[Zawgyi/Unicode]
လက်ရှိ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ သတင်းသမားတွေထဲမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့က အဖမ်းခံခဲ့ရတဲ့ ပူတာအိုက အလွတ်တန်းသတင်းသမား ကိုဖေနောင်းအောင်လည်း အပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ ခုချိန်ထိ အဖမ်းခံထားရပြီး မိသားစုက တွေ့ခွင့်မရဘူးလို့ နီးစပ်သူ ပူတာအို လူငယ်တဦးက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"ထောင်ထဲမှာဗျ။ သူတို့မိဘတွေနဲ့လည်းမတွေ့ရဘူးပေးကိုမတွေ့ခိုင်းတာ။သူ့ကိုဆွဲချက်က သဘာဝဘေးဥပဒေနဲ့ တင်ထားတယ်။ သူ့ကို ပူတာအို အကျဉ်းထောင်မှာ နန်ဝေါ့ အကျဉ်းထောင်မှာ။ ရှေ့နေတွေက ပူတာအိုမှာ ကူညီသူတွေရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရှေ့နေအဖွဲ့ကိုလည်း တပ်နဲ့ရဲက warning (သတိ) ပေးတယ်လို့ ပြောတာပဲ။ သူတို့ ရှေ့နေအဖွဲ့တွေက ဒီအမှုကိုမေးတာ ၊ ဝင်တာတွေက ဘယ်လိုမှ လုပ်လို့မရဘူးဖြစ်နေတယ်။"
ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့မှာတော့ MCN TV NEWS သတင်းဌာနက မုံရွာအခြေစိုက် အမျိုးသမီးသတင်းထောက် ဒေါ်တင်မာဆွေနဲ့ The Voice သတင်းဌာနက သတင်းထောက် ဒေါ်ခင်မေစန်းတို့ နှစ် ဦးကို တညကြာ ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးခံရပြီး ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) နဲ့ပဲ အမှုဖွင့် တရားစွဲပြီးတော့ ကျပ်သိန်း ၅၀ အာမခံနဲ့ နောက်တနေ့မနက်မှာ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
မုံရွာမြို့ နတ်လူထိပ်ပန်ရပ်ကွက် လူထုက မသင်္ကာသူ အမျိုးသားတစ်ယောက်ကို ဖမ်းဆီး စစ်ဆေးတဲ့အကြောင်း MCN သတင်းဌာနရဲ့ ရုပ်သံသတင်းမှာ စစ်တပ်ဘက်က ခိုင်းစေတယ်လို့ ပြောထားတာနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး တရားစွဲဆိုခံရတာပါ။ အဲဒီသတင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်ကိုမေးတာမှာ ရဲစခန်း လာယူပါဆိုလို့ သတင်းထောက်တွေ သွားတဲ့အချိန် ဖမ်းဆီးလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
သတင်းသမားတာဝန်အရ နှစ်ဘက် ပြောဆိုချက်ပါအောင် မေးမြန်းဖို့သွားတာကို တဘက်လှည့်နဲ့ အခုလို ဖမ်းဆီး တရားစွဲဆိုတာ လက်ခံနိုင်စရာ မရှိသလို စစ်ဆေးမေးမြန်းတာမှာလည်း ကျင့်ဝတ်နဲ့အညီ မဟုတ်ဘဲ အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ဒေါ်တင်မာဆွေက ပြောပါတယ်။
"ကျမတို့က မီဒီယာကျင့်ဝတ်နဲ့အညီ ၂ ဖက်မြင်စေချင်တယ် ။ ကျမတို့ကို အခုလိုဖမ်းဆီးတယ်။ ရောက်တော့ ကျမတို့ကို တရားခံအဖြစ်သတ်မှတ်ပြီးတော့ အချုပ်ထဲထည့်တယ်။ ကျမ ဖုန်းတွေကို သိမ်းတယ် ၊ သိမ်းပြီးတော့ မက်ဆင်ဂျာတွေကို တခုချင်း အကုန်ကြည့်တယ်၊ ကြည့်ပြီးတော့ ခင်ဗျားတို့မလွယ်ဘူးဆိုတာမျိုး ပြောတယ်။ ကျမတို့တရားခံတယောက်အနေနဲ့သော်လည်းကောင်း စစ်ဆေးခံရသူ အနေနဲ့သော်လည်းကောင်း တဖက်သားရဲ့ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး ပြောဆိုပြီးတော့ လုပ်ရမယ့်အခွင့်အရေး မရခဲ့ဘူးလို့ ကျမပြောချင်ပါတယ်။”
သူတို့ကို တရားစွဲဆိုတဲ့ ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဟာ တပ်မတော်ကို ပြိုကွဲအောင် လှုံ့ဆော်မှု/လုပ်ဆောင်မှု ဖြစ်ပြီး ပြစ်မှုထင်ရှားရင်ထောင် သုံး နှစ်ထိ ချမှတ်နိုင်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာကောင်စီဝင်အဖြစ်ကနေ နုတ်ထွက်ခဲ့တဲ့ ဦးမြင့်ကျော်ကတော့ ဒီအခြေအနေမှာ သတင်းမီဒီယာသမားတွေကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်တာဟာ မှန်ကန်တဲ့သတင်းစီးဆင်းမှု ကျဆင်းအောင်လုပ်တာဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်ပါတယ်။
" လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေနဲ့ မလျော်ညီတဲ့ဟာမျိုးတွေ သို့မဟုတ် လိုတာထက်ပိုပြီးတော့ အင်အားသုံးတဲ့ ကိစ္စမျိုးတွေ ဒါမျိုးတွေမှတ်တမ်းတင်ဖော်ပြတာတွေကို ကြိုက်နှစ်သက်မှာမဟုတ်ဘူး။ ဥပဒေအရ ပစ်မှတ်ထားတဲ့ အနေအထားဖြစ်တယ်။ သတင်းသမားတွေ အနေနဲ့ တနေ့နဲ့တနေ့ ပြောင်းလဲလာတဲ့ case အပေါ် ၊ မတူတဲ့ case အပေါ်မှာ သတင်းသမားကိုယ်တိုင်ရော၊ သတင်းဌာနတွေရော အကြံပြုချက်တွေ အစီအမံတွေ အတတ်နိုင်ဆုံး သတိထားဖို့လိုတယ်။”
မကြာသေးခင် ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁၈ ရက် မန္တလေးမြို့ဆန္ဒပြပွဲကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့က အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းရာမှာ၊ သတင်းယူနေတဲ့ ဗွီဒီယိုသတင်းထောက် ဦးခေါင်းကို ရိုက်နှက်တာ၊ လဲကျသွားချိန်မှာ မျက်နှာကို ဖိနပ်နဲ့ တက်နင်း ကန်ကျောက်တာတွေလည်း အာဏာပိုင်တွေ ဘက်က လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အလားတူ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လူထုဆန္ဒပြပွဲတွေမှာလည်း သတင်းမှတ်တမ်းရယူနေတဲ့ သတင်းထောက်တွေကို ရဲနဲ့စစ်တပ်က လောက်လေးခွနဲ့ ပစ်ခတ်တာ၊ ဖမ်းဆီးတာတွေ လုပ်ခဲ့ပြန်ပါသေးတယ်။
တည်ဆဲ မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာဥပဒေ အခန်း (၃) ပုဒ်မ ၇ (က) အရ၊ သတင်းသမားတစ်ဦးဟာ စစ်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အဓိကရုဏ်းတွေ၊ အရေးအခင်းတွေ၊ ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာပဲဖြစ်ဖြစ် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနဲ့အညီ သတင်းရယူခွင့်ရှိသလို အဲဒီလို သတင်းရယူရာမှာလည်း လုံခြုံရေးအဖွဲ့အစည်းတွေက ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတာ၊ သတင်းမှတ်တမ်းဖျက်ဆီးတာ၊ သိမ်းယူတာတွေ မလုပ်ဖို့ အတိအကျ ဖော်ပြထားပါတယ်။ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ ဒီလိုအခြေအနေမျိုး သတင်းရယူရင် သတင်းသမားတွေကို ကာကွယ်ပေးရမယ်လို့ပါ အတိအကျ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ဒီလိုဖော်ပြထားပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက ပထမဆုံးလုပ်တဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီသတင်းစာရှင်းပွဲမှာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုဝန်ကြီး ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက သတင်းသမားတွေရဲ့ လုံခြုံရေးကို အာမခံမယ်၊ မခံဘူးဆိုတာ အတိအကျ မပြောနိုင်ကြောင်းဖြေကြားခဲ့သလို အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီလို့ ရေးသားရင် သတင်းမီဒီယာတွေကို ထုတ်ဝေခွင့် ပိတ်သိမ်းတာမျိုးထိပါ အရေးယူဖို့လုပ်မယ်လို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
လကျရှိ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံထားရတဲ့ သတငျးသမားတှထေဲမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီ ၂၃ ရကျနေ့က အဖမျးခံခဲ့ရတဲ့ ပူတာအိုက အလှတျတနျးသတငျးသမား ကိုဖနေောငျးအောငျလညျး အပါအဝငျဖွဈပါတယျ။ ခုခြိနျထိ အဖမျးခံထားရပွီး မိသားစုက တှေ့ခှင့ျမရဘူးလို့ နီးစပျသူ ပူတာအို လူငယျတဦးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"ထောငျထဲမှာဗြ။ သူတို့မိဘတှနေဲ့လညျးမတှေ့ရဘူးပေးကိုမတှေ့ခိုငျးတာ။သူ့ကိုဆှဲခကြျက သဘာဝဘေးဥပဒနေဲ့ တငျထားတယျ။ သူ့ကို ပူတာအို အကဉြျးထောငျမှာ နနျဝေါ့ အကဉြျးထောငျမှာ။ ရှေ့နတှေကေ ပူတာအိုမှာ ကူညီသူတှရှေိတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ရှေ့နအေဖှဲ့ကိုလညျး တပျနဲ့ရဲက warning (သတိ)ပေးတယျလို့ ပွောတာပဲ။ သူတို့ ရှေ့နအေဖှဲ့တှကေ ဒီအမှုကိုမေးတာ ၊ ဝငျတာတှကေ ဘယျလိုမှ လုပျလို့မရဘူးဖွဈနတေယျ။"
ရနျကုနျ၊ မန်တလေးအပါအဝငျ မွို့အမြားအပွားမှာ သနပျခါးလိမျး ဆန်ဒပွ
ဖဖေောျဝါရီလ ၂၄ ရကျနေ့မှာတော့ MCN TV NEWS သတငျးဌာနက မုံရှာအခွစေိုကျ အမြိုးသမီးသတငျးထောကျ ဒေါျတငျမာဆှနေဲ့ The Voice သတငျးဌာနက သတငျးထောကျ ဒေါျခငျမစေနျးတို့ နှဈ ဦးကို တညကွာ ဖမျးဆီးစဈဆေးခံရပွီး ပုဒျမ ၅၀၅ (က) နဲ့ပဲ အမှုဖှင့ျ တရားစှဲပွီးတော့ ကပြျသိနျး ၅၀ အာမခံနဲ့ နောကျတနေ့မနကျမှာ ပွနျလှှတျပေးခဲ့ပါတယျ။
မုံရှာမွို့ နတျလူထိပျပနျရပျကှကျ လူထုက မသငျ်ကာသူ အမြိုးသားတဈယောကျကို ဖမျးဆီး စဈဆေးတဲ့အကွောငျး MCN သတငျးဌာနရဲ့ ရုပျသံသတငျးမှာ စဈတပျဘကျက ခိုငျးစတေယျလို့ ပွောထားတာနဲ့ ဆကျစပျပွီး တရားစှဲဆိုခံရတာပါ။ အဲဒီသတငျးနဲ့ ပတျသကျပွီး ရဲတပျဖှဲ့ရဲ့ တုံ့ပွနျခကြျကိုမေးတာမှာ ရဲစခနျး လာယူပါဆိုလို့ သတငျးထောကျတှေ သှားတဲ့အခြိနျ ဖမျးဆီးလိုကျတာဖွဈပါတယျ။
သတငျးသမားတာဝနျအရ နှဈဘကျ ပွောဆိုခကြျပါအောငျ မေးမွနျးဖို့သှားတာကို တဘကျလှည့ျနဲ့ အခုလို ဖမျးဆီး တရားစှဲဆိုတာ လကျခံနိုငျစရာ မရှိသလို စဈဆေးမေးမွနျးတာမှာလညျး ကငြ့ျဝတျနဲ့အညီ မဟုတျဘဲ အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံခဲ့ရတယျလို့ ဒေါျတငျမာဆှကေ ပွောပါတယျ။
"ကမြတို့က မီဒီယာကငြ့ျဝတျနဲ့အညီ ၂ ဖကျမွငျစခေငြျတယျ ။ ကမြတို့ကို အခုလိုဖမျးဆီးတယျ။ ရောကျတော့ ကမြတို့ကို တရားခံအဖွဈသတျမှတျပွီးတော့ အခြုပျထဲထည့ျတယျ။ ကမြ ဖုနျးတှကေို သိမျးတယျ ၊ သိမျးပွီးတော့ မကျဆငျဂြာတှကေို တခုခငြျး အကုနျကွည့ျတယျ၊ ကွည့ျပွီးတော့ ခငျဗြားတို့မလှယျဘူးဆိုတာမြိုး ပွောတယျ။ ကမြတို့တရားခံတယောကျအနနေဲ့သောျလညျးကောငျး စဈဆေးခံရသူ အနနေဲ့သောျလညျးကောငျး တဖကျသားရဲ့ ရပိုငျခှင့ျ အခှင့ျအရေး ကောငျးကောငျးမှနျမှနျ ယဉျယဉျကြေးကြေး ပွောဆိုပွီးတော့ လုပျရမယ့ျအခှင့ျအရေး မရခဲ့ဘူးလို့ ကမြပွောခငြျပါတယျ။”
သူတို့ကို တရားစှဲဆိုတဲ့ ပုဒျမ ၅၀၅ (က) ဟာ တပျမတောျကို ပွိုကှဲအောငျ လှုံ့ဆောျမှု/လုပျဆောငျမှု ဖွဈပွီး ပွဈမှုထငျရှားရငျထောငျ သုံး နှဈထိ ခမြှတျနိုငျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံ သတငျးမီဒီယာကောငျစီဝငျအဖွဈကနေ နုတျထှကျခဲ့တဲ့ ဦးမွင့ျကြောျကတော့ ဒီအခွအေနမှော သတငျးမီဒီယာသမားတှကေို ပဈမှတျထားတိုကျခိုကျတာဟာ မှနျကနျတဲ့သတငျးစီးဆငျးမှု ကဆြငျးအောငျလုပျတာဖွဈတယျလို့ ဝဖေနျပါတယျ။
" လုပျထုံးလုပျနညျးတှနေဲ့ မလြောျညီတဲ့ဟာမြိုးတှေ သို့မဟုတျ လိုတာထကျပိုပွီးတော့ အငျအားသုံးတဲ့ ကိစ်စမြိုးတှေ ဒါမြိုးတှမှေတျတမျးတငျဖောျပွတာတှကေို ကွိုကျနှဈသကျမှာမဟုတျဘူး။ ဥပဒအေရ ပဈမှတျထားတဲ့ အနအေထားဖွဈတယျ။ သတငျးသမားတှေ အနနေဲ့ တနေ့နဲ့တနေ့ ပွောငျးလဲလာတဲ့ case အပေါျ ၊ မတူတဲ့ case အပေါျမှာ သတငျးသမားကိုယျတိုငျရော၊ သတငျးဌာနတှရေော အကွံပွုခကြျတှေ အစီအမံတှေ အတတျနိုငျဆုံး သတိထားဖို့လိုတယျ။”
မကွာသေးခငျ ဖဖေေါျဝါရီလ ၁၈ ရကျ မန်တလေးမွို့ဆန်ဒပွပှဲကို လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့က အကွမျးဖကျဖွိုခှငျးရာမှာ၊ သတငျးယူနတေဲ့ ဗှီဒီယိုသတငျးထောကျ ဦးခေါငျးကို ရိုကျနှကျတာ၊ လဲကသြှားခြိနျမှာ မကြျနှာကို ဖိနပျနဲ့ တကျနငျး ကနျကြောကျတာတှလေညျး အာဏာပိုငျတှေ ဘကျက လုပျခဲ့ပါတယျ။ အလားတူ ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမွို့ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လူထုဆန်ဒပွပှဲတှမှောလညျး သတငျးမှတျတမျးရယူနတေဲ့ သတငျးထောကျတှကေို ရဲနဲ့စဈတပျက လောကျလေးခှနဲ့ ပဈခတျတာ၊ ဖမျးဆီးတာတှေ လုပျခဲ့ပွနျပါသေးတယျ။
တညျဆဲ မွနျမာနိုငျငံ သတငျးမီဒီယာဥပဒေ အခနျး (၃) ပုဒျမ ၇ (က) အရ၊ သတငျးသမားတဈဦးဟာ စဈဖွဈပှားရာ ဒသေပဲဖွဈဖွဈ၊ အဓိကရုဏျးတှေ၊ အရေးအခငျးတှေ၊ ဆန်ဒပွပှဲတှမှောပဲဖွဈဖွဈ စညျးမဉြျးစညျးကမျးနဲ့အညီ သတငျးရယူခှင့ျရှိသလို အဲဒီလို သတငျးရယူရာမှာလညျး လုံခွုံရေးအဖှဲ့အစညျးတှကေ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးတာ၊ သတငျးမှတျတမျးဖကြျဆီးတာ၊ သိမျးယူတာတှေ မလုပျဖို့ အတိအကြ ဖောျပွထားပါတယျ။ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ ဒီလိုအခွအေနမြေိုး သတငျးရယူရငျ သတငျးသမားတှကေို ကာကှယျပေးရမယျလို့ပါ အတိအကြ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ဒီလိုဖောျပွထားပမေယ့ျ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးက ပထမဆုံးလုပျတဲ့ စဈအုပျခြုပျရေး ကောငျစီသတငျးစာရှငျးပှဲမှာ ပွနျကွားရေးဝနျကွီးဌာန ဒုဝနျကွီး ဗိုလျမှူးခြုပျဇောျမငျးထှနျးက သတငျးသမားတှရေဲ့ လုံခွုံရေးကို အာမခံမယျ၊ မခံဘူးဆိုတာ အတိအကြ မပွောနိုငျကွောငျးဖွကွေားခဲ့သလို အာဏာသိမျးစဈကောငျစီလို့ ရေးသားရငျ သတငျးမီဒီယာတှကေို ထုတျဝခှေင့ျ ပိတျသိမျးတာမြိုးထိပါ အရေးယူဖို့လုပျမယျလို့ တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
