မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်တာကြောင့် နဂိုထဲက အရူံးပေါ်နေတဲ့ လျှပ်စစ်ကဏ္ဍဟာ၊ အခု အလုံးစုံကျဆုံးမူနားရောက်သွားရပြီလို့ စီးပွားနဲ့စွမ်းအင်ပညာရှင်တွေက ထောက်ပြလိုက်ပါတယ်။
CDM စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်လူပ်ရှားမူကနေ ပြည်သူတွေမီတာခမပေးတာကြောင့်၊ လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနဝင်ငွေ အကြီးအကျယ်ထိခိုက်သွားရပြီလို့၊ IEM လို့ အတိုခေါက်ခေါ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်တဲ့ စီးပွားရေးပညာရှင်များအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ဘယ်လို အကျိုးဆက်တွေ ဆက်ဖြစ်နိုင်ပါလဲ။ တနေ့ ဗုဒ္ဓဟူးကထုတ်တဲ့ ဒီအဖွဲ့အစီရင်ခံစာ အဓိကရေးသားသူကို၊ ကိုဝင်းမင်းက မေးထားပါတယ်။
လုံခြုံရေးကြောင့် အမည်မဖော်လိုတဲ့ စာရေးသူက၊ အာဏာသိမ်းအပြီး မြန်မာလျှပ်စစ်ကဏ္ဍခေါင်းစဉ်နဲ့ အစီရင်ခံစာထဲ အရေးပါဆုံးအချက်ကို -
”အစီရင်ခံစာမှာ အရေးကြီးဆုံးအချက်ကတော့ CDM လှုပ်ရှားမူကြောင့် လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ သူ့ဝင်ငွေကောက်ခံနိုင်အား အကြီးအကျယ် ထိခိုက်သွားရတာပါ။ အချက်အလက်တွေအရရော၊ လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနက တုံ့ပြန်လာတာတွေအရပါ၊ ဒါက အရမ်းကို ရှင်းနေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်လလောက်ကပဲ ဒီဝန်ကြီးဌာနတွင်း ဖြန့်ဝေတဲ့ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုအရ၊ ဝင်ငွေက မျှော်မှန်းထားတာထက် တကယ့်အများကြီး၊ ကျဆင်းသွားခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၁ မတ်လထဲ၊ ရန်ကုန်မှာ ဝင်ငွေ ၉၈% အထိ၊ နောက် မန္တလေးမှာ ၉၇% နဲ့ တနိုင်ငံလုံးမှာ ၈၀% အထိကို ကြီးကြီးမားမားကြီး ထိုးကျသွားရတာပါ။ ဒါက လုံးဝ အဖတ်ဆည်မရသလိုပါပဲ။ဓ
ဒါ့အပြင် အခုလိုဖြစ်လာတာက အရင်ထဲက ရူံးလာခဲ့တာအပေါ်၊ ထပ်ထောင်းသလိုဖြစ်သွားရပုံကိုလည်း၊ ဒီ စီးပွားစွမ်းအင်ပညာရှင်က -
”အများသိထားတာက အရင်ထဲကပြဿနာက လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ အရူံးခံပြီး လျှပ်စစ်ဖြန့်ဖြူးပေးနေရပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ လျှပ်စစ်မိတာခတွေ တိုးလိုက်တာပါ။ အခုလိုအရင်ရူံးခဲ့တာကနေ ထပ်ဆင့်ပြီး ကိုဗစ်ကာလမှာ၊ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ထဲကပေါ့နော်၊ စသုံးတဲ့ လျှပ်စစ် ၁၅၀ ယူနစ်ကို အလကားလျော့ပေးခဲ့ရတာကလည်း ထပ်ထောင်းပစ်လိုက်ပါတယ်။ အဲ့ဒိတော့ အခု အာဏာသိမ်းပြီးဖြစ်တာတာနဲ့ပေါင်းလိုက်တဲ့အခါမှာ၊ အလုံးစုံကျဆုံးမူမျိုးဆိုက်သွားရတာပေါ့နော်။ ဒါက သမိုင်းဝင်ဖြစ်တာမျိုးကြီးပါ။ တခြားနိုင်ငံတွေမှာ ဒါမျိုးမတွေ့ထားသေးပါဘူး။”
အဲ့ဒိတော့ ငွေဘယ်လောက်အထိဆက်ဆုံးရူံးလာနိုင်ပါလဲလို့မေးရာမှာ၊ IEM လို့အတိုခေါက်ခေါ်တဲ့ Independent Economists for Myanmar အဖွဲ့ဝင်က -
”တကယ့်ငွေသားပမာဏနဲ့ကြည့်မယ်ဆိုရင် ကိုဗစ်ကာလမတိုင်ခင်တုံးကနဲ့ယှဦလိုက်ရင်၊ တစ်လကို တစ်ဘီလျံကျပ် အရှုံးခံထားရတာပါ။ ဒီအပေါ်မှာ အရင်ထဲက အရူံးခံထားရတာကိုလည်း ပေါင်းထည့်ရမယ်ဆိုရင်၊ မြန်မာငွေ ကျပ် ဘီလီယံတွေ ရာဂဏန်းတွေနဲ့ချီ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာပါပါ။ အဲ့ဒိတော့ အခုလက်ရှိကာလမှာ၊ ဒီဆုံးရှုံးမူက ဆက်ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင်တော့၊ ဒီနှစ်အကုန်ရောက်ရင် လျပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန ဆုံးရူံးရမူစုစုပေါင်းက၊ မြန်မာငွေ ၂ ထရီလီယံကနေ ၂.၅ ထရီလီယံအထိ၊ အမေရိကန်ဒေါ်လာဆိုရင် ၁.၂ ဘီလီယံ ဝန်းကျင်အထိဖြစ်သွားတော့မှာပါ။”
ဒါကိုပြန်ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ ဘယ်လိုစိန်ခေါ်မူရှိနေတာကိုလည်း ဒီအစီရင်ခံစာ ရေးသူက -
”အကြီးမားဆုံးစိန်ခေါ်ချက်ကတော့ ဒီ လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနတွင်း ပြီးခဲ့တဲ့လ ထုတ်ပြန်ချက်အရ၊ စစ်ကောင်စီဝန်ကြီး ဦးအောင်သန်းဦးက၊ အခု လျှပ်စစ်မီတာခကောက်ခံမူမှာ တကယ့်ကို ပြဿနာကြုံနေရပြီ၊ ဒါကို ပိုတိုးပြီး လုံးဝ အတိအကျ ရအောင်ကောက်မှ ရမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ အခုပြဿနာက ပြည်သူတွေကလည်း မပေးချင်ကြဘူး၊ လမ်းတွေပေါ်မှာကလည်း လုံခြုံရေးမကောင်းဘူး။ အထူးသဖြင့် အခုလိုမီတာခကောက်မဲ့သူတွေနဲ့ မပေးတဲ့သူတွေကို မီတာလိုက်ဖြတ်မဲ့လုပ်သားတွေအတွက်ပေါ့နော်။ အခုလို လူတွေကပေးဖို့ငြင်းဆန်နေချိန် လျှပ်စစ်ခတွေပြန်ရဖို့ ဘယ်လိုကောက်မလဲဆိုတာက ပြဿနာ အကြီးကြီးပါ။”
ဒါ့အပြင် လျပ်စစ်ဆိုင်ရာစာချုပ်သဘောအရ ကုန်ကျစရိတ်လျော့ဖို့ ခက်နိုင်ပုံကိုလည်း၊ စွမ်းအင်ပညာရှင်က-
”မြန်မာနိုင်ငံထဲ သုံးနေတဲ့ လျှပ်စစ်အများစုအတွက် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီတွေကနေ အစိုးရက စာချုပ်နဲ့ ဝယ်ယူရတာပါ။ အဲ့ဒိတော့ ဒီကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ လျှပ်စစ်ထုတ်ဖို့ ရေကာတာဆောက်တာ ဒါမှမဟုတ် သဘာဝဓာတ်ငွေ့စက်ရုံဆောက်တာမျိုးအတွက် စာချုပ်စချုပ်ကထဲက၊ အစိုးရဘက်က ဘယ်လောက် ဈေးနှုန်းနဲ့ ပမာဏအနည်းဆုံး ဝယ်မယ်ဆိုတာ ကတိပြုထားရပါတယ်၊ အဲ့ဒိတော့ အစိုးရအနေနဲ့ လျှပ်စစ်ခကုန်ကျစရိတ်လျော့နိုင်ဖို့ ပမာဏလျော့ဝယ်ချင်တယ်ဆိုရင်တောင်မှ၊ အများကြီးသွားလျော့လို့ မရနိုင်ပါဘူး။ ဒီတော့ တကယ့်ပြဿနာကြီးပါ။”
ဒီအစီရင်ခံစာရေးသူကပဲ၊ လျှပ်စစ်ကဏ္ဍမှာ ဝင်ငွေကျဆုံးတာအပြင်၊ ဝန်ထမ်း ၄၀၀၀ အလုပ်ဖြုတ်ပစ်တာက၊ ရန်ကုန်မှာဆိုရင် ၂၀% ဝန်ထမ်း အင်အားထိခိုက်သွားကာ၊ လျှပ်စစ်လိုအပ်မူမများသေးတဲ့အခုကာလတိုမှာ မီးပြတ်တာ ချက်ချင်းမဆိုးလာနိုင်ပေမဲ့၊ အလယ်အလတ်ကာလ နောက်တနှစ်လောက်ကစ၊ ပိုဆိုးလာမှာကို စိုးရိမ်ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
==================
ဆုတျယုတျကဆြငျးသှားတဲ့ မွနျမာ့လြှပျစဈစှမျးအငျ ကဏ်ဍ
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးလိုကျတာကွောင့ျ နဂိုထဲက အရူံးပေါျနတေဲ့ လြှပျစဈကဏ်ဍဟာ၊ အခု အလုံးစုံကဆြုံးမူနားရောကျသှားရပွီလို့ စီးပှားနဲ့စှမျးအငျပညာရှငျတှကေ ထောကျပွလိုကျပါတယျ။
CDM စဈအာဏာသိမျးဆန့ျကငြျလူပျရှားမူကနေ ပွညျသူတှမေီတာခမပေးတာကွောင့ျ၊ လြှပျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနဝငျငှေ အကွီးအကယြျထိခိုကျသှားရပွီလို့၊ IEM လို့ အတိုခေါကျခေါျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ လှတျလပျတဲ့ စီးပှားရေးပညာရှငျမြားအဖှဲ့က ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။
ဘယျလို အကြိုးဆကျတှေ ဆကျဖွဈနိုငျပါလဲ။ တနေ့ ဗုဒ်ဓဟူးကထုတျတဲ့ ဒီအဖှဲ့အစီရငျခံစာ အဓိကရေးသားသူကို၊ ကိုဝငျးမငျးက မေးထားပါတယျ။
လုံခွုံရေးကွောင့ျ အမညျမဖောျလိုတဲ့ စာရေးသူက၊ အာဏာသိမျးအပွီး မွနျမာလြှပျစဈကဏ်ဍခေါငျးစဉျနဲ့ အစီရငျခံစာထဲ အရေးပါဆုံးအခကြျကို -
”အစီရငျခံစာမှာ အရေးကွီးဆုံးအခကြျကတော့ CDM လှုပျရှားမူကွောင့ျ လြှပျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ သူ့ဝငျငှကေောကျခံနိုငျအား အကွီးအကယြျ ထိခိုကျသှားရတာပါ။ အခကြျအလကျတှအေရရော၊ လြှပျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနက တုံ့ပွနျလာတာတှအေရပါ၊ ဒါက အရမျးကို ရှငျးနပေါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ တဈလလောကျကပဲ ဒီဝနျကွီးဌာနတှငျး ဖွန့ျဝတေဲ့ထုတျပွနျခကြျတဈခုအရ၊ ဝငျငှကေ မြှောျမှနျးထားတာထကျ တကယ့ျအမြားကွီး၊ ကဆြငျးသှားခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၁ မတျလထဲ၊ ရနျကုနျမှာ ဝငျငှေ ၉၈% အထိ၊ နောကျ မန်တလေးမှာ ၉၇% နဲ့ တနိုငျငံလုံးမှာ ၈၀% အထိကို ကွီးကွီးမားမားကွီး ထိုးကသြှားရတာပါ။ ဒါက လုံးဝ အဖတျဆညျမရသလိုပါပဲ။ဓ
ဒါ့အပွငျ အခုလိုဖွဈလာတာက အရငျထဲက ရူံးလာခဲ့တာအပေါျ၊ ထပျထောငျးသလိုဖွဈသှားရပုံကိုလညျး၊ ဒီ စီးပှားစှမျးအငျပညာရှငျက -
”အမြားသိထားတာက အရငျထဲကပွူနာက လြှပျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ အရူံးခံပွီး လြှပျစဈဖွန့ျဖွူးပေးနရေပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ၂၀၁၉ ခုနှဈမှာ လြှပျစဈမိတာခတှေ တိုးလိုကျတာပါ။ အခုလိုအရငျရူံးခဲ့တာကနေ ထပျဆင့ျပွီး ကိုဗဈကာလမှာ၊ ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈထဲကပေါ့နောျ၊ စသုံးတဲ့ လြှပျစဈ ၁၅၀ ယူနဈကို အလကားလြော့ပေးခဲ့ရတာကလညျး ထပျထောငျးပဈလိုကျပါတယျ။ အဲ့ဒိတော့ အခု အာဏာသိမျးပွီးဖွဈတာတာနဲ့ပေါငျးလိုကျတဲ့အခါမှာ၊ အလုံးစုံကဆြုံးမူမြိုးဆိုကျသှားရတာပေါ့နောျ။ ဒါက သမိုငျးဝငျဖွဈတာမြိုးကွီးပါ။ တခွားနိုငျငံတှမှော ဒါမြိုးမတှေ့ထားသေးပါဘူး။”
အဲ့ဒိတော့ ငှဘေယျလောကျအထိဆကျဆုံးရူံးလာနိုငျပါလဲလို့မေးရာမှာ၊ IEM လို့အတိုခေါကျခေါျတဲ့ Independent Economists for Myanmar အဖှဲ့ဝငျက -
”တကယ့ျငှသေားပမာဏနဲ့ကွည့ျမယျဆိုရငျ ကိုဗဈကာလမတိုငျခငျတုံးကနဲ့ယှဦလိုကျရငျ၊ တဈလကို တဈဘီလြံကပြျ အရှုံးခံထားရတာပါ။ ဒီအပေါျမှာ အရငျထဲက အရူံးခံထားရတာကိုလညျး ပေါငျးထည့ျရမယျဆိုရငျ၊ မွနျမာငှေ ကပြျ ဘီလီယံတှေ ရာဂဏနျးတှနေဲ့ခြီ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာပါပါ။ အဲ့ဒိတော့ အခုလကျရှိကာလမှာ၊ ဒီဆုံးရှုံးမူက ဆကျဖွဈနမေယျဆိုရငျတော့၊ ဒီနှဈအကုနျရောကျရငျ လပြျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာန ဆုံးရူံးရမူစုစုပေါငျးက၊ မွနျမာငှေ ၂ ထရီလီယံကနေ ၂.၅ ထရီလီယံအထိ၊ အမရေိကနျဒေါျလာဆိုရငျ ၁.၂ ဘီလီယံ ဝနျးကငြျအထိဖွဈသှားတော့မှာပါ။”
ဒါကိုပွနျဖွရှေငျးနိုငျဖို့ ဘယျလိုစိနျခေါျမူရှိနတောကိုလညျး ဒီအစီရငျခံစာ ရေးသူက -
”အကွီးမားဆုံးစိနျခေါျခကြျကတော့ ဒီ လြှပျစဈနဲ့စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနတှငျး ပွီးခဲ့တဲ့လ ထုတျပွနျခကြျအရ၊ စဈကောငျစီဝနျကွီး ဦးအောငျသနျးဦးက၊ အခု လြှပျစဈမီတာခကောကျခံမူမှာ တကယ့ျကို ပွူနာကွုံနရေပွီ၊ ဒါကို ပိုတိုးပွီး လုံးဝ အတိအကြ ရအောငျကောကျမှ ရမယျလို့ ပွောထားပါတယျ။ အခုပွူနာက ပွညျသူတှကေလညျး မပေးခငြျကွဘူး၊ လမျးတှပေေါျမှာကလညျး လုံခွုံရေးမကောငျးဘူး။ အထူးသဖွင့ျ အခုလိုမီတာခကောကျမဲ့သူတှနေဲ့ မပေးတဲ့သူတှကေို မီတာလိုကျဖွတျမဲ့လုပျသားတှအေတှကျပေါ့နောျ။ အခုလို လူတှကေပေးဖို့ငွငျးဆနျနခြေိနျ လြှပျစဈခတှပွေနျရဖို့ ဘယျလိုကောကျမလဲဆိုတာက ပွူနာ အကွီးကွီးပါ။”
ဒါ့အပွငျ လပြျစဈဆိုငျရာစာခြုပျသဘောအရ ကုနျကစြရိတျလြော့ဖို့ ခကျနိုငျပုံကိုလညျး၊ စှမျးအငျပညာရှငျက-
”မွနျမာနိုငျငံထဲ သုံးနတေဲ့ လြှပျစဈအမြားစုအတှကျ ပုဂ်ဂလိကကုမ်ပဏီတှကေနေ အစိုးရက စာခြုပျနဲ့ ဝယျယူရတာပါ။ အဲ့ဒိတော့ ဒီကုမ်ပဏီတှအေနနေဲ့ လြှပျစဈထုတျဖို့ ရကောတာဆောကျတာ ဒါမှမဟုတျ သဘာဝဓာတျငှေ့စကျရုံဆောကျတာမြိုးအတှကျ စာခြုပျစခြုပျကထဲက၊ အစိုးရဘကျက ဘယျလောကျ ဈေးနှုနျးနဲ့ ပမာဏအနညျးဆုံး ဝယျမယျဆိုတာ ကတိပွုထားရပါတယျ၊ အဲ့ဒိတော့ အစိုးရအနနေဲ့ လြှပျစဈခကုနျကစြရိတျလြော့နိုငျဖို့ ပမာဏလြော့ဝယျခငြျတယျဆိုရငျတောငျမှ၊ အမြားကွီးသှားလြော့လို့ မရနိုငျပါဘူး။ ဒီတော့ တကယ့ျပွူနာကွီးပါ။”
ဒီအစီရငျခံစာရေးသူကပဲ၊ လြှပျစဈကဏ်ဍမှာ ဝငျငှကေဆြုံးတာအပွငျ၊ ဝနျထမျး ၄၀၀၀ အလုပျဖွုတျပဈတာက၊ ရနျကုနျမှာဆိုရငျ ၂၀% ဝနျထမျး အငျအားထိခိုကျသှားကာ၊ လြှပျစဈလိုအပျမူမမြားသေးတဲ့အခုကာလတိုမှာ မီးပွတျတာ ခကြျခငြျးမဆိုးလာနိုငျပမေဲ့၊ အလယျအလတျကာလ နောကျတနှဈလောကျကစ၊ ပိုဆိုးလာမှာကို စိုးရိမျရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
