[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း နိုင်ငံရေးပါတီတွေအနေနဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အကြိုပြင်ဆင်မှုတွေ ဆောင်ရွက်နေကြရာမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက ပဋိပက္ခဒေသတွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်နိုင်ပါ့မလား စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပါမယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ရခိုင်မှာ အားအကောင်းဆုံးပါတီဖြစ်တဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီက အဓိက စပြီးပြင်ဆင်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ လက်ရှိမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲက ဖြစ်နိုင်မဖြစ်နိုင် မသေချာသေးတဲ့ အနေအထားဖြစ်နေတယ်လို့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်အေးနုစိန်က ပြောပါတယ်။
လက်ရှိမြေပြင်မှာ ပဋိပက္ခဖြစ်တဲ့ ဒေသတွေအများကြီး ရှိနေပြီး ထိခိုက်မှုတွေ များနေတာကြောင့် ရွာတွေပျက်ပြီး စစ်ပွဲရှောင်ဖို့ ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းတွေကို ထွက်ပြေးနေကြရသူတွေများနေသလို လုံခြုံရေးအခြေအနေဟာ လျော့ရဲရဲ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် မဲဆန္ဒရှင်တွေမရှိတာ မဲရုံတည်ဆောက်တာ စောင့်ကြပ်တာတွေ အပါအဝင် ရွေးကောက်ပွဲ ကိစ္စရပ်တွေကို ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲနေတယ်လို့ ဒေါ်အေးနုစိန်က ဆိုပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်လောက်တဲ့ မငြိမ်မသက်မှုတွေ မဖြစ်အောင် ဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့လုပ်ပေမယ့် မအောင်မြင်ဘဲ ပိုဆိုးဝါးတဲ့ အနေအထားတစ်ခု ဖြစ်လာတယ်လို့ ဒေါ်အေးနုစိန်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ရွေးကောက်ပွဲကို မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးနဲ့ တပြေးညီ မကျင်းပဘူးဆိုရင်လည်း လက်ရှိအုပ်ချုပ်နေတဲ့ အစိုးရဟာ ကမ္ဘာမှာ သိက္ခာကျစရာဖြစ်သွားရပြီ။ ဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်လောက်တဲ့ အငြိမ်မသက်မှုတွေ၊ စစ်ပွဲတွေ ဘာကြောင့်ဖြစ်ရသလဲဆိုတဲ့ နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ အဖြေရှာဖို့ ကျမတို့ ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ အကြိမ်ကြိမ် တိုက်တွန်းခဲ့တာလည်း တစ်နှစ်ကျော်ခဲ့ပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ တစ်စတစ်စ ဆိုးဝါးတဲ့အနေအထားလို့ ပကတိအနေအထားအရ သုံးသပ်လို့ရပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာမှ ကျမတို့က ရွေးကောက်ပွဲကို အမှန်တကယ်ကျင်းပမယ်၊ မကျင်းပဘူး (ရခိုင်မှာ) ဆိုတာကို တိတိကျကျ မသိရသေးတဲ့ အနေအထားမှာတော့ ကျမတို့ဟာ ကျင်းပခဲ့ရင်တော့ ကျမတို့ရဲ့ တရားဝင်တည်ရှိနေတဲ့ ပါတီတစ်ရပ်ရဲ့ အနေအထား နိုင်ငံရေးရပ်တည်မှုအရတော့ ကျမတို့ လုပ်သင့် လုပ်ထိုက်တာတွေတော့ ကျမတို့ ဆောင်ရွက်ထားပါတယ်။”
တဆက်တည်းမှာပဲ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မောင်တောဒေသမှာ အဓိက ပြိုင်မယ့် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးပါတီကို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် ခွင့်ပြုချက်ချမပေးဘူးလို့ ပါတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်မင်းက VOA ကိုပြောပါတယ်။ မွတ်ဆလင်လူထုကိုအခြေခံတဲ့ အဲဒီပါတီဟာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်ရွေးကောက်ပွဲတုန်း အနိုင်ရကိုယ်စားလှယ်တွေရှိခဲ့ပေမယ့်၊ ပါတီပြန်မှတ်ပုံတင်ပြီး၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။ သူတို့ပါတီအနေနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရဖို့ ကြိုးပမ်းနေဆဲပဲလို့ ဦးကျော်မင်းက ပြောပါတယ်။
“နိုင်ငံတော်သမ္မတရော နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ရော ကော်မရှင်ရော သုံးခု စလုံးကို စာရေးထားတယ်။ ဒီကိစ္စ ကျနော်တို့ကို ရှင်းပေးဖို့ ဒါကို ဘာတစ်ခုမှ အကြောင်းမပြန်ဘူး။ကျနော်တို့ကို မဲပေးခွင့် ဒါမှမဟုတ် အရွေးခံခွင့်မပေးတာက လက်ရှိတည်ဆဲ မြန်မာဥပဒေနဲ့ မညီညွှတ်တဲ့အကြောင်းပေ့ါနှော် အဲ့ဒီဥပဒေ တစ်ခုချင်းစီကို ပြပြီးတော့ ကျနော်တို့ စာတင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့အကြောင်းမပြန်ဘူး။ မဲပေးခွင့်လည်း မရဘူး။ အရွေးခံခွင့်လည်းမရဘူး ၂၀၁၅ ကနေစလို့ ဒီ့အရင် ရွေးကောက်ပွဲအားလုံးမှာရတယ်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးစကနေ ၂၀၁၀ အထိ ရွေးကောက်ပွဲအားလုံးကို ကျွန်တော်တို့ဝင်ပြိုင်တယ်။ မဲထည့်နိုင်တယ် နိုင်ငံသားအစစ်တွေပဲ။ နောက်ပိုင်းမှ စစ်အစိုးရက ကျနော်တို့ကို နိုင်ငံသားမပေးချင်ဘူးပေါ့။ အဲ့ဒါနဲ့မဲထည့်ခွင့်မပြုဘူး။ အရွေးခံခွင့်လည်းမပြုဘူး။ ကျနော်တို့လက်ထဲမှာရှိတာ အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်တွေကို အားလုံးသိမ်းလိုက်တယ်။ နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကဒ်ပြားလျှောက်ရင်လည်း ထုတ်မပေးဘူး။”
ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးပါတီဟာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရခိုင်မြောက်ပိုင်း ရိုဟင်ဂျာဒေသမှာ လွှတ်တော်အမတ် လေးနေရာရခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံရေးပါတီအဖြစ် တရားဝင်ပြန် မှတ်ပုံတင်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ ကိုယ်စားလှယ်အတော်များများ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် မရခဲ့ပါဘူး။
အာဏာရ NLD ပါတီကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်နေရာအားလုံးနီးပါး ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ရှိပေမဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီလောက် ဒေသတွင်းမှာ လူထုထောက်ခံမှုမရပါဘူး။
[Unicode Version]
ရခိုငျမှာ ရှေးကောကျပှဲ မသခြောပမေဲ့ ပါတီတှေ ပွငျဆငျနေ
ရခိုငျပွညျနယျတှငျး နိုငျငံရေးပါတီတှအေနနေဲ့ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အကွိုပွငျဆငျမှုတှေ ဆောငျရှကျနကွေရာမှာ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးက ပဋိပက်ခဒသေတှမှော ရှေးကောကျပှဲလုပျနိုငျပါ့မလား စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပါမယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ရခိုငျမှာ အားအကောငျးဆုံးပါတီဖွဈတဲ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီက အဓိက စပွီးပွငျဆငျနပွေီ ဖွဈပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ လကျရှိမှာ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဖွဈနတေဲ့ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ရှေးကောကျပှဲက ဖွဈနိုငျမဖွဈနိုငျ မသခြောသေးတဲ့ အနအေထားဖွဈနတေယျလို့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီရဲ့ ဒုတိယဥက်ကဋ်ဌ ဒေါျအေးနုစိနျက ပွောပါတယျ။
လကျရှိမွပွေငျမှာ ပဋိပက်ခဖွဈတဲ့ ဒသေတှအေမြားကွီး ရှိနပွေီး ထိခိုကျမှုတှေ မြားနတောကွောင့ျ ရှာတှပေကြျပွီး စဈပှဲရှောငျဖို့ ကယျဆယျရေးစခနျးတှကေို ထှကျပွေးနကွေရသူတှမြေားနသေလို လုံခွုံရေးအခွအေနဟော လြော့ရဲရဲ ဖွဈနတေဲ့အတှကျ မဲဆန်ဒရှငျတှမေရှိတာ မဲရုံတညျဆောကျတာ စောင့ျကွပျတာတှေ အပါအဝငျ ရှေးကောကျပှဲ ကိစ်စရပျတှကေို ဆောငျရှကျနိုငျဖို့ ခကျခဲနတေယျလို့ ဒေါျအေးနုစိနျက ဆိုပါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပနိုငျလောကျတဲ့ မငွိမျမသကျမှုတှေ မဖွဈအောငျ ဆှေးနှေးအဖွရှောဖို့လုပျပမေယ့ျ မအောငျမွငျဘဲ ပိုဆိုးဝါးတဲ့ အနအေထားတဈခု ဖွဈလာတယျလို့ ဒေါျအေးနုစိနျက သုံးသပျပါတယျ။
“ရှေးကောကျပှဲကို မွနျမာတဈနိုငျငံလုံးနဲ့ တပွေးညီ မကငြျးပဘူးဆိုရငျလညျး လကျရှိအုပျခြုပျနတေဲ့ အစိုးရဟာ ကမ်ဘာမှာ သိက်ခာကစြရာဖွဈသှားရပွီ။ ဆိုတော့ ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပနိုငျလောကျတဲ့ အငွိမျမသကျမှုတှေ၊ စဈပှဲတှေ ဘာကွောင့ျဖွဈရသလဲဆိုတဲ့ နိုငျငံရေးကို နိုငျငံရေးနညျးနဲ့ အဖွရှောဖို့ ကမြတို့ ဝိုငျးဝနျးဆောငျရှကျကွဖို့ အကွိမျကွိမျ တိုကျတှနျးခဲ့တာလညျး တဈနှဈကြောျခဲ့ပါပွီ။ ဒါပမေဲ့ တဈစတဈစ ဆိုးဝါးတဲ့အနအေထားလို့ ပကတိအနအေထားအရ သုံးသပျလို့ရပါတယျ။ အဲ့ဒီအခြိနျမှာမှ ကမြတို့က ရှေးကောကျပှဲကို အမှနျတကယျကငြျးပမယျ၊ မကငြျးပဘူး (ရခိုငျမှာ) ဆိုတာကို တိတိကကြြ မသိရသေးတဲ့ အနအေထားမှာတော့ ကမြတို့ဟာ ကငြျးပခဲ့ရငျတော့ ကမြတို့ရဲ့ တရားဝငျတညျရှိနတေဲ့ ပါတီတဈရပျရဲ့ အနအေထား နိုငျငံရေးရပျတညျမှုအရတော့ ကမြတို့ လုပျသင့ျ လုပျထိုကျတာတှတေော့ ကမြတို့ ဆောငျရှကျထားပါတယျ။”
တဆကျတညျးမှာပဲ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးက မောငျတောဒသေမှာ အဓိက ပွိုငျမယ့ျ ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးပါတီကို ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျခှင့ျ ခှင့ျပွုခကြျခမြပေးဘူးလို့ ပါတီရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးကြောျမငျးက VOA ကိုပွောပါတယျ။ မှတျဆလငျလူထုကိုအခွခေံတဲ့ အဲဒီပါတီဟာ ၁၉၉၀ ပွည့ျနှဈရှေးကောကျပှဲတုနျး အနိုငျရကိုယျစားလှယျတှရှေိခဲ့ပမေယ့ျ၊ ပါတီပွနျမှတျပုံတငျပွီး၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျခှင့ျမရခဲ့ပါဘူး။ သူတို့ပါတီအနနေဲ့ ကိုယျစားလှယျယှဉျပွိုငျခှင့ျရဖို့ ကွိုးပမျးနဆေဲပဲလို့ ဦးကြောျမငျးက ပွောပါတယျ။
“နိုငျငံတောျသမ်မတရော နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျရော ကောျမရှငျရော သုံးခု စလုံးကို စာရေးထားတယျ။ ဒီကိစ်စ ကနြောျတို့ကို ရှငျးပေးဖို့ ဒါကို ဘာတဈခုမှ အကွောငျးမပွနျဘူး။ကနြောျတို့ကို မဲပေးခှင့ျ ဒါမှမဟုတျ အရှေးခံခှင့ျမပေးတာက လကျရှိတညျဆဲ မွနျမာဥပဒနေဲ့ မညီညှှတျတဲ့အကွောငျးပေ့ါနှောျ အဲ့ဒီဥပဒေ တဈခုခငြျးစီကို ပွပွီးတော့ ကနြောျတို့ စာတငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့အကွောငျးမပွနျဘူး။ မဲပေးခှင့ျလညျး မရဘူး။ အရှေးခံခှင့ျလညျးမရဘူး ၂၀၁၅ ကနစေလို့ ဒီ့အရငျ ရှေးကောကျပှဲအားလုံးမှာရတယျ။ လှတျလပျရေးရပွီးစကနေ ၂၀၁၀ အထိ ရှေးကောကျပှဲအားလုံးကို ကြှနျတောျတို့ဝငျပွိုငျတယျ။ မဲထည့ျနိုငျတယျ နိုငျငံသားအစဈတှပေဲ။ နောကျပိုငျးမှ စဈအစိုးရက ကနြောျတို့ကို နိုငျငံသားမပေးခငြျဘူးပေါ့။ အဲ့ဒါနဲ့မဲထည့ျခှင့ျမပွုဘူး။ အရှေးခံခှင့ျလညျးမပွုဘူး။ ကနြောျတို့လကျထဲမှာရှိတာ အမြိုးသားမှတျပုံတငျတှကေို အားလုံးသိမျးလိုကျတယျ။ နိုငျငံသားစိစဈရေးကဒျပွားလြှောကျရငျလညျး ထုတျမပေးဘူး။”
ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးပါတီဟာ ၁၉၉၀ ခုနှဈရှေးကောကျပှဲမှာ ရခိုငျမွောကျပိုငျး ရိုဟငျဂြာဒသေမှာ လှှတျတောျအမတျ လေးနရောရခဲ့ပွီး၊ ၂၀၁၃ ခုနှဈမှာ နိုငျငံရေးပါတီအဖွဈ တရားဝငျပွနျ မှတျပုံတငျခဲ့ပါတယျ။ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ ကိုယျစားလှယျအတောျမြားမြား ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျခှင့ျ မရခဲ့ပါဘူး။
အာဏာရ NLD ပါတီကတော့ ရခိုငျပွညျနယျနရောအားလုံးနီးပါး ယှဉျပွိုငျဖို့ရှိပမေဲ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီလောကျ ဒသေတှငျးမှာ လူထုထောကျခံမှုမရပါဘူး။
