(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကားရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအတွက် အမေရိကန်အစိုးရက ခွင့်ပြုလိုက်တဲ့ TPS ယာယီနေထိုင်ခွင့် သက်တမ်း (၁၈)လ ကို မေလ (၂၅)ရက်နေ့ စတင်လျှောက်ထားသူတွေထဲမှာ မြန်မာကျောင်းသားတချို့လည်းပါပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကြောင့် ယာယီနေထိုင်ခွင့် သက်တမ်း တိုးမြှင့်ပေးဖို့ အမေရိကန်အစိုးရကို မေတ္တာရပ်ခံထားတဲ့ CRPH ကလည်း အမေရိကန်ကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်ရောက်နေသူမှန်သမျှ လျှောက်ထားသင့်တယ်လို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံကို တင်ပြမှာပါ။
San Jose ပြည်နယ်တက္ကသိုလ် မှာ Graphic ဒီဇိုင်း ဘာသာရပ်ကို လေ့လာနေတဲ့ ကိုဇော်မင်းခန့်ကတော့ TPS အတွက် အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက်ကို ကြိုဆိုပေမယ့် လျှောက်လွှာအတွက် သတ်မှတ်ထားတဲ့ ငွေကြေးကြောင့် အခက်အခဲတချို့ရှိနေတယ်လို့ ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ကတော့ ဒီလိုမျိုး ယာယီနေထိုင်ခွင့်ပေးတာကို ကြိုဆိုပါတယ် ။ ကြိုဆိုသလိုပဲ အခု temporary အနေအထားအရပဲ temporary ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ ရေရှည်ကိုတော့ နည်းနည်းလေးတော့ စိုးရိမ်မှုရှိတယ်။ ပြီးသွားတော့ ဒါက ဘယ်လောက်အထိ ကျနော်တို့ ကုန်ကျစားရိတ်တွေဘာတွေ ကျနော်တို့ သေချာကြည့်လိုက်တဲ့အခါကျတော့ ဘယ်လိုဖြစ်နေသလဲဆိုရင် Work permit နဲ့ လျှောက်တဲ့အခါဆိုရင် ၁၄ နှစ်ကနေ -၆၅ နှစ်ကိုဆိုရင် ၅၄၅ ဒေါ်လာလောက်ရှိတယ်ဆိုတော့လေ ၊ ကျနော်တို့ ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့ အခက်အခဲတော့ ရှိမယ်ထင်တယ်။ Work permit မပါပဲနဲ့ ဆိုရင်တောင်မှ ဖောင်ဖြည့်ခ ရယ် ၊ လက်ဗွေတွေ biometrics နှိပ်တာတွေနဲ့အပါအဝင် ၁၃၅ ဒေါ်လာဆိုတော့ ကျနော်တို့ဘက်ကတော့ အဲဒါလေးတွေ ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့ ဘယ်လိုပြောမလဲ အခက်အခဲရှိလို့ လျှောက်ရတဲ့နေရာမှာတော့ ဒါ အခက်အခဲလေးတွေရှိတယ်လို့ မြင်တယ်။”
တဖက်မှာလည်း အမိမြေက စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို အဝေးကနေ ကူညီပံ့ပိုးတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်နေတဲ့ သူလိုကျောင်းသားတွေအတွက် ယာယီနေထိုင်ခွင့်သက်တမ်း လုံလောက်မှုရှိပါ့မလား ဆိုတာကို စိုးရိမ်မိတယ်လို့ ကိုဇော်မင်းခန့်က ဆိုပါတယ်။
“စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ပွဲတွေမှာ ပါဝင်ပြီးတော့ တက်ကြွစွာ လှုပ်ရှားနေတဲ့ ကျောင်းသားတွေအတွက်ဆိုရင်တော့ ဒါက ကျနော်တို့အမြင် ဒါက မလုံလောက်ဘူးမြင်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင် ဒီစစ်ကောင်စီက ဘယ်လောက်အထိ ရေရှည်သွားမလဲဆိုတာ ကျနော်တို့ဘက်က စိုးရိမ်မှုလေးတွေရှိတာပေါ့နော် TPS ပေးထားတဲ့ကာလ ကျော်သွားတယ်၊ လွန်သွားတဲ့ကာလမှာ ဘာဖြစ်လာနိုင်မယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ မသေချာ ၊ မရေရာတာကတော့ အားနည်းချက်တွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။”
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ်ပြန်ပြီးရရှိရေးအတွက် အမေရိကန်ရောက် မြန်မာကျောင်းသားတဦးအနေနဲ့ ဆက်လက်လှုပ်ရှားသွားမှာဖြစ်တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
အာဏာသိမ်း စစ်တပ်ရဲ့ အင်အားသုံး အကြမ်ဖက်ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်လို့မရဖြစ်နေသူတွေအတွက် TPS ယာယီနေထိုင်ခွင့် သက်တမ်းတိုးမြှင့်ပေးဖို့ CRPH ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးကိုယ်စားလှယ် ဦးထင်လင်းအောင်က အမေရိကန်အစိုးရကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ မတ်လ အစောပိုင်း တွေ့ဆုံရာမှာ မေတ္တာရပ်ခံခဲ့တာပါ။
အခုလို အမေရိကန်အစိုးရက စတင်လျှောက်ထားဖို့ ခွင့်ပြုလိုက်တဲ့အတွက် သတ်မှတ်ချက်နဲ့ အကျုံးဝင်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားမည်သူမဆို လျှောက်ထားသင့်တယ်လို့ ဦးထင်လင်းအောင်က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ လျှောက်သင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်ဗျ ၊ ဘယ်သူမဆိုပေါ့နော် CDM ဝင်ထားတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရော ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား မြန်မာနိုင်ငံကနေပြီးတော့ အမေရိကားမှာ ရောက်နေသူတွေရော ၊ ကျောင်းသားအဖြစ်နဲ့ ရောက်နေတဲ့လူတွေရော ဘယ်သူမဆို လျှောက်လို့ရပါတယ်။ လျှောက်လို့လဲ ဘာမှ ကိုယ့်အတွက် နစ်နာသွားမှာမရှိဘူး။ သူက ၁ နှစ်ခွဲနေထိုင်ခွင့် ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် သက်တမ်းထပ်တိုးသွားဖို့လည်း ကျနော်တို့ တိုက်တွန်းဖို့ ရှိပါတယ်ခင်ဗျ။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ အထိနေထိုင်ခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ TPS လျှောက်လွှာအတွက် အကြုံးဝင်မှာဖြစ်တယ်လို့ မတ်လ (၁၂)ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ အမေရိကန် အမိမြေလုံခြုံရေးဝန်ကြီး Alejandro N. Mayokas ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒါအပြင် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြားမှာ အရပ်သားတွေအပေါ် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေကအကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းနေတာကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု.မှာ ရောက်ရှိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို အမေရိကန် အမိမြေလုံခြုံရေးဌာနက Temporary Protected Status (TPS) လို့ခေါ်တဲ့ ယာယီနေထိုင်ခွင့် သက်တမ်း တိုးပေးလိုက်တာဖြစ်တယ်လို့ ကြေညာချက်မှာ ရေးထားပါတယ်။
နိုင်ငံတနိုင်ငံမှာ လက်နက် ပဋိပက္ခတွေဖြစ်ပွားနေချိန်၊ သဘာဝဘေးဒုက္ခအန္တရယ်ဖြစ်ပွားနေချိန်နဲ့ သာမန်ထက် လွန်ကဲတဲ့ အခြေအနေ တရပ်ရပ် ကျရောက်နေချိန်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကနေ ဌာနပြေန်ဖို့ အခက်အခဲရှိနေတဲ့ အဲဒီနိုင်ငံသားတွေအတွက် TPS ယာယီနေထိုင်ခွင့် သက်တမ်း တိုးပေးတဲ့ အစီအစဉ်ကို အမိမြေလုံခြုံရေးဝန်ကြီးက ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်ပေးလေ့ရှိပါတယ်။
............
ယာယီနထေိုငျခှင့ျ (TPS) ကာလသကျတမျး လိုအပျလငြျ ထပျတိုးပေးဖို့ ကနျအစိုးရကို တိုကျတှနျးမညျ (CRPH ဦးထငျလငျးအောငျ)
(Unicode)
အမရေိကားရောကျ မွနျမာနိုငျငံသားတှအေတှကျ အမရေိကနျအစိုးရက ခှင့ျပွုလိုကျတဲ့ TPS ယာယီနထေိုငျခှင့ျ သကျတမျး (၁၈)လ ကို မလေ (၂၅)ရကျနေ့ စတငျလြှောကျထားသူတှထေဲမှာ မွနျမာကြောငျးသားတခြို့လညျးပါပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနကွေောင့ျ ယာယီနထေိုငျခှင့ျ သကျတမျး တိုးမွှင့ျပေးဖို့ အမရေိကနျအစိုးရကို မတေ်တာရပျခံထားတဲ့ CRPH ကလညျး အမရေိကနျကို အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျရောကျနသေူမှနျသမြှ လြှောကျထားသင့ျတယျလို့ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံကို တငျပွမှာပါ။
San Jose ပွညျနယျတက်ကသိုလျ မှာ Graphic ဒီဇိုငျး ဘာသာရပျကို လေ့လာနတေဲ့ ကိုဇောျမငျးခန့ျကတော့ TPS အတှကျ အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ ခှင့ျပွုခကြျကို ကွိုဆိုပမေယ့ျ လြှောကျလှှာအတှကျ သတျမှတျထားတဲ့ ငှကွေေးကွောင့ျ အခကျအခဲတခြို့ရှိနတေယျလို့ ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ကတော့ ဒီလိုမြိုး ယာယီနထေိုငျခှင့ျပေးတာကို ကွိုဆိုပါတယျ ။ ကွိုဆိုသလိုပဲ အခု temporary အနအေထားအရပဲ temporary ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့ ရရှေညျကိုတော့ နညျးနညျးလေးတော့ စိုးရိမျမှုရှိတယျ။ ပွီးသှားတော့ ဒါက ဘယျလောကျအထိ ကနြောျတို့ ကုနျကစြားရိတျတှဘောတှေ ကနြောျတို့ သခြောကွည့ျလိုကျတဲ့အခါကတြော့ ဘယျလိုဖွဈနသေလဲဆိုရငျ Work permit နဲ့ လြှောကျတဲ့အခါဆိုရငျ ၁၄ နှဈကနေ -၆၅ နှဈကိုဆိုရငျ ၅၄၅ ဒေါျလာလောကျရှိတယျဆိုတော့လေ ၊ ကနြောျတို့ ကြောငျးသားတှအေနနေဲ့ အခကျအခဲတော့ ရှိမယျထငျတယျ။ Work permit မပါပဲနဲ့ ဆိုရငျတောငျမှ ဖောငျဖွည့ျခ ရယျ ၊ လကျဗှတှေေ biometrics နှိပျတာတှနေဲ့အပါအဝငျ ၁၃၅ ဒေါျလာဆိုတော့ ကနြောျတို့ဘကျကတော့ အဲဒါလေးတှေ ကြောငျးသားတှအေနနေဲ့ ဘယျလိုပွောမလဲ အခကျအခဲရှိလို့ လြှောကျရတဲ့နရောမှာတော့ ဒါ အခကျအခဲလေးတှရှေိတယျလို့ မွငျတယျ။”
တဖကျမှာလညျး အမိမွကေ စဈအာဏာသိမျးဆန့ျကငြျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှကေို အဝေးကနေ ကူညီပံ့ပိုးတဲ့ လှုပျရှားမှုတှမှော ပါဝငျနတေဲ့ သူလိုကြောငျးသားတှအေတှကျ ယာယီနထေိုငျခှင့ျသကျတမျး လုံလောကျမှုရှိပါ့မလား ဆိုတာကို စိုးရိမျမိတယျလို့ ကိုဇောျမငျးခန့ျက ဆိုပါတယျ။
“စဈအာဏာသိမျးဆန့ျကငြျပှဲတှမှော ပါဝငျပွီးတော့ တကျကွှစှာ လှုပျရှားနတေဲ့ ကြောငျးသားတှအေတှကျဆိုရငျတော့ ဒါက ကနြောျတို့အမွငျ ဒါက မလုံလောကျဘူးမွငျပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုရငျ ဒီစဈကောငျစီက ဘယျလောကျအထိ ရရှေညျသှားမလဲဆိုတာ ကနြောျတို့ဘကျက စိုးရိမျမှုလေးတှရှေိတာပေါ့နောျ TPS ပေးထားတဲ့ကာလ ကြောျသှားတယျ၊ လှနျသှားတဲ့ကာလမှာ ဘာဖွဈလာနိုငျမယျဆိုတာ ကနြောျတို့ မသခြော ၊ မရရောတာကတော့ အားနညျးခကြျတှေ ရှိတယျပေါ့နောျ။”
ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီစနဈပွနျပွီးရရှိရေးအတှကျ အမရေိကနျရောကျ မွနျမာကြောငျးသားတဦးအနနေဲ့ ဆကျလကျလှုပျရှားသှားမှာဖွဈတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
အာဏာသိမျး စဈတပျရဲ့ အငျအားသုံး အကွမျဖကျဖိနှိပျမှုတှကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံကို ပွနျလို့မရဖွဈနသေူတှအေတှကျ TPS ယာယီနထေိုငျခှင့ျ သကျတမျးတိုးမွှင့ျပေးဖို့ CRPH ပွညျထောငျစုလှှတျတောျကိုယျစားပွုကောျမတီ နိုငျငံတကာ ဆကျဆံရေးကိုယျစားလှယျ ဦးထငျလငျးအောငျက အမရေိကနျအစိုးရကိုယျစားလှယျတှနေဲ့ မတျလ အစောပိုငျး တှေ့ဆုံရာမှာ မတေ်တာရပျခံခဲ့တာပါ။
အခုလို အမရေိကနျအစိုးရက စတငျလြှောကျထားဖို့ ခှင့ျပွုလိုကျတဲ့အတှကျ သတျမှတျခကြျနဲ့ အကြုံးဝငျနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားမညျသူမဆို လြှောကျထားသင့ျတယျလို့ ဦးထငျလငျးအောငျက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ လြှောကျသင့ျတယျလို့ ထငျပါတယျဗြ ၊ ဘယျသူမဆိုပေါ့နောျ CDM ဝငျထားတဲ့ ဝနျထမျးတှရေော ၊ မွနျမာနိုငျငံသား မွနျမာနိုငျငံကနပွေီးတော့ အမရေိကားမှာ ရောကျနသေူတှရေော ၊ ကြောငျးသားအဖွဈနဲ့ ရောကျနတေဲ့လူတှရေော ဘယျသူမဆို လြှောကျလို့ရပါတယျ။ လြှောကျလို့လဲ ဘာမှ ကိုယ့ျအတှကျ နဈနာသှားမှာမရှိဘူး။ သူက ၁ နှဈခှဲနထေိုငျခှင့ျ ပေးသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ လိုအပျရငျ သကျတမျးထပျတိုးသှားဖို့လညျး ကနြောျတို့ တိုကျတှနျးဖို့ ရှိပါတယျခငျဗြ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ မတျလ ၁၁ အထိနထေိုငျခဲ့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ TPS လြှောကျလှှာအတှကျ အကွုံးဝငျမှာဖွဈတယျလို့ မတျလ (၁၂)ရကျနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ အမရေိကနျ အမိမွလေုံခွုံရေးဝနျကွီး Alejandro N. Mayokas ရဲ့ ကွညောခကြျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒါအပွငျ မွနျမာနိုငျငံအနှံ့အပွားမှာ အရပျသားတှအေပေါျ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှကေအကွမျးဖကျ နှိမျနငျးနတောကွောင့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစု.မှာ ရောကျရှိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှကေို အမရေိကနျ အမိမွလေုံခွုံရေးဌာနက Temporary Protected Status (TPS)လို့ခေါျတဲ့ ယာယီနထေိုငျခှင့ျ သကျတမျး တိုးပေးလိုကျတာဖွဈတယျလို့ ကွညောခကြျမှာ ရေးထားပါတယျ။
နိုငျငံတနိုငျငံမှာ လကျနကျ ပဋိပက်ခတှဖွေဈပှားနခြေိနျ၊ သဘာဝဘေးဒုက်ခအန်တရယျဖွဈပှားနခြေိနျနဲ့ သာမနျထကျ လှနျကဲတဲ့ အခွအေနေ တရပျရပျ ကရြောကျနခြေိနျမှာ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကနေ ဌာနပွနျေဖို့ အခကျအခဲရှိနတေဲ့ အဲဒီနိုငျငံသားတှအေတှကျ TPS ယာယီနထေိုငျခှင့ျ သကျတမျး တိုးပေးတဲ့ အစီအစဉျကို အမိမွလေုံခွုံရေးဝနျကွီးက ဆုံးဖွတျသတျမှတျပေးလေ့ရှိပါတယျ။
