[Zawgyi/Unicode]
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် Bhasan Cher ကျွန်းဆီကို ဒုတိယအသုတ်ပို့ဆောင်နိုင်ဖို့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေက ဒုက္ခသည် ၁,၀၀၀ နီးပါး စစ်တကောင်းမြို့ဆီ စတင်ပြောင်းရွှေ့နေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
Bhashan Char ကျွန်း ဆိုတာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံက တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးလာကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် သိန်းနဲ့ချီ ခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ လူဦးရေ ထူထပ်များပြားလွန်းလှတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲက ဒုက္ခသည်တချို့ကို ရွှေ့ပြောင်းနေရာချထားဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက စီစဉ်ထားတဲ့ ပင်လယ်ထဲက မြေနုကျွန်း တကျွန်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီကျွန်းဆီကို ပြောင်းရွှေ့ပေးဖို့ မနေ့ တနင်္ဂနွေနေ့ကစပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်တွေနဲ့ စခန်းတာဝန်ခံတွေက ကော့ဇ်ဘဇားခရိုင်ထဲက ဒုက္ခသည်စခန်းအသီးသီးကနေ ဒုက္ခသည် ၁,၀၀၀ နီးပါးကို ဒုတိယအသုတ်အဖြစ်စတင်ခေါ်ဆောင်သွားတာပါ။ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့ကလည်းပထမဆုံးအသုတ်အဖြစ်နဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၁,၆၄၂ ဦးကို Bhasan Char ကျွန်းမှာ ပြောင်းရွှေ့နေရာချထားပေးပြီးဖြစ်ပါတယ်။
မနေ့ တနင်္ဂနွေနေ့ကစလို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဒုက္ခသည်စခန်းအသီးသီးက မိသားစုတွေ- ဘာဆန်ချာကျွန်းခရီးစဉ် စတင်ဖို့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲက ထွက်ခွာသွားကြတဲ့အကြောင်း ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ် ၉ မှာနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးကျော်မြင့်ခေါ် ဦးအီစလံက သူနောက်ဆုံးသိသမျှ ပြောပြပါတယ်။
"Bhashan Char ကျွန်း ကို ဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့ ညနေပိုင်းကစပြီးတော့ လူဦးရေ တစ်ထောင်နီးပါးကို စတင်ရွှေ့ပြောင်းနေတာကို တွေ့မြင်ရပါတယ်ခင်ဗျ။ ကျနော်တို့ ဘာခုလီဒုက္ခသည်စခန်း ၉ ကနေ မိသားစု ၅၅ စု ပါဝင်ပါတယ်။ တခြားဒုက္ခသည်စခန်းအသီးသီးကလည်း အများကြီးပါဝင်တာကိုတွေ့ရပါတယ်။ စုစုပေါင်း ၁,၀၀၀ နီးပါးနဲ့ မိသားစုက ၂၀၀ နီးပါးလောက်ရှိနိုင်ပါတယ်ခင်ဗျ။ မနေ့ကညက သူတို့ Ukhia မြို့မှာ ညအိပ်တယ်လို့ပြောတယ် အဲ့ဒီ့မှာ သူတို့ကအစားအသောက်တွေ စီစဉ်ပေးထားတယ် ဆောင်းတွင်းဆိုတော့ စောင်တွေဘာတွေ အကုန်စီစဉ်ပေးတယ်လို့ ဒုက္ခသည်တယောက်က ဖုန်းနဲ့အဆက်အသွယ်လုပ်တာကနေ သိရပါတယ်ခင်ဗျ။ ဒီကနေ့မနက်ပိုင်းမှာ သူတို့ စစ်တကောင်းမြို့ကို ကားတွေနဲ့ ထွက်ခွာနေကြတယ်လို့ သတင်းရပါတယ်ခင်ဗျ။ အခုသွားကြတဲ့သူတွေက မိမိဆန္ဒအလျောက်သွားကြတာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက By Force လုပ်တာတော့ မတွေ့ရပါဘူး။"
သူတို့ကို စစ်တကောင်းကို အရင်ရွှေ့ပြောင်းပေးပြီးမှ ဒီရေအတက်အကျပေါ် မူတည်ပြီး Bhasan Char ကျွန်းကို ဆက်ပြီး ရွှေ့ပြောင်းပေးမယ်လိုလည်း့ အမည်မဖော်လိုတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အရာရှိတဦးက ရိုက်တာကို ပြောဆိုထားပါတယ်။ ဒီဒုက္ခသည်တွေ သူတို့ဆန္ဒအလျောက် ပြောင်းရွှေ့တာလို့လည်း ဒုက္ခသည်အရေး ကိုင်တွယ်နေသူ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ အရာရှိ Mohammed Shamsud Douza က ပြောဆိုထားပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ Cox's Bazar မှာရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကို ဒီဘာဆန်ချာကျွန်းဆီကို ပို့တဲ့အပေါ် သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ ဆန်းစစ်မှုတွေ လုပ်ပြီး သူတို့အနေနဲ့ ဆန္ဒအလျောက်သွားတယ်ဆိုတာကို အတည်ပြုဖို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews က တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
စခန်းထဲက ဒုက္ခသည်တချို့ မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက်ရော၊ စခန်းတွင်းနေထိုင်ရတဲ့ခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေ အနေအထားတွေကြောင့်ပါ ကျွန်းဆီကို အခြေချဖို့ပြောင်းရွှေ့သွားကြပေမဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် အများစုကတော့ မိမိတို့ နေရပ်ရင်းကို ဘေးကင်းလုံခြုံစွာနဲ့ ပြန်လိုကြတာပါ။
"ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အကုန်လုံးဘက်ကတော့ ဒီစခန်းတွေထဲ မနေချင်ဘူး။ ကျနော်တို့ကိုယ့်နေရပ်ကိုပဲ ကိုယ်ပြန်ချင်ကြတယ်။ ဒါတခုကိုပဲ လိုလိုလားလားတောင်းဆိုနေကြတာ။ ကျနော်တို့လူတွေအားလုံးက ဒီလိုပဲစိတ်ရှိကြတယ်။ ကျနော်တို့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အေးချမ်းပြီဆိုရင် ကိုယ့်နေရပ်ကိုပဲ သွားချင်တာပေါ့။ တရားမျှတမှုရဖို့စောင့်နေတယ်။ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကိုလည်း လိုချင်တယ် ကျနော်တို့လူတွေက။ နောက် ကျနော်တို့ဆုံးရှုံးနစ်နာခဲ့ရတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဟူသမျှကိုလည်း ရပြီးမှ ပြန်ချင်တာပေါ့ ကျနော်တို့က ဒီမှာမနေချင်ဘူး။ ဒီဒုက္ခသည်စခန်းမှာလည်း မနေချင်ဘူး။ တခြားနေရာကိုလည်း ပြောင်းပြီးမှ မနေချင်ဘူး။ ဒါကိုပဲ ကျနော်တို့ပြောချင်တာပေါ့။"
ဒါကတော့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တဦးက ဗွီအိုအေကိုပြောပြခဲ့တာပါ။ ရိုဟင်ဂျာ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ ကုလသမဂ္ဂ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာနှစ်နိုင်ငံကြား သဘောတူညီချက်အတိုင်း ဒုက္ခသည်တွေပြန်လည်လက်ခံရေး စီစဉ်ဆောင်ရွက်မယ်လို့ပြောဆိုထားပေမဲ့ ကိုဗစ်ကာလတွင်း ပြန်လည်လက်ခံရေးအစီအစဉ်တွေက နှောင့်နှေးကြန့်ကြာနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ရိုဟငျဂြာဒုတိယအသုတျ Bhasan Char ကြှနျးရှှေ့ပွောငျး
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ Bhasan Cher ကြှနျးဆီကို ဒုတိယအသုတျပို့ဆောငျနိုငျဖို့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေ ဒုက်ခသညျ ၁,၀၀၀ နီးပါး စဈတကောငျးမွို့ဆီ စတငျပွောငျးရှှေ့နကွေပွီဖွဈပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
Bhashan Char ကြှနျး ဆိုတာကတော့ မွနျမာနိုငျငံက တိမျးရှောငျထှကျပွေးလာကွတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ သိနျးနဲ့ခြီ ခိုလှုံနထေိုငျတဲ့ လူဦးရေ ထူထပျမြားပွားလှနျးလှတဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲက ဒုက်ခသညျတခြို့ကို ရှှေ့ပွောငျးနရောခထြားဖို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရက စီစဉျထားတဲ့ ပငျလယျထဲက မွနေုကြှနျး တကြှနျးဖွဈပါတယျ။ အဲ့ဒီကြှနျးဆီကို ပွောငျးရှှေ့ပေးဖို့ မနေ့ တနငျ်ဂနှနေေ့ကစပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အာဏာပိုငျတှနေဲ့ စခနျးတာဝနျခံတှကေ ကော့ဇျဘဇားခရိုငျထဲက ဒုက်ခသညျစခနျးအသီးသီးကနေ ဒုက်ခသညျ ၁,၀၀၀ နီးပါးကို ဒုတိယအသုတျအဖွဈစတငျခေါျဆောငျသှားတာပါ။ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလ ၄ရကျနေ့ကလညျးပထမဆုံးအသုတျအဖွဈနဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျပေါငျး ၁,၆၄၂ ဦးကို Bhasan Char ကြှနျးမှာ ပွောငျးရှှေ့နရောခထြားပေးပွီးဖွဈပါတယျ။
မနေ့ တနငျ်ဂနှနေေ့ကစလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဒုက်ခသညျစခနျးအသီးသီးက မိသားစုတှေ- ဘာဆနျခြာကြှနျးခရီးစဉျ စတငျဖို့ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲက ထှကျခှာသှားကွတဲ့အကွောငျး ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျး အမှတျ ၉ မှာနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ဦးကြောျမွင့ျခေါျ ဦးအီစလံက သူနောကျဆုံးသိသမြှ ပွောပွပါတယျ။
"Bhashan Char ကြှနျး ကို ဒီဇငျဘာလ ၂၇ ရကျနေ့ ညနပေိုငျးကစပွီးတော့ လူဦးရေ တဈထောငျနီးပါးကို စတငျရှှေ့ပွောငျးနတောကို တှေ့မွငျရပါတယျခငျဗြ။ ကနြောျတို့ ဘာခုလီဒုက်ခသညျစခနျး ၉ ကနေ မိသားစု ၅၅ စု ပါဝငျပါတယျ။ တခွားဒုက်ခသညျစခနျးအသီးသီးကလညျး အမြားကွီးပါဝငျတာကိုတှေ့ရပါတယျ။ စုစုပေါငျး ၁,၀၀၀ နီးပါးနဲ့ မိသားစုက ၂၀၀ နီးပါးလောကျရှိနိုငျပါတယျခငျဗြ။ မနေ့ကညက သူတို့ Ukhia မွို့မှာ ညအိပျတယျလို့ပွောတယျ အဲ့ဒီ့မှာ သူတို့ကအစားအသောကျတှေ စီစဉျပေးထားတယျ ဆောငျးတှငျးဆိုတော့ စောငျတှဘောတှေ အကုနျစီစဉျပေးတယျလို့ ဒုက်ခသညျတယောကျက ဖုနျးနဲ့အဆကျအသှယျလုပျတာကနေ သိရပါတယျခငျဗြ။ ဒီကနေ့မနကျပိုငျးမှာ သူတို့ စဈတကောငျးမွို့ကို ကားတှနေဲ့ ထှကျခှာနကွေတယျလို့ သတငျးရပါတယျခငျဗြ။ အခုသှားကွတဲ့သူတှကေ မိမိဆန်ဒအလြောကျသှားကွတာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရက By Force လုပျတာတော့ မတှေ့ရပါဘူး။"
သူတို့ကို စဈတကောငျးကို အရငျရှှေ့ပွောငျးပေးပွီးမှ ဒီရအေတကျအကပြေါျ မူတညျပွီး Bhasan Char ကြှနျးကို ဆကျပွီး ရှှေ့ပွောငျးပေးမယျလိုလညျး့ အမညျမဖောျလိုတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အရာရှိတဦးက ရိုကျတာကို ပွောဆိုထားပါတယျ။ ဒီဒုက်ခသညျတှေ သူတို့ဆန်ဒအလြောကျ ပွောငျးရှှေ့တာလို့လညျး ဒုက်ခသညျအရေး ကိုငျတှယျနသေူ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရ အရာရှိ Mohammed Shamsud Douza က ပွောဆိုထားပါတယျ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ၊ Cox's Bazar မှာရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေို ဒီဘာဆနျခြာကြှနျးဆီကို ပို့တဲ့အပေါျ သီးခွားလှတျလပျတဲ့ ဆနျးစဈမှုတှေ လုပျပွီး သူတို့အနနေဲ့ ဆန်ဒအလြောကျသှားတယျဆိုတာကို အတညျပွုဖို့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews က တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
စခနျးထဲက ဒုက်ခသညျတခြို့ မိမိသဘောဆန်ဒအလြောကျရော၊ စခနျးတှငျးနထေိုငျရတဲ့ခကျခဲတဲ့ အခွအေနေ အနအေထားတှကွေောင့ျပါ ကြှနျးဆီကို အခွခေဖြို့ပွောငျးရှှေ့သှားကွပမေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ အမြားစုကတော့ မိမိတို့ နရေပျရငျးကို ဘေးကငျးလုံခွုံစှာနဲ့ ပွနျလိုကွတာပါ။
"ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျအကုနျလုံးဘကျကတော့ ဒီစခနျးတှထေဲ မနခေငြျဘူး။ ကနြောျတို့ကိုယ့ျနရေပျကိုပဲ ကိုယျပွနျခငြျကွတယျ။ ဒါတခုကိုပဲ လိုလိုလားလားတောငျးဆိုနကွေတာ။ ကနြောျတို့လူတှအေားလုံးက ဒီလိုပဲစိတျရှိကွတယျ။ ကနြောျတို့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ အေးခမြျးပွီဆိုရငျ ကိုယ့ျနရေပျကိုပဲ သှားခငြျတာပေါ့။ တရားမြှတမှုရဖို့စောင့ျနတေယျ။ ဘေးကငျးလုံခွုံမှုကိုလညျး လိုခငြျတယျ ကနြောျတို့လူတှကေ။ နောကျ ကနြောျတို့ဆုံးရှုံးနဈနာခဲ့ရတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးဟူသမြှကိုလညျး ရပွီးမှ ပွနျခငြျတာပေါ့ ကနြောျတို့က ဒီမှာမနခေငြျဘူး။ ဒီဒုက်ခသညျစခနျးမှာလညျး မနခေငြျဘူး။ တခွားနရောကိုလညျး ပွောငျးပွီးမှ မနခေငြျဘူး။ ဒါကိုပဲ ကနြောျတို့ပွောခငြျတာပေါ့။"
ဒါကတော့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတဦးက ဗှီအိုအကေိုပွောပွခဲ့တာပါ။ ရိုဟငျဂြာ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ ကုလသမဂ်ဂ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ-မွနျမာနှဈနိုငျငံကွား သဘောတူညီခကြျအတိုငျး ဒုက်ခသညျတှပွေနျလညျလကျခံရေး စီစဉျဆောငျရှကျမယျလို့ပွောဆိုထားပမေဲ့ ကိုဗဈကာလတှငျး ပွနျလညျလကျခံရေးအစီအစဉျတှကေ နှောင့ျနှေးကွန့ျကွာနဆေဲဖွဈပါတယျ။
