[Zawgyi/Unicode]

ရိုးရာ ကြာချည် ယက္ကန်းလုပ်ငန်း ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းလိုသူ ဒေါ်နန်းမြဦး (အမျိုးသမီးကဏ္ဍ)

မြန်မာ့ ရိုးရာ ကြာချည်နဲ့ ယက္ကန်းအထည် ယက်လုပ်တဲ့လုပ်ငန်း တိမ်ကောမသွားစေချင်တဲ့အတွက် သဘာဝအတိုင်းထုတ်လုပ်တဲ့ ရိုးရာကြာထည် ပစ္စည်းတွေ ထုတ်လုပ် ရောင်းချနေတဲ့အကြောင်း အင်းလေးမှာလက်ယက္ကန်း ကြာချည် ပုဝါတွေ နဲ့ ရိုးရာ ချည်ထည်တွေ ထုတ်လုပ် ရောင်းချတဲ့ အမျိုးသမီး စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် ဒေါ်နန်းမြဦးက ပြောပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်အတွင်း ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေကြား လုပ်ငန်း ထိခိုက်ရတာတွေ ရှိပေမဲ့ ဒီလုပ်ငန်းကိုတော့ ဆက်လက် လုပ်ကိုင်နေတုန်းပဲလို့လည်း ဒေါ်နန်းမြဦးက ပြောပါတယ်။ ဒေါ်နန်းမြဦးကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက တင်ဆက်ထားပါတယ်။

မြန်မာတွေရဲ့ ရိုးရာယက္ကန်းလုပ်ငန်းမှာ ကြာသင်္ကန်း တို့၊ ကြာထည်တို့ ဆိုတာတွေ အရင်ကတည်းက ရှိခဲ့တယ်ဆိုပေမဲ့ နောက်ပိုင်းခေတ်မှာတော့ ကြာနဲ့ယက်တဲ့ပစ္စည်းတွေက ရှားလာပါတယ်။ တန်ဖိုးအားဖြင့်လည်း လူတွေ ပေါပေါများများ ဝယ်သုံးနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ ဆိုတော့ ဒီလို ရှားရှားပါးပါး ကြာချည်နဲ့လုပ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကိုမှ ဘာကြောင့် ထုတ်လုပ် ရောင်းချဖြစ်တာပါလဲ။ ဘယ်လိုစိတ်ကူးနဲ့ ဒီလုပ်ငန်းကို စဖြစ်ခဲ့တာပါလဲရှင့်။

“ဒီလုပ်ငန်းကိုစခဲ့တာ ကတော့ ကျမ က စခဲ့တာ မဟုတ်ပါဘူး။ စခဲ့တဲ့ အဒေါ်ကြီးတယောက် ရှိပါတယ်။ တခြားရွာကပါ။ ဒေါ်ကြာဥ ဆိုတာ။ သူက စခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်း။ သူ စခဲ့တဲ့ နည်းပညာပေါ့နော်။ ကြာနဲ့အထည် ယက်တယ် ဆိုတာက။ သူ လုပ်တုန်းကတော့ ဘုန်းကြီးသင်္ကန်းနဲ့ ဘုရားသင်္ကန်းတွေ လုပ်ခဲ့တာလေ။ ကျမတို့ ဒီဘက်ခေတ် ရောက်လာတော့ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၂၅ နှစ် ကျော်ကျော် လောက်မှာ ကျမလည်း ဒါကို လူတွေ သုံးနိုင်ရင် ကောင်းမှာပေါ့နော်။ စိတ်ထဲ စဉ်းစားမိတယ်။ တချို့ကလည်း လူတွေ သုံးလို့မရဘူးလား ဆိုတဲ့ အမေးမျိုးတွေ လာ မေးကြတယ်။ ကြာကို လူတွေသုံးဖို့ရော ထုတ်လို့မရဘူးလား ဆိုတာမျိုး လာမေးကြတော့ ကျမလည်း ဪ…ရမှာပါလေ ဆိုပြီးတော့ ကြာပုဝါ၊ လည်ပင်းပတ်တဲ့ ပုဝါလေးတွေ၊ ခြုံထည်လေးတွေ၊ အင်္ကျီစလေးတွေ စလုပ်ဖြစ်တယ်ရှင့်။ နောက်ပြီး ကြာထည်က ခိုင်ခန့်မှု ရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့ သဘာဝစစ်စစ်ကိုလည်း သုံးစေချင်တယ်။ ကြာရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကလည်း ဆောင်းမှာဆိုရင် နွေးပြီး နွေမှာဆို အေးတယ်။ သူ့အနံ့ကလည်း အမြဲသင်းနေတဲ့အခါကျတော့ သုံးတဲ့သူကလည်း ဘာနဲ့မှ မတူတဲ့ တန်ဖိုးကြီး ပစ္စည်းကို သုံးရတယ် ဆိုတဲ့ စိတ်ကလေး ဝင်သွားတာပေါ့နော်။ အဲ့ဒါကြောင့် အဲ့လို ရည်ရွယ်ချက်လေးနဲ့ လူ သုံးနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းကို ထုတ်ခဲ့တာပါရှင့်။”

ဒီလို ရှားရှားပါးပါး ကြာထည် ပစ္စည်းတွေ ထုတ်လုပ်ဖို့မှာ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်း အရလည်း ရှားပါးတယ်။ စရိတ်စကလည်း ကြီးသလို၊ ရောင်းချတဲ့ အခါမှာလည်း သာမန်ဈေးနဲ့ ရောင်းလို့ရတဲ့ ပစ္စည်းမျိုး မဟုတ်တဲ့အတွက် ဒါကို စပြီး ယက်လုပ် ဖန်တီးတဲ့ အပိုင်းမှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ပြန်ရောင်းချတဲ့ အပိုင်းမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် အခက်အခဲ ကြုံရတာမျိုး ရှိပါလား။

“ရှိတယ်ရှင့်။ စစချင်း လုပ်တဲ့အချိန်မှာဆိုရင် ဒါက ကိုယ်ကိုင်နေကျ ပစ္စည်း မဟုတ်ဘူးလေ။ ကိုယ်ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပစ္စည်းလည်း မဟုတ်တော့၊ ကြာဆိုတာကလည်း နည်းနည်း ပြတ်လွယ်တာပေါ့နော်။ ပြတ်လွယ်တဲ့အတွက် နည်း အမျိုးမျိုး စမ်းသပ်ပြီးမှ လုပ်ရတာပေါ့နော်။ ဒီကြာကို ခိုင်ခန့်အောင် ဘယ်လိုခတ်ရမယ်။ ဒီအထည်သားကို ပျော့အောင် ဘယ်လို လုပ်ရမယ်ဆိုတာတွေက အခက်အခဲ ကြုံခဲ့တယ်။ နောက်ပိုင်း ကေတာ့ လုပ်တတ်သွားတော့ အဆင်ပြေပါတယ်။ ရောင်းချတဲ့ အခါကျတော့လည်း ကျမတို့က လူတွေသိအောင် ပြောပြ ရှင်းပြရတာပေါ့။ ကျမတို့ဆီလာတဲ့ ဧည့်သည်တွေကို ကျမတို့က ရှင်းပြတယ်။ ကြာရိုး ဘယ်လောက်တောင် ကုန်တယ်။ ကြာကို ဘယ်လိုလုပ်တယ်။ အဲ့လို အစ အဆုံး ရှင်းပြတော့ ဧည့်သည်တွေကလည်း စိတ်ဝင်စားပြီးတော့မှ တန်ဖိုးထားတယ်။ ဒီ လက်မှုပညာကို တန်ဖိုးထားတယ်။ သဘာဝပစ္စည်းတွေနဲ့ ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ ကြာပုဝါတွေကို အရမ်း တန်ဖိုးထားပြီးတော့မှ တဖြည်းဖြည်း လူသိများပြီး ရောင်းရလာတာရှင့်။ အခက်အခဲတွေတော့ ကြုံခဲ့တယ်။ မျိုးစုံပေါ့။ နောက်ပြီး အနံ ၇ လက်မနဲ့ အလျား ၂ ကိုက်ရှိတဲ့ ပုဝါတထည်ရဖို့ ဆိုရင် ကြာပင်ပေါင်း ၇,၀၀၀ ၊ ၈,၀၀၀ လောက် သုံးရတယ်ရှင့်။ အထည် တထည်ရဖို့ကိုလေ။”

ကြာချည် ထုတ်ရတာအချိန်ကြာပေါ့နော်။ ဘယ်လောက် လောက်များ ကြာတယ် ပြောရမလဲ။

“ကြာပုဝါတထည်စာအတွက် ဆိုရင် ကြာချည် ထုတ်တာချည်းကိုပဲ လ ဝက်လောက် ကြာတယ်။ ပြီးရင် သူ့ရဲ့ အဆင့်ဆင့် ပြန်ကျစ်ရသေးတယ်။ ကော်စာ ပြန်တင်ရတယ်။ ဒီလိုမျိုး အဆင့်ဆင့်တွေနဲ့ ကြာပုဝါ တထည်ရဖို့ အစ ကေန အဆုံးထိဆိုရင် ကျမထင်တယ် တလခွဲလောက်တော့ ကြာမယ်ရှင့်။ နောက်ပြီး ကျမတို့က ကြာချည်ကို တနှစ်ပတ်လုံး တ ဖောချင်းသောချင်း အများကြီး ထုတ်လို့မရဘူး။ ရောင်းရတဲ့ ပမာဏကလည်း ရှိသေးတယ်လေ။ အများကြီး ထုတ်ပြီး အကုန် မရောင်းရရင်လည်း အဆင်မပြေတော့ ကြာထည်တွေကို တနိုင်တပိုင်ပဲလုပ်တာ များပါတယ်။ ချည်ထည်တို့ ပိုးထည်တို့ ဆိုရင်တော့ ကျမတို့က များများ ထုတ်တာပေါ့။ ဒါက တတိုင်းပြည်လုံး သုံးနေတဲ့ ပစ္စည်း ဆိုတော့လေ။ ကြာ ကိုတော့ လူတိုင်း မသုံးနိုင်ဘူးရှင့်။ အဲ့ဒါကြောင့် ထုတ်သလောက်လည်း အကုန် မရောင်းနိုင်တာမျိုးလည်း ရှိတာပေါ့။ မကုန်တာတွေပေါ့။ အခုဆိုရင် အရင်တနှစ်တုန်းက ထုတ်ထားတာတွေ အခုထိ ရှိသေးတယ်ရှင့်။”

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ပိုင်းတွေအတွင်းမှ ာမြန်မာနဲ့ ကမ္ဘာတဝန်းမှာ ကိုဗစ်ကပ်ဘေး ကြုံရတယ်။ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ တော်တော်များများ ထိခိုက်တယ်။ နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပိုဆိုးသွားတာကနိုင်ငံရေးအရလည်း မတည်ငြိမ်မှုတွေ ထပ်ပြီး ကြုံရတယ်။ ဆိုတော့ အကျပ်အတည်းတွေက တခုပြီးတခု ဆင့်ကဲ ကြုံရသလို ဖြစ်နေတာပေါ့လေ။ ခုထိလည်း စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ပြန် နာလန်ထူဖို့ ကြိုးစားနေရတုန်းပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒေါ်နန်းမြဦးတို့ ယက္ကန်းကြာထည် လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူတွေ အနေနဲ့ရော ဒီအခြေအနေတွေကြောင့် ထိခိုက်ရတာမျိုး ရှိပါလား။ ဘာတွေ ကြုံရတာ ရှိပါလဲ။

“ကျမ ဆိုရင် အဲ့ဒီ ကိုဗစ် စဖြစ်ကတည်းက ယက္ကန်းစင်ကို ရပ်လိုက်ရတာ တနှစ်လောက် ကြာတယ်ရှင့်။ ရောင်းလို့လည်း မရေတာ့ဘူး။ လုပ်ငန်းက မလည်ပတ်တော့ဘူး။ ရပ်လိုက်ရတယ်။ အခက်အခဲ တော်တော်တွေ့တယ်။ ကိုယ်က ရပ်လိုက်တဲ့အတွက် အလုပ်သမားတွေလည်း ကဆင့်ကလျား ဖြစ်ကုန်တာပေါ့လေ။ သူတို့ကလည်း စားဖို့သောက်ဖို့ လိုတော့ တခြား အလုပ် ထွက်လုပ်တာတွေ ဖြစ်ကုန်တော့ အခု ကိုယ်ပြန်စတဲ့ အချိန်ကျတော့ အလုပ်သမားက အရမ်း အခက်အခဲ ကြုံနေရတယ်။ အဲ့လိုတွေ ဖြစ်နေတယ်ရှင့်။ ခက်ခဲတုန်းပဲ။ ကြာ က အခုထိ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃-၄ နှစ်က ရောင်းရသလို ပြန်မရောင်းရသေးဘူး။ နည်းနည်းပါးပါးပဲ ရောင်းရတယ်။ အခုက ဒီအခက်အခဲကို ကျော်လွှားဖို့ အတွက်ကိုပဲ ကျမတို့က ဈေးလည်း သက်သာမယ်။ ဝတ်လို့လည်း လှမယ့်ဟာမျိုးကို ပြောင်း ခပ် ရတယ်။ နှစ် ၈၀ ချည်နဲ့ ဇင်းမယ် ခပ်တာမျိုးတွေပေါ့။ အဲ့ဒါမျိုးလေးတွေကတော့ နည်းနည်း ရောင်းရလာတယ်။ လုပ်ငန်းလေး နည်းနည်း ပြန် လည်ပတ်လာတယ်။”

ခုလို ယက္ကန်း ကြာထည် လုပ်ငန်းတွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ နောက်ပိုင်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ပြန်ဖြစ်လာတာ တွေ့ရပါလား။ ဘယ်လောက်များ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ရှိနေပါလဲ။

“အခုထိတော့ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဖြစ်မလာသေးဘူးရှင့်။ ပိုးထည်တွေ ဘာတွေလိုတော့ မဖြစ်ဘူးရှင့်။ နိုင်ငံခြားမှာတော့ သူတို့ထုတ်တာက အီတလီက ဒီဇိုင်းပညာရှင် လိုရို ပီယာနာ (Loro Piana) က သူက ဒီကအထည်တွေကို ဝယ်တယ်။ ကြာထည်တွေကိုပေါ့နော်။ ပြီးတော့ သူ့နိုင်ငံကိုရောက်တော့ finishing ပြန်လုပ်တာ။ (အချောထည် ပြန်ချုပ်တာ) တော်တော်ကောင်းတယ်။ သူက finishing လုပ်ပြီး ကုတ်အင်္ကျီ ချုပ်ရောင်းတာက တထည်ကို ၅,၆၀၀ ဒေါ်လာ။ အဲ့လိုပေါ့နော်။ ဈေးလည်း အရမ်းကွာသွားတယ်။ သူများနိုင်ငံမှာ အဲ့ဒီအထည်ရောက်သွားတော့လေ။ ဒါပေမဲ့ ကျမတို့ နိုင်ငံမှာကျတော့ အဲ့လိုလုပ်ပြီး ရောင်းလို့မရဘူး ဖြစ်နေတယ်။”

ဆိုတော့ အဲ့ဒီအဆင့်ကိုသာ လုပ်နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ အတော့်ကို ကောင်းတဲ့ကိစ္စပေါ့နော်။ အဲ့ဒီလိုရော ဒီလုပ်ငန်းမှာ ထဲထဲဝင်ဝင် လုပ်နေတဲ့သူ တယောက် အနေနဲ့ အဲ့လိုဖြစ်လာဖို့ရော မေ ျှာ်မှန်းထားတာ ရှိလားရှင့်။

“လုပ်တော့လုပ်ချင်တယ်ရှင့်။ လုပ်ချင်စိတ်လည်း အမြဲရှိတယ်။ finishing ကောင်းကောင်းလေး လုပ်ချင်တယ်။ ချုပ်ရင်လည်း စံချိန်မီမီလေး ချုပ်ချင်တယ်။ အဲ့ဒီလိုမျိုးလေးတွေ လုပ်ချင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ရောင်းဖို့နေရာ လိုပါတယ်။”

ဒေါ်နန်းမြဦးရဲ့ ယက္ကန်းကြာထည်နဲ့ ချည်ထည်ပစ္စည်းတွေကို နိုင်ငံရပ်ခြားမှာလည်း ခင်းကျင်း ပြသ ပြပွဲလုပ်တာမျိုးတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ကြားရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလို မြန်မာပြည်က ယက္ကန်းကြာထည် ပစ္စည်းတွေကို ပြည်ပအထိ ထိုးဖောက်နိုင်တယ်လို့ရော ပြောလို့ရပါလား။ ပြည်ပမှာ ဘယ်လောက်အထိ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရောင်းချနိုင်တာမျိုး ရှိပါလဲ။

“ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကြီးတော့ မရောင်းချနိုင်သေးပါဘူးရှင့်။ ကျမ သွားပြတယ် ဆိုရင်လည်း ပြတယ် ဆိုတဲ့သဘောမျိုးလောက်ပါပဲ။ အော်ဒါ တော့ မရဘူးပေါ့နော်။ လာတော့ ကြည့်ကြပါတယ်။ ထူးထူးဆန်းဆန်း ဆိုပြီး လာကြည့်ကြတယ်။ ပြပွဲ အနေနဲ့ ပြတယ်။ လာကြည့်တယ်။ ဝယ်ဖို့ကျတော့ ဈေးကကြီးတယ်။ ဈေးကြီးတော့ မဝယ်ကြဘူး။ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ကျမတို့ရဲ့ ထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်ကလေ အိန္ဒိယထက်လည်း နည်းနည်း ပိုများတယ်။ ဗီယက်နမ်တို့ ကမ္ဘောဒီးယားတို့ ထက်လည်း များနေတယ်။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ဈေးက နည်းနည်းလေး များတာပေါ့နော်။ နောက်ပြီး ပစ္စည်း အပို့အယူမှာ နည်းနည်းလေး ခက်တာကြောင့် သိပ်မဝယ်ကြတာလို့ ထင်ပါတယ်။”

ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်ဖြစ် ကိုယ်ကတော့ ဒီလိုရှားပါး ရိုးရာ ကြာချည်ယက္ကန်းထည်တွေကို ဆက်ပြီး ဒီစီးပွားရေးလုပ်ငန်းကို အခက်အခဲတွေ ကြားကပဲ ဆက်ပြီး လုပ်နေတယ်လို့ နားလည်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ရိုးရာကြာထည်လုပ်ငန်းကို ပြည်တွင်းရော ပြည်ပမှာပါ ပြန်တွင်ကျယ်လာအောင် ကြိုးစားနေတဲ့သူ တယောက်လို့ ပြောရင်လည်း မှားမယ်မထင်ပါဘူး။ ဆိုတော့ ဒီလို ကြိုးစားနေသူ တယောက် အနေနဲ့ ရိုးရာ ကြာထည်လုပ်ငန်းတွေ များများရှိလာဖို့ ထင်ပါသလား။ ကိုယ် ကိုယ်တိုင်ရော လက်ရှိလုပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ ပိုတွင်ကျယ်လာဖို့အတွက် ဘာတွေများ လုပ်သွားဖို့ ရှိနေပါလဲရှင့်။

“ကျမလေ လူငယ်လေးတွေကို သင်ပေးချင်တယ်။ ဒီ ရိုးရာလက်မှု လုပ်ငန်းတွေကိုလေ။ ဒီလုပ်ငန်း ပျောက်သွားမှာ ကြောက်တာလေ။ ဘာလို့လဲဆို ဒါက မိရိုးဖလာ ရိုးရာလက်မှုလုပ်ငန်း ဖြစ်တဲ့အတွက် နောင်လာနောက်သားတွေ ဒါကို ဆက်ပြီး ထိန်းသိမ်းနိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပေါ့။ ဒါကြောင့် အားနေတဲ့ ကလေးတွေဆိုရင် ကျမ ခေါ် ခေါ်ပြီးတော့ သင်ပေးတယ်။ ပျောက်သွားမှာကို ကျမက စိုးရိမ်တယ်။ နှမြောတယ်ပေါ့နော်။ ဒီလို လက်မှု လုပ်ငန်းကြီးကိုလေ။ မြန်မာပြည်မှာ ဒါက ကမ္ဘာကတောင် သိတဲ့ လုပ်ငန်း တခုလေ။ ကမ္ဘာက တခြားနိုင်ငံတွေက စိတ်ဝင်စားတဲ့ လုပ်ငန်းဖြစ်တဲ့အတွက်။ နောက်ပြီးရင် မြန်မာပြည်အတွက်လည်း ဒီ ရိုးရာလုပ်ငန်းကြီးက ဂုဏ်တခုပေါ့နော်။ ဒါ ကျမ အမြင်ကတော့ တခြားနိုင်ငံတွေလည်း စိတ်ဝင်စားတယ်။ ကော်ပီ လုပ်ချင်ကြတယ်။ တန်ဖိုးရှိတဲ့လုပ်ငန်းလို့ ကျမ ထင်ပါတယ်။ ကလေးတွေကိုလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် တတ်စေချင်တယ်။ ဆက်လက်လည်း ထိန်းသိမ်းစေချင်ပါတယ်။”

ဟုတ်ကဲ့ပါ။ အခုလို အချိန်ပေး ဖြေကြားပေးတာ ကျေးဇူး အများကြီး တင်ပါတယ်။

“ဟုတ်ကဲ့။ ကျမကလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။”

==================================

[Unicode]

ရိုးရာ ကွာခညြျ ယက်ကနျးလုပျငနျး ဆကျလကျ ထိနျးသိမျးလိုသူ ဒေါျနနျးမွဦး (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)

မွနျမာ့ ရိုးရာ ကွာခညြျနဲ့ ယက်ကနျးအထညျ ယကျလုပျတဲ့လုပျငနျး တိမျကောမသှားစခေငြျတဲ့အတှကျ သဘာဝအတိုငျးထုတျလုပျတဲ့ ရိုးရာကွာထညျ ပစ်စညျးတှေ ထုတျလုပျ ရောငျးခနြတေဲ့အကွောငျး အငျးလေးမှာလကျယက်ကနျး ကွာခညြျ ပုဝါတှေ နဲ့ ရိုးရာ ခညြျထညျတှေ ထုတျလုပျ ရောငျးခတြဲ့ အမြိုးသမီး စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ ဒေါျနနျးမွဦးက ပွောပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂ နှဈအတှငျး ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ နိုငျငံရေး မတညျငွိမျမှုတှကွေား လုပျငနျး ထိခိုကျရတာတှေ ရှိပမေဲ့ ဒီလုပျငနျးကိုတော့ ဆကျလကျ လုပျကိုငျနတေုနျးပဲလို့လညျး ဒေါျနနျးမွဦးက ပွောပါတယျ။ ဒေါျနနျးမွဦးကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက တငျဆကျထားပါတယျ။

မွနျမာတှရေဲ့ ရိုးရာယက်ကနျးလုပျငနျးမှာ ကွာသငျ်ကနျး တို့၊ ကွာထညျတို့ ဆိုတာတှေ အရငျကတညျးက ရှိခဲ့တယျဆိုပမေဲ့ နောကျပိုငျးခတျေမှာတော့ ကွာနဲ့ယကျတဲ့ပစ်စညျးတှကေ ရှားလာပါတယျ။ တနျဖိုးအားဖွင့ျလညျး လူတှေ ပေါပေါမြားမြား ဝယျသုံးနိုငျတဲ့ ပစ်စညျးမြိုး မဟုတျပါဘူး။ ဆိုတော့ ဒီလို ရှားရှားပါးပါး ကွာခညြျနဲ့လုပျတဲ့ ပစ်စညျးတှကေိုမှ ဘာကွောင့ျ ထုတျလုပျ ရောငျးခဖြွဈတာပါလဲ။ ဘယျလိုစိတျကူးနဲ့ ဒီလုပျငနျးကို စဖွဈခဲ့တာပါလဲရှင့ျ။

“ဒီလုပျငနျးကိုစခဲ့တာ ကတော့ ကမြ က စခဲ့တာ မဟုတျပါဘူး။ စခဲ့တဲ့ အဒေါျကွီးတယောကျ ရှိပါတယျ။ တခွားရှာကပါ။ ဒေါျကွာဥ ဆိုတာ။ သူက စခဲ့တဲ့ လုပျငနျး။ သူ စခဲ့တဲ့ နညျးပညာပေါ့နောျ။ ကွာနဲ့အထညျ ယကျတယျ ဆိုတာက။ သူ လုပျတုနျးကတော့ ဘုနျးကွီးသငျ်ကနျးနဲ့ ဘုရားသငျ်ကနျးတှေ လုပျခဲ့တာလေ။ ကမြတို့ ဒီဘကျခတျေ ရောကျလာတော့ လှနျခဲ့တဲ့နှဈပေါငျး ၂၅ နှဈ ကြောျကြောျ လောကျမှာ ကမြလညျး ဒါကို လူတှေ သုံးနိုငျရငျ ကောငျးမှာပေါ့နောျ။ စိတျထဲ စဉျးစားမိတယျ။ တခြို့ကလညျး လူတှေ သုံးလို့မရဘူးလား ဆိုတဲ့ အမေးမြိုးတှေ လာ မေးကွတယျ။ ကွာကို လူတှသေုံးဖို့ရော ထုတျလို့မရဘူးလား ဆိုတာမြိုး လာမေးကွတော့ ကမြလညျး ဪ…ရမှာပါလေ ဆိုပွီးတော့ ကွာပုဝါ၊ လညျပငျးပတျတဲ့ ပုဝါလေးတှေ၊ ခွုံထညျလေးတှေ၊ အငျ်ကြီစလေးတှေ စလုပျဖွဈတယျရှင့ျ။ နောကျပွီး ကွာထညျက ခိုငျခန့ျမှု ရှိတယျ။ နောကျပွီးတော့ သဘာဝစဈစဈကိုလညျး သုံးစခေငြျတယျ။ ကွာရဲ့ ဂုဏျသတ်တိကလညျး ဆောငျးမှာဆိုရငျ နှေးပွီး နှမှောဆို အေးတယျ။ သူ့အနံ့ကလညျး အမွဲသငျးနတေဲ့အခါကတြော့ သုံးတဲ့သူကလညျး ဘာနဲ့မှ မတူတဲ့ တနျဖိုးကွီး ပစ်စညျးကို သုံးရတယျ ဆိုတဲ့ စိတျကလေး ဝငျသှားတာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ အဲ့လို ရညျရှယျခကြျလေးနဲ့ လူ သုံးနိုငျတဲ့ ပစ်စညျးကို ထုတျခဲ့တာပါရှင့ျ။”

ဒီလို ရှားရှားပါးပါး ကွာထညျ ပစ်စညျးတှေ ထုတျလုပျဖို့မှာ ကုနျကွမျးပစ်စညျး အရလညျး ရှားပါးတယျ။ စရိတျစကလညျး ကွီးသလို၊ ရောငျးခတြဲ့ အခါမှာလညျး သာမနျဈေးနဲ့ ရောငျးလို့ရတဲ့ ပစ်စညျးမြိုး မဟုတျတဲ့အတှကျ ဒါကို စပွီး ယကျလုပျ ဖနျတီးတဲ့ အပိုငျးမှာပဲဖွဈဖွဈ၊ ပွနျရောငျးခတြဲ့ အပိုငျးမှာပဲ ဖွဈဖွဈ အခကျအခဲ ကွုံရတာမြိုး ရှိပါလား။

“ရှိတယျရှင့ျ။ စစခငြျး လုပျတဲ့အခြိနျမှာဆိုရငျ ဒါက ကိုယျကိုငျနကြေ ပစ်စညျး မဟုတျဘူးလေ။ ကိုယျကြှမျးကငြျတဲ့ ပစ်စညျးလညျး မဟုတျတော့၊ ကွာဆိုတာကလညျး နညျးနညျး ပွတျလှယျတာပေါ့နောျ။ ပွတျလှယျတဲ့အတှကျ နညျး အမြိုးမြိုး စမျးသပျပွီးမှ လုပျရတာပေါ့နောျ။ ဒီကွာကို ခိုငျခန့ျအောငျ ဘယျလိုခတျရမယျ။ ဒီအထညျသားကို ပြော့အောငျ ဘယျလို လုပျရမယျဆိုတာတှကေ အခကျအခဲ ကွုံခဲ့တယျ။ နောကျပိုငျး ကတော့ လုပျတတျသှားတော့ အဆငျပွပေါတယျ။ ရောငျးခတြဲ့ အခါကတြော့လညျး ကမြတို့က လူတှသေိအောငျ ပွောပွ ရှငျးပွရတာပေါ့။ ကမြတို့ဆီလာတဲ့ ဧည့ျသညျတှကေို ကမြတို့က ရှငျးပွတယျ။ ကွာရိုး ဘယျလောကျတောငျ ကုနျတယျ။ ကွာကို ဘယျလိုလုပျတယျ။ အဲ့လို အစ အဆုံး ရှငျးပွတော့ ဧည့ျသညျတှကေလညျး စိတျဝငျစားပွီးတော့မှ တနျဖိုးထားတယျ။ ဒီ လကျမှုပညာကို တနျဖိုးထားတယျ။ သဘာဝပစ်စညျးတှနေဲ့ ထုတျလုပျထားတဲ့ ကွာပုဝါတှကေို အရမျး တနျဖိုးထားပွီးတော့မှ တဖွညျးဖွညျး လူသိမြားပွီး ရောငျးရလာတာရှင့ျ။ အခကျအခဲတှတေော့ ကွုံခဲ့တယျ။ မြိုးစုံပေါ့။ နောကျပွီး အနံ ၇ လကျမနဲ့ အလြား ၂ ကိုကျရှိတဲ့ ပုဝါတထညျရဖို့ ဆိုရငျ ကွာပငျပေါငျး ၇,၀၀၀ ၊ ၈,၀၀၀ လောကျ သုံးရတယျရှင့ျ။ အထညျ တထညျရဖို့ကိုလေ။”

ကွာခညြျ ထုတျရတာအခြိနျကွာပေါ့နောျ။ ဘယျလောကျ လောကျမြား ကွာတယျ ပွောရမလဲ။

“ကွာပုဝါတထညျစာအတှကျ ဆိုရငျ ကွာခညြျ ထုတျတာခညြျးကိုပဲ လ ဝကျလောကျ ကွာတယျ။ ပွီးရငျ သူ့ရဲ့ အဆင့ျဆင့ျ ပွနျကစြျရသေးတယျ။ ကောျစာ ပွနျတငျရတယျ။ ဒီလိုမြိုး အဆင့ျဆင့ျတှနေဲ့ ကွာပုဝါ တထညျရဖို့ အစ ကနေ အဆုံးထိဆိုရငျ ကမြထငျတယျ တလခှဲလောကျတော့ ကွာမယျရှင့ျ။ နောကျပွီး ကမြတို့က ကွာခညြျကို တနှဈပတျလုံး တ ဖောခငြျးသောခငြျး အမြားကွီး ထုတျလို့မရဘူး။ ရောငျးရတဲ့ ပမာဏကလညျး ရှိသေးတယျလေ။ အမြားကွီး ထုတျပွီး အကုနျ မရောငျးရရငျလညျး အဆငျမပွတေော့ ကွာထညျတှကေို တနိုငျတပိုငျပဲလုပျတာ မြားပါတယျ။ ခညြျထညျတို့ ပိုးထညျတို့ ဆိုရငျတော့ ကမြတို့က မြားမြား ထုတျတာပေါ့။ ဒါက တတိုငျးပွညျလုံး သုံးနတေဲ့ ပစ်စညျး ဆိုတော့လေ။ ကွာ ကိုတော့ လူတိုငျး မသုံးနိုငျဘူးရှင့ျ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ ထုတျသလောကျလညျး အကုနျ မရောငျးနိုငျတာမြိုးလညျး ရှိတာပေါ့။ မကုနျတာတှပေေါ့။ အခုဆိုရငျ အရငျတနှဈတုနျးက ထုတျထားတာတှေ အခုထိ ရှိသေးတယျရှင့ျ။”

ပွီးခဲ့တဲ့နှဈပိုငျးတှအေတှငျးမှ ာမွနျမာနဲ့ ကမ်ဘာတဝနျးမှာ ကိုဗဈကပျဘေး ကွုံရတယျ။ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ တောျတောျမြားမြား ထိခိုကျတယျ။ နောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံမှာ ပိုဆိုးသှားတာကနိုငျငံရေးအရလညျး မတညျငွိမျမှုတှေ ထပျပွီး ကွုံရတယျ။ ဆိုတော့ အကပြျအတညျးတှကေ တခုပွီးတခု ဆင့ျကဲ ကွုံရသလို ဖွဈနတောပေါ့လေ။ ခုထိလညျး စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ ပွနျ နာလနျထူဖို့ ကွိုးစားနရေတုနျးပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒေါျနနျးမွဦးတို့ ယက်ကနျးကွာထညျ လုပျငနျး လုပျကိုငျသူတှေ အနနေဲ့ရော ဒီအခွအေနတှေကွေောင့ျ ထိခိုကျရတာမြိုး ရှိပါလား။ ဘာတှေ ကွုံရတာ ရှိပါလဲ။

“ကမြ ဆိုရငျ အဲ့ဒီ ကိုဗဈ စဖွဈကတညျးက ယက်ကနျးစငျကို ရပျလိုကျရတာ တနှဈလောကျ ကွာတယျရှင့ျ။ ရောငျးလို့လညျး မရတော့ဘူး။ လုပျငနျးက မလညျပတျတော့ဘူး။ ရပျလိုကျရတယျ။ အခကျအခဲ တောျတောျတှေ့တယျ။ ကိုယျက ရပျလိုကျတဲ့အတှကျ အလုပျသမားတှလေညျး ကဆင့ျကလြား ဖွဈကုနျတာပေါ့လေ။ သူတို့ကလညျး စားဖို့သောကျဖို့ လိုတော့ တခွား အလုပျ ထှကျလုပျတာတှေ ဖွဈကုနျတော့ အခု ကိုယျပွနျစတဲ့ အခြိနျကတြော့ အလုပျသမားက အရမျး အခကျအခဲ ကွုံနရေတယျ။ အဲ့လိုတှေ ဖွဈနတေယျရှင့ျ။ ခကျခဲတုနျးပဲ။ ကွာ က အခုထိ လှနျခဲ့တဲ့ ၃-၄ နှဈက ရောငျးရသလို ပွနျမရောငျးရသေးဘူး။ နညျးနညျးပါးပါးပဲ ရောငျးရတယျ။ အခုက ဒီအခကျအခဲကို ကြောျလှှားဖို့ အတှကျကိုပဲ ကမြတို့က ဈေးလညျး သကျသာမယျ။ ဝတျလို့လညျး လှမယ့ျဟာမြိုးကို ပွောငျး ခပျ ရတယျ။ နှဈ ၈၀ ခညြျနဲ့ ဇငျးမယျ ခပျတာမြိုးတှပေေါ့။ အဲ့ဒါမြိုးလေးတှကေတော့ နညျးနညျး ရောငျးရလာတယျ။ လုပျငနျးလေး နညျးနညျး ပွနျ လညျပတျလာတယျ။”

ခုလို ယက်ကနျး ကွာထညျ လုပျငနျးတှကေ မွနျမာနိုငျငံမှာ နောကျပိုငျး တှငျတှငျကယြျကယြျ ပွနျဖွဈလာတာ တှေ့ရပါလား။ ဘယျလောကျမြား တှငျတှငျကယြျကယြျ ရှိနပေါလဲ။

“အခုထိတော့ တှငျတှငျကယြျကယြျ ဖွဈမလာသေးဘူးရှင့ျ။ ပိုးထညျတှေ ဘာတှလေိုတော့ မဖွဈဘူးရှင့ျ။ နိုငျငံခွားမှာတော့ သူတို့ထုတျတာက အီတလီက ဒီဇိုငျးပညာရှငျ လိုရို ပီယာနာ (Loro Piana) က သူက ဒီကအထညျတှကေို ဝယျတယျ။ ကွာထညျတှကေိုပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ သူ့နိုငျငံကိုရောကျတော့ finishing ပွနျလုပျတာ။ (အခြောထညျ ပွနျခြုပျတာ) တောျတောျကောငျးတယျ။ သူက finishing လုပျပွီး ကုတျအငျ်ကြီ ခြုပျရောငျးတာက တထညျကို ၅,၆၀၀ ဒေါျလာ။ အဲ့လိုပေါ့နောျ။ ဈေးလညျး အရမျးကှာသှားတယျ။ သူမြားနိုငျငံမှာ အဲ့ဒီအထညျရောကျသှားတော့လေ။ ဒါပမေဲ့ ကမြတို့ နိုငျငံမှာကတြော့ အဲ့လိုလုပျပွီး ရောငျးလို့မရဘူး ဖွဈနတေယျ။”

ဆိုတော့ အဲ့ဒီအဆင့ျကိုသာ လုပျနိုငျမယျဆိုရငျတော့ အတော့ျကို ကောငျးတဲ့ကိစ်စပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီလိုရော ဒီလုပျငနျးမှာ ထဲထဲဝငျဝငျ လုပျနတေဲ့သူ တယောကျ အနနေဲ့ အဲ့လိုဖွဈလာဖို့ရော မေ ြှာျမှနျးထားတာ ရှိလားရှင့ျ။

“လုပျတော့လုပျခငြျတယျရှင့ျ။ လုပျခငြျစိတျလညျး အမွဲရှိတယျ။ finishing ကောငျးကောငျးလေး လုပျခငြျတယျ။ ခြုပျရငျလညျး စံခြိနျမီမီလေး ခြုပျခငြျတယျ။ အဲ့ဒီလိုမြိုးလေးတှေ လုပျခငြျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရောငျးဖို့နရော လိုပါတယျ။”

ဒေါျနနျးမွဦးရဲ့ ယက်ကနျးကွာထညျနဲ့ ခညြျထညျပစ်စညျးတှကေို နိုငျငံရပျခွားမှာလညျး ခငျးကငြျး ပွသ ပွပှဲလုပျတာမြိုးတှေ ရှိခဲ့တယျလို့ ကွားရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလို မွနျမာပွညျက ယက်ကနျးကွာထညျ ပစ်စညျးတှကေို ပွညျပအထိ ထိုးဖောကျနိုငျတယျလို့ရော ပွောလို့ရပါလား။ ပွညျပမှာ ဘယျလောကျအထိ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ရောငျးခနြိုငျတာမြိုး ရှိပါလဲ။

“ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျကွီးတော့ မရောငျးခနြိုငျသေးပါဘူးရှင့ျ။ ကမြ သှားပွတယျ ဆိုရငျလညျး ပွတယျ ဆိုတဲ့သဘောမြိုးလောကျပါပဲ။ အောျဒါ တော့ မရဘူးပေါ့နောျ။ လာတော့ ကွည့ျကွပါတယျ။ ထူးထူးဆနျးဆနျး ဆိုပွီး လာကွည့ျကွတယျ။ ပွပှဲ အနနေဲ့ ပွတယျ။ လာကွည့ျတယျ။ ဝယျဖို့ကတြော့ ဈေးကကွီးတယျ။ ဈေးကွီးတော့ မဝယျကွဘူး။ ပွောမယျဆိုရငျတော့ ကမြတို့ရဲ့ ထုတျလုပျမှု ကုနျကစြရိတျကလေ အိန်ဒိယထကျလညျး နညျးနညျး ပိုမြားတယျ။ ဗီယကျနမျတို့ ကမ်ဘောဒီးယားတို့ ထကျလညျး မြားနတေယျ။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ဈေးက နညျးနညျးလေး မြားတာပေါ့နောျ။ နောကျပွီး ပစ်စညျး အပို့အယူမှာ နညျးနညျးလေး ခကျတာကွောင့ျ သိပျမဝယျကွတာလို့ ထငျပါတယျ။”

ဘယျလိုပဲ ဖွဈဖွဈ ကိုယျကတော့ ဒီလိုရှားပါး ရိုးရာ ကွာခညြျယက်ကနျးထညျတှကေို ဆကျပွီး ဒီစီးပှားရေးလုပျငနျးကို အခကျအခဲတှေ ကွားကပဲ ဆကျပွီး လုပျနတေယျလို့ နားလညျပါတယျ။ ဒီလိုမြိုး ရိုးရာကွာထညျလုပျငနျးကို ပွညျတှငျးရော ပွညျပမှာပါ ပွနျတှငျကယြျလာအောငျ ကွိုးစားနတေဲ့သူ တယောကျလို့ ပွောရငျလညျး မှားမယျမထငျပါဘူး။ ဆိုတော့ ဒီလို ကွိုးစားနသေူ တယောကျ အနနေဲ့ ရိုးရာ ကွာထညျလုပျငနျးတှေ မြားမြားရှိလာဖို့ ထငျပါသလား။ ကိုယျ ကိုယျတိုငျရော လကျရှိလုပျနတေဲ့ လုပျငနျးတှေ ပိုတှငျကယြျလာဖို့အတှကျ ဘာတှမြေား လုပျသှားဖို့ ရှိနပေါလဲရှင့ျ။

“ကမြလေ လူငယျလေးတှကေို သငျပေးခငြျတယျ။ ဒီ ရိုးရာလကျမှု လုပျငနျးတှကေိုလေ။ ဒီလုပျငနျး ပြောကျသှားမှာ ကွောကျတာလေ။ ဘာလို့လဲဆို ဒါက မိရိုးဖလာ ရိုးရာလကျမှုလုပျငနျး ဖွဈတဲ့အတှကျ နောငျလာနောကျသားတှေ ဒါကို ဆကျပွီး ထိနျးသိမျးနိုငျရငျ အကောငျးဆုံးပေါ့။ ဒါကွောင့ျ အားနတေဲ့ ကလေးတှဆေိုရငျ ကမြ ခေါျ ခေါျပွီးတော့ သငျပေးတယျ။ ပြောကျသှားမှာကို ကမြက စိုးရိမျတယျ။ နှမွောတယျပေါ့နောျ။ ဒီလို လကျမှု လုပျငနျးကွီးကိုလေ။ မွနျမာပွညျမှာ ဒါက ကမ်ဘာကတောငျ သိတဲ့ လုပျငနျး တခုလေ။ ကမ်ဘာက တခွားနိုငျငံတှကေ စိတျဝငျစားတဲ့ လုပျငနျးဖွဈတဲ့အတှကျ။ နောကျပွီးရငျ မွနျမာပွညျအတှကျလညျး ဒီ ရိုးရာလုပျငနျးကွီးက ဂုဏျတခုပေါ့နောျ။ ဒါ ကမြ အမွငျကတော့ တခွားနိုငျငံတှလေညျး စိတျဝငျစားတယျ။ ကောျပီ လုပျခငြျကွတယျ။ တနျဖိုးရှိတဲ့လုပျငနျးလို့ ကမြ ထငျပါတယျ။ ကလေးတှကေိုလညျး တှငျတှငျကယြျကယြျ တတျစခေငြျတယျ။ ဆကျလကျလညျး ထိနျးသိမျးစခေငြျပါတယျ။”

ဟုတျကဲ့ပါ။ အခုလို အခြိနျပေး ဖွကွေားပေးတာ ကြေးဇူး အမြားကွီး တငျပါတယျ။

“ဟုတျကဲ့။ ကမြကလညျး ကြေးဇူးတငျပါတယျ။”