မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အနီး AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ်နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ကြား တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေလို့၊ ရိုဟင်ဂျာတို့ နေရပ်ပြန်ရေးအစီအစဉ်တွေ အခက်တွေ့နိုင်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်သလို။ အခုလို စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ လုံခြုံရေးကလည်း စိုးရိမ်စရာအလွန်ကောင်းတဲ့ အနေအထား ဖြစ်နေတယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေက ပြောပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အရေးဟာ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်လာတယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ်ကလည်း ပြောဆိုနေချိန် ရိုဟင်ဂျာတို့ နေရပ်ပြန်ရေး၊ လုံခြုံရေး အနာဂတ်မျှော်လင့်ချက် စိုးရိမ်ချက်တွေ ဘယ်လို ရှိပါသလဲ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းက မဆုမွန် ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ AA က ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနယ်စပ်ခြံစည်းရိုးအနီးမှာရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီ နယ်ခြားစောင့်စခန်းတခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ အဲ့ဒီ့တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီဘက်က နယ်ခြားစောင့်တပ်သား (၁၉) ဦး သေဆုံးပြီး တဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့တယ်လို့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ AA ဘက်က ပြောပါတယ်။ AA ရခိုင်တပ် သိမ်းပိုက်ထားတဲ့စခန်းကို ပြန်ရယူနိုင်ရေး စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်က လေကြောင်းအပါအဝင် စစ်အင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ အကြီးအကျယ် ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်ကို လက်နက်ကြီးကျည်တွေ ကျရောက်ခဲ့တဲ့အထိ အတော်လေး စစ်ရေးပြင်းထန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတိုက်ပွဲတွေအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်ဘက်က တိုက်ခိုက်ရေး လေယာဉ်တွေ ဝေဟင်ပိုင်နက် ကျူးကျော်တယ်ဆိုပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်က မြန်မာစစ်ကောင်စီ သံအမတ်ကြီးကို ခေါ်ယူကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှိနိုင်ငံဘက်ကို မြန်မာဘက်ကလူတွေ ထပ်ဖြတ်ကျော်မလာစေဖို့ မြန်မာသံအမတ်ကြီးကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့တဲ့အကြောင်းလည်း ဒေသတွင်း သတင်းတွေမှာ ဖေါ်ပြပါတယ်။
အခုလက်ရှိမှာတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ မြန်မာနယ်ခြားမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်က လုံခြုံရေး တိုးမြှင့်ချထားပါတယ်။ ဒီလိုတင်းမာနေတဲ့ စစ်ရေးအခြေအနေတွေဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ခိုလှုံနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေအတွက်ရော ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်ပါ လုံခြုံရေး အထူးစိုးရိမ်စရာ အနေအထားဖြစ်တယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေက ပြောပါတယ်။ လက်ရှိဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်တလျောက် လုံခြုံရေးအခြေအနေ ကော့ဇ်ဘဇားခရိုင် ကုတုပလောင်ဒုက္ခသည်စခန်းအမှတ် (၇) မှာ ခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ကိုအောင်မြိုင်က သူသိထားသမျှ ပြောပြပါတယ်။
“အခုက နယ်စပ်မှာ ဝေလာတောင်ဘက်မှာ နစကရဲ့ အသုံးအနှုန်းနဲ့ပြောမယ်ဆိုရင် နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လုပ်ဆောင်နေတာလေ။ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဘက်က နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်တာ၊ စစ်ရဟတ်ယာဉ်တွေ အသုံးပြုနေတာတွေကို လှမ်းမြင်ကြရတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ကလည်း လုံခြုံရေးတိုးမြှင့်ထားတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ်ပေါ့နော် စစ်အင်အားတွေ တိုးချဲ့ပြီးတော့ ထားတာရှိတယ်။ သေနတ်သံတွေ လက်နက်ကြီးကျည်ကျတဲ့ အသံတွေလည်း ကြားရတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့်အစိုးရဘက်ကတော့ ကျနော်တို့ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာနေဖို့ လုံခြုံရေးတာဝန်ယူပေးတယ် တချိန်တည်းမှာပဲ ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိ နေရပ်ကို ပြန်ပို့ပေးဖို့အတွက် အစကတည်းကနေ ကြိုးပမ်းနေတာ ရှိပါတယ်။’’
အခုလို ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ်နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေကြား စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေဖြစ်လာလို့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ပိတ်ပင်ကန့်သတ်မှုတွေကြား သတိထား နေထိုင်နေကြရတဲ့ ပြည်တွင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ နေ့စဉ်လှုပ်ရှား သွားလာနေရတဲ့ အခြေအနေကိုလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရောက် ရိုဟင်ဂျာတွေက စိုးရိမ်တယ်လို့ ကိုအောင်မြိုင်က ပြောပါတယ်။
“အဲ့ဒီ့လို အခုလက်ရှိအနေအထားက ကျနော်တို့ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲ ကျန်ခဲ့တဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့အခြေအနေက ပြောမယ်ဆိုရင် လုံးဝမလုံခြုံဘူး။ သူတို့ဘဝက ကြားညပ်ခံနေရတယ်။ ကြားညပ်ခံနေရတဲ့ဘဝမှာပဲ နေနေကြရတယ်။ သူတို့ဘဝက ဘယ်လိုနည်းမှ ဘာအသံကိုမှ သူတို့ဆီက ထွက်လို့မရဘူး အဲ့လိုအခြေအနေမှာ။ အခုက ရခိုင်ပြည်နယ်ကနေ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာတွေဆိုရင် ဘယ်ကိုမှ သွားလို့မရဘူး။ ဒီလိုထွက်ပေါက်ပိတ်နေတဲ့ အနေအထားကနေ လွတ်အောင်ပြေးဖို့ လုပ်ကြတယ်။ အဲ့တော့ လူကုန်ကူးမှုတွေဖြစ်တယ်။ ဒီလူကုန်ကူးမှုတွေက ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက ဘယ်မှကို သွားခွင့်မရှိတဲ့ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာတွေ။ ဒီလူတွေကို ဘယ်သူတွေက ပို့နေတာလဲ။ ဒီလို လူကုန်ကူးမှု မဖြစ်အောင် သူတို့ကို ကာကွယ်ပေးရမယ်။”
မဆုမွန် ။ ။ အခု နယ်မြေမှာကလည်း တိုက်ပွဲတွေက ပြင်းထန်နေတော့ ဒီဘက်က ရိုဟင်ဂျာတွေက ဘယ်လို စိုးရိမ်မှုရှိလဲ။
ကိုအောင်မြိုင် ။ ။ မြန်မာဘက်က ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်လည်း စိုးရိမ်တယ် ကျနော်တို့အတွက်လည်း စိုးရိမ်တယ်။ နိုင်ငံတကာကလည်း ကူညီပေးသင့်တယ်။ ပြီးတော့ သူတို့မှာ နစ်နာမှုမရှိအောင် AA ကလည်း တာဝန်ခံရမယ်။ စစ်တပ်ကလည်း တာဝန်ခံရမယ်။ အခု ရှိနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေ လုံခြုံမှုရှိအောင် နှစ်ဘက်စလုံးမှာ တာဝန်အပြည့်ရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့က အဲ့လိုပဲ ပြောချင်တယ်။
အခုလို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်တလျောက် တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေတဲ့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရောက် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေးစီစဉ်မှုတွေအပေါ် နှောင့်နှေးစေသလို အိမ်ပြန်နိုင်ဖို့က မရေရာတော့ဘူးလို့ မောင်တောမြောက်ပိုင်းဇာတိ မော်ဒုစ္စရာစခန်း (၅) က ARSPH အဖွဲ့ဝင် ဦးရော်ဖိတ်က ပြောပါတယ်။
"ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ်တလျောက်မှာ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတာတော့ အမှန်ပဲ။ ကျနော်တို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်တလျောက် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မောင်တောဘက်မှာ ဖြစ်နေကြတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်ဖို့ကလည်း ခက်တယ်။ ဒီလိုမျိုး တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတယ်ကြားတော့ ကျနော်တို့ လုံခြုံရေးအရ စိတ်မချနိုင်ဘူး ဖြစ်နေတယ်။ "
မဆုမွန် ။ ။ အခုလက်ရှိ နယ်စပ်မှာ ရှိတဲ့ စစ်ရေးအခြေအနေကရော ဘယ်လောက့်အထိ စိုးရိမ်စရာအခြေအနေမှာ ရှိလဲ။
ဦးရော်ဖိတ် ။ ။ စိုးရိမ်ရပါတယ်။ စိုးရိမ်ရပါတယ်။ အင်မတန်စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုက AA နဲ့ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့က တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတယ်။ နယ်စပ်တလျှောက်မှာ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေ ဖြစ်နေတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကလည်း နယ်စပ်တလျှောက်မှာ တပ်တွေချနေတာကို တွေ့ရတယ်။
မဆုမွန် ။ ။ အဲ့ဒီ့တော့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ဖို့သွားဖို့ လုပ်ကြတဲ့အခါမှာရော လုံခြုံရေး အာမခံချက်ရှိပါ့မလားရှင့်။
ဦးရော်ဖိတ် ။ ။ ပြန်ဖို့ အစီအစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးမယ်ဆိုရင် Repatriations Process မှာ ကျနော်တို့ဘက်က ဒုက္ခသည်တွေက စိတ်ချယုံကြည်နိုင်သော အစိုးရတရပ်ပေါ်လာမှသာ ပြန်နိုင်ခြေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ ကျနော်တို့ တွေးမိပါတယ်။ ရခိုင်ဘက်မှာ ကျန်နေခဲ့တဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်လည်း ကျနော်တို့ အတော်လေးကို စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်နေကြရပါတယ်။ သူတို့ လုံခြုံရေးအတွက်လည်း စိတ်မချနိုင်ဘူး ဖြစ်နေပါတယ်။”
လွန်ခဲ့တဲ့ငါးနှစ် ရခိုင်မြောက်ပိုင်း စစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းမှုတွေထဲ အသက်လုပြေးလာကြတဲ့ သိန်းချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ပေးထားတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်မှာလည်း “ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အရေးဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွက် ကြီးမားတဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတခု” ဖြစ်နေတာကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကူညီဖြေရှင်းကြဖို့ ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် Sheikh Hasina က ANI သတင်းဌာနနဲ့တွေ့ဆုံမေးမြန်းစဉ် တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
“ရိုဟင်ဂျာပြဿနာဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် ကြီးမားတဲ့ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတခု ဖြစ်နေပါတယ်။ နိုင်ငံကြီးတခုဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယက လက်ခံထားလို့ ရပေမဲ့ သိပ်များများစားစား မရှိပါဘူး။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာတော့ ရိုဟင်ဂျာ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကျော် ရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရိုဟင်ဂျာတွေ နေရပ်ပြန်နိုင်မယ့် အစီအစဉ်တွေ လုပ်ကြဖို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ရော၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ပါ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနေရတယ်။”
အခုလို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့အရေး ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုး ဖြစ်လာနေတယ်ဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်အပေါ် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဘက်က - နေရပ်ကိုပဲ ပြန်ချင်ပါတယ် ကိုယ့်အိမ်ကိုပဲ ကိုယ်ပြန်ကြမှာပါလို့ ဦးရော်ဖိတ်က ဆိုပါတယ်။
“ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးလို ဖြစ်လာတာကတော့ တကယ်ပါပဲ။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က သူတို့ကလည်း မလွှဲမရှောင်သာ ကူညီပေးနေရတယ်။ နိုင်ငံတကာကလည်း ထောက်ပံ့ကူညီပေးနေတယ်။ အထူးသဖြင့် Repatriations Process ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က အဆင်ပြေအောင် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတယ်။ ကျနော်တို့ကို လက်ခံပြီး ထိန်းသိမ်းပေးနေရတဲ့ကြားထဲ လုံခြုံရေးကိုလည်း စနစ်တကျတော့ ဆောင်ရွက်ပေးနေတာ တွေ့ရတယ်။ ကျနော်တို့ဘက်ကလည်း ကိုယ့်အိမ်ကိုပဲ ကိုယ်ပြန်ချင်ကြပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေဘက်ကလည်း ကိုယ့်ဘက်က ယုံကြည်စိတ်ချပြီး လေးစားယုံကြည်မှုနဲ့ အာမခံချက်ပေးတဲ့ အစိုးရတရပ်အပေါ်မှာ အားကိုးပြီးတော့ ပြန်ချင်ကြတဲ့ စိတ်ဓာတ်နဲ့ ဒုက္ခသည်တွေက ဆက်နေကြပါတယ်။ နိုင်ငံတကာဘက်ကလည်း ကျနော်တို့ကို ဝိုင်းဝန်းကူညီစောင့်ရှောက်ပြီးမှ အာမခံချက်နဲ့ ပြန်နိုင်မယ့်အစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ပေးမယ်လို့လည်း ကျနော်တို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။”
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားခရိုင်ထဲက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ သိန်းချီတဲ့ဒုက္ခသည်အများစုရဲ့ ဆန္ဒသဘောထားကတော့ သူတို့နေရပ်ရင်းကိုပဲ အမြန်ပြန်လိုနေကြတယ်လို့ ဘာလုခါလီ စခန်းအမှတ်(၉) က စခန်းအုပ်ချုပ်မှူး ဦးတာဟေ့ခေါ် ဦးမောင်မောင်တင်က ပြောပြပါတယ်။
“ကျနော်က မာဇီးတာဝန်ယူထားတယ် မာဇီးဆိုတာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးပေါ့ ကျနော်တို့မှာ ဒုက္ခသည် စခန်း (၃၂) ခု ရှိတယ် အဲ့ဒီ့ ဒုက္ခသည်စခန်း (၃၂) ခုမှာ ကျနော် ပတ်လည်ပြီး သတင်းလေ့လာတာတွေ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့က ချက်ခြင်းကို ပြန်ချင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့လူမျိုးတွေ အားလုံးက တရက်ကိုမှ မစောင့်ဆိုင်းခိုင်းပဲ ပြန်ချင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရပြီးမှ ပြန်မှာပါ။ ကျနော်တို့ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက လုံခြုံရေး အပြည့်အဝ ပေးထားတာရှိတယ်။ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ကျနော်တို့ ဘာမှ စိုးရိမ်စရာမရှိဘူး။ နယ်စပ်မှာပဲ စိုးရိမ်စရာတွေရှိတာ။ သဘောထားက အားလုံးပြန်ချင်တယ်။ လုံခြုံရေးအာမခံချက် အပြည့်အဝ ရချင်တယ်။ ကျနော်တို့ အလိုအပ်ဆုံး အလိုချင်ဆုံးဆန္ဒက ကိုယ့်အိမ်ကိုပဲ ကိုယ့်နေရာကိုပဲ ကိုယ်ပြန်ချင်တယ် ဒီတချက်ကိုပဲ လိုချင်တယ် ဒီတချက်ကိုပဲ ရချင်တယ် ကျန်တာ ဘာကိုမှ မလိုချင်ဘူး။”
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို တရားဝင်ခေါ်ဝေါ် သုံးနှှုန်းတာမရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေ ပြန်လည်ခေါ်ယူနိုင်ရေး အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ လက်တွဲပြီး စိစစ်ဆောင်ရွက်မယ်လို့ ပြောဆိုထားတဲ့အတွက် ရိုဟင်ဂျာတို့ အိမ်ပြန်ရေး ဒီနှစ်ကုန်လောက်မှ စတင်ကောင်း စတင်နိုင်မယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့်အစိုးရ အရာရှိတွေဘက်ကလည်း ခန့်မှန်းပြောဆိုနေတာပါ။ အခုလို ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဘက်ကလည်း သူတို့ နေရပ်ရင်းကိုပဲ ပြန်လိုတယ်လို့ တစိုက်မတ်မတ် ပြောဆိုနေကြချိန် လက်တလော ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲ AA လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ကြား စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေကြောင့် နဂိုကတည်းကမှ မှေးမှိန်နေဆဲ ရိုဟင်ဂျာတို့ အိမ်ပြန်ရေးကတော့ ဒီ့ထက်ပိုပြီးတော့မှ အလှမ်းဝေး ခက်ခဲသွားနိုင်ခြေရှိကြောင်း ရခိုင်အရေးလေ့လာသူတွေဘက်က သုံးသပ်နေကြကြောင်းပါရှင့်။
==== Unicode ====
မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နှဈနိုငျငံနယျစပျအနီး AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျနဲ့ စဈကောငျစီတပျတို့ကွား တိုကျပှဲတှဖွေဈနလေို့၊ ရိုဟငျဂြာတို့ နရေပျပွနျရေးအစီအစဉျတှေ အခကျတှေ့နိုငျတဲ့ အခွအေနဖွေဈသလို။ အခုလို စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျတှငျးက ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့ လုံခွုံရေးကလညျး စိုးရိမျစရာအလှနျကောငျးတဲ့ အနအေထား ဖွဈနတေယျလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျအရေးဟာ ဝနျထုပျဝနျပိုး ဖွဈလာတယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဝနျကွီးခြုပျကလညျး ပွောဆိုနခြေိနျ ရိုဟငျဂြာတို့ နရေပျပွနျရေး၊ လုံခွုံရေး အနာဂတျမြှောျလင့ျခကြျ စိုးရိမျခကြျတှေ ဘယျလို ရှိပါသလဲ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးက မဆုမှနျ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့ AA က ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျခွံစညျးရိုးအနီးမှာရှိတဲ့ စဈကောငျစီ နယျခွားစောင့ျစခနျးတခုကို သိမျးပိုကျခဲ့ပွီး၊ အဲ့ဒီ့တိုကျပှဲအတှငျး စဈကောငျစီဘကျက နယျခွားစောင့ျတပျသား (၁၉) ဦး သဆေုံးပွီး တဦးကို ဖမျးဆီးခဲ့တယျလို့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ AA ဘကျက ပွောပါတယျ။ AA ရခိုငျတပျ သိမျးပိုကျထားတဲ့စခနျးကို ပွနျရယူနိုငျရေး စဈကောငျစီတပျဘကျက လကွေောငျးအပါအဝငျ စဈအငျအားအလုံးအရငျးနဲ့ အကွီးအကယြျ ပွနျလညျတိုကျခိုကျခဲ့တဲ့အတှကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျကို လကျနကျကွီးကညြျတှေ ကရြောကျခဲ့တဲ့အထိ အတောျလေး စဈရေးပွငျးထနျခဲ့ပါတယျ။ ဒီတိုကျပှဲတှအေတှငျး မွနျမာစဈတပျဘကျက တိုကျခိုကျရေး လယောဉျတှေ ဝဟေငျပိုငျနကျ ကြူးကြောျတယျဆိုပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျက မွနျမာစဈကောငျစီ သံအမတျကွီးကို ခေါျယူကန့ျကှကျခဲ့ပါတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရှိနိုငျငံဘကျကို မွနျမာဘကျကလူတှေ ထပျဖွတျကြောျမလာစဖေို့ မွနျမာသံအမတျကွီးကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနက ပွောကွားခဲ့တဲ့အကွောငျးလညျး ဒသေတှငျး သတငျးတှမှော ဖေါျပွပါတယျ။
အခုလကျရှိမှာတော့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့ မွနျမာနယျခွားမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျက လုံခွုံရေး တိုးမွှင့ျခထြားပါတယျ။ ဒီလိုတငျးမာနတေဲ့ စဈရေးအခွအေနတှေဟော ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာ ခိုလှုံနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှအေတှကျရော ရခိုငျပွညျနယျထဲက ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျပါ လုံခွုံရေး အထူးစိုးရိမျစရာ အနအေထားဖွဈတယျလို့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ လကျရှိဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျတလြောကျ လုံခွုံရေးအခွအေနေ ကော့ဇျဘဇားခရိုငျ ကုတုပလောငျဒုက်ခသညျစခနျးအမှတျ (၇) မှာ ခိုလှုံနထေိုငျတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ကိုအောငျမွိုငျက သူသိထားသမြှ ပွောပွပါတယျ။
“အခုက နယျစပျမှာ ဝလောတောငျဘကျမှာ နစကရဲ့ အသုံးအနှုနျးနဲ့ပွောမယျဆိုရငျ နယျမွရှေငျးလငျးရေး လုပျဆောငျနတောလေ။ နယျခွားစောင့ျတပျဘကျက နယျမွရှေငျးလငျးရေးလုပျတာ၊ စဈရဟတျယာဉျတှေ အသုံးပွုနတောတှကေို လှမျးမွငျကွရတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျကလညျး လုံခွုံရေးတိုးမွှင့ျထားတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နယျခွားစောင့ျတပျပေါ့နောျ စဈအငျအားတှေ တိုးခြဲ့ပွီးတော့ ထားတာရှိတယျ။ သနေတျသံတှေ လကျနကျကွီးကညြျကတြဲ့ အသံတှလေညျး ကွားရတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရှ့ျအစိုးရဘကျကတော့ ကနြောျတို့ ဘေးကငျးလုံခွုံစှာနဖေို့ လုံခွုံရေးတာဝနျယူပေးတယျ တခြိနျတညျးမှာပဲ ဂုဏျသိက်ခာရှိရှိ နရေပျကို ပွနျပို့ပေးဖို့အတှကျ အစကတညျးကနေ ကွိုးပမျးနတော ရှိပါတယျ။’’
အခုလို ရခိုငျပွညျနယျတှငျး AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျနဲ့ စဈကောငျစီတပျတှကွေား စဈရေးတငျးမာမှုတှဖွေဈလာလို့ ရခိုငျပွညျနယျတှငျး ပိတျပငျကန့ျသတျမှုတှကွေား သတိထား နထေိုငျနကွေရတဲ့ ပွညျတှငျးက ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့ လုံခွုံရေးနဲ့ နေ့စဉျလှုပျရှား သှားလာနရေတဲ့ အခွအေနကေိုလညျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှရောကျ ရိုဟငျဂြာတှကေ စိုးရိမျတယျလို့ ကိုအောငျမွိုငျက ပွောပါတယျ။
“အဲ့ဒီ့လို အခုလကျရှိအနအေထားက ကနြောျတို့ ရခိုငျပွညျနယျထဲ ကနြျခဲ့တဲ့ ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့အခွအေနကေ ပွောမယျဆိုရငျ လုံးဝမလုံခွုံဘူး။ သူတို့ဘဝက ကွားညပျခံနရေတယျ။ ကွားညပျခံနရေတဲ့ဘဝမှာပဲ နနေကွေရတယျ။ သူတို့ဘဝက ဘယျလိုနညျးမှ ဘာအသံကိုမှ သူတို့ဆီက ထှကျလို့မရဘူး အဲ့လိုအခွအေနမှော။ အခုက ရခိုငျပွညျနယျကနေ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာတှဆေိုရငျ ဘယျကိုမှ သှားလို့မရဘူး။ ဒီလိုထှကျပေါကျပိတျနတေဲ့ အနအေထားကနေ လှတျအောငျပွေးဖို့ လုပျကွတယျ။ အဲ့တော့ လူကုနျကူးမှုတှဖွေဈတယျ။ ဒီလူကုနျကူးမှုတှကေ ရခိုငျပွညျနယျထဲက ဘယျမှကို သှားခှင့ျမရှိတဲ့ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာတှေ။ ဒီလူတှကေို ဘယျသူတှကေ ပို့နတောလဲ။ ဒီလို လူကုနျကူးမှု မဖွဈအောငျ သူတို့ကို ကာကှယျပေးရမယျ။”
မဆုမှနျ ။ ။ အခု နယျမွမှောကလညျး တိုကျပှဲတှကေ ပွငျးထနျနတေော့ ဒီဘကျက ရိုဟငျဂြာတှကေ ဘယျလို စိုးရိမျမှုရှိလဲ။
ကိုအောငျမွိုငျ ။ ။ မွနျမာဘကျက ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျလညျး စိုးရိမျတယျ ကနြောျတို့အတှကျလညျး စိုးရိမျတယျ။ နိုငျငံတကာကလညျး ကူညီပေးသင့ျတယျ။ ပွီးတော့ သူတို့မှာ နဈနာမှုမရှိအောငျ AA ကလညျး တာဝနျခံရမယျ။ စဈတပျကလညျး တာဝနျခံရမယျ။ အခု ရှိနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှေ လုံခွုံမှုရှိအောငျ နှဈဘကျစလုံးမှာ တာဝနျအပွည့ျရှိတယျလို့ ကနြောျတို့က အဲ့လိုပဲ ပွောခငြျတယျ။
အခုလို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ-မွနျမာ နှဈနိုငျငံ နယျစပျတလြောကျ တိုကျပှဲတှဖွေဈနတေဲ့အတှကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှရောကျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေးစီစဉျမှုတှအေပေါျ နှောင့ျနှေးစသေလို အိမျပွနျနိုငျဖို့က မရရောတော့ဘူးလို့ မောငျတောမွောကျပိုငျးဇာတိ မောျဒုစ်စရာစခနျး (၅) က ARSPH အဖှဲ့ဝငျ ဦးရောျဖိတျက ပွောပါတယျ။
"ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နယျစပျတလြောကျမှာ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနတောတော့ အမှနျပဲ။ ကနြောျတို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျတလြောကျ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျး မောငျတောဘကျမှာ ဖွဈနကွေတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကနြောျတို့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျဖို့ကလညျး ခကျတယျ။ ဒီလိုမြိုး တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနတေယျကွားတော့ ကနြောျတို့ လုံခွုံရေးအရ စိတျမခနြိုငျဘူး ဖွဈနတေယျ။ "
မဆုမှနျ ။ ။ အခုလကျရှိ နယျစပျမှာ ရှိတဲ့ စဈရေးအခွအေနကေရော ဘယျလောက့ျအထိ စိုးရိမျစရာအခွအေနမှော ရှိလဲ။
ဦးရောျဖိတျ ။ ။ စိုးရိမျရပါတယျ။ စိုးရိမျရပါတယျ။ အငျမတနျစိုးရိမျရတဲ့ အခွအေနတှေေ ဖွဈပါတယျ။ အခုက AA နဲ့ မွနျမာ့တပျမတောျနဲ့က တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနတေယျ။ နယျစပျတလြှောကျမှာ စဈရေးတငျးမာမှုတှေ ဖွဈနတေယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကလညျး နယျစပျတလြှောကျမှာ တပျတှခေနြတောကို တှေ့ရတယျ။
မဆုမှနျ ။ ။ အဲ့ဒီ့တော့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျဖို့သှားဖို့ လုပျကွတဲ့အခါမှာရော လုံခွုံရေး အာမခံခကြျရှိပါ့မလားရှင့ျ။
ဦးရောျဖိတျ ။ ။ ပွနျဖို့ အစီအစဉျဆောငျရှကျပေးမယျဆိုရငျ Repatriations Process မှာ ကနြောျတို့ဘကျက ဒုက်ခသညျတှကေ စိတျခယြုံကွညျနိုငျသော အစိုးရတရပျပေါျလာမှသာ ပွနျနိုငျခွေ ဖွဈပေါျလာနိုငျတယျလို့ ကနြောျတို့ တှေးမိပါတယျ။ ရခိုငျဘကျမှာ ကနြျနခေဲ့တဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျလညျး ကနြောျတို့ အတောျလေးကို စိုးရိမျမကငျး ဖွဈနကွေရပါတယျ။ သူတို့ လုံခွုံရေးအတှကျလညျး စိတျမခနြိုငျဘူး ဖွဈနပေါတယျ။”
လှနျခဲ့တဲ့ငါးနှဈ ရခိုငျမွောကျပိုငျး စဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးမှုတှထေဲ အသကျလုပွေးလာကွတဲ့ သိနျးခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျပေးထားတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျမှာလညျး “ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျအရေးဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံအတှကျ ကွီးမားတဲ့ ဝနျထုပျဝနျပိုးတခု” ဖွဈနတောကွောင့ျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက ကူညီဖွရှေငျးကွဖို့ ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဝနျကွီးခြုပျ Sheikh Hasina က ANI သတငျးဌာနနဲ့တှေ့ဆုံမေးမွနျးစဉျ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
“ရိုဟငျဂြာပွူနာဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအတှကျ ကွီးမားတဲ့ဝနျထုပျဝနျပိုးတခု ဖွဈနပေါတယျ။ နိုငျငံကွီးတခုဖွဈတဲ့ အိန်ဒိယက လကျခံထားလို့ ရပမေဲ့ သိပျမြားမြားစားစား မရှိပါဘူး။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာတော့ ရိုဟငျဂြာ ၁ ဒသမ ၁ သနျးကြောျ ရှိနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ရိုဟငျဂြာတှေ နရေပျပွနျနိုငျမယ့ျ အစီအစဉျတှေ လုပျကွဖို့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးနဲ့ရော၊ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့ပါ တိုငျပငျဆှေးနှေးနရေတယျ။”
အခုလို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဝနျကွီးခြုပျရဲ့ ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့အရေး ဝနျထုတျဝနျပိုး ဖွဈလာနတေယျဆိုတဲ့ ပွောဆိုခကြျအပေါျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှဘေကျက - နရေပျကိုပဲ ပွနျခငြျပါတယျ ကိုယ့ျအိမျကိုပဲ ကိုယျပွနျကွမှာပါလို့ ဦးရောျဖိတျက ဆိုပါတယျ။
“ဝနျထုပျဝနျပိုးလို ဖွဈလာတာကတော့ တကယျပါပဲ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက သူတို့ကလညျး မလှှဲမရှောငျသာ ကူညီပေးနရေတယျ။ နိုငျငံတကာကလညျး ထောကျပံ့ကူညီပေးနတေယျ။ အထူးသဖွင့ျ Repatriations Process ကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက အဆငျပွအေောငျ ကူညီဆောငျရှကျပေးနတေယျ။ ကနြောျတို့ကို လကျခံပွီး ထိနျးသိမျးပေးနရေတဲ့ကွားထဲ လုံခွုံရေးကိုလညျး စနဈတကတြော့ ဆောငျရှကျပေးနတော တှေ့ရတယျ။ ကနြောျတို့ဘကျကလညျး ကိုယ့ျအိမျကိုပဲ ကိုယျပွနျခငြျကွပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတှဘေကျကလညျး ကိုယ့ျဘကျက ယုံကွညျစိတျခပြွီး လေးစားယုံကွညျမှုနဲ့ အာမခံခကြျပေးတဲ့ အစိုးရတရပျအပေါျမှာ အားကိုးပွီးတော့ ပွနျခငြျကွတဲ့ စိတျဓာတျနဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေ ဆကျနကွေပါတယျ။ နိုငျငံတကာဘကျကလညျး ကနြောျတို့ကို ဝိုငျးဝနျးကူညီစောင့ျရှောကျပွီးမှ အာမခံခကြျနဲ့ ပွနျနိုငျမယ့ျအစီအစဉျကို ဆောငျရှကျပေးမယျလို့လညျး ကနြောျတို့ မြှောျလင့ျနကွေပါတယျ။”
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားခရိုငျထဲက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲမှာ သိနျးခြီတဲ့ဒုက်ခသညျအမြားစုရဲ့ ဆန်ဒသဘောထားကတော့ သူတို့နရေပျရငျးကိုပဲ အမွနျပွနျလိုနကွေတယျလို့ ဘာလုခါလီ စခနျးအမှတျ(၉) က စခနျးအုပျခြုပျမှူး ဦးတာဟေ့ခေါျ ဦးမောငျမောငျတငျက ပွောပွပါတယျ။
“ကနြောျက မာဇီးတာဝနျယူထားတယျ မာဇီးဆိုတာ အုပျခြုပျရေးမှူးပေါ့ ကနြောျတို့မှာ ဒုက်ခသညျ စခနျး (၃၂) ခု ရှိတယျ အဲ့ဒီ့ ဒုက်ခသညျစခနျး (၃၂) ခုမှာ ကနြောျ ပတျလညျပွီး သတငျးလေ့လာတာတှေ ရှိတယျ။ ကနြောျတို့က ခကြျခွငျးကို ပွနျခငြျပါတယျ။ ကနြောျတို့လူမြိုးတှေ အားလုံးက တရကျကိုမှ မစောင့ျဆိုငျးခိုငျးပဲ ပွနျခငြျပါတယျ။ ကနြောျတို့ နိုငျငံသားအခှင့ျအရေး အပွည့ျအဝ ရပွီးမှ ပွနျမှာပါ။ ကနြောျတို့ကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံက လုံခွုံရေး အပွည့ျအဝ ပေးထားတာရှိတယျ။ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ကနြောျတို့ ဘာမှ စိုးရိမျစရာမရှိဘူး။ နယျစပျမှာပဲ စိုးရိမျစရာတှရှေိတာ။ သဘောထားက အားလုံးပွနျခငြျတယျ။ လုံခွုံရေးအာမခံခကြျ အပွည့ျအဝ ရခငြျတယျ။ ကနြောျတို့ အလိုအပျဆုံး အလိုခငြျဆုံးဆန်ဒက ကိုယ့ျအိမျကိုပဲ ကိုယ့ျနရောကိုပဲ ကိုယျပွနျခငြျတယျ ဒီတခကြျကိုပဲ လိုခငြျတယျ ဒီတခကြျကိုပဲ ရခငြျတယျ ကနြျတာ ဘာကိုမှ မလိုခငြျဘူး။”
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို တရားဝငျခေါျဝေါျ သုံးနှှုနျးတာမရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာတှေ ပွနျလညျခေါျယူနိုငျရေး အိမျနီးခငြျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့ လကျတှဲပွီး စိစဈဆောငျရှကျမယျလို့ ပွောဆိုထားတဲ့အတှကျ ရိုဟငျဂြာတို့ အိမျပွနျရေး ဒီနှဈကုနျလောကျမှ စတငျကောငျး စတငျနိုငျမယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရှ့ျအစိုးရ အရာရှိတှဘေကျကလညျး ခန့ျမှနျးပွောဆိုနတောပါ။ အခုလို ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှဘေကျကလညျး သူတို့ နရေပျရငျးကိုပဲ ပွနျလိုတယျလို့ တစိုကျမတျမတျ ပွောဆိုနကွေခြိနျ လကျတလော ရခိုငျပွညျနယျထဲ AA လကျနကျကိုငျအဖှဲ့နဲ့ စဈကောငျစီတပျတို့ကွား စဈရေးတငျးမာမှုတှကွေောင့ျ နဂိုကတညျးကမှ မှေးမှိနျနဆေဲ ရိုဟငျဂြာတို့ အိမျပွနျရေးကတော့ ဒီ့ထကျပိုပွီးတော့မှ အလှမျးဝေး ခကျခဲသှားနိုငျခွရှေိကွောငျး ရခိုငျအရေးလေ့လာသူတှဘေကျက သုံးသပျနကွေကွောငျးပါရှင့ျ။
