(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံလည်း အသင်းဝင်ဖြစ်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (Asean) ထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲတွေနဲ့ ဆက်စပ် အစည်းအဝေးပွဲတွေ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဒီသီတင်းပတ်ကုန်မှာ စတင်တော့မှာ ဖြစ်တာကြောင့် ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေ လုံခြုံရေး တိုးမြှင့်လိုက်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင်တက်ရောက်မယ့် ညီလာခံ ကာလအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ် အကျပ်အတည်း အပါအဝင် ဒေသတွင်း ပြဿနာတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ကိစ္စတွေလည်း ဆွေးနွေးကြမှာပါ။ အပြည့်အစုံကိုတော့ AP သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ကိုရန်နိုင်က ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒေသတွင်း နဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက ခေါင်းဆောင်တွေ တက်ရောက်ကြမယ့် အာဆီယံ ထိပ်သီး အစည်းအဝေး နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အစည်းအဝေးတွေ မတိုင်ခင်မှာပဲ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တော် တဝှမ်းမှာတော့ အာဏာပိုင်တွေဘက်က လုံခြုံရေးတွေ တိုးမြှင့်လိုက်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့သြဂုတ်လတုန်းကကျင်းပခဲ့တဲ့ အလာတူးအစည်းအဝေး ကျင်းပတဲ့နားမှာ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုတွေဖြစ်ပွားခဲ့တာကြောင့် ထိုင်းအစိုးရအနေနဲ့ အကြီးအကျယ် အရှက်ရခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး နဲ့ တခြားဆက်စပ်တဲ့အစည်းအဝေးတွေ ကျင်းပတဲ့နားမှာ စစ်တပ် နဲ့ ရဲ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁ သောင်း ၇ ထောင်ကျော်ကို လုံခြုံရေးချသွားမှာဖြစ်တယ်လို့ အာဏာပိုင်တွေက ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အရေးပေါ်အခြေအနေမှာ တန်ပြန်နိုင်မယ့် အထူးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀၀ လည်း ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကတော့ ဘန်ကောက်မြို့ပြင်က Nonthaburi အရပ်မှာ လုံခြုံရေးအတွက် အကြို လေ့ကျင့်ပြင်ဆင်မှုတွေလုပ်ခဲ့ပြီး၊ အထူးတပ်ဖွဲ့တွေ၊ ရဟတ်ယာဉ်တွေလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လတုန်းက ထိုင်းနိုင်ငံဘန်ကောက်မြို့မှာ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေရဲ့ အစည်းအဝေး ကျင်းပနေစဉ်အတွင်း အသေးစားဗုံးပေါက်ကွဲမှုတွေဖြစ်ပွားခဲ့တာကြောင့် အခုတကြိမ်မှာတော့ လုံခြုံရေးတွေကို အထူးတင်းကြပ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၀၉ ခုနှစ်တုန်းကလည်း ထိုင်းနိုင်ငံ ပတ္တရားမြို့မှာကျင်းပခဲ့တဲ့ အာဆီယံထိပ်သီး အစည်းအဝေးကျင်းပတဲ့နေရာကို ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်ကို ထောက်ခံတဲ့ အင်္ကျီအနီဝတ် ဆန္ဒပြတဲ့သူတွေက ဝင်ရောက်ခဲ့တာကြောင့် တချို့နိုင်ငံတွေရဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကို ရဟတ်ယာဉ်တွေနဲ့ ကယ်ထုတ်ခဲ့ရပါတယ်။ ထိုင်းဒု-ဝန်ကြီးချုပ် Prawit Wongsuwan ကတော့ - ထိုင်းနိုင်ငံအနေနဲ့ လုံခြုံရေးအဆင်သင့် ဖြစ်နေပြီဆိုတာကို ပြဖို့ အချိန်ရောက်ပြီလို့ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
“အားလုံး အောင်အောင်မြင်မြင်ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒါက သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်။ အရင်က လုံခြုံရေး အားနည်းခဲ့တာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ဒီအချိန်က ထိုင်းနိုင်ငံအနေနဲ့ လုံခြုံရေး အပြည့်အဝပေးဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီဆိုတာ ပြရမယ့်အချိန်ပါ။”
ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လတုန်းကဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုတွေဟာ ထိုင်းတောင်ပိုင်းက မွတ်စလင်ခွဲထွက်ရေးသမားတွေရဲ့ လက်ချက်ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားလိုက်ပြီး၊ အဲဒီပေါက်ကွဲမှုတွေ နဲ့ ဆက်စပ်ပြီတော့ အဲဒီဒေသက လူတချို့ကို ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေက ဖမ်းဆီခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်း နဲ့ မလေးရှားနယ်စပ်က မွတ်စလင်အများစုနေထိုင်နေတဲ့ ခရိုင်တွေမှာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်ကစပြီး၊ လူမျိုးရေးဘာသာရေးအဓိကရုဏ်းတွေ အသစ်တဖန် ပြန်ဖြစ်လာခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊ အဲဒီအချိန်ကစလို့ လူ ၇ ထောင်ကျော် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်းတောင်ပိုင်းက အဲဒီခွဲထွက်ရေးသမားတွေအနေနဲ့ အခုတကြိမ်မှာတော့ အနှောက်အယှက်ပေးနိုင်ချေသိပ်မရှိဘူးလို့ နဲ့ နိုင်ငံရေးအကဲခတ်က Srisompop Jitpiromsri က ပြောပါတယ်။
“တချို့တွေ အဖမ်းခံခဲ့ရပြီး၊ ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေဘက်ကလည်း သူတို့ရဲ့ ကွန်ရက်ကို နှိမ်နှင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့မှာ အခက်အခဲတချို့ရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့်သူတို့အနေနဲ့ အဲဒါမျိုးပြန်လုပ်နိုင်ဖို့ကတော့ အချိန်ယူရပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ ရည်မှန်းချက်ကတော့ ရှိနေတုန်းပါ။”
အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးနဲ့ အရှေ့အာရှထိပ်သီးအစည်းအဝေးကိုလည်း ကျင်းပသွားမှာဖြစ်တာကြောင့် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေလည်း တက်ရောက်ကြမှာဖြစ်ဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ ထိုင်းနိုင်ငံဘန်ကောက်မြို့ကို ရောက်သွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ်ထရမ် နဲ့ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမီယာပူတင်တို့ တက်ရောက်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီအစည်းအဝေးအတွင်း တောင်တရုတ်ပင်လယ် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားနေတာ၊ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အရေးကိစ္စ၊ ရခိုင်အရေးကိစ္စ၊ တန်ပြန်အကြမ်းဖက်မှုနှိမ်နှင်းရေးအပါအဝင် ဒေသတွင်း အရေးပါတဲ့ကိစ္စရပ်တွေကို ဆွေးနွေးသွားဖို့ရှိတယ်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြိးဌာန ပြောခွင့်ရ Busadee Santipitaks က ပြောပါတယ်။
“တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးကိစ္စ၊ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အရေး ရခိုင်ဒေသက အခြေအနေ နဲ့ တန်ပြန်အကြမ်းဖက်နှိမ်နှင်းရေး နဲ့ အစွန်းရောက်အကြမ်းဖက်မှု နှိမ်နှင်းရေးတွေလိုမျိုး ဒေသတွင်းအရေးကြီးတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေ ပါဝင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်း ဒေသတွင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုလုပ်ခဲ့ပြီးတာကြောင့် အဲဒီကနေ အကျိုးတူပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ နဲ့ အနာဂတ်ဘယ်ကို ဦးတည် သွားမလဲစတာတွေကို စောင့်ကြည့်သွားဖို့ရှိပါတယ်။”
ဒါပေမဲ့လည်း အာဆီယံ နဲ့ ဒေသတွင်းခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက်ဖြစ်တဲ့ ဒေသတွင်း ဘက်စုံစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူစာချုပ် (RCEP) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်မလားဆိုတာကို အားလုံးက စိတ်ဝင်တစားနဲ့ စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။ အဲဒီ RCEP ဒေသတွင်း ဘက်စုံစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့ထဲမှာ အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံအပြင်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ သြစတြေးလျး နဲ့ နယူးဇီလန် စုစုပေါင်း ၁၆ နိုင်ငံတွေပါဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။
.....................
အာဆီယံ အစညျးအဝေးအတှကျ ထိုငျးမှာလုံခွုံရေးတငျးကပြျ
(Zawgyi/Unicode)
မွနျမာနိုငျငံလညျး အသငျးဝငျဖွဈတဲ့ အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျး (Asean) ထိပျသီးအစညျးအဝေးပှဲတှနေဲ့ ဆကျစပျ အစညျးအဝေးပှဲတှေ ထိုငျးနိုငျငံမှာ ဒီသီတငျးပတျကုနျမှာ စတငျတော့မှာ ဖွဈတာကွောင့ျ ထိုငျးအာဏာပိုငျတှေ လုံခွုံရေး တိုးမွှင့ျလိုကျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံက အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ကိုယျတိုငျတကျရောကျမယ့ျ ညီလာခံ ကာလအတှငျး ရခိုငျပွညျနယျ အကပြျအတညျး အပါအဝငျ ဒသေတှငျး ပွူနာတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး ကိစ်စတှလေညျး ဆှေးနှေးကွမှာပါ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ AP သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ကိုရနျနိုငျက ပွောပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
ဒသေတှငျး နဲ့ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှကေ ခေါငျးဆောငျတှေ တကျရောကျကွမယ့ျ အာဆီယံ ထိပျသီး အစညျးအဝေး နဲ့ ဆကျစပျတဲ့ အစညျးအဝေးတှေ မတိုငျခငျမှာပဲ ထိုငျးနိုငျငံ ဘနျကောကျမွို့တောျ တဝှမျးမှာတော့ အာဏာပိုငျတှဘေကျက လုံခွုံရေးတှေ တိုးမွှင့ျလိုကျပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့သွဂုတျလတုနျးကကငြျးပခဲ့တဲ့ အလာတူးအစညျးအဝေး ကငြျးပတဲ့နားမှာ ဗုံးပေါကျကှဲမှုတှဖွေဈပှားခဲ့တာကွောင့ျ ထိုငျးအစိုးရအနနေဲ့ အကွီးအကယြျ အရှကျရခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အာဆီယံထိပျသီးအစညျးအဝေး နဲ့ တခွားဆကျစပျတဲ့အစညျးအဝေးတှေ ကငြျးပတဲ့နားမှာ စဈတပျ နဲ့ ရဲ တပျဖှဲ့ဝငျ ၁ သောငျး ၇ ထောငျကြောျကို လုံခွုံရေးခသြှားမှာဖွဈတယျလို့ အာဏာပိုငျတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အရေးပေါျအခွအေနမှော တနျပွနျနိုငျမယ့ျ အထူးတပျဖှဲ့ဝငျ ၃၀၀ လညျး ပါဝငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့ကတော့ ဘနျကောကျမွို့ပွငျက Nonthaburi အရပျမှာ လုံခွုံရေးအတှကျ အကွို လေ့ကငြ့ျပွငျဆငျမှုတှလေုပျခဲ့ပွီး၊ အထူးတပျဖှဲ့တှေ၊ ရဟတျယာဉျတှလေညျး ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ သွဂုတျလတုနျးက ထိုငျးနိုငျငံဘနျကောကျမွို့မှာ အာဆီယံနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးတှရေဲ့ အစညျးအဝေး ကငြျးပနစေဉျအတှငျး အသေးစားဗုံးပေါကျကှဲမှုတှဖွေဈပှားခဲ့တာကွောင့ျ အခုတကွိမျမှာတော့ လုံခွုံရေးတှကေို အထူးတငျးကွပျထားတာဖွဈပါတယျ။
၂၀၀၉ ခုနှဈတုနျးကလညျး ထိုငျးနိုငျငံ ပတ်တရားမွို့မှာကငြျးပခဲ့တဲ့ အာဆီယံထိပျသီး အစညျးအဝေးကငြျးပတဲ့နရောကို ထိုငျးဝနျကွီးခြုပျဟောငျး သကျဆငျကို ထောကျခံတဲ့ အငျ်ကြီအနီဝတျ ဆန်ဒပွတဲ့သူတှကေ ဝငျရောကျခဲ့တာကွောင့ျ တခြို့နိုငျငံတှရေဲ့ ခေါငျးဆောငျတှကေို ရဟတျယာဉျတှနေဲ့ ကယျထုတျခဲ့ရပါတယျ။ ထိုငျးဒု-ဝနျကွီးခြုပျ Prawit Wongsuwan ကတော့ - ထိုငျးနိုငျငံအနနေဲ့ လုံခွုံရေးအဆငျသင့ျ ဖွဈနပွေီဆိုတာကို ပွဖို့ အခြိနျရောကျပွီလို့ ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
“အားလုံး အောငျအောငျမွငျမွငျဖွဈလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ ဒါက သိပျကို အရေးကွီးပါတယျ။ အရငျက လုံခွုံရေး အားနညျးခဲ့တာတှေ ဖွဈခဲ့ပွီး၊ ဒီအခြိနျက ထိုငျးနိုငျငံအနနေဲ့ လုံခွုံရေး အပွည့ျအဝပေးဖို့ အဆငျသင့ျဖွဈနပွေီဆိုတာ ပွရမယ့ျအခြိနျပါ။”
ပွီးခဲ့တဲ့ သွဂုတျလတုနျးကဖွဈခဲ့တဲ့ ဗုံးပေါကျကှဲမှုတှဟော ထိုငျးတောငျပိုငျးက မှတျစလငျခှဲထှကျရေးသမားတှရေဲ့ လကျခကြျဖွဈတယျလို့ ပွောကွားလိုကျပွီး၊ အဲဒီပေါကျကှဲမှုတှေ နဲ့ ဆကျစပျပွီတော့ အဲဒီဒသေက လူတခြို့ကို ထိုငျးအာဏာပိုငျတှကေ ဖမျးဆီခဲ့ပါတယျ။ ထိုငျး နဲ့ မလေးရှားနယျစပျက မှတျစလငျအမြားစုနထေိုငျနတေဲ့ ခရိုငျတှမှော ၂၀၀၄ ခုနှဈကစပွီး၊ လူမြိုးရေးဘာသာရေးအဓိကရုဏျးတှေ အသဈတဖနျ ပွနျဖွဈလာခဲ့တာဖွဈပွီး၊ အဲဒီအခြိနျကစလို့ လူ ၇ ထောငျကြောျ သဆေုံးခဲ့ပါတယျ။ ထိုငျးတောငျပိုငျးက အဲဒီခှဲထှကျရေးသမားတှအေနနေဲ့ အခုတကွိမျမှာတော့ အနှောကျအယှကျပေးနိုငျခြသေိပျမရှိဘူးလို့ နဲ့ နိုငျငံရေးအကဲခတျက Srisompop Jitpiromsri က ပွောပါတယျ။
“တခြို့တှေ အဖမျးခံခဲ့ရပွီး၊ ထိုငျးအာဏာပိုငျတှဘေကျကလညျး သူတို့ရဲ့ ကှနျရကျကို နှိမျနှငျးနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ သူတို့မှာ အခကျအခဲတခြို့ရှိနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျသူတို့အနနေဲ့ အဲဒါမြိုးပွနျလုပျနိုငျဖို့ကတော့ အခြိနျယူရပါလိမ့ျမယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ ရညျမှနျးခကြျကတော့ ရှိနတေုနျးပါ။”
အာဆီယံထိပျသီးအစညျးအဝေးနဲ့ အရှေ့အာရှထိပျသီးအစညျးအဝေးကိုလညျး ကငြျးပသှားမှာဖွဈတာကွောင့ျ ကမ်ဘာ့ခေါငျးဆောငျတှလေညျး တကျရောကျကွမှာဖွဈဖွဈပွီး၊ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ ထိုငျးနိုငျငံဘနျကောကျမွို့ကို ရောကျသှားပွီဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အမရေိကနျသမ်မတ ဒေါျနယျလျထရမျ နဲ့ ရုရှားသမ်မတ ဗလာဒီမီယာပူတငျတို့ တကျရောကျမှာ မဟုတျပါဘူး။ ဒီအစညျးအဝေးအတှငျး တောငျတရုတျပငျလယျ နယျမွပေိုငျဆိုငျမှု အငွငျးပှားနတော၊ ကိုရီးယားကြှနျးဆှယျအရေးကိစ်စ၊ ရခိုငျအရေးကိစ်စ၊ တနျပွနျအကွမျးဖကျမှုနှိမျနှငျးရေးအပါအဝငျ ဒသေတှငျး အရေးပါတဲ့ကိစ်စရပျတှကေို ဆှေးနှေးသှားဖို့ရှိတယျလို့ ထိုငျးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွိးဌာန ပွောခှင့ျရ Busadee Santipitaks က ပွောပါတယျ။
“တောငျတရုတျပငျလယျအရေးကိစ်စ၊ ကိုရီးယားကြှနျးဆှယျအရေး ရခိုငျဒသေက အခွအေနေ နဲ့ တနျပွနျအကွမျးဖကျနှိမျနှငျးရေး နဲ့ အစှနျးရောကျအကွမျးဖကျမှု နှိမျနှငျးရေးတှလေိုမြိုး ဒသေတှငျးအရေးကွီးတဲ့ ကိစ်စရပျတှေ ပါဝငျမှာဖွဈပါတယျ။ လှနျခဲ့တဲ့နှဈတှအေတှငျး ဒသေတှငျးပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုလုပျခဲ့ပွီးတာကွောင့ျ အဲဒီကနေ အကြိုးတူပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတှေ နဲ့ အနာဂတျဘယျကို ဦးတညျ သှားမလဲစတာတှကေို စောင့ျကွည့ျသှားဖို့ရှိပါတယျ။”
ဒါပမေဲ့လညျး အာဆီယံ နဲ့ ဒသေတှငျးခေါငျးဆောငျတှအေနနေဲ့ ကမ်ဘာ့အကွီးဆုံး လှတျလပျစှာ ကုနျသှယျခှင့ျ သဘောတူညီခကြျဖွဈတဲ့ ဒသေတှငျး ဘကျစုံစီးပှားရေးပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု သဘောတူစာခြုပျ (RCEP) ကို လကျမှတျရေးထိုးနိုငျမလားဆိုတာကို အားလုံးက စိတျဝငျတစားနဲ့ စောင့ျကွည့ျနကွေပါတယျ။ အဲဒီ RCEP ဒသေတှငျး ဘကျစုံစီးပှားရေးပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုအဖှဲ့ထဲမှာ အာဆီယံ ၁၀ နိုငျငံအပွငျ၊ ဂပြနျ၊ တောငျကိုရီးယား အိန်ဒိယ၊ တရုတျ၊ သွစတွေးလြး နဲ့ နယူးဇီလနျ စုစုပေါငျး ၁၆ နိုငျငံတှပေါဝငျတာဖွဈပါတယျ။
Your browser doesn’t support HTML5