ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့က ရန်ကုန်၊ ကမ္ဘာအေး ကုန်းမြေက မဟာပါသာဏ လှိုင်ဂူမှာ မြန်မာနိုင်ငံ အဌမအကြိမ် နိုင်ငံတော် သံဃာ့မဟာနာယကအဖွဲ့ ၄၇ ပါး စုံညီ အစည်းအဝေး ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ အစည်းအဝေးမှာ စစ်ကောင်စီ သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာနက သဘောမတူနိုင်တဲ့ နဂို အကြို ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးကတည်းက ဆရာတော်ကြီးတွေ သဘောတူ ချမှတ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ပြန်လည် ချမှတ်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ညဘက် စစ်ကောင်စီက အပြည့်အ၀ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မြဝတီနဲ့ မြန်မာ့ရုပ်သံ သတင်းတွေမှာ မဟန ဆရာတော်ကြီးတွေရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြပေးတာ မရှိပဲ ဥက္ကဌ မန္တလေးမြို့ ဗန်းမော်ကျောင်းတိုက် ဆရာတော်ရဲ့ သြဝါဒ ကထာ အကျဉ်းချုပ်၊ သာသနာရေးဝန်ကြီး ဦးကိုကိုရဲ့ လျောက်ထားချက် အကျဉ်းချုပ်နဲ့ အစည်းအဝေး သတင်း အကျဉ်းလောက်ကိုပဲ ဖော်ပြခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ လက်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ လုပ်ရပ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာ တစ်ခုတည်းသော၊ ဗုဒ္ဓသာသနာနဲ့ ပတ်သက်ရင် အမြင့်ဆုံးသော မဟန အဖွဲ့ကြီး အနေနဲ့ ဘယ်လို သဘောထား၊ ဘယ်လို ဆုံးဖြတ်ချက် ချလိုက်သလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ္စဟာ နိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးမယ်လို့ ယူဆ နိုင်ပါတယ်။ မဟန ဆရာတော်တွေ ဘယ်လို ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးတွေ ချမှတ်လိုက်သလဲ၊ အဲဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ လက်ရှိ နိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အရေးအခင်းအပေါ် ဘယ်လို အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်မလဲ ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
အခု မဟန ဆရာတော်ကြီးတွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်ဟာ မန္တလေးတိုင်း သံဃာ့မဟာနာယက အဖွဲ့ ဥက္ကဌ ဆရာတော်ကနေ မဟန ဥက္ကဌ ဗန်းမော်ဆရာတော် ဆီ မေတ္တာရပ်ခံ လိပ်မူပေးပို့လိုက်တဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အပေါ် အခြေခံထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မဟန ဆုံးဖြတ်ချက်ထဲမှာ လက်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ တပ်မတော်က ရွေးကောက်ခံ အစိုးရအဖွဲ့ သမ္မတ အပါအဝင် လူပေါင်းများစွာကို ဖမ်းဆီး၊ အာဏာရယူလိုက်ပြီး နောက်ပိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အခြအနေတွေကို ပြည်သူတွေ ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲ ဖြစ်စေတဲ့ ပြသနာ အဖြစ် ရှုမြင်ပါတယ်။ ပြည်သူပြည်သား ဒကာတွေ စိတ်မချမ်းသာရင် ဆရာတော် သံဃာတော် ဖြစ်တဲ့ ဆရာတွေကလည်း မရွှင်မလန်း ပင်ပန်းဆင်းရဲ ဖြစ်ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အုပ်ချုပ်သူ အချင်းချင်း မညီမညွတ် ဖြစ်နေကြရင် ကမ္ဘာအလည်မှာ မျက်နှာငယ်ကြရမယ်လို့ သတိပေးပြီး လက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အကြပ်အတည်းတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အချက်(၅) ချက်ကို တောင်းဆိုထားတာ တွေ့ရပါတယ်။
အဲဒါတွေကတော့ ဆန္ဒထုတ်ဖော်နေတဲ့ ပြည်သူတွေကို အင်အားသုံး ဖြေရှင်းနေတာတွေကို ရှောင်ရှားရေး သက်ဆိုင်သူတွေက ညွှန်ကြားဖို့၊ ပြည်သူတွေ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ စည်းစိမ်ဥစ္စာတွေကို လုယက် ဖျက်ဆီးနေတာတွေ မဖြစ်ပေါ်စေရေး ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ပေးဖို့၊ မျိုးဆက်သစ် လူငယ်တွေရဲ့ ပုံရိပ် ကမ္ဘာ့အလည် ဂုဏ်ယူဝင့်ထည်နိုင်အောင် စဉ်းစားပေးဖို့၊ နိုင်ငံနဲ့ လူမျိုး၊ ကိုးကွယ်တဲ့ ဘာသာနဲ့ ယဉ်ကျေးမှု တွေရဲ့ ပုံရိပ် ကျဆင်းစေမယ့် လုပ်ရပ်တွေကို နှစ်ဖက်စလုံးက ရှောင်ရှားကြဖို့၊ မေတ္တာတရား လက်ကိုင်ထားပြီး တွေ့ဆုံညှိနှိုင်း အဖြေရှားခြင်းဖြင့်သာ အကျပ်အတည်းရဲ့ ထွက်ပေါက်ကို ဦးတည်ကြဖို့ ဆိုပြီး ဖော်ပြထားပါတယ်။
တဆက်တည်းမှာပဲ မဟန အဖွဲ့ကြီးရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို နောင် ကိုဗစ် ကပ်ဘေးကြီးကို ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ အချိန်၊ မြန်မာနိုင်ငံ တည်ငြိမ်မှု ရရှိပြီး ပြည်သူတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားလာ ရောင်းဝယ် ဖေါက်ကားနိုင်တဲ့ သင့်တော်တဲ့ အချိန်ကာလ တစ်ခုအထိ ရပ်ဆိုင်းထားမယ်၊ အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်တဲ့ တိပိဋက ရွေးချယ်ရေး စာမေးပွဲတွေ၊ အစိုးရ ဓမ္မာစရိယနဲ့ ပါဠ ပထမပြန် စာမေးပွဲတွေကိုလည်း ဆိုင်းငံ့ထားဖို့ ဆုံးဖြတ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ တောင်းဆိုတာတွေ လုပ်ပေးပါ၊ ဒီကြားထဲ ရဟန်းသံဃာတွေ ဘက်ကတော့ သာသနာရေးဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်မှုတွေကို ဆိုင်းငံ့ထားမယ်၊ တနည်းအားဖြင့် လက်ရှိ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေ လုပ်နေကြသလို CDM လုပ်ပြီးနေကြမယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ။
ဒီ့မတိုင်ခင် ရွှေကျင်သာသနာပိုင် အဖွဲ့၊ သီတဂူ ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်၊ ပိဋကတ် နှစ်ပုံအောင် ဆရာတော်များအဖွဲ့၊ မစိုးရိမ်တိုက်၊ မြတောင်၊ ရွှေဝါရောင် သံဃာ့ကွန်ယက် စသဖြင့် သံဃာအဖွဲ့အစည်း အတော်များများက အလားတူ ကြေညာချက်တွေ ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြပြီး အခု နောက်ဆုံးမှ သံဃာတွေရဲ့ အမြင့်ဆုံး အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ မဟန က ထုတ်ပြန်လာတာပါ။ သံဃာတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အဖွဲ့အစည်း အသီးသီးရဲ့ ကြေညာချက်တွေကတော့ လက်ရှိ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ ပြည်သူတွေကို သတ်နေ ဖြတ်နေတာတွေ ရပ်တန့်ပေးပါ၊ ပြည်သူတွေ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ အိုးအိမ်ပစ္စည်း ဥစ္စာတွေကို ဖျက်ဆီးနေတာတွေကို ရပ်တန့်ပေးပါ၊ ပြသနာကို အကြမ်းမဖက်ပဲ၊ အင်အား မသုံးပဲ ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းတဲ့နည်းနဲ့ ဖြေရှင်းပါ ဆိုတာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကြေညာချက်တွေကို ကြည့်ရင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီကို တိုင်းရင်းသား ပြည်သူလူထု၊ အစိုးရဝန်ထမ်း တွေတင်မက သံဃာထုကပါ လက်မခံနိုင်ဘူး ဆိုတဲ့ သဘော တွေ့မြင်ကြရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တုန်းကလို လမ်းပေါ်ကို ဆန္ဒပြ သံဃာတွေ အလုံးအရင်းနဲ့ ထွက်လာတာ မတွေ့ရသလို၊ စစ်ကောင်စီ အပေါ် ပြင်းထန်တဲ့ သပိတ်မှောက် ကံဆောင်တာမျိုးတွေကိုလည်း မတွေ့မြင်ရသေးပါဘူး။ ဒါကလည်း အကြောင်း အမျိုးမျိုး ရှိနိုင်ပါတယ်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ရွှေဝါရောင် သံဃာ့ အရေးအခင်းကာလ ဆိုတာ စစ်အာဏာရှင်တွေ ဖိနှိပ်မှုကြောင့် ပြည်သူတွေ ပြားပြားမှောက် ကြောက်ရွံ့နေရချိန်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို အချိန် သံဃာတွေ လမ်းပေါ်ထွက်ရင် တိုင်းပြည်အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ အကျိုးရလာဒ် ထွက်ပေါ်လာလေ မလား ဆိုပြီး သံဃာအမြောက်အများ လမ်းပေါ် ထွက်လာခဲ့ကြတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ထွက်ခဲ့တဲ့ ပုံစံကလည်း ဘယ်လို နိုင်ငံရေးကြွေးကြော်သံ တစ်ခုတလေမှ မအော်ပဲ မေတ္တာပို့ အမျှပေး ဆုတောင်းစာတွေ ရွတ်ဖတ်ပြီး စည်းကမ်းရှိရှိ လှည့်လည် ကြွချီကြတာမျိုးပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီလို အခြေအနေမျိုးကိုလည်း စစ်အာဏာရှင်တွေက သီးမခံ အကြမ်းဖက် ဖြိုခွဲတာ ခံခဲ့ကြရပါတယ်။
၁၉၈၈ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ပိုင်း သံဃာတွေရဲ့ အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို တုန့်ပြန်မှုက တစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စတုတ္ထမြောက် တိပိဋက ဆရာတော် ဦးသုမင်္ဂလ ဦးဆောင်ပြီး စစ်ခေါင်းဆောင် အသိုင်းအဝိုင်းကို ပတ္တနိက္ကုဇ္ဇန ကံဆောင် သပိတ်မှောက်ပါတယ်။ စစ်အရာရှိ အသိုင်းအဝိုင်းကို ဗုဒ္ဓသာသနာတော် ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွက် မပေးပါဘူး။ နေအိမ်ကို မကြွ၊ တရားဟောမပေး၊ ကပ်တဲ့ ဆွမ်းမစား၊ ဆွမ်းမခံ ၊ ရဟန်းခံမပေး၊ အစရှိသဖြင့် လုပ်မပေးပဲ သပိတ်မှောက်တာပါ။ အဲလို လုပ်တဲ့အတွက် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတိုက် အတော်များများကို စစ်တပ်က ဝင်စီး၊ ဘုန်းကြီးတွေကို ဖမ်းဆီး၊ လူဝတ်လဲ၊ ထောင်ချတာ လုပ်ခဲ့သလို၊ ဦးဆောင်ဆရာတော် ပဉ္စမမြောက် တိပိဋက ဆရာတော် ဦးသုမင်္ဂလ ကိုလည်း ဖမ်းဆီး၊လူဝတ်လဲ၊ နှစ်ရှည်ထောင်ချပြီး မြစ်ကြီးနားထောင် ပို့ခဲ့ပါတယ်။
စညျသူအောငျမွင့ျ
ပွီးခဲ့တဲ့ မတျလ ၁၈ ရကျနေ့က ရနျကုနျ၊ ကမ်ဘာအေး ကုနျးမွကေ မဟာပါသာဏ လှိုငျဂူမှာ မွနျမာနိုငျငံ အဌမအကွိမျ နိုငျငံတောျ သံဃာ့မဟာနာယကအဖှဲ့ ၄၇ ပါး စုံညီ အစညျးအဝေး ကငြျးပခဲ့ပါတယျ။ အစညျးအဝေးမှာ စဈကောငျစီ သာသနာရေးဝနျကွီးဌာနက သဘောမတူနိုငျတဲ့ နဂို အကွို ညှိနှိုငျးအစညျးအဝေးကတညျးက ဆရာတောျကွီးတှေ သဘောတူ ခမြှတျခဲ့တဲ့အတိုငျး ဆုံးဖွတျခကြျတှကေို ပွနျလညျ ခမြှတျခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ညဘကျ စဈကောငျစီက အပွည့ျအ၀ ထိနျးခြုပျထားတဲ့ မွဝတီနဲ့ မွနျမာ့ရုပျသံ သတငျးတှမှော မဟန ဆရာတောျကွီးတှရေဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတှကေို ထည့ျသှငျး ဖောျပွပေးတာ မရှိပဲ ဥက်ကဌ မန်တလေးမွို့ ဗနျးမောျကြောငျးတိုကျ ဆရာတောျရဲ့ သွဝါဒ ကထာ အကဉြျးခြုပျ၊ သာသနာရေးဝနျကွီး ဦးကိုကိုရဲ့ လြောကျထားခကြျ အကဉြျးခြုပျနဲ့ အစညျးအဝေး သတငျး အကဉြျးလောကျကိုပဲ ဖောျပွခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။ လကျရှိ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ စဈကောငျစီရဲ့ လုပျရပျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံမှာ တဈခုတညျးသော၊ ဗုဒ်ဓသာသနာနဲ့ ပတျသကျရငျ အမွင့ျဆုံးသော မဟန အဖှဲ့ကွီး အနနေဲ့ ဘယျလို သဘောထား၊ ဘယျလို ဆုံးဖွတျခကြျ ခလြိုကျသလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ်စဟာ နိုငျငံအတှကျ အရေးကွီးမယျလို့ ယူဆ နိုငျပါတယျ။ မဟန ဆရာတောျတှေ ဘယျလို ဆုံးဖွတျခကြျမြိုးတှေ ခမြှတျလိုကျသလဲ၊ အဲဒီ ဆုံးဖွတျခကြျတှဟော လကျရှိ နိုငျငံအတှငျး ဖွဈပေါျနတေဲ့ အရေးအခငျးအပေါျ ဘယျလို အကြိုးသကျရောကျမှုတှေ ရှိလာနိုငျမလဲ ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။
အခု မဟန ဆရာတောျကွီးတှရေဲ့ ထုတျပွနျကွညောခကြျဟာ မန်တလေးတိုငျး သံဃာ့မဟာနာယက အဖှဲ့ ဥက်ကဌ ဆရာတောျကနေ မဟန ဥက်ကဌ ဗနျးမောျဆရာတောျ ဆီ မတေ်တာရပျခံ လိပျမူပေးပို့လိုကျတဲ့ ထုတျပွနျခကြျအပေါျ အခွခေံထားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ မဟန ဆုံးဖွတျခကြျထဲမှာ လကျရှိ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ တပျမတောျက ရှေးကောကျခံ အစိုးရအဖှဲ့ သမ်မတ အပါအဝငျ လူပေါငျးမြားစှာကို ဖမျးဆီး၊ အာဏာရယူလိုကျပွီး နောကျပိုငျး ဖွဈပေါျလာတဲ့ အခွအနတှေကေို ပွညျသူတှေ ကိုယျဆငျးရဲ စိတျဆငျးရဲ ဖွဈစတေဲ့ ပွသနာ အဖွဈ ရှုမွငျပါတယျ။ ပွညျသူပွညျသား ဒကာတှေ စိတျမခမြျးသာရငျ ဆရာတောျ သံဃာတောျ ဖွဈတဲ့ ဆရာတှကေလညျး မရှှငျမလနျး ပငျပနျးဆငျးရဲ ဖွဈကွတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အုပျခြုပျသူ အခငြျးခငြျး မညီမညှတျ ဖွဈနကွေရငျ ကမ်ဘာအလညျမှာ မကြျနှာငယျကွရမယျလို့ သတိပေးပွီး လကျရှိ ဖွဈပေါျနတေဲ့ အကွပျအတညျးတှကေို ဖွရှေငျးနိုငျဖို့ အခကြျ(၅) ခကြျကို တောငျးဆိုထားတာ တှေ့ရပါတယျ။
အဲဒါတှကေတော့ ဆန်ဒထုတျဖောျနတေဲ့ ပွညျသူတှကေို အငျအားသုံး ဖွရှေငျးနတောတှကေို ရှောငျရှားရေး သကျဆိုငျသူတှကေ ညှှနျကွားဖို့၊ ပွညျသူတှေ ပိုငျဆိုငျတဲ့ စညျးစိမျဥစ်စာတှကေို လုယကျ ဖကြျဆီးနတောတှေ မဖွဈပေါျစရေေး ကာကှယျ စောင့ျရှောကျပေးဖို့၊ မြိုးဆကျသဈ လူငယျတှရေဲ့ ပုံရိပျ ကမ်ဘာ့အလညျ ဂုဏျယူဝင့ျထညျနိုငျအောငျ စဉျးစားပေးဖို့၊ နိုငျငံနဲ့ လူမြိုး၊ ကိုးကှယျတဲ့ ဘာသာနဲ့ ယဉျကြေးမှု တှရေဲ့ ပုံရိပျ ကဆြငျးစမေယ့ျ လုပျရပျတှကေို နှဈဖကျစလုံးက ရှောငျရှားကွဖို့၊ မတေ်တာတရား လကျကိုငျထားပွီး တှေ့ဆုံညှိနှိုငျး အဖွရှေားခွငျးဖွင့ျသာ အကပြျအတညျးရဲ့ ထှကျပေါကျကို ဦးတညျကွဖို့ ဆိုပွီး ဖောျပွထားပါတယျ။
တဆကျတညျးမှာပဲ မဟန အဖှဲ့ကွီးရဲ့ လုပျငနျးတှကေို နောငျ ကိုဗဈ ကပျဘေးကွီးကို ထိနျးခြုပျနိုငျတဲ့ အခြိနျ၊ မွနျမာနိုငျငံ တညျငွိမျမှု ရရှိပွီး ပွညျသူတှေ လှတျလှတျလပျလပျ သှားလာ ရောငျးဝယျ ဖေါကျကားနိုငျတဲ့ သင့ျတောျတဲ့ အခြိနျကာလ တဈခုအထိ ရပျဆိုငျးထားမယျ၊ အလားတူ မွနျမာနိုငျငံ ဗုဒ်ဓဘာသာမှာ အမွင့ျဆုံး ဖွဈတဲ့ တိပိဋက ရှေးခယြျရေး စာမေးပှဲတှေ၊ အစိုးရ ဓမ်မာစရိယနဲ့ ပါဠ ပထမပွနျ စာမေးပှဲတှကေိုလညျး ဆိုငျးငံ့ထားဖို့ ဆုံးဖွတျတာ တှေ့ရပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ စဈကောငျစီ အနနေဲ့ တောငျးဆိုတာတှေ လုပျပေးပါ၊ ဒီကွားထဲ ရဟနျးသံဃာတှေ ဘကျကတော့ သာသနာရေးဆိုငျရာ ဆောငျရှကျမှုတှကေို ဆိုငျးငံ့ထားမယျ၊ တနညျးအားဖွင့ျ လကျရှိ အစိုးရဝနျထမျးတှေ လုပျနကွေသလို CDM လုပျပွီးနကွေမယျ ဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ။
ဒီ့မတိုငျခငျ ရှှကေငြျသာသနာပိုငျ အဖှဲ့၊ သီတဂူ ကမ်ဘာ့ဗုဒ်ဓတက်ကသိုလျ၊ ပိဋကတျ နှဈပုံအောငျ ဆရာတောျမြားအဖှဲ့၊ မစိုးရိမျတိုကျ၊ မွတောငျ၊ ရှှဝေါရောငျ သံဃာ့ကှနျယကျ စသဖွင့ျ သံဃာအဖှဲ့အစညျး အတောျမြားမြားက အလားတူ ကွညောခကြျတှေ ထုတျပွနျခဲ့ကွပွီး အခု နောကျဆုံးမှ သံဃာတှရေဲ့ အမွင့ျဆုံး အဖှဲ့အစညျးဖွဈတဲ့ မဟန က ထုတျပွနျလာတာပါ။ သံဃာတှကေို ကိုယျစားပွုတဲ့ အဖှဲ့အစညျး အသီးသီးရဲ့ ကွညောခကြျတှကေတော့ လကျရှိ အာဏာသိမျး စဈကောငျစီ အနနေဲ့ ပွညျသူတှကေို သတျနေ ဖွတျနတောတှေ ရပျတန့ျပေးပါ၊ ပွညျသူတှေ ပိုငျဆိုငျတဲ့ အိုးအိမျပစ်စညျး ဥစ်စာတှကေို ဖကြျဆီးနတောတှကေို ရပျတန့ျပေးပါ၊ ပွသနာကို အကွမျးမဖကျပဲ၊ အငျအား မသုံးပဲ ဆှေးနှေး ညှိနှိုငျးတဲ့နညျးနဲ့ ဖွရှေငျးပါ ဆိုတာတှပေဲ ဖွဈပါတယျ။
ဒီကွညောခကြျတှကေို ကွည့ျရငျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ စဈကောငျစီကို တိုငျးရငျးသား ပွညျသူလူထု၊ အစိုးရဝနျထမျး တှတေငျမက သံဃာထုကပါ လကျမခံနိုငျဘူး ဆိုတဲ့ သဘော တှေ့မွငျကွရပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ၂၀၀၇ ခုနှဈတုနျးကလို လမျးပေါျကို ဆန်ဒပွ သံဃာတှေ အလုံးအရငျးနဲ့ ထှကျလာတာ မတှေ့ရသလို၊ စဈကောငျစီ အပေါျ ပွငျးထနျတဲ့ သပိတျမှောကျ ကံဆောငျတာမြိုးတှကေိုလညျး မတှေ့မွငျရသေးပါဘူး။ ဒါကလညျး အကွောငျး အမြိုးမြိုး ရှိနိုငျပါတယျ။ ၂၀၀၇ ခုနှဈ ရှှဝေါရောငျ သံဃာ့ အရေးအခငျးကာလ ဆိုတာ စဈအာဏာရှငျတှေ ဖိနှိပျမှုကွောင့ျ ပွညျသူတှေ ပွားပွားမှောကျ ကွောကျရှံ့နရေခြိနျလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒီလို အခြိနျ သံဃာတှေ လမျးပေါျထှကျရငျ တိုငျးပွညျအတှကျ ကောငျးမှနျတဲ့ အကြိုးရလာဒျ ထှကျပေါျလာလေ မလား ဆိုပွီး သံဃာအမွောကျအမြား လမျးပေါျ ထှကျလာခဲ့ကွတာပဲဖွဈပါတယျ။ ထှကျခဲ့တဲ့ ပုံစံကလညျး ဘယျလို နိုငျငံရေးကွှေးကွောျသံ တဈခုတလမှေ မအောျပဲ မတေ်တာပို့ အမြှပေး ဆုတောငျးစာတှေ ရှတျဖတျပွီး စညျးကမျးရှိရှိ လှည့ျလညျ ကွှခြီကွတာမြိုးပါ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီလို အခွအေနမြေိုးကိုလညျး စဈအာဏာရှငျတှကေ သီးမခံ အကွမျးဖကျ ဖွိုခှဲတာ ခံခဲ့ကွရပါတယျ။
၁၉၈၈ စဈအာဏာသိမျးပွီး နောကျပိုငျး သံဃာတှရေဲ့ အာဏာသိမျး စဈခေါငျးဆောငျတှကေို တုန့ျပွနျမှုက တဈမြိုးဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ စတုတ်ထမွောကျ တိပိဋက ဆရာတောျ ဦးသုမငျ်ဂလ ဦးဆောငျပွီး စဈခေါငျးဆောငျ အသိုငျးအဝိုငျးကို ပတ်တနိက်ကုဇ်ဇန ကံဆောငျ သပိတျမှောကျပါတယျ။ စဈအရာရှိ အသိုငျးအဝိုငျးကို ဗုဒ်ဓသာသနာတောျ ဆိုငျရာ လုပျငနျးတှေ ဆောငျရှကျ မပေးပါဘူး။ နအေိမျကို မကွှ၊ တရားဟောမပေး၊ ကပျတဲ့ ဆှမျးမစား၊ ဆှမျးမခံ ၊ ရဟနျးခံမပေး၊ အစရှိသဖွင့ျ လုပျမပေးပဲ သပိတျမှောကျတာပါ။ အဲလို လုပျတဲ့အတှကျ ဘုနျးတောျကွီးကြောငျးတိုကျ အတောျမြားမြားကို စဈတပျက ဝငျစီး၊ ဘုနျးကွီးတှကေို ဖမျးဆီး၊ လူဝတျလဲ၊ ထောငျခတြာ လုပျခဲ့သလို၊ ဦးဆောငျဆရာတောျ ပဉ်စမမွောကျ တိပိဋက ဆရာတောျ ဦးသုမငျ်ဂလ ကိုလညျး ဖမျးဆီး၊လူဝတျလဲ၊ နှဈရှညျထောငျခပြွီး မွဈကွီးနားထောငျ ပို့ခဲ့ပါတယျ။
အခုတဈကွိမျ တိုငျးပွညျမှာ ပွညျသူတှကေို သတျဖွတျ၊ ရိုကျနှကျ၊ ဖမျးဆီး၊ ထောငျခြ၊ အိုးအိမျပစ်စညျးတှေ ဖကြျဆီး၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျ လုပျနတေဲ့ စဈကောငျစီကို သံဃာထုတှရေဲ့ တုန့ျပွနျပုံဟာ အရငျ အခြိနျတှတေုနျးကထကျ ပိုပွီး ညီညှတျ၊ ပိုပွီး စနဈကလြာတာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒီ တုန့ျပွနျမှုကွောင့ျ လကျရှိ ကိစ်စတှအေားလုံးကို ညှှနျကွား အမိန့ျပေးနတေဲ့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျရဲ့ လုပျရပျတှေ ပွောငျးလဲ မသှားနိုငျဘူး ဆိုပမေယ့ျ ပွညျသူလူထု တဈရပျလုံး ဆငျနှဲှနတေဲ့ အာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး အရေးတောျပုံကွီးကိုတော့ တဈတပျတဈအား ပံ့ပိုးကူညီရာ ရောကျစမေယျ ဖွဈကွောငျးပါ။