Zawgyi/ Unicode
မြန်မာအစိုးရက ဖွဲ့စည်းပေးထားပြီး ဖိလစ်ပိုင် သံအမတ်ကြီး မစ္စ ရိုဆာရီယို မယ်နာလို ဦးဆောင်တဲ့ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင်အဖွဲ့ ICOE ဟာ ကော်မရှင်ရဲ့ အပြီးသတ် အစီရင်ခံစာကို ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်နေ့က နိုင်ငံတော် သမ္မတဆီ ပေးအပ်ပါတယ်။ အဲနောက် ဇန်နဝါရီ ၂၁ ရက်နေ့မှာ အစီရင်ခံစာ အကျဉ်းကို နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ တင်ပြီး အများပြည်သူ သိအောင် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ ဂျီနိုဆိုက် ကွန်ဗင်းရှင်းကို ချိုးဖေါက်တယ် ဆိုပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံး ICJ မှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တရားစွဲထားတာကို ကြားဖြတ်အမိန့် တစ်ရပ် ချမှတ်ဖို့ ၂ ရက်လောက် အလိုမှာမှ ထုတ်ပြန်တာ ဖြစ်လေတော့ အဲဒီ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် တစ်စုံတစ်ရာ သက်ရောက်မှုတော့ ရှိမသွားခဲ့ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ အနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ARSA အဖွဲ့ရဲ့ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်၊ ဒါကို တပ်မတော်က နှိမ်နင်း၊ နောက်ပိုင်း သန်းတစ်ဝက်ကျော် ရှိမယ့် မူဆလင်ကျေးရွာသားတွေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်ပြေး တဲ့ ဖြစ်ရပ်ကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ ဖြစ်စဉ်အတွင်း လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ အနေနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့သလား၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေ ရှိခဲ့သလား ဆိုတာကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်က စုံစမ်းရေး ကော်မရှင် အမျိုးမျိုးဖွဲ့ပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးတာ၊ တွေ့ရှိချက်တွေ ထုတ်ပြန်တာ လုပ်ခဲ့ပေမယ့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက အသိအမှတ်ပြု လက်ခံတာမျိုးတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ အခု ICOE ရဲ့ အစီရင်ခံစာ ဘာတွေ ထူးခြားသလဲ၊ ဘယ်လို အချက်အလက်တွေ ဖော်ပြထားပြီး ဘယ်အတိုင်းအတာ အထိ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်မလဲ ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ARSA အကြမ်းဖက် အဖွဲ့ကို မြန်မာ့တပ်မတော်က နှိမ်နင်းခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ ဝေဖန်မှုတွေ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက်ပိုင်း ပြည်တွင်းမှာ ကော်မရှင်အမျိုးမျိုး ဖွဲ့ပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးတာ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရဘက်က ဒုသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ ခေါင်းဆောင်တဲ့ စုံစမ်းရေး ကော်မရှင် ဖွဲ့ပြီး စုံစမ်းစေတာမျိုး ရှိသလို၊ တပ်မတော်နဲ့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတွေ ဘက်ကလည်း သီးခြား ကော်မရှင်တွေ ဖွဲ့ပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးတာ ထုတ်ပြန်တာ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ ထုတ်ပြန်ချက်တွေကို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက ယုံကြည်မှု မရှိသလို၊ လက်လည်း မခံကြပါဘူး။ အလားတူ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး မစ်ရှင် FFMM ဖွဲ့စည်းပေးတော့လည်း မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်မပြု၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဝင်ရောက်ခွင့် မပေးလို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေလောက်ကိုပဲ သွားပြီး မေးမြန်း အစီရင်ခံစာ ထုတ်တာမျိုး လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ICOE အဖွဲ့ ကောက်ချက်ချတာကတော့ “ ရိုဟင်ဂျာ အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများမှ ထုတ်ပြန်သည့် အစီရင်ခံစာများပါ ပြောဆို ရေးသားချက်များတွင် ကြီးမားသည့် ကွဲလွဲကွာဟချက်များတေ့ွရသကဲ့သို့၊ပြည်တွင်းအဖွဲ့အစည်းများမှ ထုတ်ပြန်သည့် အစီရင်ခံစာများပါ ပြောဆို ရေးသားချက်များတွင်လည်း အလားတူအခြေအနေများကို တေ့ွရှိရပါသည်။” ဆိုပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာ အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တစ်ဖက်ခြမ်းက ပြောဆိုချက်တွေကိုပဲ အခြေပြုထားပြီး ချဲ့ကားပြောဆိုမှုတွေ၊ တဆင့်ကြား ပြောဆိုမှုတွေ အများကြီး တွေ့ရသလို၊ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က အစီရင်ခံချက်တွေမှာတော့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ဘာ အမှားမှ မလုပ်၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီက အမိန့်မနာခံပဲ လုပ်တာမျိုး ရှိနိုင်တယ် ဆိုပြီး ဘာ ပြသနာမှ မရှိသယောင် ထုတ်ပြန်လေ့ရှိတာကို ဆိုလိုတာပါ။
အခု ICOE အစီရင်ခံစာကတော့ အဲဒီ နှစ်မျိုးစလုံးနဲ့ ခြားနားပြီး ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းက မူဆလင်တွေနဲ့ ဆိုင်တဲ့ သမိုင်းကြောင်း၊ ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အခြေအနေ အဆင့်ဆင့် စတာတွေကို ဓမ္မဌိဌာန်ကျကျ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကော်မရှင်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက် မရလို့ ဒုက္ခသည်စခန်းရောက် မူဆလင်တွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခွင့် မရခဲ့ပေမယ့် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မူဆလင် အပါအဝင် ဒေသခံတွေ၊ တပ်မတော်သားတွေ အပါအဝင် လုံခြုံရေး တာဝန်ရှိသူ စုစုပေါင်း ၁၅၀၀ လောက်ကို တွေ့ဆုံမေးမြန်း စုဆောင်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဟာ ထူးခြားပါတယ်။
ကော်မရှင်ရဲ့ တွေ့ရှိချက်တွေထဲမှာ ARSA အကြမ်းဖက် အဖွဲ့ကရော၊ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ လုံခြုံရေး အဖွဲ့ဝင်တွေဘက်ကပါ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တာ တွေ့ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါတင်မက အရပ်သားတွေကို သတ်ဖြတ်တာ၊ အင်အား မမျှမတ သုံးစွဲတာ၊ လုယက်မှု ကျူးလွန်တာ၊ မူဆလင်တွေ စွန့်ခွာသွားတဲ့ နေအိမ်တွေကို ဖျက်ဆီးတာ စတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တယ် ဆိုပြီးလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
တပ်မတော်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးကာလ သေဆုံးသူ အရည်အတွက်နဲ့ ပတ်သက်ရင် အစိုးရဘက်က ထုတ်ပြန်ထားတာကARSA အဖွဲ့ဝင် ၃၇၆ ယောက် အပါအဝင် စုစုပေါင်း လူအယောက် ၇၀၀ ကျော် သေဆုံးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ICOE အစီရင်ခံစာမှာတော့ မင်းကြီးရွာ တစ်ရွာထဲမှာကို လူ ၅၀၀ ကနေ ၆၀၀၊ ချွတ်ပြင်ရွာမှာ ၁၀၀ ဝန်းကျင်၊ မောင်နုရွာမှာ ၁၀၀ ကနေ ၂၀၀ ကြားသေဆုံးနိုင်တယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ အခြားကျေးရွာတွေမှာလည်း အသေအပျောက်တွေ ရှိခဲ့ပေမယ့် အတိအကျ မသိနိုင်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါဟာ အစိုးရ ထုတ်ပြန်ချက်နဲ့ရော နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက စွပ်စွဲနေတဲ့ မူဆလင်ကျေးရွာသား ၆၀၀၀- ၇၀၀၀ လောက် သတ်ဖြတ်ခံလိုက်ရတယ် ဆိုတာနဲ့ပါ အတော်လေး ခြားနားတာ တွေ့မြင်ရပါတယ်။ အားဓမ္မပြုကျင့်မှုမှာ ခိုင်လုံတဲ့ သက်သေ မတွေ့ရတာကလွဲရင် နေအိမ်တွေ မီးရှို့မှုတွေနဲ့ ပစ္စည်းခိုးယူမှုတွေကိုတော့ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကရော၊ အရပ်သားတွေပါ ကျူးလွန်ကြတယ်၊ အဓိကကျတာကတော့ ဒီလို ကျူးလွန်တာတွေကို လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေက တားမြစ်ဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး တိတိကျကျ ထောက်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဒီ ထုတ်ပြန်ချက်မျိုးထွက်လာတာ ဒါ ပထမဦးဆုံးလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။
ICOE အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် တပ်မတော်ဘက်က ကြေငြာချက် တစ်ရပ် ထုတ်ပြန်ရာမှာ အစီရင်ခံစာကို လေ့လာသွားမယ်၊ အစီရင်ခံစာမှာ ပါတဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် “ ပြစ်မှု တစ်စုံတစ်ရာ ကျူးလွန်ကြောင်း ခိုင်လုံတဲ့ သက်သေ အထောက်အထား တွေ့ရှိခဲ့ရင် စစ်ဘက် တရားရုံးတွေကနေ စစ်ဆေး အရေးယူမယ်” ဆိုပြီး ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ICOE အစီရင်ခံစာ တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံသုံးသပ်ကြည့်လိုက်ရင် နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲသလို မြန်မာ့လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်တာ၊ နေအိမ်တွေကို မီးရှို့တာ၊ မီးရှို့တာတွေကို မတားဆီးတာ၊ ပစ္စည်းတွေကို ခိုးယူတာ စတာတွေကို ငြင်းပယ်ထားတာ မရှိတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း တစ်ချို့ လက်သင့်ခံနိုင်လောက်စရာ ရှိနေပါတယ်။ ဂျီနိုဆိုက်လို့ ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု မျိုးကိုတော့ ကျူးလွန်ခဲ့ခြင်း မရှိဘူး လို့တော့ ဆိုပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ကော်မရှင်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေကို ဝင်ရောက် စုံစမ်းခွင့် မရခဲ့တာကြောင့် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ FFMM အစီရင်ခံစာကို ကျော်လွန်ပြီး အရေးပါဖို့ ဆိုတာကတော့ ဖြစ်နိုင်ဖွယ် သိပ်မရှိသေးပါဘူး။ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဘက်ရောက်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို တွေ့ဆုံ မေးမြန်း စုံစမ်းဖို့ အပါအဝင် အချက်တစ်ချို့ကို ဆက်ပြီး လုပ်သင့်သေးကြောင်း အကြံပြုထားတာကြောင့် စုံစမ်းမှု တစ်ချို့ကို အသေးစိတ် ဆက်ပြီး လုပ်နိုင်ရင်၊ အစီရင်ခံစာပါ အရပ်ဘက် စစ်ဘက် ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်တာတွေကို တိတိကျကျ အရေးယူပြနိုင်ရင် အစီရင်ခံစာရဲ့ သက်ရောက်မှု အားကောင်းလာမှာ ဖြစ်သလို၊ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဝေဖန်ပြစ်တင်မှုတွေ လျော့ကျလာနိုင်ဖွယ်ရာ ရှိပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။
-------------------------
“ICOE အစီရငျခံစာ၊ ဘယျလောကျ အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိမလဲ။”
မွနျမာအစိုးရက ဖှဲ့စညျးပေးထားပွီး ဖိလဈပိုငျ သံအမတျကွီး မစ်စ ရိုဆာရီယို မယျနာလို ဦးဆောငျတဲ့ လှတျလပျသော စုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျအဖှဲ့ ICOE ဟာ ကောျမရှငျရဲ့ အပွီးသတျ အစီရငျခံစာကို ဇနျနဝါရီ ၂၀ ရကျနေ့က နိုငျငံတောျ သမ်မတဆီ ပေးအပျပါတယျ။ အဲနောကျ ဇနျနဝါရီ ၂၁ ရကျနေ့မှာ အစီရငျခံစာ အကဉြျးကို နိုငျငံတောျ သမ်မတရုံး ဝကျဘျဆိုကျမှာ တငျပွီး အမြားပွညျသူ သိအောငျ ထုတျပွနျပါတယျ။ ဒါဟာ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ကိုယျတိုငျ လကျမှတျရေးထိုးထားတဲ့ ဂြီနိုဆိုကျ ကှနျဗငျးရှငျးကို ခြိုးဖေါကျတယျ ဆိုပွီး အပွညျပွညျဆိုငျရာ တရားရုံး ICJ မှာ ဂမျဘီယာနိုငျငံက တရားစှဲထားတာကို ကွားဖွတျအမိန့ျ တဈရပျ ခမြှတျဖို့ ၂ ရကျလောကျ အလိုမှာမှ ထုတျပွနျတာ ဖွဈလတေော့ အဲဒီ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျအပေါျ တဈစုံတဈရာ သကျရောကျမှုတော့ ရှိမသှားခဲ့ပါဘူး။ မွနျမာနိုငျငံ အစိုးရ အနနေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ARSA အဖှဲ့ရဲ့ အကွမျးဖကျ တိုကျခိုကျမှုတှဖွေဈ၊ ဒါကို တပျမတောျက နှိမျနငျး၊ နောကျပိုငျး သနျးတဈဝကျကြောျ ရှိမယ့ျ မူဆလငျကြေးရှာသားတှေ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျပွေး တဲ့ ဖွဈရပျကွီး ပေါျပေါကျခဲ့ပါတယျ။ ဒီ ဖွဈစဉျအတှငျး လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့ဝငျတှေ အနနေဲ့ စဈရာဇဝတျမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့သလား၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှေ ရှိခဲ့သလား ဆိုတာကို မွနျမာနိုငျငံဘကျက စုံစမျးရေး ကောျမရှငျ အမြိုးမြိုးဖှဲ့ပွီး စုံစမျးစဈဆေးတာ၊ တှေ့ရှိခကြျတှေ ထုတျပွနျတာ လုပျခဲ့ပမေယ့ျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက အသိအမှတျပွု လကျခံတာမြိုးတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ အခု ICOE ရဲ့ အစီရငျခံစာ ဘာတှေ ထူးခွားသလဲ၊ ဘယျလို အခကြျအလကျတှေ ဖောျပွထားပွီး ဘယျအတိုငျးအတာ အထိ အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိနိုငျမလဲ ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။
ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ARSA အကွမျးဖကျ အဖှဲ့ကို မွနျမာ့တပျမတောျက နှိမျနငျးခဲ့တဲ့ ဖွဈစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးရဲ့ ဝဖေနျမှုတှေ ပေါျထှကျလာပွီးနောကျပိုငျး ပွညျတှငျးမှာ ကောျမရှငျအမြိုးမြိုး ဖှဲ့ပွီး စုံစမျးစဈဆေးတာ လုပျခဲ့ပါတယျ။ အစိုးရဘကျက ဒုသမ်မတ ဦးမွင့ျဆှေ ခေါငျးဆောငျတဲ့ စုံစမျးရေး ကောျမရှငျ ဖှဲ့ပွီး စုံစမျးစတောမြိုး ရှိသလို၊ တပျမတောျနဲ့ ပွညျထဲရေးဝနျကွီးဌာနတှေ ဘကျကလညျး သီးခွား ကောျမရှငျတှေ ဖှဲ့ပွီး စုံစမျးစဈဆေးတာ ထုတျပွနျတာ လုပျခဲ့ပါတယျ။ ဒီ ထုတျပွနျခကြျတှကေို နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက ယုံကွညျမှု မရှိသလို၊ လကျလညျး မခံကွပါဘူး။ အလားတူ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျရှာဖှရေေး မဈရှငျ FFMM ဖှဲ့စညျးပေးတော့လညျး မွနျမာအစိုးရက အသိအမှတျမပွု၊ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျး ဝငျရောကျခှင့ျ မပေးလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက ဒုက်ခသညျ စခနျးတှလေောကျကိုပဲ သှားပွီး မေးမွနျး အစီရငျခံစာ ထုတျတာမြိုး လုပျခဲ့ပါတယျ။ ဒါတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ICOE အဖှဲ့ ကောကျခကြျခတြာကတော့ “ ရိုဟငျဂြာ အရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးမြားမှ ထုတျပွနျသည့ျ အစီရငျခံစာမြားပါ ပွောဆို ရေးသားခကြျမြားတှငျ ကွီးမားသည့ျ ကှဲလှဲကှာဟခကြျမြားတှေ့ရသကဲ့သို့၊ ပွညျတှငျးအဖှဲ့အစညျးမြားမှ ထုတျပွနျသည့ျ အစီရငျခံစာမြားပါ ပွောဆို ရေးသားခကြျမြားတှငျလညျး အလားတူအခွအေနမြေားကို တှေ့ရှိရပါသညျ။” ဆိုပွီး ဖွဈပါတယျ။
အဓိပ်ပါယျကတော့ ရိုဟငျဂြာ အရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှမှော ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ တဈဖကျခွမျးက ပွောဆိုခကြျတှကေိုပဲ အခွပွေုထားပွီး ခြဲ့ကားပွောဆိုမှုတှေ၊ တဆင့ျကွား ပွောဆိုမှုတှေ အမြားကွီး တှေ့ရသလို၊ မွနျမာနိုငျငံဘကျက အစီရငျခံခကြျတှမှောတော့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှကေ ဘာ အမှားမှ မလုပျ၊ တဈဦးတဈယောကျခငြျးစီက အမိန့ျမနာခံပဲ လုပျတာမြိုး ရှိနိုငျတယျ ဆိုပွီး ဘာ ပွသနာမှ မရှိသယောငျ ထုတျပွနျလေ့ရှိတာကို ဆိုလိုတာပါ။
အခု ICOE အစီရငျခံစာကတော့ အဲဒီ နှဈမြိုးစလုံးနဲ့ ခွားနားပွီး ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးက မူဆလငျတှနေဲ့ ဆိုငျတဲ့ သမိုငျးကွောငျး၊ ပဋိပက်ခ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ အခွအေနေ အဆင့ျဆင့ျ စတာတှကေို ဓမ်မဌိဌာနျကကြြ ဖောျပွထားပါတယျ။ ကောျမရှငျဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရရဲ့ ခှင့ျပွုခကြျ မရလို့ ဒုက်ခသညျစခနျးရောကျ မူဆလငျတှကေို တှေ့ဆုံမေးမွနျးခှင့ျ မရခဲ့ပမေယ့ျ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးက မူဆလငျ အပါအဝငျ ဒသေခံတှေ၊ တပျမတောျသားတှေ အပါအဝငျ လုံခွုံရေး တာဝနျရှိသူ စုစုပေါငျး ၁၅၀၀ လောကျကို တှေ့ဆုံမေးမွနျး စုဆောငျးနိုငျခဲ့ခွငျးဟာ ထူးခွားပါတယျ။
ကောျမရှငျရဲ့ တှေ့ရှိခကြျတှထေဲမှာ ARSA အကွမျးဖကျ အဖှဲ့ကရော၊ မွနျမာ့တပျမတောျနဲ့ လုံခွုံရေး အဖှဲ့ဝငျတှဘေကျကပါ စဈရာဇဝတျမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့တာ တှေ့ရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒါတငျမက အရပျသားတှကေို သတျဖွတျတာ၊ အငျအား မမြှမတ သုံးစှဲတာ၊ လုယကျမှု ကြူးလှနျတာ၊ မူဆလငျတှေ စှန့ျခှာသှားတဲ့ နအေိမျတှကေို ဖကြျဆီးတာ စတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှေ ကြူးလှနျခဲ့တယျ ဆိုပွီးလညျး ဖောျပွထားပါတယျ။
တပျမတောျရဲ့ စဈဆငျရေးကာလ သဆေုံးသူ အရညျအတှကျနဲ့ ပတျသကျရငျ အစိုးရဘကျက ထုတျပွနျထားတာက ARSA အဖှဲ့ဝငျ ၃၇၆ ယောကျ အပါအဝငျ စုစုပေါငျး လူအယောကျ ၇၀၀ ကြောျ သဆေုံးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ICOE အစီရငျခံစာမှာတော့ မငျးကွီးရှာ တဈရှာထဲမှာကို လူ ၅၀၀ ကနေ ၆၀၀၊ ခြှတျပွငျရှာမှာ ၁၀၀ ဝနျးကငြျ၊ မောငျနုရှာမှာ ၁၀၀ ကနေ ၂၀၀ ကွားသဆေုံးနိုငျတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။ အခွားကြေးရှာတှမှောလညျး အသအေပြောကျတှေ ရှိခဲ့ပမေယ့ျ အတိအကြ မသိနိုငျဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါဟာ အစိုးရ ထုတျပွနျခကြျနဲ့ရော နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက စှပျစှဲနတေဲ့ မူဆလငျကြေးရှာသား ၆၀၀၀- ၇၀၀၀ လောကျ သတျဖွတျခံလိုကျရတယျ ဆိုတာနဲ့ပါ အတောျလေး ခွားနားတာ တှေ့မွငျရပါတယျ။ အားဓမ်မပွုကငြ့ျမှုမှာ ခိုငျလုံတဲ့ သကျသေ မတှေ့ရတာကလှဲရငျ နအေိမျတှေ မီးရှို့မှုတှနေဲ့ ပစ်စညျးခိုးယူမှုတှကေိုတော့ လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့ဝငျတှကေရော၊ အရပျသားတှပေါ ကြူးလှနျကွတယျ၊ အဓိကကတြာကတော့ ဒီလို ကြူးလှနျတာတှကေို လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှကေ တားမွဈဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တယျဆိုပွီး တိတိကကြြ ထောကျပွထားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဒီ ထုတျပွနျခကြျမြိုးထှကျလာတာ ဒါ ပထမဦးဆုံးလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။
ICOE အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျပွီးနောကျ တပျမတောျဘကျက ကွငွောခကြျ တဈရပျ ထုတျပွနျရာမှာ အစီရငျခံစာကို လေ့လာသှားမယျ၊ အစီရငျခံစာမှာ ပါတဲ့ စဈရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ “ ပွဈမှု တဈစုံတဈရာ ကြူးလှနျကွောငျး ခိုငျလုံတဲ့ သကျသေ အထောကျအထား တှေ့ရှိခဲ့ရငျ စဈဘကျ တရားရုံးတှကေနေ စဈဆေး အရေးယူမယျ” ဆိုပွီး ဖောျပွခဲ့ပါတယျ။ ICOE အစီရငျခံစာ တဈခုလုံးကို ခွုံငုံသုံးသပျကွည့ျလိုကျရငျ နိုငျငံတကာက စှပျစှဲသလို မွနျမာ့လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှရေဲ့ စဈရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျတာ၊ နအေိမျတှကေို မီးရှို့တာ၊ မီးရှို့တာတှကေို မတားဆီးတာ၊ ပစ်စညျးတှကေို ခိုးယူတာ စတာတှကေို ငွငျးပယျထားတာ မရှိတဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျး တဈခြို့ လကျသင့ျခံနိုငျလောကျစရာ ရှိနပေါတယျ။ ဂြီနိုဆိုကျလို့ ခေါျတဲ့ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှု မြိုးကိုတော့ ကြူးလှနျခဲ့ခွငျး မရှိဘူး လို့တော့ ဆိုပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ ကောျမရှငျဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက ဒုက်ခသညျ စခနျးတှကေို ဝငျရောကျ စုံစမျးခှင့ျ မရခဲ့တာကွောင့ျ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ FFMM အစီရငျခံစာကို ကြောျလှနျပွီး အရေးပါဖို့ ဆိုတာကတော့ ဖွဈနိုငျဖှယျ သိပျမရှိသေးပါဘူး။ အစီရငျခံစာထဲမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဘကျရောကျနတေဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေို တှေ့ဆုံ မေးမွနျး စုံစမျးဖို့ အပါအဝငျ အခကြျတဈခြို့ကို ဆကျပွီး လုပျသင့ျသေးကွောငျး အကွံပွုထားတာကွောင့ျ စုံစမျးမှု တဈခြို့ကို အသေးစိတျ ဆကျပွီး လုပျနိုငျရငျ၊ အစီရငျခံစာပါ အရပျဘကျ စဈဘကျ ရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျတာတှကေို တိတိကကြြ အရေးယူပွနိုငျရငျ အစီရငျခံစာရဲ့ သကျရောကျမှု အားကောငျးလာမှာ ဖွဈသလို၊ နိုငျငံတကာရဲ့ ဝဖေနျပွဈတငျမှုတှေ လြော့ကလြာနိုငျဖှယျရာ ရှိပါကွောငျး တငျပွလိုကျရပါတယျ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။