[[Zawgyi/Unicode]]
ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်အပါအဝင် မြို့နယ်တချို့မှာ လေပြင်းတိုက်ခတ်၊ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်စခန်း အခု ၄၀ ခုက ယာယီတဲအိမ် ၃၀၀ ထက်မနည်း ပျက်စီးသွားတယ်လို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး (REC) ကပြောပါတယ်။ ယာယီတဲအိမ်အများအပြား အိမ်ခေါင်မိုးတွေ လန်ထွက်ကုန်ပြီး နေအိမ်တချို့ကတော့ ပြိုလဲပျက်စီးကုန်ပြီး ဒုက္ခသည်တွေ နေစရာအခက်အခဲနဲ့ ကြုံနေကြပါတယ်။ ပျက်စီးသွားတာတွေ ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့အတွက်လည်း အကူအညီတွေ လိုအပ်နေကြတဲ့အကြောင်း ရန်ကုန်ကလာတဲ့ သတင်းကို မအိသန့်စင်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဧပြီ ၂၀ ရက်နေ့က မိုးသည်းထန်စွာရွာပြီး လေပြင်းတိုက်ခတ် တာကြောင့် မြို့နယ် ၄ ခုလောက်မှာရှိတဲ့ ယာယီ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေ ထိခိုက် ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။ မြောက်ဦးမြို့နယ်ထဲမှာ မြတန်ဆောင်းစခန်းအပါအဝင် စခန်း ၆ ခုက နေအိမ်ရာနဲ့ချီ ထိခိုက်ပျက်စီးသွားတယ်လို့ မြတန်ဆောင်းဆရာတော် အရှင် နန္ဒသာရက မိန့်ကြားပါတယ်။
“မြောက်ဦးမြို့နယ်နဲ့ဆိုရင် စခန်းတိုင်းလိုလိုက ပြိုတယ်ဗျ။ စခန်းတိုင်းလိုလိုမှာ အိမ် ၁၀၀ ကျော်ကျော်လေး၊ ၁၅၀ ပတ်ဝန်းကျင် လောက်တော့ စခန်းတခုစီမှာ ၁၅၀ ပတ်ဝန်းကျင်လောက်တော့ ပါသွားတယ်ပေါ့။ အနည်းဆုံးက ၅၀၀ နဲ့ ၅၀၀ ကျော်ကျော် ၆၀၀ လောက်တော့ ပါသွားမယ်ပေါ့။ တချို့အိမ်တွေဆိုရင် လုံးဝပြိုသွားတာရှိတယ်။ တချို့အိမ်တွေကတော့ ခေါင်မိုးတွေက ပွင့်ထွက် သွားတာရှိတယ်။”
မိုးကြီးလေကြီးကျပြီးတဲ့နောက် ICRC က ရောက်လာပြီး တာလပတ်စ ၉၀ ခု လှူဒါန်းခဲ့တဲ့အတွက် တချို့နေအိမ်တွေ ပြန်လည် ပြုပြင်ပြီး ပြန်နေထိုင်ကြပါတယ်။ ပြန်နေလို့ အဆင်မပြေတဲ့သူတွေအတွက် နီးစပ်ရာ ဘုန်းကြီးကျောင်း စာသင်ကျောင်းတွေမှာ ရွှေ့ပြောင်းထားတယ်လို့ အရှင်နန္ဒသာရက မိန့်ကြားပါတယ်။
“ပြင်လို့ရတဲ့ အိမ်တွေကိုတော့ ပြင်ပြီးတော့ ပြန်နေကြတယ်ပေါ့။ ပြင်လို့မရတော့ဘဲနဲ့ လုံးဝပြိုသွားတဲ့ အိမ်တွေဆိုရင်တော့ ဦးဇင်းတို့ ကျောင်းမှာကတော့ ဓမ္မာရုံတွေပြီးရင် ကလေးတွေကို စာသင်ပေးတဲ့ စာသင်ကျောင်းတွေ အဲ့ဒီအခိုင်အမာဆောက်လုပ်ထားတဲ့ အဆောက်အဦးတွေမှာ ရွှေ့ပြောင်းပြီးတော့ နေရာချထားပေးတယ်။ လောလောဆယ် စစ်ဘေးရှောင်တွေရော ဦးဇင်းရော အကြောက်ဆုံးကတော့ မိုးရွာမှာကို ကြောက်နေတယ်။ မနက်စောစောကလည်း နည်းနည်းလေး မိုးရွာတယ်။ မိုးရွာရင်တော့ မိုးယိုတာနဲ့ မိုးအိမ်တွေနဲ့ နေလို့အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ ဘာအကူအညီတွေလိုလဲဆိုရင် လောလောဆယ် ဒီအမိုးအကာ လုံခြုံဖို့အတွက် အကူအညီလိုတာပေါ့။”
ကျောက်တော်မြို့နယ်က တောင်မင်းကလာ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာဆိုလည်း နေအိမ် ၁၈ လုံးလောက်ပျက်စီးသွားပြီး နေထိုင်ဖို့နဲ့ ချက်ပြုတ်စရာနေရာတွေ အခက်အခဲဖြစ်တယ်လို့ တောင်မင်းကလာ စစ်ရှောင်စခန်းက အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးသူငယ်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ မအေးခိုင်က ပြောပါတယ်။
“လေတိုက်ပြီးတော့ အိမ်တွေပြိုတဲ့လူလည်းရှိတယ်။ အိမ်ခေါင်းမိုးလန်တဲ့လူလည်းရှိတယ်။ ပျက်စီးတဲ့အိမ်ကတော့ ၁၈ အိမ်ပဲ ရှိတယ်။ (အိမ်ခေါင်းမိုး) လန်ပြီးတော့ မိုးရွာတာပေါ့ မိုးရွာတော့ အကုန်စိုကုန်တာပဲ။ နေစရာမရှိတော့ နည်းနည်းပါးပါး တရက်က တော့ အခက်အခဲရှိတာပေ့ါ။ မနေ့ညကေတော့ နေဖို့နေရာ ထမင်းချက် ဖို့နေရာလည်းမရှိ။ ကျန်တဲ့လူလည်း မိုးယိုတာအကုန်လုံးပဲ။ မိုးကတော့ အကုန်လုံးယိုတာပဲ။ ဘာဖြစ်လဲဆိုလို့ရှိရင် ဒီမှာကလည်း ယာယီဆိုတော့ တာလပတ်နဲ့လေ၊ အိမ်တွေကလည်း အကုန်လုံးပဲ အပျက်လိုနဲ့တူတယ်၊ ကျမတို့ စခန်းထဲမှာပေါ့နော် အဆောင်တွေပြုပြင်ဖို့ အဓိကလိုတယ်၊ ပြီးတော့ စားဝတ်နေရေးကလည်း အဆင်မပြေဘူး။”
တောင်မင်းကလာ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ယာယီတဲပေါင်း ၉၀ ကျော်ရှိပါတယ်။ တာလပတ်အမိုးတွေနဲ့ ယာယီဆောက်လုပ်ထားတဲ့ အိမ်တိုင်းလိုလို မိုးယိုနေတာကြောင့် ပြန်လည်ပြင်ပြုဖို့ အကူအညီလိုအပ်နေတယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။
ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး (REC) ကတော့ သူတို့ လောလောဆယ် ရရှိထားတဲ့ စာရင်းအရ ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်မှာ မိုးသက်လေပြင်းတိုက်ခတ်မှုကြောင့် စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ယာယီစခန်း ၄၀ ခုက နေအိမ် ၃၀၀ လောက် ထိခိုက်ပျက်စီးသွားတယ်လို့ အတွင်းရေးမှူး ဦးဇော်ဇော်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
''အဓိက ပျက်စီးသွားတဲ့ မြို့နယ်တွေကတော့ ကျောက်တော်နဲ့ မြောက်ဦးမြို့နယ်တွေကတော့ များတယ်။ နောက် ဒီ ရသေ့ တောင်၊ ဘူးသီးတောင်မှာလည်း အနည်းငယ်ပျက်စီးတာတွေရှိတယ်။ အကုန်လုံး camp တွေက camp ၄၀ လောက်မှာပေါ့နော် အိမ်ခြေ ၃၀၀ ဝန်းကျင်လောက်တောင်မှ ပျက်စီးသွားတာ ရှိပါတယ်ဗျ။ အဓိကတော့ ဒီတဲတွေက နဂိုကတည်းက ဆောက်တာ ကြာလှပြီးပေါ့နော်။ ဟောင်းနွမ်းနေတဲ့ နေအိမ်တွေ တဲတွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့တော့ လေပြင်းဒဏ်တွေ မခံနိုင်ဘူးပေါ့လေ။''
ယာယီတဲတွေ ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေကို ICRC ကို အကူအညီတောင်းထားကြတယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ဒီ ICRC က စပြီးတော့ တချို့တာလပတ်စတွေ ဝေတဲ့ camp တွေတော့ ရှိတယ် လို့ သိရတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အကုန်လုံးကို တော့ မပေးနိုင်သေးဘူးပေါ့နော်။ လူတွေကတော့ လောလောဆယ်မှာတော့ သူတို့မှာရှိတဲ့ဟာလေးတွေနဲ့ တဲတွေ ပြင်ဆင်တာ တွေရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် လိုအပ်ချက်တော့ ရှိတာပေါ့နော်။ အခုကတော့ camp တွေကလည်း လှမ်းပြီးတော့ အကူအညီ တောင်း ကြတယ်။ သူတို့ကို ဝါးတွေ နောက်ပြီးတော့ ဓနိတွေ နောက် တခြားတာလပတ်စတွေနဲ့ တခြားလိုအပ်တာ ကူညီဖို့ဆိုပြီးမှ ကျနော် တို့ဆီကိုလည်း လှမ်းပြီးတော့ အကူအညီတောင်းတွေရှိတယ်။ တခြားအဖွဲ့တွေလည်း အတူအညီတောင်းတယ်လို့ သိရပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် AA နဲ့ အစိုးရစစ်တပ်တွေ တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့ချိန်က အိုးအိမ်စွန့် ထွက်ပြေးခဲ့ကြတဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားအမြောက်အများဟာ ယာယီဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေထိုင်နေကြတာ ၃ နှစ်ကျော်ရှိနေပါပြီ။ ယာယီတဲ အိမ်တွေမှာ နေထိုင်နေကြရတာဖြစ်လို့ မိုးတွင်းကာလမှာဆို အတော်လေး အခက်အခဲဖြစ်ကြရတယ်လို့ ဒုက္ခသည်တွေက ပြောကြပါတယ်။
==========
[[Unicode]]
ရခိုငျပွညျနယျ လနေဲ့မိုးဒဏျကွောင့ျ ဒုက်ခသညျတဲအိမျတှပေကြျစီးပွီး အခကျအခဲကွုံနကွေ
ရခိုငျပွညျနယျထဲက မွောကျဦး၊ ကြောကျတောျအပါအဝငျ မွို့နယျတခြို့မှာ လပွေငျးတိုကျခတျ၊ မိုးသညျးထနျစှာ ရှာတဲ့အတှကျ ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျစခနျး အခု ၄၀ ခုက ယာယီတဲအိမျ ၃၀၀ ထကျမနညျး ပကြျစီးသှားတယျလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး (REC) ကပွောပါတယျ။ ယာယီတဲအိမျအမြားအပွား အိမျခေါငျမိုးတှေ လနျထှကျကုနျပွီး နအေိမျတခြို့ကတော့ ပွိုလဲပကြျစီးကုနျပွီး ဒုက်ခသညျတှေ နစေရာအခကျအခဲနဲ့ ကွုံနကွေပါတယျ။ ပကြျစီးသှားတာတှေ ပွနျလညျတညျဆောကျဖို့အတှကျလညျး အကူအညီတှေ လိုအပျနကွေတဲ့အကွောငျး ရနျကုနျကလာတဲ့ သတငျးကို မအိသန့ျစငျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဧပွီ ၂၀ ရကျနေ့က မိုးသညျးထနျစှာရှာပွီး လပွေငျးတိုကျခတျ တာကွောင့ျ မွို့နယျ ၄ ခုလောကျမှာရှိတဲ့ ယာယီ ဒုက်ခသညျစခနျးတှေ ထိခိုကျ ပကြျစီးခဲ့ပါတယျ။ မွောကျဦးမွို့နယျထဲမှာ မွတနျဆောငျးစခနျးအပါအဝငျ စခနျး ၆ ခုက နအေိမျရာနဲ့ခြီ ထိခိုကျပကြျစီးသှားတယျလို့ မွတနျဆောငျးဆရာတောျ အရှငျ နန်ဒသာရက မိန့ျကွားပါတယျ။
“မွောကျဦးမွို့နယျနဲ့ဆိုရငျ စခနျးတိုငျးလိုလိုက ပွိုတယျဗြ။ စခနျးတိုငျးလိုလိုမှာ အိမျ ၁၀၀ ကြောျကြောျလေး၊ ၁၅၀ ပတျဝနျးကငြျ လောကျတော့ စခနျးတခုစီမှာ ၁၅၀ ပတျဝနျးကငြျလောကျတော့ ပါသှားတယျပေါ့။ အနညျးဆုံးက ၅၀၀ နဲ့ ၅၀၀ ကြောျကြောျ ၆၀၀ လောကျတော့ ပါသှားမယျပေါ့။ တခြို့အိမျတှဆေိုရငျ လုံးဝပွိုသှားတာရှိတယျ။ တခြို့အိမျတှကေတော့ ခေါငျမိုးတှကေ ပှင့ျထှကျ သှားတာရှိတယျ။”
မိုးကွီးလကွေီးကပြွီးတဲ့နောကျ ICRC က ရောကျလာပွီး တာလပတျစ ၉၀ ခု လှူဒါနျးခဲ့တဲ့အတှကျ တခြို့နအေိမျတှေ ပွနျလညျ ပွုပွငျပွီး ပွနျနထေိုငျကွပါတယျ။ ပွနျနလေို့ အဆငျမပွတေဲ့သူတှအေတှကျ နီးစပျရာ ဘုနျးကွီးကြောငျး စာသငျကြောငျးတှမှော ရှှေ့ပွောငျးထားတယျလို့ အရှငျနန်ဒသာရက မိန့ျကွားပါတယျ။
“ပွငျလို့ရတဲ့ အိမျတှကေိုတော့ ပွငျပွီးတော့ ပွနျနကွေတယျပေါ့။ ပွငျလို့မရတော့ဘဲနဲ့ လုံးဝပွိုသှားတဲ့ အိမျတှဆေိုရငျတော့ ဦးဇငျးတို့ ကြောငျးမှာကတော့ ဓမ်မာရုံတှပွေီးရငျ ကလေးတှကေို စာသငျပေးတဲ့ စာသငျကြောငျးတှေ အဲ့ဒီအခိုငျအမာဆောကျလုပျထားတဲ့ အဆောကျအဦးတှမှော ရှှေ့ပွောငျးပွီးတော့ နရောခထြားပေးတယျ။ လောလောဆယျ စဈဘေးရှောငျတှရေော ဦးဇငျးရော အကွောကျဆုံးကတော့ မိုးရှာမှာကို ကွောကျနတေယျ။ မနကျစောစောကလညျး နညျးနညျးလေး မိုးရှာတယျ။ မိုးရှာရငျတော့ မိုးယိုတာနဲ့ မိုးအိမျတှနေဲ့ နလေို့အဆငျမပွဘေူးပေါ့။ ဆိုတော့ ဘာအကူအညီတှလေိုလဲဆိုရငျ လောလောဆယျ ဒီအမိုးအကာ လုံခွုံဖို့အတှကျ အကူအညီလိုတာပေါ့။”
ကြောကျတောျမွို့နယျက တောငျမငျးကလာ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာဆိုလညျး နအေိမျ ၁၈ လုံးလောကျပကြျစီးသှားပွီး နထေိုငျဖို့နဲ့ ခကြျပွုတျစရာနရောတှေ အခကျအခဲဖွဈတယျလို့ တောငျမငျးကလာ စဈရှောငျစခနျးက အမြိုးသမီးနဲ့ ကလေးသူငယျအရေး တကျကွှလှုပျရှားသူ မအေးခိုငျက ပွောပါတယျ။
“လတေိုကျပွီးတော့ အိမျတှပွေိုတဲ့လူလညျးရှိတယျ။ အိမျခေါငျးမိုးလနျတဲ့လူလညျးရှိတယျ။ ပကြျစီးတဲ့အိမျကတော့ ၁၈ အိမျပဲ ရှိတယျ။ (အိမျခေါငျးမိုး) လနျပွီးတော့ မိုးရှာတာပေါ့ မိုးရှာတော့ အကုနျစိုကုနျတာပဲ။ နစေရာမရှိတော့ နညျးနညျးပါးပါး တရကျက တော့ အခကျအခဲရှိတာပေ့ါ။ မနေ့ညကတေော့ နဖေို့နရော ထမငျးခကြျ ဖို့နရောလညျးမရှိ။ ကနြျတဲ့လူလညျး မိုးယိုတာအကုနျလုံးပဲ။ မိုးကတော့ အကုနျလုံးယိုတာပဲ။ ဘာဖွဈလဲဆိုလို့ရှိရငျ ဒီမှာကလညျး ယာယီဆိုတော့ တာလပတျနဲ့လေ၊ အိမျတှကေလညျး အကုနျလုံးပဲ အပကြျလိုနဲ့တူတယျ၊ ကမြတို့ စခနျးထဲမှာပေါ့နောျ အဆောငျတှပွေုပွငျဖို့ အဓိကလိုတယျ၊ ပွီးတော့ စားဝတျနရေေးကလညျး အဆငျမပွဘေူး။”
တောငျမငျးကလာ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ယာယီတဲပေါငျး ၉၀ ကြောျရှိပါတယျ။ တာလပတျအမိုးတှနေဲ့ ယာယီဆောကျလုပျထားတဲ့ အိမျတိုငျးလိုလို မိုးယိုနတောကွောင့ျ ပွနျလညျပွငျပွုဖို့ အကူအညီလိုအပျနတေယျလို့ ပွောကွပါတယျ။
ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး (REC) ကတော့ သူတို့ လောလောဆယျ ရရှိထားတဲ့ စာရငျးအရ ကြောကျတောျ၊ မွောကျဦး၊ ရသေ့တောငျ၊ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျမှာ မိုးသကျလပွေငျးတိုကျခတျမှုကွောင့ျ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ယာယီစခနျး ၄၀ ခုက နအေိမျ ၃၀၀ လောကျ ထိခိုကျပကြျစီးသှားတယျလို့ အတှငျးရေးမှူး ဦးဇောျဇောျထှနျးက ပွောပါတယျ။
''အဓိက ပကြျစီးသှားတဲ့ မွို့နယျတှကေတော့ ကြောကျတောျနဲ့ မွောကျဦးမွို့နယျတှကေတော့ မြားတယျ။ နောကျ ဒီ ရသေ့ တောငျ၊ ဘူးသီးတောငျမှာလညျး အနညျးငယျပကြျစီးတာတှရှေိတယျ။ အကုနျလုံး camp တှကေ camp ၄၀ လောကျမှာပေါ့နောျ အိမျခွေ ၃၀၀ ဝနျးကငြျလောကျတောငျမှ ပကြျစီးသှားတာ ရှိပါတယျဗြ။ အဓိကတော့ ဒီတဲတှကေ နဂိုကတညျးက ဆောကျတာ ကွာလှပွီးပေါ့နောျ။ ဟောငျးနှမျးနတေဲ့ နအေိမျတှေ တဲတှဖွေဈပါတယျ။ အဲ့တော့ လပွေငျးဒဏျတှေ မခံနိုငျဘူးပေါ့လေ။''
ယာယီတဲတှေ ပွနျလညျတညျဆောကျဖို့ လိုအပျတဲ့ပစ်စညျးတှကေို ICRC ကို အကူအညီတောငျးထားကွတယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“ဒီ ICRC က စပွီးတော့ တခြို့တာလပတျစတှေ ဝတေဲ့ camp တှတေော့ ရှိတယျ လို့ သိရတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး အကုနျလုံးကို တော့ မပေးနိုငျသေးဘူးပေါ့နောျ။ လူတှကေတော့ လောလောဆယျမှာတော့ သူတို့မှာရှိတဲ့ဟာလေးတှနေဲ့ တဲတှေ ပွငျဆငျတာ တှရှေိတယျ။ ဒါပမေယ့ျ လိုအပျခကြျတော့ ရှိတာပေါ့နောျ။ အခုကတော့ camp တှကေလညျး လှမျးပွီးတော့ အကူအညီ တောငျး ကွတယျ။ သူတို့ကို ဝါးတှေ နောကျပွီးတော့ ဓနိတှေ နောကျ တခွားတာလပတျစတှနေဲ့ တခွားလိုအပျတာ ကူညီဖို့ဆိုပွီးမှ ကနြောျ တို့ဆီကိုလညျး လှမျးပွီးတော့ အကူအညီတောငျးတှရှေိတယျ။ တခွားအဖှဲ့တှလေညျး အတူအညီတောငျးတယျလို့ သိရပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျထဲမှာ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ AA နဲ့ အစိုးရစဈတပျတှေ တိုကျပှဲဖွဈခဲ့ခြိနျက အိုးအိမျစှန့ျ ထှကျပွေးခဲ့ကွတဲ့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားအမွောကျအမြားဟာ ယာယီဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ခိုလှုံနထေိုငျနကွေတာ ၃ နှဈကြောျရှိနပေါပွီ။ ယာယီတဲ အိမျတှမှော နထေိုငျနကွေရတာဖွဈလို့ မိုးတှငျးကာလမှာဆို အတောျလေး အခကျအခဲဖွဈကွရတယျလို့ ဒုက်ခသညျတှကေ ပွောကွပါတယျ။
==========
