(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မတည်မငြိမ် အခြေအနေတွေနဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်လုံခြုံရေး တင်းကျပ်ထားပေမယ့် ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ အများစု အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အလုံးအရင်းနဲ့ ဝင်လာနေတယ်လို့ အလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။ မကြာသေးခင်ကစလို့ မြန်မာအပါအဝင် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေက ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို လက်ခံဖို့ ထိုင်းအစိုးရက ကြေညာလိုက်တဲ့ အတွက်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံကို တရားမဝင် ဝင်ရောက်သူတွေ များလာနေတာပါ။ ဒီအကြောင်း ထိုင်းအခြေစိုက် အလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ကိုဇော်မိုးကျော်က ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကပ်ရောဂါနဲ့ လုံခြုံရေးကြောင့် နယ်စပ်အဝင်အထွက်တွေ တင်းကျပ်ထားချိန်မှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေက တရားမဝင် ထိုင်းနိုင်ငံကို ဝင်ရောက်ဖို့ ကြိုးစားသူတွေ ထောင်သောင်းချီ ရှိနေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလထဲမှာပဲ တရားမဝင် ဝင်လာပြီး ဖမ်းဆီးခံရသူ ၁၁,၀၀၀ နီးပါး ရှိခဲ့ကြောင်း ထိုင်းအစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ထားပြီး ဒါဟာဆိုရင် ဒီအရင်တနှစ်က ဒီလိုအချိန်မှာ ၁,၅၀၀ နီးပါးလောက် ရှိခဲ့တာထက် အဆပေါင်းများစွာ ပိုများနေတာပါ။
ထိုင်းနိုင်ငံအခြေစိုက် မြန်မာအလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားနေတဲ့ ပညာရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဖောင်ဒေးရှင်း (FED) ဒါရိုက်တာ ဦးထူးချစ်ကတော့ မကြာသေးခင် လတွေကစလို့ ထိုင်းနိုင်ငံကို တရားမဝင် ဝင်လာကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ သိသိသာသာ တိုးလာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဖေဖော်ဝါရီလနောက်ပိုင်း၊ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့ နောက်ပိုင်းက ဝင်လာတဲ့ အလုပ်သမားဦးရေက ကျနော့်အတွေ့အကြုံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်၊ ၃၀ လောက် နေခဲ့ရတဲ့ ကာလနဲ့ နှိုင်းယှဉ်မယ်ဆို ဒီကာလက အများကြီး အုံနဲ့ကျင်းနဲ့ ဝင်လာနေတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ပြီးခဲ့ဲတဲ့ သြဂုတ်အရှေ့ပိုင်း တဖြတ်တောင်မှ အလုပ်သမား ၃၀,၀၀၀ လောက်ကို ဖမ်းပြီးတော့ ပြန်ပို့လိုက်ပြီလို့ ထိုင်းအစိုးရအနေနဲ့ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ထားတာတွေ ကျနော်တို့ တွေ့ရပါတယ်။ ၃၀,၀၀၀ လောက် ဖမ်းမိတယ်ဆိုရင် ဒီ့ထက်မက ကျနော်တို့ထင်တာ အဆပေါင်း လေးငါးခြောက်ဆလောက်ကတော့ ရှိနိုင်ပါတယ်။”
တရားဝင်အထောက်အထား မပါဘဲ ထိုင်းနိုင်ငံကို ဝင်ရောက်လာတာကြောင့် ဖမ်းဆီးတာ၊ နေရပ်ပြန်ပို့တာ ခံရတာတွေ ရှိတဲ့ကြားကပဲ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အလုပ်လုပ်ဖို့ စွန့်စွန့်စားစား လာကြတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း ဦးထူးချစ်က အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။
“တချက်ကတော့ မြန်မာပြည်မှာ လက်ရှိအနေအထားအရ ကိုဗစ်ကြောင့်ရော အာဏာသိမ်းမှုကြောင့်ရော အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတွေ ရှားပါးလာတယ်။ ဒါကတပိုင်းပေါ့။ နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့ကနေ ၂၇ ရက်နေ့ လကုန်အထိလောက်ကို ထိုင်းနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ဘာလက်မှတ် အထောက်အထားမှ မရှိတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံက နေထိုင်ခွင့် ၂ နှစ် လုပ်ပေးနေတာ ရှိတယ်။ အဲဒီရဲ့သတင်းစကား၊ အဲဒီရမျှော်လင့်ချက်တွေလည်း ပါတယ်လို့ ကျနော်တို့ နားလည်တယ်။”
လုပ်ခလစာနဲ့ အလုပ်သမား အခွင့်အရေး ကွာဟချက်တွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာသူတွေ များလာတာနဲ့အမျှ ပြည်တွင်းမှာ လုပ်သားအင်အား ရှားပါးမှုနဲ့ ကြုံရနိုင်တယ်လို့လည်း ဦးထူးချစ်က သတိပေးပါတယ်။
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် လုပ်ငန်းတွေ အပြည့်အဝ မလည်ပတ်နိုင်ခဲ့တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံက လုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ တရားဝင် အလုပ်လုပ်ခွင့်ပေးမယ့် အစီအစဉ်ကို ကြိုဆိုကြပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံဟာ လတ်တလော အလုပ်သမားလိုအပ်ချက် ခန့်မှန်းခြေ သန်းဂဏန်းအထိ ရှိနေတယ်လို့လည်း ထိုင်းနိုင်ငံက ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်နေတဲ့ Migrant Working Group (MWG) တာဝန်ရှိသူတဦးဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံသား မစ္စတာ အက်ဒီစွန် ကာ့မွန်ကွန်က ပြောပါတယ်။
“ထိုင်းကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းအတွက် အလုပ်ရှင်တွေက အလုပ်သမား အများကြီး လိုအပ်နေပါတယ်။ စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များကောင်စီရဲ့ စာရင်းအရ အလုပ်သမား ၅ သိန်းကနေ ၁ သန်းအထိ လိုနေပါတယ်။ ကိုဗစ်ကြောင့် ပြန်သွားရတဲ့ အလုပ်သမားတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ သူတို့တွေလည်း ပြန်မလာနိုင်ကြသေးပါဘူး။ ထိုင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေက အရင်လူဟောင်းတွေ ပြန်လာမှာကို ပိုလိုချင်ကြပါတယ်။ သူတို့က လုပ်ငန်းကျွမ်းကျင် နားလည်ပြီးသား ဖြစ်နေလို့ပါ။ ထိုင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ အလုပ်သမား ပြတ်လပ်မှာကို ပိုပြီး ကြောက်ကြပါတယ်။”
ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အလုပ်အကိုင် ရရှိရေးအတွက် စိန်ခေါ်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး မတည်မငြိမ် အခြေအနေတွေဟာ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ အပေါ်မှာလည်း ရိုက်ခတ်နေတယ်လို့ ထိုင်းအလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူ အက်ဒီစွန်က ပြောပါတယ်။
“ထိုင်းအစိုးရ လုပ်နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောရရင်တော့ တရားဝင် အလုပ်သမားလက်မှတ် ထုတ်ပေးထားတဲ့သူတွေက ပုံမှန်ကတော့ ၄ နှစ်ပြည့်ရင် ပြန်ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှာ ရက် ၃၀ နေပြီးမှ တခါ သက်တမ်းအသစ်နဲ့ ပြန်လာရပါတယ်။ အခု ကိုဗစ်ကြောင့် နယ်စပ်တွေပိတ်ထားတဲ့အတွက် ၂ နှစ် သက်တမ်းတိုးပေးထားပါတယ်။ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးနောက် နောက်ထပ်ဝင်လာတဲ့သူတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မယ်ဆိုတာ ထိုင်းအစိုးရမှာ မူဝါဒ မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့် ကျနော့်အမြင်ကတော့ လောလောဆယ်မှာ အခက်အခဲတွေနဲ့ ကြုံနေရဦးမှာပါပဲ။ နောက်တခုက ထိုင်းအစိုးရဘက်က စီစဉ်ထားတဲ့ CI Certificate of Identification မြန်မာနိုင်ငံသား ဘယ်သူဘယ်ဝါဆိုတာ ထောက်ခံချက်ရှိရင် အလုပ်သမားလက်မှတ် ထုတ်ပေးဖို့နဲ့ MOU နားလည်မှုစာချွန်လွှာနဲ့ အလုပ်သမား တရားဝင် စေလွှတ်မှုတွေဟာ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဘယ်လိုဆက်လုပ်ဆောင်မယ် ဆိုတာတွေကို သေချာမသိရသေးပါဘူး။”
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တရားဝင် အလုပ်လုပ်ခွင့်ရဖို့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအတွက် စိန်ခေါ်မှုတွေ အခက်အခဲတွေ ရှိနေပေမယ့်လည်း နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် တနေ့တခြား ကျပ်တည်းလာနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ နောက်ထပ် ထွက်လာကြလိမ့်ဦးမယ်လို့လည်း အလုပ်သမားရေး လှုပ်ရှားသူတွေ ခန့်မှန်းနေကြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါနဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းတွေကြောင့် နိုင်ငံရဲ့ လူဦးရေ တဝက်လောက်ဟာ ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်ထက် နိမ့်ကျနိုင်တယ်လို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP) က မကြာသေးခင်ကပဲ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
-------------------
(Unicode)
မြားပွားလာတဲ့ နယျစပျဖွတျမွနျမာတှေ ထိုငျးမှာကွုံရတဲ့ အခကျအခဲ
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး မတညျမငွိမျ အခွအေနတှေနေဲ့ ကိုဗဈကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျရေးအတှကျ အိမျနီးခငြျး ထိုငျးနိုငျငံက နယျစပျလုံခွုံရေး တငျးကပြျထားပမေယ့ျ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှေ အမြားစု အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ အလုံးအရငျးနဲ့ ဝငျလာနတေယျလို့ အလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။ မကွာသေးခငျကစလို့ မွနျမာအပါအဝငျ အိမျနီးခငြျး နိုငျငံတှကေ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှကေို လကျခံဖို့ ထိုငျးအစိုးရက ကွညောလိုကျတဲ့ အတှကျလညျး ထိုငျးနိုငျငံကို တရားမဝငျ ဝငျရောကျသူတှေ မြားလာနတောပါ။ ဒီအကွောငျး ထိုငျးအခွစေိုကျ အလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူတှနေဲ့ ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ကိုဇောျမိုးကြောျက ပွောပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
ကပျရောဂါနဲ့ လုံခွုံရေးကွောင့ျ နယျစပျအဝငျအထှကျတှေ တငျးကပြျထားခြိနျမှာပဲ မွနျမာနိုငျငံ အပါအဝငျ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေ တရားမဝငျ ထိုငျးနိုငျငံကို ဝငျရောကျဖို့ ကွိုးစားသူတှေ ထောငျသောငျးခြီ ရှိနပေါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ အောကျတိုဘာလထဲမှာပဲ တရားမဝငျ ဝငျလာပွီး ဖမျးဆီးခံရသူ ၁၁,၀၀၀ နီးပါး ရှိခဲ့ကွောငျး ထိုငျးအစိုးရက သတငျးထုတျပွနျထားပွီး ဒါဟာဆိုရငျ ဒီအရငျတနှဈက ဒီလိုအခြိနျမှာ ၁,၅၀၀ နီးပါးလောကျ ရှိခဲ့တာထကျ အဆပေါငျးမြားစှာ ပိုမြားနတောပါ။
ထိုငျးနိုငျငံအခွစေိုကျ မွနျမာအလုပျသမားရေး လှုပျရှားနတေဲ့ ပညာရေးနဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေး ဖောငျဒေးရှငျး (FED) ဒါရိုကျတာ ဦးထူးခစြျကတော့ မကွာသေးခငျ လတှကေစလို့ ထိုငျးနိုငျငံကို တရားမဝငျ ဝငျလာကွတဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ သိသိသာသာ တိုးလာတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဖဖေောျဝါရီလနောကျပိုငျး၊ စဈအာဏာသိမျးပွီးတဲ့ နောကျပိုငျးက ဝငျလာတဲ့ အလုပျသမားဦးရကေ ကနြော့ျအတှေ့အကွုံ၊ ထိုငျးနိုငျငံမှာ နှဈပေါငျး ၂၀ ကြောျ၊ ၃၀ လောကျ နခေဲ့ရတဲ့ ကာလနဲ့ နှိုငျးယှဉျမယျဆို ဒီကာလက အမြားကွီး အုံနဲ့ကငြျးနဲ့ ဝငျလာနတေယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ ပွီးခဲ့ဲတဲ့ သွဂုတျအရှေ့ပိုငျး တဖွတျတောငျမှ အလုပျသမား ၃၀,၀၀၀ လောကျကို ဖမျးပွီးတော့ ပွနျပို့လိုကျပွီလို့ ထိုငျးအစိုးရအနနေဲ့ တရားဝငျ ထုတျပွနျထားတာတှေ ကနြောျတို့ တှေ့ရပါတယျ။ ၃၀,၀၀၀ လောကျ ဖမျးမိတယျဆိုရငျ ဒီ့ထကျမက ကနြောျတို့ထငျတာ အဆပေါငျး လေးငါးခွောကျဆလောကျကတော့ ရှိနိုငျပါတယျ။”
တရားဝငျအထောကျအထား မပါဘဲ ထိုငျးနိုငျငံကို ဝငျရောကျလာတာကွောင့ျ ဖမျးဆီးတာ၊ နရေပျပွနျပို့တာ ခံရတာတှေ ရှိတဲ့ကွားကပဲ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ ထိုငျးနိုငျငံမှာ အလုပျလုပျဖို့ စှန့ျစှန့ျစားစား လာကွတဲ့ အကွောငျးရငျးတှနေဲ့ ပတျသကျလို့လညျး ဦးထူးခစြျက အခုလို ရှငျးပွပါတယျ။
“တခကြျကတော့ မွနျမာပွညျမှာ လကျရှိအနအေထားအရ ကိုဗဈကွောင့ျရော အာဏာသိမျးမှုကွောင့ျရော အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလမျးတှေ ရှားပါးလာတယျ။ ဒါကတပိုငျးပေါ့။ နိုဝငျဘာလ ၁ ရကျနေ့ကနေ ၂၇ ရကျနေ့ လကုနျအထိလောကျကို ထိုငျးနိုငျငံမှာရှိတဲ့ ဘာလကျမှတျ အထောကျအထားမှ မရှိတဲ့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှကေို ထိုငျးနိုငျငံက နထေိုငျခှင့ျ ၂ နှဈ လုပျပေးနတော ရှိတယျ။ အဲဒီရဲ့သတငျးစကား၊ အဲဒီရမြှောျလင့ျခကြျတှလေညျး ပါတယျလို့ ကနြောျတို့ နားလညျတယျ။”
လုပျခလစာနဲ့ အလုပျသမား အခှင့ျအရေး ကှာဟခကြျတှကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံကနေ ထှကျခှာသူတှေ မြားလာတာနဲ့အမြှ ပွညျတှငျးမှာ လုပျသားအငျအား ရှားပါးမှုနဲ့ ကွုံရနိုငျတယျလို့လညျး ဦးထူးခစြျက သတိပေးပါတယျ။
ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ လုပျငနျးတှေ အပွည့ျအဝ မလညျပတျနိုငျခဲ့တဲ့ ထိုငျးနိုငျငံက လုပျငနျးရှငျတှကေတော့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှေ တရားဝငျ အလုပျလုပျခှင့ျပေးမယ့ျ အစီအစဉျကို ကွိုဆိုကွပါတယျ။
ထိုငျးနိုငျငံဟာ လတျတလော အလုပျသမားလိုအပျခကြျ ခန့ျမှနျးခွေ သနျးဂဏနျးအထိ ရှိနတေယျလို့လညျး ထိုငျးနိုငျငံက ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားအရေး ဆောငျရှကျနတေဲ့ Migrant Working Group (MWG) တာဝနျရှိသူတဦးဖွဈတဲ့ ထိုငျးနိုငျငံသား မစ်စတာ အကျဒီစှနျ ကာ့မှနျကှနျက ပွောပါတယျ။
“ထိုငျးကုနျထုတျလုပျငနျးအတှကျ အလုပျရှငျတှကေ အလုပျသမား အမြားကွီး လိုအပျနပေါတယျ။ စကျမှုလုပျငနျးရှငျမြားကောငျစီရဲ့ စာရငျးအရ အလုပျသမား ၅ သိနျးကနေ ၁ သနျးအထိ လိုနပေါတယျ။ ကိုဗဈကွောင့ျ ပွနျသှားရတဲ့ အလုပျသမားတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ သူတို့တှလေညျး ပွနျမလာနိုငျကွသေးပါဘူး။ ထိုငျးလုပျငနျးရှငျတှကေ အရငျလူဟောငျးတှေ ပွနျလာမှာကို ပိုလိုခငြျကွပါတယျ။ သူတို့က လုပျငနျးကြှမျးကငြျ နားလညျပွီးသား ဖွဈနလေို့ပါ။ ထိုငျးလုပျငနျးရှငျတှကေတော့ အလုပျသမား ပွတျလပျမှာကို ပိုပွီး ကွောကျကွပါတယျ။”
ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမား လိုအပျခကြျတှေ ရှိနတေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံမှာ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ အလုပျအကိုငျ ရရှိရေးအတှကျ စိနျခေါျမှုတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး မတညျမငွိမျ အခွအေနတှေဟော မွနျမာရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှေ အပေါျမှာလညျး ရိုကျခတျနတေယျလို့ ထိုငျးအလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူ အကျဒီစှနျက ပွောပါတယျ။
“ထိုငျးအစိုးရ လုပျနတောနဲ့ ပတျသကျပွီး ပွောရရငျတော့ တရားဝငျ အလုပျသမားလကျမှတျ ထုတျပေးထားတဲ့သူတှကေ ပုံမှနျကတော့ ၄ နှဈပွည့ျရငျ ပွနျရပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဘကျမှာ ရကျ ၃၀ နပွေီးမှ တခါ သကျတမျးအသဈနဲ့ ပွနျလာရပါတယျ။ အခု ကိုဗဈကွောင့ျ နယျစပျတှပေိတျထားတဲ့အတှကျ ၂ နှဈ သကျတမျးတိုးပေးထားပါတယျ။ အခု မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျကအာဏာသိမျးပွီးနောကျ နောကျထပျဝငျလာတဲ့သူတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ဘယျလိုကိုငျတှယျမယျဆိုတာ ထိုငျးအစိုးရမှာ မူဝါဒ မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ ကနြော့ျအမွငျကတော့ လောလောဆယျမှာ အခကျအခဲတှနေဲ့ ကွုံနရေဦးမှာပါပဲ။ နောကျတခုက ထိုငျးအစိုးရဘကျက စီစဉျထားတဲ့ CI Certificate of Identification မွနျမာနိုငျငံသား ဘယျသူဘယျဝါဆိုတာ ထောကျခံခကြျရှိရငျ အလုပျသမားလကျမှတျ ထုတျပေးဖို့နဲ့ MOU နားလညျမှုစာခြှနျလှှာနဲ့ အလုပျသမား တရားဝငျ စလှေှတျမှုတှဟော အခု မွနျမာနိုငျငံမှာ အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ဘယျလိုဆကျလုပျဆောငျမယျ ဆိုတာတှကေို သခြောမသိရသေးပါဘူး။”
ထိုငျးနိုငျငံမှာ တရားဝငျ အလုပျလုပျခှင့ျရဖို့ မွနျမာနိုငျငံသားတှအေတှကျ စိနျခေါျမှုတှေ အခကျအခဲတှေ ရှိနပေမေယ့ျလညျး နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးတှနေဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ တနေ့တခွား ကပြျတညျးလာနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ နောကျထပျ ထှကျလာကွလိမ့ျဦးမယျလို့လညျး အလုပျသမားရေး လှုပျရှားသူတှေ ခန့ျမှနျးနကွေပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါနဲ့ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးတှကွေောင့ျ နိုငျငံရဲ့ လူဦးရေ တဝကျလောကျဟာ ဆငျးရဲမှဲတမှေု သတျမှတျခကြျထကျ နိမ့ျကနြိုငျတယျလို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ ဖှံ့ဖွိုးမှုအစီအစဉျ (UNDP) က မကွာသေးခငျကပဲ သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
