဆီယံလို နိုင်ငံတွေက ဆက်လက်ပြီး ဆက်ခံ ဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အမေရိကန် အနေနဲ့ အရှုံးနဲ့ အဆုံးသတ်သွားတယ်လို့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။ "
အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ကြား ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်လာခဲ့ချိန်မှာ အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်တွေကတော့ နှစ်နိုင်ငံ စလုံးနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာကို အလေးထားခဲ့ကြပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာဘဲ ထိုင်ဝမ် ရေလက်ကြား အတွင်း တင်းမာမှု စီမံခန့်ခွဲမှုတွေ အပါအဝင် လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်း သွားလာမှုကိုလည်း အသေအချာ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ ပင်လယ်ရေကြောင်း သွားလာမှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုုပ်နှံမှု ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီး Luhut Pandjaitan က အခုလို ပြောပါတယ်။
" အဲဒီ ဒေသတွင်း ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေရဲ့ အကျိုးအမြတ်က ဘာရှိလဲ။ ဘယ်သူတွေ အမြတ်ထွက်လဲ။ ဘယ်သူမှ အကျိုးမရှိပါဘူး။ COVID ကြောင့် ဖြစ်ရတဲ့ ပြဿနာတွေနဲ့ဘဲ တော်လောက်ပါပြီ။ "
ဒီနှစ် အာဆီယံ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးကိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံ မတက်ရောက်ပါဘူး။ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၆ လ အကြာမှာ အာဆီယံ အသင်းက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် ချမှတ်ပြီး မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းဖို့ စီစဉ်ခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာပိုင်တွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုပြီး စစ်ခေါင်းဆောင်ကို အာဆီယံက ထိပ်သီး စည်းဝေးပွဲ တက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အာဆီယံ နဲ့ မဟာဗျူဟာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သမ္မတ Biden တိုးချဲ့
(Unicode)
အာဆီယံ နဲ့ မဟာဗြူဟာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု သမ်မတ Biden တိုးခြဲ့
အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြား အသငျး ASEAN နဲ့ အမရေိကနျရဲ့ မဟာဗြူဟာမွောကျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ခြဲ့ထှငျရေး အတှကျ အမရေိကနျ ဒေါျလာ ၁၀၂ သနျး ပေးအပျမယ့ျ အကွောငျး အမရေိကနျ သမ်မတ Joe Biden က ကွညောခဲ့ပါတယျ။ အဖှဲ့ဝငျ ၁၀ နိုငျငံပါ ASEAN အဖှဲ့နဲ့ အငျ်ဂါနေ့က အှနျလိုငျးက လုပျတဲ့ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲ အတှငျးမှာ ကွညောခဲ့တာပါ။ VOA ရဲ့ အမရေိကနျ သမ်မတ အိမျဖွူတောျ ဆိုငျရာ သတငျးတာဝနျခံ Patsy Widakuswara ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးမှာပါ။
အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြား အသငျး ASEAN ရဲ့ အငျ်ဂါနေ့က အှနျလိုငျးကနေ လုပျတဲ့ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲကို ဘရူးနိုငျး ဘုရငျ Sultan Hassanal Bolkiah ကွီးမှူးခဲ့ပါတယျ။
" ပွငျပက မိတျဖကျတှနေဲ့ ကနြောျတို့ရဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ခိုငျမာရေးမှာ ဒီနှဈ အတှငျး ထူးခွားတဲ့ တိုးတကျမှုတှေ ရရှိခဲ့ပါတယျ။ "
အမရေိကနျဟာ အာဆီယံရဲ့ ပွငျပ မိတျဖကျ တနိုငျငံ ဖွဈပါတယျ။ ASEAN နဲ့ မဟာဗြူဟာမွောကျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု တိုးခြဲ့ရေး အတှကျ အမရေိကနျ ဒေါျလာ ၁၀၂ သနျး ပေးအပျမယ့ျ အကွောငျး ထိပျသီး အစညျးအဝေး အတှငျးမှာဘဲ အမရေိကနျ သမ်မတ Joe Biden က ကွညောခဲ့ပွီး ဒီထဲမှာ လကျရှိ Covid-19 ကပျဘေးရောဂါ အရေး ဖွရှေငျးရေးမှာ အထောကျအကူ ပေးဖို့နဲ့ အနာဂတျမှာ ကပျဘေးရောဂါတှကေို ကာကှယျရေး၊ ရှာဖှေ ဖောျထုတျရေးနဲ့ တုံ့ပွနျကိုငျတှယျရေး ASEAN ရဲ့ ဆောငျရှကျနိုငျစှမျး ခိုငျမာရေး အတှကျ ဒေါျလာ သနျး ၄၀ လညျး ပါဝငျပါတယျ။
" အာဆီယံဟာ မရှိမဖွဈ ဆိုတာကို ကနြောျတို့ အဓိက ထားပါတယျ။ အငျဒို- ပစိဖိတျရဲ့ ဒသေတှငျး တညျဆောကျမှု အတှကျ မရှိမဖွဈလို့ ကနြောျ ပွောလိုပါတယျ။ အာဆီယံရဲ့ အရေးပါမှုကို အမရေိကနျဘကျကလညျး အခိုငျအမာ ပိုငျးဖွတျထားပါတယျ။ ဒီအခကြျက အရေးကွီးဆုံး အခကြျ တခုဖွဈပါတယျ။ ကနြောျတို့ မြှဝနေတေဲ့ ဒသေရဲ့ လုံခွုံရေး၊ ကွှယျ၀ တိုးတကျရေးနဲ့ တညျတံ့ ခိုငျမွဲရေးကို ထိနျးထားနိုငျရေး အတှကျ အရေးကွီးဆုံး အခကြျတခု ဖွဈပါတယျ။ "
နှဈစဉျကငြျးပတဲ့ အာဆီယံနဲ့ ထိပျသီးအစညျးအဝေးပှဲတှကေို နောကျဆုံးအကွိမျ အမရေိကနျသမ်မတတဦး ပါဝငျတကျရောကျခဲ့တာကတော့ ၂၀၁၇ ခုနှဈမှာ သမ်မတ Donald Trump လကျထကျမှာ ဖွဈပါတယျ။ စီးပှားရေး အရ ဖှဲ့စညျးထားတဲ့ အရှေ့တောငျ အာရှ ၁၀ နိုငျငံရဲ့ ဒသေဆိုငျရာ အဖှဲ့ဟာဆိုရငျ ကွီးထှားလာနတေဲ့ တရုတျကို ထိနျးညှိရေး အတှကျ အဓိက ကတြယျလို့လညျး ရှုမွငျကွပါတယျ။ ကုနျသှယျရေး အဖှဲ့ ဖွဈတဲ့ အမရေိကနျ- အာဆီယံ စီးပှားရေး ကောငျစီကတော့ အမရေိကနျရဲ့ ပွနျလညျ ထိတှေ့ ဆကျဆံမှုကို ကွိုဆိုပါတယျ။ အမရေိကနျ - အာဆီယံ စီးပှားရေး ကောငျစီရဲ့ မူဝါဒဆိုငျရာ အကွီးတနျး ဒုတိယ ဥက်ကဌ Marc Mealy က အခုလို ပွောပါတယျ။
" ၂၀၃၀ ပွည့ျနှဈကရြငျ ကမ ်ဘာမှာ စီးပှားရေး အငျအားအကောငျးဆုံး ဖွဈလာမယ့ျ ဒသေတခု အကွောငျးကို ကနြောျတို့ ပွောနကွေတာပါ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု အတှငျးက ပွညျနယျ ၂၁ ခုကြောျကနေ အရှေ့တောငျ အာရှ ၁၀ နိုငျငံကို နှဈစဉျ ဒေါျလာ ၁ ဘီလြံကြောျ ကုနျစညျတှေ တငျပို့နတေဲ့ ကမ ်ဘာ့ အစိတျအပိုငျး တခု အကွောငျးကို ကနြောျတို့ ပွောနတောပါ။ "
တရုတျရဲ့ စဈရေး ရညျမှနျးခကြျတှကေို တနျပွနျနိုငျမယ့ျ လုံခွုံရေး အာမခံ ခကြျ တခုအဖွဈ အမရေိကနျကို ရှုမွငျကွပမေယ့ျလညျး စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုမှာတော့ အမရေိကနျ အစိုးရက တရုတျ အစိုးရထကျ နောကျကနြပေါတယျ။ အာဆီယံဟာ တရုတျရဲ့ အကွီးဆုံး ကုနျသှယျဘကျ ဖွဈပါတယျ။ နှဈဘကျစလုံးက RCEP လို့ ခေါျတဲ့ ဒသေတှငျး အလုံးစုံ စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုမှာ ပါဝငျကွပါတယျ။ ၂၀၂၀ မှာ လကျမှတျထိုးခဲ့ကွတဲ့ ကမ ်ဘာ့ အကွီးဆုံး လှတျလပျစှာ ကုနျသှယျမှု သဘောတူညီခကြျ ဖွဈပွီး အမရေိကနျ မပါဝငျပါဘူး။
လှတျလပျစှာ ကုနျသှယျရေး သဘောတူညီခကြျ တခု ဖွဈပွီး ပစိဖိတျ တဖကျတခကြျ နိုငျငံမြား ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုလို့ သိကွတဲ့ CPTPP သဘောတူညီခကြျကနလေညျး အမရေိကနျ နုတျထှကျထားတာ ဖွဈပါတယျ။ သမ်မတ Barack Obama ဆောငျရှကျခဲ့တဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှဈ TPP သဘောတူညီခကြျကနေ ၂၀၁၇ ခုနှဈ အတှငျးမှာ သမ်မတ Donald Trump က နုတျထှကျခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ Wilson Center ရဲ့ အာရှ အစီအစဉျက ပညာရှငျ တဦး ဖွဈတဲ့ Prashanth Parameswaran က အခုလို ပွောပါတယျ။
" ကုနျသှယျရေး ဒါမှမဟုတျလညျး ရာသီဥတု အရေးဘဲ ဖွဈစေ ကိစ်စရပျ အမြားအပွားမှာ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုက အဓိက အခနျးကဏ်ဍကနေ ပါဝငျဆောငျရှကျပါတယျ။ တခါတရံမှာတော့ နုတျထှကျပါတယျ။ အဲဒီနောကျမှာ ဂပြနျ နဲ့ အာဆီယံလို နိုငျငံတှကေ ဆကျလကျပွီး ဆကျခံ ဆောငျရှကျနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အမရေိကနျ အနနေဲ့ အရှုံးနဲ့ အဆုံးသတျသှားတယျလို့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။ "
အမရေိကနျနဲ့ တရုတျကွား ပွိုငျဆိုငျမှု ပွငျးထနျလာခဲ့ခြိနျမှာ အာဆီယံ အဖှဲ့ဝငျတှကေတော့ နှဈနိုငျငံ စလုံးနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ လိုအပျတယျဆိုတာကို အလေးထားခဲ့ကွပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာဘဲ ထိုငျဝမျ ရလေကျကွား အတှငျး တငျးမာမှု စီမံခန့ျခှဲမှုတှေ အပါအဝငျ လှတျလပျစှာ ရကွေောငျး သှားလာမှုကိုလညျး အသအေခြာ ဆောငျရှကျခဲ့ကွပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှားရဲ့ ပငျလယျရကွေောငျး သှားလာမှုနဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှု ဆိုငျရာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး ဝနျကွီး Luhut Pandjaitan က အခုလို ပွောပါတယျ။
" အဲဒီ ဒသေတှငျး ဖွဈနတေဲ့ ပဋိပက်ခတှရေဲ့ အကြိုးအမွတျက ဘာရှိလဲ။ ဘယျသူတှေ အမွတျထှကျလဲ။ ဘယျသူမှ အကြိုးမရှိပါဘူး။ COVID ကွောင့ျ ဖွဈရတဲ့ ပွူနာတှနေဲ့ဘဲ တောျလောကျပါပွီ။ "
ဒီနှဈ အာဆီယံ ထိပျသီး အစညျးအဝေးကိုတော့ မွနျမာနိုငျငံ မတကျရောကျပါဘူး။ စဈတပျ အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ၆ လ အကွာမှာ အာဆီယံ အသငျးက ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ရပျ ခမြှတျပွီး မွနျမာ့အရေး ဖွရှေငျးဖို့ စီစဉျခဲ့ပမေဲ့ မွနျမာစဈအာဏာပိုငျတှကေ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု မရှိဘူးဆိုပွီး စဈခေါငျးဆောငျကို အာဆီယံက ထိပျသီး စညျးဝေးပှဲ တကျခှင့ျ ပိတျပငျခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။