(Zawgyi / Unicode)
နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၊ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်တို့ရဲ့ တရားခွင် စစ်မေးချက်တွေကို အများပြည်သူသိရှိအောင် ထုတ်ပြန်ခြင်းမပြုဖို့ အမှုလိုက်ရှေ့နေတွေကို ပုဒ်မ ၁၄၄ နဲ့ တားမြစ်လိုက်တာက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားစီရင်ရေးစနစ် ယိုယွင်းပျက်စီးနေပြီဆိုတာ နိုင်ငံတကာကို အသိပေးလိုက်သလို ပြည်သူတွေရဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ကိုလည်း ဆုံးရှုံးသွားစေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေတချို့က သုံးသပ်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့အတွက် အမှုလိုက်ပါဆောင်ရွက်နေတဲ့ အကျိုးဆောင်ရှေ့နေတွေ တဦးပြီးတဦး တရားခွင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အကြောင်းတွေ ပြောဆိုခွင့် ပိတ်ပင်ခံနေရတဲ့အထဲ အခုနောက်ဆုံး ဖြစ်ရပ်တခုက တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေကြီး ဦးကြည်ဝင်းကို အောက်တိုဘာ ၂၃ စနေနေ့က ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၄ နဲ့ ပြောဆိုခွင့် တားမြစ်လိုက်တာပါ။
သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်၊ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ နေပြည်တော်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ယူခဲ့ဖူးတဲ့ ဒေါက်တာမျိုးအောင်တို့ရဲ့ အမှုလိုက်ရှေ့နေတွေကို ပုဒ်မ ၁၄၄ အရ တရားခွင် စစ်မေးချက်တွေ ပြန်လည်ပြောဆိုခြင်း မပြုဖို့ တားမြစ်လိုက်တာဟာ တရားသူကြီးရဲ့ နဂိုသတ်မှတ်ချက်ဖြစ်တဲ့ အများပြည်သူ ကြားနာသိရှိခွင့်ရှိတဲ့ တရားခွင် (Open Court) ဆိုတဲ့ အချက်ကို ဆန့်ကျင်ဖီလာရာ ရောက်နေကြောင်း လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေ ဦးမင်းလွင်ဦးက ထောက်ပြပါတယ်။
“တရားသူကြီး ကိုယ်တိုင်က ဒါ Open Court ဖြစ်တယ်လို့ ပြောထားပြီးသားဖြစ်တယ်။ တရားခွင်မှာ စစ်ဆေးတဲ့ စစ်ဆေးချက်တွေကို မိမိရဲ့ထင်မြင်ချက် မပါဘဲနဲ့ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့တော့ လူပုဂ္ဂိုလ်တဦးအပေါ်မှာ ပုဒ်မ ၁၄၄ ထုတ်ပြီး ကန့်သတ်တယ် ဆိုတာကတော့ တော်တော် ရှားရှားပါးပါး ကြုံရတဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်တယ်လို့ပဲ ကျနော်ကတော့ ပြောချင်ပါတယ်။”
ဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဦးဝင်းမြင့်တို့အတွက် အကျိုးဆောင်ပေးနေတဲ့ ရှေ့နေတွေကို ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံး ဥပဒေပုဒ်မ ၁၄၄ နဲ့ ပြောဆိုခွင့်တွေ ပိတ်ပင်လိုက်တာက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ တရားစီရင်ရေး အခြေအနေကို နိုင်ငံတကာကို ပိုမိုသိရှိသွားစေတယ်လို့ ရှေ့နေ ဦးမင်းလွင်ဦးက သုံးသပ်ပါတယ်။
“အခုလိုမျိုး ပိတ်ပင်လိုက်တဲ့အတွက် ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လွတ်လပ်စွာ တရားစီရင်ရေး ဆိုတာက လုံးဝ ပုံပျက်သွားတဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် ပထမဆုံး ပြောချင်တယ်။ အမှုအခြေအနေ မပြောနဲ့၊ ဒီအမှုမှာ လိုက်ပါဆောင်ရွက်တဲ့ ရှေ့နေရဲ့ အခွင့်အရေးကိုတောင်မှ ပိတ်ပင်လိုက်တယ် ဆိုကတည်းကိုက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားစီရင်ရေးစနစ်က လုံးဝ ယိုယွင်း ပျက်စီးနေပြီ ဆိုတာကို နိုင်ငံတကာက သိသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်တယ်။”
စစ်ကောင်စီရဲ့ ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ရဲ့ အမှုကို မျှမျှတတ ကိုင်တွယ်စစ်ဆေးနေပြီး တရားစီရင်မှုကလည်း သီးသန့် လွတ်လပ်စွာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း ဒီလထဲမှာ ပြောဆိုထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ရဲ့ တရားခွင်အခြေအနေကို နောက်ထပ် သိရှိခွင့် မရတော့တာက အမှုကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ် ဆုံးဖြတ်သွားမလဲ ဆိုတဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် ဆုံးရှုံးသွားစေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ ဦးမင်းလွင်ဦးက မြင်ပါတယ်။
“ဆရာ ဦးခင်မောင်ဇော်တို့၊ ဒေါ်စန်းမာလာတို့ ဒေါ်မင်းမင်းစိုးတို့ ပြောတဲ့ဟာက တရားခွင်မှာ ဒီနေ့ ဘယ်သူတွေကို စစ်တယ်၊ စစ်တဲ့အခါ ဘယ်လိုတွေ သက်သေထွက်ချက်ပေးတယ်၊ စသဖြင့် ပြည်သူတွေသိအောင် ပြန်လည် သတင်းထုတ်ပြန်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုလိုမျိုး ပိတ်ပင်လိုက်တဲ့အတွက် အမှုမှန် ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် တရားခွင်ဟာ ဘယ်လောက်အထိ မှန်မှန်ကန်ကန် စစ်ဆေး စီရင် ဆုံးဖြတ်တယ် ဆိုတာတွေကို ပြည်သူတွေအနေနဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် ဆုံးရှုံးတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ ပြောချင်ပါတယ်။”
ပုဒ်မ ၁၄၄ အရ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်၊ ဦးကြည်ဝင်း၊ ဒေါ်မင်းမင်းစိုး၊ ဒေါ်စန်းမာလာတို့ကို တရားခွင်အခြေအနေ ပြောဆိုခွင့် ပိတ်ပင်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပုဒ်မအရ ပြည်တွင်းပြည်ပ မီဒီယာအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းနဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ INGO တွေ၊ နိုင်ငံခြားအစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေ အပါအဝင် ပြင်ပအဖွဲ့အစည်း၊ လူပုဂ္ဂိုလ် ဘယ်သူ့ကိုမှ တိုက်ရိုက်သော်လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်၍သော်လည်းကောင်း တခြားတနည်းနည်းနဲ့ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုဖို့ တားမြစ်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီတားမြစ်ချက်ကို ဖောက်ဖျက် ကျူးလွန်ရင် အမိန့်ဖီဆန်မှု ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၁၈၈ နဲ့ အရေးယူနိုင်ပါတယ်။ ပုဒ်မ ၁၈၈ ကို ကျူးလွန်ကြောင်း တွေ့ရှိရင် အမြင့်ဆုံး ထောင်ဒဏ် ၆ လအထိဖြစ်စေ၊ ကျပ်တသိန်း ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်လုံးဖြစ်စေ ချမှတ်ခံရနိုင်ပါတယ်။
----------------------
(Unicode)
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ရှေ့နတှေေ ပွောဆိုခှင့ျ ကန့ျသတျမှုအပေါျ ဥပဒပေညာရှငျ အမွငျ
နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ၊ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျတို့ရဲ့ တရားခှငျ စဈမေးခကြျတှကေို အမြားပွညျသူသိရှိအောငျ ထုတျပွနျခွငျးမပွုဖို့ အမှုလိုကျရှေ့နတှေကေို ပုဒျမ ၁၄၄ နဲ့ တားမွဈလိုကျတာက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တရားစီရငျရေးစနဈ ယိုယှငျးပကြျစီးနပွေီဆိုတာ နိုငျငံတကာကို အသိပေးလိုကျသလို ပွညျသူတှရေဲ့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျကိုလညျး ဆုံးရှုံးသှားစတေယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေး ရှေ့နတေခြို့က သုံးသပျပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့အတှကျ အမှုလိုကျပါဆောငျရှကျနတေဲ့ အကြိုးဆောငျရှေ့နတှေေ တဦးပွီးတဦး တရားခှငျနဲ့ပတျသကျတဲ့ အကွောငျးတှေ ပွောဆိုခှင့ျ ပိတျပငျခံနရေတဲ့အထဲ အခုနောကျဆုံး ဖွဈရပျတခုက တရားလှှတျတောျရှေ့နကွေီး ဦးကွညျဝငျးကို အောကျတိုဘာ ၂၃ စနနေေ့က ရာဇဝတျကငြ့ျထုံး ဥပဒပေုဒျမ ၁၄၄ နဲ့ ပွောဆိုခှင့ျ တားမွဈလိုကျတာပါ။
သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျ၊ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ နပွေညျတောျကောငျစီ ဥက်ကဋ်ဌတာဝနျ ယူခဲ့ဖူးတဲ့ ဒေါကျတာမြိုးအောငျတို့ရဲ့ အမှုလိုကျရှေ့နတှေကေို ပုဒျမ ၁၄၄ အရ တရားခှငျ စဈမေးခကြျတှေ ပွနျလညျပွောဆိုခွငျး မပွုဖို့ တားမွဈလိုကျတာဟာ တရားသူကွီးရဲ့ နဂိုသတျမှတျခကြျဖွဈတဲ့ အမြားပွညျသူ ကွားနာသိရှိခှင့ျရှိတဲ့ တရားခှငျ (Open Court) ဆိုတဲ့ အခကြျကို ဆန့ျကငြျဖီလာရာ ရောကျနကွေောငျး လူ့အခှင့ျအရေး ရှေ့နေ ဦးမငျးလှငျဦးက ထောကျပွပါတယျ။
“တရားသူကွီး ကိုယျတိုငျက ဒါ Open Court ဖွဈတယျလို့ ပွောထားပွီးသားဖွဈတယျ။ တရားခှငျမှာ စဈဆေးတဲ့ စဈဆေးခကြျတှကေို မိမိရဲ့ထငျမွငျခကြျ မပါဘဲနဲ့ လှတျလပျစှာ ပွောဆိုနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈပါတယျ။ အဲ့တော့ လူပုဂ်ဂိုလျတဦးအပေါျမှာ ပုဒျမ ၁၄၄ ထုတျပွီး ကန့ျသတျတယျ ဆိုတာကတော့ တောျတောျ ရှားရှားပါးပါး ကွုံရတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈတယျလို့ပဲ ကနြောျကတော့ ပွောခငြျပါတယျ။”
ဖမျးဆီးခံနရေတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ၊ ဦးဝငျးမွင့ျတို့အတှကျ အကြိုးဆောငျပေးနတေဲ့ ရှေ့နတှေကေို ရာဇဝတျကငြ့ျထုံး ဥပဒပေုဒျမ ၁၄၄ နဲ့ ပွောဆိုခှင့ျတှေ ပိတျပငျလိုကျတာက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လကျရှိ တရားစီရငျရေး အခွအေနကေို နိုငျငံတကာကို ပိုမိုသိရှိသှားစတေယျလို့ ရှေ့နေ ဦးမငျးလှငျဦးက သုံးသပျပါတယျ။
“အခုလိုမြိုး ပိတျပငျလိုကျတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လှတျလပျစှာ တရားစီရငျရေး ဆိုတာက လုံးဝ ပုံပကြျသှားတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈတယျလို့ ကနြောျ ပထမဆုံး ပွောခငြျတယျ။ အမှုအခွအေနေ မပွောနဲ့၊ ဒီအမှုမှာ လိုကျပါဆောငျရှကျတဲ့ ရှေ့နရေဲ့ အခှင့ျအရေးကိုတောငျမှ ပိတျပငျလိုကျတယျ ဆိုကတညျးကိုက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တရားစီရငျရေးစနဈက လုံးဝ ယိုယှငျး ပကြျစီးနပွေီ ဆိုတာကို နိုငျငံတကာက သိသှားနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈတယျ။”
စဈကောငျစီရဲ့ ပွောခှင့ျရပုဂ်ဂိုလျ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့ရဲ့ အမှုကို မြှမြှတတ ကိုငျတှယျစဈဆေးနပွေီး တရားစီရငျမှုကလညျး သီးသန့ျ လှတျလပျစှာ လုပျပိုငျခှင့ျရှိကွောငျး ဒီလထဲမှာ ပွောဆိုထားပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့ရဲ့ တရားခှငျအခွအေနကေို နောကျထပျ သိရှိခှင့ျ မရတော့တာက အမှုကို ဘယျလိုကိုငျတှယျ ဆုံးဖွတျသှားမလဲ ဆိုတဲ့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျ ဆုံးရှုံးသှားစတေယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးရှေ့နေ ဦးမငျးလှငျဦးက မွငျပါတယျ။
“ဆရာ ဦးခငျမောငျဇောျတို့၊ ဒေါျစနျးမာလာတို့ ဒေါျမငျးမငျးစိုးတို့ ပွောတဲ့ဟာက တရားခှငျမှာ ဒီနေ့ ဘယျသူတှကေို စဈတယျ၊ စဈတဲ့အခါ ဘယျလိုတှေ သကျသထှေကျခကြျပေးတယျ၊ စသဖွင့ျ ပွညျသူတှသေိအောငျ ပွနျလညျ သတငျးထုတျပွနျပေးနတော ဖွဈပါတယျ။ အခုလိုမြိုး ပိတျပငျလိုကျတဲ့အတှကျ အမှုမှနျ ပေါျပေါကျရေးအတှကျ တရားခှငျဟာ ဘယျလောကျအထိ မှနျမှနျကနျကနျ စဈဆေး စီရငျ ဆုံးဖွတျတယျ ဆိုတာတှကေို ပွညျသူတှအေနနေဲ့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျ ဆုံးရှုံးတယျလို့ ကနြောျကတော့ ပွောခငြျပါတယျ။”
ပုဒျမ ၁၄၄ အရ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျ၊ ဦးကွညျဝငျး၊ ဒေါျမငျးမငျးစိုး၊ ဒေါျစနျးမာလာတို့ကို တရားခှငျအခွအေနေ ပွောဆိုခှင့ျ ပိတျပငျလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီပုဒျမအရ ပွညျတှငျးပွညျပ မီဒီယာအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ အပွညျပွညျဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးနဲ့ လူပုဂ်ဂိုလျတှေ၊ INGO တှေ၊ နိုငျငံခွားအစိုးရ တာဝနျရှိသူတှေ အပါအဝငျ ပွငျပအဖှဲ့အစညျး၊ လူပုဂ်ဂိုလျ ဘယျသူ့ကိုမှ တိုကျရိုကျသောျလညျးကောငျး၊ သှယျဝိုကျ၍သောျလညျးကောငျး တခွားတနညျးနညျးနဲ့ ဆကျသှယျဆောငျရှကျခွငျး မပွုဖို့ တားမွဈလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီတားမွဈခကြျကို ဖောကျဖကြျ ကြူးလှနျရငျ အမိန့ျဖီဆနျမှု ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၁၈၈ နဲ့ အရေးယူနိုငျပါတယျ။ ပုဒျမ ၁၈၈ ကို ကြူးလှနျကွောငျး တှေ့ရှိရငျ အမွင့ျဆုံး ထောငျဒဏျ ၆ လအထိဖွဈစေ၊ ကပြျတသိနျး ငှဒေဏျဖွဈစေ၊ ဒဏျနှဈရပျလုံးဖွဈစေ ခမြှတျခံရနိုငျပါတယျ။
