(Zawgyi/Unicode)
ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံနဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်စစ်ဖို့နဲ့ ကုသဖို့ ညှိုနှိုင်းထားတာကို ခွင့်ပြုလိုက်ပြီလို့ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီး ဒေါက်တာမြင့်ထွေးက တနင်္ဂနွေနေ့ က နေပြည်တော်မှာပြုလုပ်တဲ့ အပတ်စဉ် အစည်းအဝေးမှာ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ဒီပြောကြားချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးကို ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာ သူက အခုလိုစရှင်းပြပါတယ်။
ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုး ။ ။ဒီဟာတော့ ညှိုနှိုင်းတုန်းပါ၊အဓိကတော့ ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံတွေကို ကျွန်တော်တို့က ဒီလူနာပေါ့နော်၊ စောင့်ရှောက်ပေးတဲ့အပိုင်းတွေကို၊ ပြန်ပြီးတော့ ဆောင်ရွက်စေချင်တာပေါ့။အဲ့ဒီတော့ ဒီဟာတွေဆောင်ရွက်လိုက်မယ်ဆိုရင် သူတို့ဖက်က ကျွန်တော်တို့ ဒီ NCD (Non-Communicable Diseases - ကူးစက်တာမဟုတ်တဲ့ နာတာရှည်ရောဂါများ) နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အပိုင်းတွေပေါ့နော်၊ ခုနက COVID Negative (ကိုဗစ်ပိုးမရှိသူ) တွေပေါ့၊ ဒါတွေ တော်တော်များများလည်း ကုလာနိုင်မယ်။တကယ်တော့ တစ်ဖက်က ပုဂ္ဂလိက System (စနစ်) နဲ့ ပေးနေတဲ့ ဒီ Primary Care (ပဏာမ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မူ)၊ တစ်နည်းအားဖြင့် GP (General Practitioners - အထွေထွေရောဂါကုဆရာဝန်များ) System (စနစ်) တွေ၊ ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းတွေ၊ ဒါတွေ ပြန်လည်ရှင်သန်လာတာနဲ့အမျှ၊ ကျွန်တော်တို့ ဒီ (အစိုးရ) ဆေးရုံတွေမှာရှိတဲ့၊ Double Burden (ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုး ၂ ဆထမ်းရတာ)၊ ကိုဗစ်ကော၊ Communicable (ကူးစက်) ကော၊ Non-Communicable (မကူးစက်) ကော၊ ထမ်းနေရတဲ့ဟာတွေက အများကြီး သက်သာလျော့သွားမယ်ပေါ့။စားရိတ်တတ်နိုင်တဲ့ သူတွေအနေနဲ့ ဒီသွားရိုးသွားစဉ်ပေါ့နော်၊ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေကို ပြန်သွားနိုင်တာပေါ့။
ဝင်းမင်း ။ ။အဲ့ဒီတော့ ဒီနေရာမှာ ကိုဗစ် ရှိမရှိ အမြန်စစ်ဖို့ လိုလာတာပေါ့နော်၊ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေဘက်မှာ။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး ။ ။ဟုတ်ကဲ။ စစ်ရမှာပေါ့။ဒါ ကျွန်တော်တို့က Rapid Test Kit (အမြန်စစ်နည်း) ကတော့ သုံးလို့ရတယ်။Test Kit သုံးလိုက်လို့ Positive (ပိုးရှိတာ) ဆိုရင်တော့၊ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေက ကျွန်တော်တို့ဘက်ကို ပြန်လွှဲမလား။အဲ့ဒိတော့ ပုဂ္ဂလိကတွေဖက်က ဒီ RDT (Rapid Diagnosis Test - အမြန်စစ်နည်း) နဲ့ စစ်လိုက်လို့၊ အများကြီး လွှဲလာနိုင်တဲ့ လူနာ Load (ပမာဏ) ကို၊ ကျွန်တော်တို့ဘက် (အစိုးရဘက်) ကရော၊ ခံနိုင်မလားပေါ့နော်။ဒါဆို ဒါမှမဟုတ်ဘူးဆိုရင်၊ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေဘက်က၊ သူတို့မှာလည်း ဆေးရုံတွေ အကြီးကြီးတွေရှိတယ်လေ။ကုတင် ၅၀၀ လောက်အထိ ဆန့်တဲ့ ဆေးရုံကြီးတွေရှိတယ်။အဲ့ဒိလိုဆေးရုံကြီးတွေကနေပြီးတော့၊ ပြန်ပြီးတော့အခါကျတော့၊ သူတို့ ဆေးရုံတစ်ရုံကိုပေါ့၊ Designated Hospital (ကိုဗစ်သီးသန့်ဆေးရုံ) အဖြစ် သူတို့သတ်မှတ်ပြီးတော့၊ သူတို့ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံအချင်းချင်းပေါ့၊ Referral (လူနာလွှဲပေးတာ) လုပ်တဲ့ အနေအထားမျိုး နဲ့ ထားမလားပေါ့။
ဝင်းမင်း ။ ။ဒါကတော့ အမြန်နည်းနဲ့ စစ်လို့ ပိုးတွေ့ခဲ့ရင်ပေါ့။တကယ်လို့ ပိုးမတွေ့ခဲရင်ရော၊ ဒီ အမြန်စစ်တဲ့နည်းက အားနည်းချက် တစုံတရာ ရှိတော့။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး ။ ။အဲ့ဒိတော့ RDT (Rapid Diagnostic Test - အမြန်စစ်တဲ့နည်းနဲ့) Negative (ပိုးမတွေ့တာ) ဖြစ်ရင်လည်း လွတ်နိုင်တဲ့ဟာတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။လက္ခဏာမပြခင် ၂ ရက်၊ လက္ခဏာပြပြီး ၆ ရက်ဆိုတဲ့ဟာက၊ ခုနက RDT Negative ဖြစ်ပေမဲ့လည်း၊ ခုနက PUI (စောင့်ကြည်လူနာ) ရဲ့ လက္ခဏာတွေ ရှိနေတယ်ဆိုရင် စိတ်မချရသေးဘူးပေါ့နော်။အဲ့ဒီအခါကျရင် Confirmatory Test (အတည်ပြုဖို့ စစ်ဆေးတာ) လိုတောပေါ့။တစ်နည်းအားဖြင့်တော့ PCR (ပုံမှန်စစ်တဲ့နည်း) သုံးတာတွေရှိလာနိုင်တယ်။အဲ့ဒိတော့ PCR သုံးရမယ်ဆိုရင်၊ ဒါ ကျွန်တော်တို့ ဒီ NHL (အမျိုးသားကျန်းမာရေးဓာတ်ခွဲမူဆိုင်ရာဌာန) အနေနဲ့ပဲ၊ ဒီ PCR တွေကို တော်လျှောက်ဖြတ်နိုင်မလား။ဒါမှမဟုတ် ဒီ ပုဂ္ဂလိက System (စနစ်) ထဲမှာရှိတဲ့၊ ဓာတ်ခွဲခန်းပေါ့နော်၊ ဒါအပြင်မှာ ဒီ Professional (ကျွမ်းကျင်တဲ့) ဓာတ်ခွဲခန်းအကြီးကြီးတွေ သူတို့ဖွင့်ထားတာရှိတယ်။အဲ့ဒီလိုနေရာမျိုးတွေမှာ PCR ကို သုံးပြီးတဲ့ အခါကျတော့၊ ဒါ Accreditation (ထောက်ခံချက်ပေးတာ) ပေါ့နော်။ဒီ WHO ရဲ့ Accreditation (ထောက်ခံချက်ပေးတာ)၊နောက် NHL (အမျိုးသားကျန်းမာရေးဓာတ်ခွဲမူဆိုင်ရာဌာန) Accreditation (ထောက်ခံချက်ပေးတာ) လုပ်လို့ ၊ သူတို့ဘက်က ဒါမျိုးတွေ ဒီ Confirmatory Test (အတည်ပြုဖို့ ဆေးစစ်တာ) တွေလုပ်နိုင် မလားပေါ့နော်။နောက် ဒီ Confirmatory Test လုပ်ပြီးတဲ့လူနာတွေကို ပြင်းထန်လာရင်၊ HDU (အထူးအောက်ဆီဂျင်ပေးဆောင်) တို့၊ ICU (အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင်) တို့ Service (ဝန်ဆောင်မူ) တွေလိုလာရင်၊ ခုနက သူတို့ရဲ့ Designated Hospital (ကိုဗစ်သီးသန့်ဆေးရုံ) ကို ပို့နိုင်မလား ပေါ့နော်။ဒါတွေဟာ ပုဂ္ဂလိကကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းနဲ့ ညှိုရမှာတွေရှိတယ်။ကျွန်တော်တို့က အဲ့ဒါတွေ Greenlight (ခွင့်ပြုချက်) ရလာရင်၊ ဘယ်လို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတဲ့ SOP (Standard Operation Procedure - လိုက်နာရမဲ့လုပ်ထုံးလုပ်နည်း) လည်း အတိအကျရှိဖို့လိုတယ်။နောက် ပုဂ္ဂလိကကျတော့ ဝန်ဆောင်ခတို့ ဆေးဖိုးတို့က သူတို့က ယူမှာကိုး။အဲ့ဒီအခါကျတော့၊ လူနာတွေဘက်က ကျေနပ်မူပေါ့နော်၊ ဒါတွေလည်း ရဖို့လိုတယ်။အစိုးရဆေးရုံတွေကတော့ တတ်နိုင်သမျှကတော့ အကုန်လုံးပေါ့နော်၊ ကိုဗစ်လူနာတွေဆို အကုန် Free (အခမဲ့) ပဲပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတော့ ဒါတွေကလည်း တစ်ဖက်က Medical Ethic (ကျန်းမာရေးသီလကိုယ်ကျင့်တရား) အရပေါ့နော်၊ နောက် Business (စီးပွားရေး) အရ၊စဉ်းစားရမဲ့ အပိုင်းတွေလည်း အများကြီးရှိတာပေါ့နော်။
ဝင်းမင်း ။ ။အဲ့ဒီတော့ ဒီ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေဘက်က ဒီကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး လက်ခံဆောင်ရွက်ပေးလာနိုင်ရင်၊ အစိုးရဆေးရုံတွေဘက်မှာ ဝန်ပိတာကို သက်သာစေတာအပြင်၊ အခြားရော၊ ဘယ်လိုအကျိုးရှိနိုင်သေးလဲ ဆရာ။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး ။ ။ခုနက NCD (ကူးစက်မဟုတ်တဲ့ နာတာရှည်ရောဂါ) တွေကို အများကြီး စောင့်ရှောက်မူပေးနိုင်တယ်ဆိုရင်၊ NCD လူနာတွေက Care (စောင့်ရှောက်မူ) ကောင်းကောင်းရမယ်။သူတို့ရဲ့ ဒီ Status Quo (လက်ရှိပုံမှန်အခြေအနေ) ပေါ့နော်၊ ဒါတွေကို ထိန်းထားနိုင်မယ်ဆိုရင်၊ ကိုဗစ်တကယ်လို့ ဝင်ခဲ့ရင်တောင်မှ၊ လူနာတွေဟာ လူကောင်းနဲ့ မခြား ခံနိုင်ရည်ရှိမှာပေါ့နော်။ဒါမျိုးတွေကလည်း သေနှုန်းကျဆင်းစေတဲ့အချက်ထဲမှာ အရေးကြီးတဲ့ ဟာတွေပေါ့နော်။Win Win (သူရောကိုယ်ပါ အားလုံးအကျိုးဖြစ်တာ) ပေါ့နော်။ခုနကပြောသလို အကျိုးရှိမဲ့ ကိစ္စတွေဖြစ်ပါတယ်။အဲ့ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ကတော့ Agree in Principle (မူအရသဘောတူတာ) တော့ ဖြစ်ပါတယ်။ဒါပေမဲ့ ဒီဟာကို အလုပ်လုပ်နိုင်မယ့် Mechanism (လုပ်ငန်းစဉ်ယန္တယား) ပေါ့၊Modus Oprendi (လုပ်ထုံးလုပ်နည်း) ပေါ့။ဒါလေးကတော့ ကျွန်တော်တို့ လိုနေသေးတယ်ပေါ့နော်။တစ်ဖက်က၊ ဒီ ကိုဗစ်ဆိုတဲ့ ဒီ Pandemic Disease (ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြီး) ရဲ့ Transmissibility(ကူးစက်နိုင်အား) ပေါ့၊ ဒီ Infectivity (ပိုးကူးနိုင်အား)၊ နောက် သူ့ရဲ့ Virulence (ပြင်းထန်မူ) ပေါ့၊ ဒါကိုလည်း ကျွန်တော်တို့က လျှော့တွက်လို့မရဘူး။ဒါကလည်း အရမ်းသတိထားရမဲ့ အချက်ဖြစ်တယ်၊ဒီနှစ်ခုရဲ့ကြားထဲမှာ ကျွန်တော်တို့က လုပ်လို့ရမဲ့ ခုနက Principle (နည်းလမ်း) ကိုရှာရတာ၊ ရနိုင်မဲ့ Window of Opportunity (အခွင့်အလမ်း) ကိုရှာရမှာ။
ဝင်းမင်း ။ ။အဲ့ဒီတော့ မူအားဖြင့်တော့ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတွေကို ဒီကိုဗစ်စစ်ခွင့်ပြုလိုက်ပြီ၊ ဒါပေမဲ့ အန္တရာယ်ကင်းအောင်နဲ့ နောက် ဆရာအရင်ကပြောခဲ့တဲ့၊ ဒီ စစ်ပြီးပိုးတွေ့တဲ့ လူနာတွေနဲ့၊ နောက် Contact (လူနာနဲ့တိုက်ရိုက်ထိတွေ့သူ) တွေပါ လိုလာမှာပေါ့ ဆရာနော်၊ သူတို့ကို ဘယ်လိုဆက်ထားမဲ့ကိစ္စ၊ ဒီ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုလုံး အသေးစိတ်ကို ပြင်ဆင်နေရတဲ့အခါကျတော့၊ အချိန်ကာလအားဖြင့်ရော ဆရာရေ၊ ဘယ်လောက်ကြာဖို့။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး ။ ။ အော် ဟုတ်ကဲ့၊အဲ့ဒိတော့ စစ်နိုင်ဖို့ စပြီးတော့ အဲ့ဒါ စစ်ရမယ့် ကိစ္စပေါ့။စစစ်ပြီးတာနဲ့ နောက်က ဆုံးအောင် လိုက်နိုင်ရမယ်၊ အဲ့ဒီလို မလိုက်နိုင်ဘဲနဲ့တော့ စစ်တဲ့ဟာ မလွယ်ဘူး။ဒါပေမဲ့ ဖြစ်လာမှာပါ။မကြာခင် ဒီဟာ ပြေလည်သွားမှာပါ။ဆရာကြီး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးကတော့ ဒီကိစ္စအမြန်ဆုံးပေါ့နော်၊ အကောင်အထည်ဖော်ပေးဖို့တော့ လမ်းညွှန်ထားပါတယ်။
ဝင်မင်း ။ ။ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။အမြန်ဆုံး ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံဆေးခန်းတွေဘက်ကနေ ကိုဗစ်ကိစ္စ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါစေလို့ ဆုတောင်းပေးလိုက်ပါတယ်။
..................
(Unicode)
ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံနဲ့ ဓာတျခှဲခနျးတှမှော ကိုဗဈစဈဖို့နဲ့ ကုသဖို့ ညှိုနှိုငျးထားတာကို ခှင့ျပွုလိုကျပွီလို့ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီး ဒေါကျတာမွင့ျထှေးက တနငျ်ဂနှနေေ့ က နပွေညျတောျမှာပွုလုပျတဲ့ အပတျစဉျ အစညျးအဝေးမှာ ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
ဒီပွောကွားခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ ကနြျးမာရေး ဝနျကွီးဌာနပွောခှင့ျရ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးကို ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျးရာမှာ သူက အခုလိုစရှငျးပွပါတယျ။
ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုး ။ ။ဒီဟာတော့ ညှိုနှိုငျးတုနျးပါ၊အဓိကတော့ ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံတှကေို ကြှနျတောျတို့က ဒီလူနာပေါ့နောျ၊ စောင့ျရှောကျပေးတဲ့အပိုငျးတှကေို၊ ပွနျပွီးတော့ ဆောငျရှကျစခေငြျတာပေါ့။အဲ့ဒီတော့ ဒီဟာတှဆေောငျရှကျလိုကျမယျဆိုရငျ သူတို့ဖကျက ကြှနျတောျတို့ ဒီ NCD (Non-Communicable Diseases - ကူးစကျတာမဟုတျတဲ့ နာတာရှညျရောဂါမြား) နဲ့ ပတျသကျတဲ့ အပိုငျးတှပေေါ့နောျ၊ ခုနက COVID Negative (ကိုဗဈပိုးမရှိသူ) တှပေေါ့၊ ဒါတှေ တောျတောျမြားမြားလညျး ကုလာနိုငျမယျ။တကယျတော့ တဈဖကျက ပုဂ်ဂလိက System (စနဈ) နဲ့ ပေးနတေဲ့ ဒီ Primary Care (ပဏာမ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမူ)၊ တဈနညျးအားဖွင့ျ GP (General Practitioners - အထှထှေရေောဂါကုဆရာဝနျမြား) System (စနဈ) တှေ၊ ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံ၊ ဆေးခနျးတှေ၊ ဒါတှေ ပွနျလညျရှငျသနျလာတာနဲ့အမြှ၊ ကြှနျတောျတို့ ဒီ (အစိုးရ) ဆေးရုံတှမှောရှိတဲ့၊ Double Burden (ဝနျထုတျဝနျပိုး ၂ ဆထမျးရတာ)၊ ကိုဗဈကော၊ Communicable (ကူးစကျ) ကော၊ Non-Communicable (မကူးစကျ) ကော၊ ထမျးနရေတဲ့ဟာတှကေ အမြားကွီး သကျသာလြော့သှားမယျပေါ့။စားရိတျတတျနိုငျတဲ့ သူတှအေနနေဲ့ ဒီသှားရိုးသှားစဉျပေါ့နောျ၊ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှကေို ပွနျသှားနိုငျတာပေါ့။
ဝငျးမငျး ။ ။အဲ့ဒီတော့ ဒီနရောမှာ ကိုဗဈ ရှိမရှိ အမွနျစဈဖို့ လိုလာတာပေါ့နောျ၊ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှဘေကျမှာ။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး ။ ။ဟုတျကဲ။ စဈရမှာပေါ့။ဒါ ကြှနျတောျတို့က Rapid Test Kit (အမွနျစဈနညျး) ကတော့ သုံးလို့ရတယျ။Test Kit သုံးလိုကျလို့ Positive (ပိုးရှိတာ) ဆိုရငျတော့၊ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှကေ ကြှနျတောျတို့ဘကျကို ပွနျလှှဲမလား။အဲ့ဒိတော့ ပုဂ်ဂလိကတှဖေကျက ဒီ RDT (Rapid Diagnosis Test - အမွနျစဈနညျး) နဲ့ စဈလိုကျလို့၊ အမြားကွီး လှှဲလာနိုငျတဲ့ လူနာ Load (ပမာဏ) ကို၊ ကြှနျတောျတို့ဘကျ (အစိုးရဘကျ) ကရော၊ ခံနိုငျမလားပေါ့နောျ။ဒါဆို ဒါမှမဟုတျဘူးဆိုရငျ၊ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှဘေကျက၊ သူတို့မှာလညျး ဆေးရုံတှေ အကွီးကွီးတှရှေိတယျလေ။ကုတငျ ၅၀၀ လောကျအထိ ဆန့ျတဲ့ ဆေးရုံကွီးတှရှေိတယျ။အဲ့ဒိလိုဆေးရုံကွီးတှကေနပွေီးတော့၊ ပွနျပွီးတော့အခါကတြော့၊ သူတို့ ဆေးရုံတဈရုံကိုပေါ့၊ Designated Hospital (ကိုဗဈသီးသန့ျဆေးရုံ) အဖွဈ သူတို့သတျမှတျပွီးတော့၊ သူတို့ ကိုဗဈလူနာတှကေို ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံအခငြျးခငြျးပေါ့၊ Referral (လူနာလှှဲပေးတာ) လုပျတဲ့ အနအေထားမြိုး နဲ့ ထားမလားပေါ့။
ဝငျးမငျး ။ ။ဒါကတော့ အမွနျနညျးနဲ့ စဈလို့ ပိုးတှေ့ခဲ့ရငျပေါ့။တကယျလို့ ပိုးမတှေ့ခဲရငျရော၊ ဒီ အမွနျစဈတဲ့နညျးက အားနညျးခကြျ တစုံတရာ ရှိတော့။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး ။ ။အဲ့ဒိတော့ RDT (Rapid Diagnostic Test - အမွနျစဈတဲ့နညျးနဲ့) Negative (ပိုးမတှေ့တာ) ဖွဈရငျလညျး လှတျနိုငျတဲ့ဟာတှေ ရှိတယျပေါ့နောျ။လက်ခဏာမပွခငျ ၂ ရကျ၊ လက်ခဏာပွပွီး ၆ ရကျဆိုတဲ့ဟာက၊ ခုနက RDT Negative ဖွဈပမေဲ့လညျး၊ ခုနက PUI (စောင့ျကွညျလူနာ) ရဲ့ လက်ခဏာတှေ ရှိနတေယျဆိုရငျ စိတျမခရြသေးဘူးပေါ့နောျ။အဲ့ဒီအခါကရြငျ Confirmatory Test (အတညျပွုဖို့ စဈဆေးတာ) လိုတောပေါ့။တဈနညျးအားဖွင့ျတော့ PCR (ပုံမှနျစဈတဲ့နညျး) သုံးတာတှရှေိလာနိုငျတယျ။အဲ့ဒိတော့ PCR သုံးရမယျဆိုရငျ၊ ဒါ ကြှနျတောျတို့ ဒီ NHL (အမြိုးသားကနြျးမာရေးဓာတျခှဲမူဆိုငျရာဌာန) အနနေဲ့ပဲ၊ ဒီ PCR တှကေို တောျလြှောကျဖွတျနိုငျမလား။ဒါမှမဟုတျ ဒီ ပုဂ်ဂလိက System (စနဈ) ထဲမှာရှိတဲ့၊ ဓာတျခှဲခနျးပေါ့နောျ၊ ဒါအပွငျမှာ ဒီ Professional (ကြှမျးကငြျတဲ့) ဓာတျခှဲခနျးအကွီးကွီးတှေ သူတို့ဖှင့ျထားတာရှိတယျ။အဲ့ဒီလိုနရောမြိုးတှမှော PCR ကို သုံးပွီးတဲ့ အခါကတြော့၊ ဒါ Accreditation (ထောကျခံခကြျပေးတာ) ပေါ့နောျ။ဒီ WHO ရဲ့ Accreditation (ထောကျခံခကြျပေးတာ)၊နောကျ NHL (အမြိုးသားကနြျးမာရေးဓာတျခှဲမူဆိုငျရာဌာန) Accreditation (ထောကျခံခကြျပေးတာ) လုပျလို့ ၊ သူတို့ဘကျက ဒါမြိုးတှေ ဒီ Confirmatory Test (အတညျပွုဖို့ ဆေးစဈတာ) တှလေုပျနိုငျ မလားပေါ့နောျ။နောကျ ဒီ Confirmatory Test လုပျပွီးတဲ့လူနာတှကေို ပွငျးထနျလာရငျ၊ HDU (အထူးအောကျဆီဂငြျပေးဆောငျ) တို့၊ ICU (အထူးကွပျမတျကုသဆောငျ) တို့ Service (ဝနျဆောငျမူ) တှလေိုလာရငျ၊ ခုနက သူတို့ရဲ့ Designated Hospital (ကိုဗဈသီးသန့ျဆေးရုံ) ကို ပို့နိုငျမလား ပေါ့နောျ။ဒါတှဟော ပုဂ်ဂလိကကနြျးမာရေးအဖှဲ့အစညျးနဲ့ ညှိုရမှာတှရှေိတယျ။ကြှနျတောျတို့က အဲ့ဒါတှေ Greenlight (ခှင့ျပွုခကြျ) ရလာရငျ၊ ဘယျလို ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမယျဆိုတဲ့ SOP (Standard Operation Procedure - လိုကျနာရမဲ့လုပျထုံးလုပျနညျး) လညျး အတိအကရြှိဖို့လိုတယျ။နောကျ ပုဂ်ဂလိကကတြော့ ဝနျဆောငျခတို့ ဆေးဖိုးတို့က သူတို့က ယူမှာကိုး။အဲ့ဒီအခါကတြော့၊ လူနာတှဘေကျက ကြနေပျမူပေါ့နောျ၊ ဒါတှလေညျး ရဖို့လိုတယျ။အစိုးရဆေးရုံတှကေတော့ တတျနိုငျသမြှကတော့ အကုနျလုံးပေါ့နောျ၊ ကိုဗဈလူနာတှဆေို အကုနျ Free (အခမဲ့) ပဲပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတော့ ဒါတှကေလညျး တဈဖကျက Medical Ethic (ကနြျးမာရေးသီလကိုယျကငြ့ျတရား) အရပေါ့နောျ၊ နောကျ Business (စီးပှားရေး) အရ၊စဉျးစားရမဲ့ အပိုငျးတှလေညျး အမြားကွီးရှိတာပေါ့နောျ။
ဝငျးမငျး ။ ။အဲ့ဒီတော့ ဒီ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှဘေကျက ဒီကိုဗဈနဲ့ ပတျသကျပွီး လကျခံဆောငျရှကျပေးလာနိုငျရငျ၊ အစိုးရဆေးရုံတှဘေကျမှာ ဝနျပိတာကို သကျသာစတောအပွငျ၊ အခွားရော၊ ဘယျလိုအကြိုးရှိနိုငျသေးလဲ ဆရာ။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး ။ ။ခုနက NCD (ကူးစကျမဟုတျတဲ့ နာတာရှညျရောဂါ) တှကေို အမြားကွီး စောင့ျရှောကျမူပေးနိုငျတယျဆိုရငျ၊ NCD လူနာတှကေ Care (စောင့ျရှောကျမူ) ကောငျးကောငျးရမယျ။သူတို့ရဲ့ ဒီ Status Quo (လကျရှိပုံမှနျအခွအေနေ) ပေါ့နောျ၊ ဒါတှကေို ထိနျးထားနိုငျမယျဆိုရငျ၊ ကိုဗဈတကယျလို့ ဝငျခဲ့ရငျတောငျမှ၊ လူနာတှဟော လူကောငျးနဲ့ မခွား ခံနိုငျရညျရှိမှာပေါ့နောျ။ဒါမြိုးတှကေလညျး သနှေုနျးကဆြငျးစတေဲ့အခကြျထဲမှာ အရေးကွီးတဲ့ ဟာတှပေေါ့နောျ။Win Win (သူရောကိုယျပါ အားလုံးအကြိုးဖွဈတာ) ပေါ့နောျ။ခုနကပွောသလို အကြိုးရှိမဲ့ ကိစ်စတှဖွေဈပါတယျ။အဲ့ဒီတော့ ကြှနျတောျတို့အနနေဲ့ကတော့ Agree in Principle (မူအရသဘောတူတာ) တော့ ဖွဈပါတယျ။ဒါပမေဲ့ ဒီဟာကို အလုပျလုပျနိုငျမယ့ျ Mechanism (လုပျငနျးစဉျယန်တယား) ပေါ့၊Modus Oprendi (လုပျထုံးလုပျနညျး) ပေါ့။ဒါလေးကတော့ ကြှနျတောျတို့ လိုနသေေးတယျပေါ့နောျ။တဈဖကျက၊ ဒီ ကိုဗဈဆိုတဲ့ ဒီ Pandemic Disease (ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါကွီး) ရဲ့ Transmissibility(ကူးစကျနိုငျအား) ပေါ့၊ ဒီ Infectivity (ပိုးကူးနိုငျအား)၊ နောကျ သူ့ရဲ့ Virulence (ပွငျးထနျမူ) ပေါ့၊ ဒါကိုလညျး ကြှနျတောျတို့က လြှော့တှကျလို့မရဘူး။ဒါကလညျး အရမျးသတိထားရမဲ့ အခကြျဖွဈတယျ၊ဒီနှဈခုရဲ့ကွားထဲမှာ ကြှနျတောျတို့က လုပျလို့ရမဲ့ ခုနက Principle (နညျးလမျး) ကိုရှာရတာ၊ ရနိုငျမဲ့ Window of Opportunity (အခှင့ျအလမျး) ကိုရှာရမှာ။
ဝငျးမငျး ။ ။အဲ့ဒီတော့ မူအားဖွင့ျတော့ ပုဂ်ဂလိကဆေးရုံတှကေို ဒီကိုဗဈစဈခှင့ျပွုလိုကျပွီ၊ ဒါပမေဲ့ အန်တရာယျကငျးအောငျနဲ့ နောကျ ဆရာအရငျကပွောခဲ့တဲ့၊ ဒီ စဈပွီးပိုးတှေ့တဲ့ လူနာတှနေဲ့၊ နောကျ Contact (လူနာနဲ့တိုကျရိုကျထိတှေ့သူ) တှပေါ လိုလာမှာပေါ့ ဆရာနောျ၊ သူတို့ကို ဘယျလိုဆကျထားမဲ့ကိစ်စ၊ ဒီ လုပျငနျးစဉျတဈခုလုံး အသေးစိတျကို ပွငျဆငျနရေတဲ့အခါကတြော့၊ အခြိနျကာလအားဖွင့ျရော ဆရာရေ၊ ဘယျလောကျကွာဖို့။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး ။ ။ အောျ ဟုတျကဲ့၊အဲ့ဒိတော့ စဈနိုငျဖို့ စပွီးတော့ အဲ့ဒါ စဈရမယ့ျ ကိစ်စပေါ့။စစဈပွီးတာနဲ့ နောကျက ဆုံးအောငျ လိုကျနိုငျရမယျ၊ အဲ့ဒီလို မလိုကျနိုငျဘဲနဲ့တော့ စဈတဲ့ဟာ မလှယျဘူး။ဒါပမေဲ့ ဖွဈလာမှာပါ။မကွာခငျ ဒီဟာ ပွလေညျသှားမှာပါ။ဆရာကွီး ပွညျထောငျစုဝနျကွီးကတော့ ဒီကိစ်စအမွနျဆုံးပေါ့နောျ၊ အကောငျအထညျဖောျပေးဖို့တော့ လမျးညှှနျထားပါတယျ။
ဝငျမငျး ။ ။ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ။အမွနျဆုံး ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံဆေးခနျးတှဘေကျကနေ ကိုဗဈကိစ်စ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျပေးနိုငျပါစလေို့ ဆုတောငျးပေးလိုကျပါတယျ။
