မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရပ်ဘက်အုပ်ချုပ်မှု ပြန်ဖေါ်ဆောင်ဖို့ လူ့အခွင့်ရေးမဟာမင်းကြီးတိုက်တွန်း
{{Zawgyi/Unicode}}
မြန်မာစစ်တပ်က ပြည်သူတွေအပေါ်မှာ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်နေတာတွေကို ရပ်တန့်ဖို့နဲ့ တိုင်းပြည်မှာ အရပ်ဖက်အုပ်ချုပ်ရေး ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ဖို့အတွက့် မြန်မာစစ်တပ်ကို နိုင်ငံတကာဖိအားတွေ ပိုပြီပေးကြဖို့ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်နာမင်းကြီး Michelle Bachelet က တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ VOA သတင်းထောက် Lisa Schlein ဂျနီဗာမြို့ကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုရန်နိုင်က ပြောပြပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီတပ်တွေက ပြည်သူတွေအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက တက်တက်ကြွကြွတုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ခြင်းမရှိခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကြီးအကဲ Michelle Bachelet က စိတ်ပျက်တုံလှုပ်မိတယ်လို့ ပြောလိုက်ပါတယ်။
အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းခဲ့တာ ၁ နှစ် နီးပါးရှိလာပြီဖြစ်ပြီး၊ အဲဒီအချိန်ကစပြီး၊ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို စနစ်တကျ ကျူးလွန်ခဲ့ပြီးတော့ ပြစ်ဒဏ်ကနေလည်း လွတ်ကင်းနေတုန်းပဲဖြစ်တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်နာမင်းကြီး Michelle Bachelet က ပြောပါတယ်။ အဲဒီလို စစ်တပ်ဘက်က ကျူးလွန်နေတာတွေကို တကမ္ဘာလုံးက ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ကြပေမယ့်၊ ဒါကိုထိရောက်တဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေတော့ မရှိခဲ့ဘူးလို့ သူမက ပြောလိုက်ပါတယ်။
ကုလ လူ့အခွင့်အရေးအကြီးအကဲဟာ မကြာသေးခင်ကပဲ လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်သူတွေ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး၊ အဲဒီတွေ့ဆုံးမှုအတွင်း သူတို့က ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ခံခဲ့ရတဲ့ သတင်းထောက်တွေ၊ ခြိမ်းခြောက်ခံရတဲ့ စက်ရုံအလုပ်သမားတွေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပါအဝင် ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်မှုတွေကို အရှိန်အဟုန်မြင့်လုပ်ဆောင်ခံရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပါအဝင် လူနည်းစုဘာသာဝင်တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေ ကြုံခဲ့ရတဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ အဖြစ်ဆိုးတွေကို တင်ပြခဲ့ကြတယ်လို့ ကုလလူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာ အကြီးအကဲရဲ့ ပြောခွင့်ရ Rupert Coleville ကပြောပါတယ်။
"ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး၊ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက နိုင်ငံရေးအတိုက်အခံတွေကို ရက်ရက်စက်စက် အကြမ်းဖက်နှိမ်နှင်းခဲ့ရာကနေ သေဆုံးတဲ့သူဦးရေဟာ ၁၅ဝဝ ကျော်သွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီထဲမှာ နိုင်ငံတဝန်းဖြစ်နေတဲ့ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေ နဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေအတွင်း သေဆုံးတဲ့သူတွေ မပါဝင် သေး ပါဘူး"
ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်နာရုံံး (OHCHR) အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နေ့စဉ်ဖြစ်နေတဲ့ လူ့အခါင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး၊ အဲဒီထဲက အများစုဟာ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ကျူးလွန်တာဖြစ်တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြတဲ့သူ ၁၁၇ဝဝ ကျော် ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး၊ အဲဒီထဲက ၂၉၀ ထက်မနည်းဟာ ဖမ်းဆီးခံထားရစဉ်မှာ သေဆုံးခဲ့ကြပြီး အတော်များများကတော့ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရတာကြောင့် သေဆုံးတာဖြစ်နိုင်တယ်လို့ သူက မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ အာဏာသိမ်းတဲ့အပေါ်မှာ မြန်မာပြည်သူအကုန်လုံးနီးပါးက လက်မခံဘဲ ကန့်ကွက်ခဲ့ကြတယ်ပြီးတော့ မြန်မာစစ်တပ်ကလည်း သူ့ရဲ့ အာဏာကို ခိုင်မာအားကောင်းအောင်မလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူးလို့ မစ္စတာ Coleville က ပြောပါတယ်။
"ပထမဆုံးအကြိမ်အနေနဲ့ တိုင်းပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အများအပြားဟာ အားလုံးစုစုစည်းစည်းနဲ့ တပေါင်းတစည်းတည်း ဖြစ်လာခဲ့ပြီးတော့ ၊ တိုင်းပြည်ရဲ့ အနာဂတ်အတွက် လုံးဝကို မတူညီတဲ့ ပိုပြီးတော့ အားလုံးပါဝင်ပြီး ဒီမိုကရေစီ ပိုဆန်တဲ့ အမြင်တွေကို စတင်ပြီးတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာနေကြပါတယ်။ ဒါက သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အတိတ်တုံးကတော့ မတူကွဲပြားတဲ့အဖွဲ့တွေကြားမှာ ကွဲလွဲမှုတွေကလည်း ကြီးကြီးမားမားရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်"
စစ်တပ်ဘက်က ရက်ရက်စက်စက်ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို လူငယ်မျိုးဆက်တွေအနေနဲ့ ဒီအတိုင်း ငုံ့ခံနေမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာကို စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ တွေ့လာရမှာဖြစ်တယ်လို့ Colville က ပြောပါတယ်။
မြန်မာပြည်သူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်တဲ့နေရာမှာ တကယ်ကိုဘာနဲ့မှမတူတဲ့ သတ္တိတွေနဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုတွေကိုပြသခဲ့ကြတယ်လို့ Michelle Bachelet က ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့လည်း ဒီပြဿနာကို အဆုံးသတ်ဖို့အတွက် ခိုင်မာတဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေကနေတဆင့် မြန်မာပြည်သူတွေကို ထောက်ခံအားပေးသွားမယ်ဆိုတဲ့ သန္ဒိဌာန်ခိုင်မာမှုကို အခုအခါမှာ ပြသသွားရမှာဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်ခင်ဗျာ။
........................................................
မွနျမာနိုငျငံမှာ အရပျဘကျအုပျခြုပျမှု ပွနျဖေါျဆောငျဖို့ လူ့အခှင့ျရေးမဟာမငျးကွီးတိုကျတှနျး
{{Zawgyi/Unicode}}
မွနျမာစဈတပျက ပွညျသူတှအေပေါျမှာ အကွမျးဖကျတိုကျခိုကျနတောတှကေို ရပျတန့ျဖို့နဲ့ တိုငျးပွညျမှာ အရပျဖကျအုပျခြုပျရေး ပွနျလညျဖောျဆောငျဖို့အတှက့ျ မွနျမာစဈတပျကို နိုငျငံတကာဖိအားတှေ ပိုပွီပေးကွဖို့ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျနာမငျးကွီး Michelle Bachelet က တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။ VOA သတငျးထောကျ Lisa Schlein ဂနြီဗာမွို့ကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုရနျနိုငျက ပွောပွပေးမှာဖွဈပါတယျ။
မွနျမာစဈကောငျစီတပျတှကေ ပွညျသူတှအေပေါျ ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ ကွီးမားကယြျပွန့ျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက တကျတကျကွှကွှတုံ့ပွနျဆောငျရှကျခွငျးမရှိခဲ့တာနဲ့ ပတျသကျပွီး ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အကွီးအကဲ Michelle Bachelet က စိတျပကြျတုံလှုပျမိတယျလို့ ပွောလိုကျပါတယျ။
အခုဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီနညျးအရ ရှေးကောကျတငျမွှောကျထားတဲ့ အရပျသားအစိုးရကို ဖွုတျခပြွီး စဈတပျကအာဏာသိမျးခဲ့တာ ၁ နှဈ နီးပါးရှိလာပွီဖွဈပွီး၊ အဲဒီအခြိနျကစပွီး၊ မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှဟော လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေို စနဈတကြ ကြူးလှနျခဲ့ပွီးတော့ ပွဈဒဏျကနလေညျး လှတျကငျးနတေုနျးပဲဖွဈတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျနာမငျးကွီး Michelle Bachelet က ပွောပါတယျ။ အဲဒီလို စဈတပျဘကျက ကြူးလှနျနတောတှကေို တကမ်ဘာလုံးက ပွဈတငျရှုတျခခြဲ့ကွပမေယ့ျ၊ ဒါကိုထိရောကျတဲ့ အရေးယူဆောငျရှကျမှုတှတေော့ မရှိခဲ့ဘူးလို့ သူမက ပွောလိုကျပါတယျ။
ကုလ လူ့အခှင့ျအရေးအကွီးအကဲဟာ မကွာသေးခငျကပဲ လူ့အခှင့ျအရေး ကာကှယျသူတှေ တကျကွှလှုပျရှားသူတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့ပွီး၊ အဲဒီတှေ့ဆုံးမှုအတှငျး သူတို့က ဖမျးဆီးနှိပျစကျခံခဲ့ရတဲ့ သတငျးထောကျတှေ၊ ခွိမျးခွောကျခံရတဲ့ စကျရုံအလုပျသမားတှနေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေပါအဝငျ ညှငျးပမျးနှိပျစကျမှုတှကေို အရှိနျအဟုနျမွင့ျလုပျဆောငျခံရတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေပါအဝငျ လူနညျးစုဘာသာဝငျတှနေဲ့ တိုငျးရငျးသားတှေ ကွုံခဲ့ရတဲ့ ကွောကျမကျဖှယျရာ အဖွဈဆိုးတှကေို တငျပွခဲ့ကွတယျလို့ ကုလလူ့အခှင့ျရေးဆိုငျရာ အကွီးအကဲရဲ့ ပွောခှင့ျရ Rupert Coleville ကပွောပါတယျ။
"ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျနေ့ စဈတပျအာဏာသိမျးခြိနျကစပွီး၊ မွနျမာစဈတပျရဲ့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ နိုငျငံရေးအတိုကျအခံတှကေို ရကျရကျစကျစကျ အကွမျးဖကျနှိမျနှငျးခဲ့ရာကနေ သဆေုံးတဲ့သူဦးရဟော ၁၅ဝဝ ကြောျသှားပွီဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီထဲမှာ နိုငျငံတဝနျးဖွဈနတေဲ့ လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲတှေ နဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှအေတှငျး သဆေုံးတဲ့သူတှေ မပါဝငျ သေး ပါဘူး"
ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး ကောျမရှငျနာရုံံး (OHCHR) အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ နေ့စဉျဖွဈနတေဲ့ လူ့အခါင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေို မှတျတမျးတငျထားပွီး၊ အဲဒီထဲက အမြားစုဟာ မွနျမာစဈတပျရဲ့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ ကြူးလှနျတာဖွဈတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။ ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒပွတဲ့သူ ၁၁၇ဝဝ ကြောျ ဥပဒမေဲ့ဖမျးဆီးခံခဲ့ရပွီး၊ အဲဒီထဲက ၂၉၀ ထကျမနညျးဟာ ဖမျးဆီးခံထားရစဉျမှာ သဆေုံးခဲ့ကွပွီး အတောျမြားမြားကတော့ ညှငျးပနျးနှိပျစကျခံရတာကွောင့ျ သဆေုံးတာဖွဈနိုငျတယျလို့ သူက မှတျခကြျပေးပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ အာဏာသိမျးတဲ့အပေါျမှာ မွနျမာပွညျသူအကုနျလုံးနီးပါးက လကျမခံဘဲ ကန့ျကှကျခဲ့ကွတယျပွီးတော့ မွနျမာစဈတပျကလညျး သူ့ရဲ့ အာဏာကို ခိုငျမာအားကောငျးအောငျမလုပျနိုငျခဲ့ဘူးလို့ မစ်စတာ Coleville က ပွောပါတယျ။
"ပထမဆုံးအကွိမျအနနေဲ့ တိုငျးပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အမြားအပွားဟာ အားလုံးစုစုစညျးစညျးနဲ့ တပေါငျးတစညျးတညျး ဖွဈလာခဲ့ပွီးတော့ ၊ တိုငျးပွညျရဲ့ အနာဂတျအတှကျ လုံးဝကို မတူညီတဲ့ ပိုပွီးတော့ အားလုံးပါဝငျပွီး ဒီမိုကရစေီ ပိုဆနျတဲ့ အမွငျတှကေို စတငျပွီးတော့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး ထုတျဖောျပွောဆိုလာနကွေပါတယျ။ ဒါက သိပျကို အရေးကွီးပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အတိတျတုံးကတော့ မတူကှဲပွားတဲ့အဖှဲ့တှကွေားမှာ ကှဲလှဲမှုတှကေလညျး ကွီးကွီးမားမားရှိခဲ့တာဖွဈပါတယျ"
စဈတပျဘကျက ရကျရကျစကျစကျကြူးလှနျခဲ့တဲ့ လုပျရပျတှကေို လူငယျမြိုးဆကျတှအေနနေဲ့ ဒီအတိုငျး ငုံ့ခံနမှောမဟုတျဘူးဆိုတာကို စဈတပျခေါငျးဆောငျတှအေနနေဲ့ တှေ့လာရမှာဖွဈတယျလို့ Colville က ပွောပါတယျ။
မွနျမာပွညျသူတှဟော သူတို့ရဲ့ အခွခေံလူ့အခှင့ျအရေးအတှကျ တိုကျပှဲဝငျတဲ့နရောမှာ တကယျကိုဘာနဲ့မှမတူတဲ့ သတ်တိတှနေဲ့ ခံနိုငျရညျရှိမှုတှကေိုပွသခဲ့ကွတယျလို့ Michelle Bachelet က ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့လညျး ဒီပွူနာကို အဆုံးသတျဖို့အတှကျ ခိုငျမာတဲ့လုပျဆောငျခကြျတှကေနတေဆင့ျ မွနျမာပွညျသူတှကေို ထောကျခံအားပေးသှားမယျဆိုတဲ့ သန်ဒိဌာနျခိုငျမာမှုကို အခုအခါမှာ ပွသသှားရမှာဖွဈတယျလို့ ပွောပါတယျခငျဗြာ။
