(Zawgyi/Unicode)
စင်္ကာပူရောက် နိုင်ငံခြားသား ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို ၂ ပတ်ကြာ နေအိမ်အပြင်မထွက်ပဲနေကြဖို့ဆိုတဲ့ စင်္ကာပူအစိုးရရဲ့ အမိန့်ဟာ အလုပ်သမားတွေကြား ရောဂါကူးစက်မှု ပိုများလာနိုင်ပြီး ထိန်းမရအောင် ဒုက္ခရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့ Amnesty International AI က ထောက်ပြ ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ စင်္ကာပူအစိုးရက အခုလို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ စင်္ကာပူမြန်မာ အသိုင်းအဝိုင်းကြား ကြိုဆိုသူ တချို့လည်း ရှိပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကို ဆက်ပြီး ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်တင်ပြထားပါတယ်။
စင်္ကာပူနိုင်ငံမှာ မြန်မာလူမျိုးတွေအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသား ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားတွေကြား ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုအသစ်တွေ တိုးလာတာကြောင့် အလုပ်သမားတွေ အိမ်အပြင်မထွက်ပဲ နေကြဖို့ စင်္ကာပူအစိုးရက ဧပြီ(၆)ရက်နေ့မှာ အမိန့်ထုတ်လိုက်တာပါ။
စင်္ကာပူနိုင်ငံ Punggol အရပ်မှာရှိတဲ့ SS11 အလုပ်သမားတန်းလျားနဲ့ Westlite Toh Guan အရပ်မှာရှိတဲ့ တန်းလျားတွေမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူ(၉၀) ရှိခဲ့တာကြောင့် အဲဒီ တန်းလျားမှာနေကြတဲ့ အလုပ်သမား တွေ နေအိမ်အပြင်မထွက်ပဲ ၂ ပတ်ကြာ Quarantine သီးသန့်ခွဲနေကြဖို့ ကန့်သတ်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလုပ်ဆောင်ချက်ဟာ နိုင်ငံခြားသား ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား ၂ သောင်းလောက် နေထိုင်တဲ့ အဲဒီတန်းလျား ရပ်ကွက် နှစ်ခုထဲမှာ အလုပ်သမား အချင်းချင်းကြား ရောဂါ ကူးစက်မှု ပိုများလာနိုင်ပြီး အခြေအနေ ပိုဆိုးသွားနိုင်တယ်လို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့ AI က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။ စင်္ကာပူက အလုပ်သမားတွေရဲ့ နေအိမ်ကျဉ်းမြောင်းမှု ပြဿနာနဲ့ အလုပ်သမားအခွင့် အရေး အပြည့်အဝ မရှိတဲ့ အခြေအနေကို AI အဖွဲ့က အစောပိုင်းထဲက ထောက်ပြလာခဲ့တာပါ ။ အခန်းကျဉ်းတွေထဲ လူစုလူဝေးနဲ့ နေထိုင်ရတဲ့ အခြေအနေဟာ ရောဂါရှိသူနဲ့ မရှိသူကြား သီးခြားစီ ခွဲနေဖို့ အင်မတန်ခက်ခဲတဲ့ အကြောင်း AI အဖွဲ့ရဲ့ စင်္ကာပူနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ သုတေသီ A Rachel Chhoa-Howard က မှတ်ချက်ပေးပြောထားတာကို AI ရဲ့ကြေညာချက်မှာ ဖေါ်ပြပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ် ထိန်းချုပ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကမ္ဘာကတောင် ချီးကျူးခဲ့ရတဲ့ စင်္ကာပူနိုင်ငံမှာ အစိုးရရဲ့ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်တွေအတိုင်း လိုက်နာနေထိုင်မယ်ဆိုရင် လူတွေအတွက် အန္တရာယ်ကင်းတာကြောင့် စင်္ကာပူ အစိုးရရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သဘောတူတယ်လို့ စင်္ကာပူမှာ နေတဲ့ မြန်မာအိမ်ရှင်မတဦးဖြစ်သူ မ မေကျော်စိုးညွန့်က ပြောပါတယ်။
“ ဒီအစိုးရက ထိန်းလိုက်တဲ့သဘောက ဖြစ်ရင်တောင် အလုပ်သမား တန်းလျားတွေမှာ သူတို့ ထိန်းရလွယ်ဦးမယ်။ အပြင်ကို ပြန့်သွားရင် သူတို့ ထိန်းရ ပိုခက်သွားလိမ့်မယ်။ ဒီရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေသည် သူတို့ နားရက်ရတာနဲ့ ထွက်ကြမယ် ။ ထွက်ကြတာနဲ့ သူတို့က တွေ့ကြမယ်၊ ဆုံကြမယ်၊ ရင်းရင်းနှီးနှီး ပေါင်းတာတွေက များကြတယ်။ တယောက်နဲ့ တယောက် ကူးစက်မြန်တဲ့ဟာဆိုတော့ သူတို့က အဲဒီ ပြဿနာကို ကြိုမြင်လို့ လုပ်တာလို့ ညီမကတော့ မြင်တယ်။ အဲဒီအလုပ်သမား တန်းလျား တွေက အရမ်းကျဉ်းတဲ့အတွက် ဖြစ်လာရင် ချက်ချင်း ဘယ်သူမှ နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ နောက်ပြီး အလုပ်သမားတွေကိုလည်း သူတို့ ကိုယ်တိုင် အကုန်စောင့်ရှောက်ရတာ ။ အကုန်လုံး စားဖို့ ၊ သောက်ဖို့ အကုန်လုံး စီစဉ်ပေးရတာ။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ ထိန်းဖို့ကြိုးစားတယ်လို့ ညီမကတော့ အကောင်းဘက်က မြင်တာပေါ့နော်။”
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေထဲမှာ ဆိုရင်လည်း စင်္ကာပူနိုင်ငံ ဟာ ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု အစောဆုံး ကြုံခဲ့ရပြီး ထိန်းချုပ်မှု အပိုင်းမှာ နိုင်နိုင်နင်းနင်း ရှိခဲ့တာကြောင့် အစိုးရအပေါ် ယုံကြည်မှု ထားမိတယ်လို့ မ မေကျော်စိုးညွန့်က ပြောပါတယ်။
“ညီမတို့ဆီမှာ စဖြစ်ပြီဆိုတာနဲ့ သူတို့က လူတွေကို သတိပေးတယ်။ Mask တွေလည်း သူတို့ကိုယ်တိုင် ဝေပေးတယ် ၊ မျက်နှာတွေ ကာဖို့အတွက်။ အစိုးရ ကိုယ်တိုင်က သေချာဝေပြီးတော့ အသိပညာပါ ပေးတယ်။ တကယ် နှာစေး ၊ ချောင်းဆိုးဖြစ်တဲ့ လူပဲ သုံးပါလို့တော့ အရင်က ပြောတာပေါ့နော်။ အဲလိုပြောပြီး သူတို့ စထိန်းပါတယ်။ ထိန်းပြီးတော့ Local မှာဖြစ်တာထက်ကို ညီမတို့ဆီမှာ အဆိုးဆုံးဖြစ်လာတာက ဒီ နိုင်ငံခြားက ပြန်ဝင်လာတဲ့လူတွေရဲ့ case တွေက အရမ်းများသွားတယ်။ အရမ်းများသွားတော့ သူတို့ အဲဒီ case တွေကို လိုက်ထိန်းနေတဲ့ အချိန်မှာပဲ ၊ အခုအချိန်မှာ ထပ်ပြီး ဆိုးလာတာက Unlink ဆိုတာ virus က ဘယ်လို ကူးနေမှန်းမသိတဲ့ ကွင်းဆက်-လင့်ခ်တွေကို အစိုးရက လိုက်ဖမ်းလို့ မရတဲ့အတွက် အခုက လုံး၀ Lock Down ချဖို့ စဉ်းစားလိုက်တာ။”
မြန်မာနိုင်ငံထက်စာရင် စင်္ကာပူမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု ပိုများပေမဲ့ စင်္ကာပူမှာနေတဲ့ မြန်မာ အများစုကတော့ လောလောဆယ် မြန်မာပြည်ကို မပြန်ကြဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုအန္တရယ်ကို အသေချာ ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ အခုဆိုရင် စင်္ကာပူတနိုင်ငံလုံးကလူတွေ မလိုအပ်ပဲ အိမ်ပြင်မထွက်ကြဖို့ Lockdown အမိန့်ကို စင်္ကာပူအစိုးရက ထုတ်ပြန်လိုက်ပြီး ဧပြီ(၇)နေ့က စလို့ အကျိုးသက်ရောက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ နေ့စဉ်လိုအပ်တဲ့ စားသောက်ကုန် ဆေးဝါး ရောင်းချနေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေက လွဲလို့ ကျန်လုပ်ငန်းတွေ ပိတ်ထားရမှာ ဖြစ်ပြီး၊ ရုံးအလုပ်တွေကိုလည်း နေအိမ်တွေကနေ လုပ်ကြဖို့ ညွှန်ကြားထားပါတယ်။
စင်္ကာပူနိုင်ငံမှာ ခုချိန်ထို ကိုရိုနားဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူပေါင်း (၁၃၇၀) ကျော်ရှိပြီး သူဆုံးသူ (၆)ဦးရှိပါတယ်။
...............
စငျ်ကာပူရောကျ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှေ ၂ ပတျ အပွငျမထှကျဖို့ အမိန့ျထုတျ
(Unicode)
စငျ်ကာပူရောကျ နိုငျငံခွားသား ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှကေို ၂ ပတျကွာ နအေိမျအပွငျမထှကျပဲနကွေဖို့ဆိုတဲ့ စငျ်ကာပူအစိုးရရဲ့ အမိန့ျဟာ အလုပျသမားတှကွေား ရောဂါကူးစကျမှု ပိုမြားလာနိုငျပွီး ထိနျးမရအောငျ ဒုက်ခရောကျသှားနိုငျတယျလို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျရေးအဖှဲ့ Amnesty International AI က ထောကျပွ ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ စငျ်ကာပူအစိုးရက အခုလို ကိုငျတှယျဆောငျရှကျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ စငျ်ကာပူမွနျမာ အသိုငျးအဝိုငျးကွား ကွိုဆိုသူ တခြို့လညျး ရှိပါတယျ။ ဒီအကွောငျးကို ဆကျပွီး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျတငျပွထားပါတယျ။
စငျ်ကာပူနိုငျငံမှာ မွနျမာလူမြိုးတှအေပါအဝငျ နိုငျငံခွားသား ရှှေ့ပွောငျး အလုပျသမားတှကွေား ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုအသဈတှေ တိုးလာတာကွောင့ျ အလုပျသမားတှေ အိမျအပွငျမထှကျပဲ နကွေဖို့ စငျ်ကာပူအစိုးရက ဧပွီ(၆)ရကျနေ့မှာ အမိန့ျထုတျလိုကျတာပါ။
စငျ်ကာပူနိုငျငံ Punggol အရပျမှာရှိတဲ့ SS11 အလုပျသမားတနျးလြားနဲ့ Westlite Toh Guan အရပျမှာရှိတဲ့ တနျးလြားတှမှော ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးက ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျသူ(၉၀) ရှိခဲ့တာကွောင့ျ အဲဒီ တနျးလြားမှာနကွေတဲ့ အလုပျသမား တှေ နအေိမျအပွငျမထှကျပဲ ၂ ပတျကွာ Quarantine သီးသန့ျခှဲနကွေဖို့ ကန့ျသတျလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလုပျဆောငျခကြျဟာ နိုငျငံခွားသား ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမား ၂ သောငျးလောကျ နထေိုငျတဲ့ အဲဒီတနျးလြား ရပျကှကျ နှဈခုထဲမှာ အလုပျသမား အခငြျးခငြျးကွား ရောဂါ ကူးစကျမှု ပိုမြားလာနိုငျပွီး အခွအေနေ ပိုဆိုးသှားနိုငျတယျလို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျရေးအဖှဲ့ AI က ထုတျပွနျတဲ့ ကွညောခကြျမှာ ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။ စငျ်ကာပူက အလုပျသမားတှရေဲ့ နအေိမျကဉြျးမွောငျးမှု ပွူနာနဲ့ အလုပျသမားအခှင့ျ အရေး အပွည့ျအဝ မရှိတဲ့ အခွအေနကေို AI အဖှဲ့က အစောပိုငျးထဲက ထောကျပွလာခဲ့တာပါ ။ အခနျးကဉြျးတှထေဲ လူစုလူဝေးနဲ့ နထေိုငျရတဲ့ အခွအေနဟော ရောဂါရှိသူနဲ့ မရှိသူကွား သီးခွားစီ ခှဲနဖေို့ အငျမတနျခကျခဲတဲ့ အကွောငျး AI အဖှဲ့ရဲ့ စငျ်ကာပူနိုငျငံ ဆိုငျရာ သုတသေီ A Rachel Chhoa-Howard က မှတျခကြျပေးပွောထားတာကို AI ရဲ့ကွညောခကြျမှာ ဖေါျပွပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကာကှယျ ထိနျးခြုပျရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ ကမ်ဘာကတောငျ ခြီးကြူးခဲ့ရတဲ့ စငျ်ကာပူနိုငျငံမှာ အစိုးရရဲ့ စညျးကမျးသတျမှတျခကြျတှအေတိုငျး လိုကျနာနထေိုငျမယျဆိုရငျ လူတှအေတှကျ အန်တရာယျကငျးတာကွောင့ျ စငျ်ကာပူ အစိုးရရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို သဘောတူတယျလို့ စငျ်ကာပူမှာ နတေဲ့ မွနျမာအိမျရှငျမတဦးဖွဈသူ မ မကြေောျစိုးညှန့ျက ပွောပါတယျ။
“ ဒီအစိုးရက ထိနျးလိုကျတဲ့သဘောက ဖွဈရငျတောငျ အလုပျသမား တနျးလြားတှမှော သူတို့ ထိနျးရလှယျဦးမယျ။ အပွငျကို ပွန့ျသှားရငျ သူတို့ ထိနျးရ ပိုခကျသှားလိမ့ျမယျ။ ဒီရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှသေညျ သူတို့ နားရကျရတာနဲ့ ထှကျကွမယျ ။ ထှကျကွတာနဲ့ သူတို့က တှေ့ကွမယျ၊ ဆုံကွမယျ၊ ရငျးရငျးနှီးနှီး ပေါငျးတာတှကေ မြားကွတယျ။ တယောကျနဲ့ တယောကျ ကူးစကျမွနျတဲ့ဟာဆိုတော့ သူတို့က အဲဒီ ပွူနာကို ကွိုမွငျလို့ လုပျတာလို့ ညီမကတော့ မွငျတယျ။ အဲဒီအလုပျသမား တနျးလြား တှကေ အရမျးကဉြျးတဲ့အတှကျ ဖွဈလာရငျ ခကြျခငြျး ဘယျသူမှ နိုငျမှာ မဟုတျဘူး။ နောကျပွီး အလုပျသမားတှကေိုလညျး သူတို့ ကိုယျတိုငျ အကုနျစောင့ျရှောကျရတာ ။ အကုနျလုံး စားဖို့ ၊ သောကျဖို့ အကုနျလုံး စီစဉျပေးရတာ။ အဲဒါကွောင့ျ သူတို့ ထိနျးဖို့ကွိုးစားတယျလို့ ညီမကတော့ အကောငျးဘကျက မွငျတာပေါ့နောျ။”
အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှထေဲမှာ ဆိုရငျလညျး စငျ်ကာပူနိုငျငံ ဟာ ကိုရိုနာ ဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု အစောဆုံး ကွုံခဲ့ရပွီး ထိနျးခြုပျမှု အပိုငျးမှာ နိုငျနိုငျနငျးနငျး ရှိခဲ့တာကွောင့ျ အစိုးရအပေါျ ယုံကွညျမှု ထားမိတယျလို့ မ မကြေောျစိုးညှန့ျက ပွောပါတယျ။
“ညီမတို့ဆီမှာ စဖွဈပွီဆိုတာနဲ့ သူတို့က လူတှကေို သတိပေးတယျ။ Mask တှလေညျး သူတို့ကိုယျတိုငျ ဝပေေးတယျ ၊ မကြျနှာတှေ ကာဖို့အတှကျ။ အစိုးရ ကိုယျတိုငျက သခြောဝပွေီးတော့ အသိပညာပါ ပေးတယျ။ တကယျ နှာစေး ၊ ခြောငျးဆိုးဖွဈတဲ့ လူပဲ သုံးပါလို့တော့ အရငျက ပွောတာပေါ့နောျ။ အဲလိုပွောပွီး သူတို့ စထိနျးပါတယျ။ ထိနျးပွီးတော့ Local မှာဖွဈတာထကျကို ညီမတို့ဆီမှာ အဆိုးဆုံးဖွဈလာတာက ဒီ နိုငျငံခွားက ပွနျဝငျလာတဲ့လူတှရေဲ့ case တှကေ အရမျးမြားသှားတယျ။ အရမျးမြားသှားတော့ သူတို့ အဲဒီ case တှကေို လိုကျထိနျးနတေဲ့ အခြိနျမှာပဲ ၊ အခုအခြိနျမှာ ထပျပွီး ဆိုးလာတာက Unlink ဆိုတာ virus က ဘယျလို ကူးနမှေနျးမသိတဲ့ ကှငျးဆကျ-လင့ျချတှကေို အစိုးရက လိုကျဖမျးလို့ မရတဲ့အတှကျ အခုက လုံး၀ Lock Down ခဖြို့ စဉျးစားလိုကျတာ။”
မွနျမာနိုငျငံထကျစာရငျ စငျ်ကာပူမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု ပိုမြားပမေဲ့ စငျ်ကာပူမှာနတေဲ့ မွနျမာ အမြားစုကတော့ လောလောဆယျ မွနျမာပွညျကို မပွနျကွဘူးလို့ သူကပွောပါတယျ။
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုအန်တရယျကို အသခြော ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ အခုဆိုရငျ စငျ်ကာပူတနိုငျငံလုံးကလူတှေ မလိုအပျပဲ အိမျပွငျမထှကျကွဖို့ Lockdown အမိန့ျကို စငျ်ကာပူအစိုးရက ထုတျပွနျလိုကျပွီး ဧပွီ(၇)နေ့က စလို့ အကြိုးသကျရောကျမှာဖွဈပါတယျ။ နေ့စဉျလိုအပျတဲ့ စားသောကျကုနျ ဆေးဝါး ရောငျးခနြတေဲ့ လုပျငနျးတှကေ လှဲလို့ ကနြျလုပျငနျးတှေ ပိတျထားရမှာ ဖွဈပွီး၊ ရုံးအလုပျတှကေိုလညျး နအေိမျတှကေနေ လုပျကွဖို့ ညှှနျကွားထားပါတယျ။
စငျ်ကာပူနိုငျငံမှာ ခုခြိနျထို ကိုရိုနားဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျသူပေါငျး (၁၃၇၀) ကြောျရှိပွီး သူဆုံးသူ (၆)ဦးရှိပါတယျ။
