(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပြည်တွင်းစစ်အရှည်ကြာဆုံးနိုင်ငံတနိုင်ငံဖြစ်နေပါတယ်။လွတ်လပ်ရေး ရကတည်းက ပြည်တွင်းစစ်စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့တာဖြစ်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၇၅ နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းစစ် တွေဟာ နိုင်ငံတွေအခြင်းခြင်းအကြားဖြစ်ပွားတဲ့စစ်ပွဲတွေထက်ရှည်ကြာတတ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်ပါလဲ။ကိုဇော်မိုးကျော်က ISP မြန်မာမှ သုတေသီတဦးဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်သူငြိမ်း ကို ဆက်သွယ် မေးမြန်းပြီးတင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပြည်တွင်းစစ်ဟာ ၇၅ နှစ်ရှိနေပါပြီ၊ ကမ္ဘာပေါ်မှာအရှည်ကြာဆုံးစစ်ပွဲတခုဖြစ်နေပါတယ်။ ဒေသတွင်းပြည်တွင်းစစ်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားပါပူးဝါးလွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲဟာ ၅၈ နှစ်၊ ဖိလစ်ပိုင် တောင်ပိုင်းခွဲထွက်ရေးအပါအဝင်ပြည်တွင်းစစ် ၅၂ နှစ်၊ တောင်အမေရီးကားတိုက်က ကိုလံဘီယာ ပြည်တွင်းစစ် ၅၇ နှစ် စသည်ဖြင့်ရှိပါတယ်။ မြန်မာပြည်တွင်းစစ်က ၇၅ နှစ်ပါ။
မြန်မာပြည်မှာ ပြည်တွင်းစစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက်ဆိုကာ စစ်အစိုးရအဆက်ဆက်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေး ပွဲတွေလုပ်ခဲ့တာတွေရှိပါတယ်။ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး အခုနောက်ဆုံး NCA အပစ်ရပ်စာချုပ်နဲ့ ၂၁ ပင်လုံ ဆိုတာမျိုးတွေလည်းမအောင်မြင်ပါဘူး။ အခုနောက်ဆုံး အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီကလည်း NCA နဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးဆက်လုပ်မယ်ပြောထားပါတယ်။
အရင်က တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ စစ်အာဏာရှင်တွေ အကြားဖြစ်တဲ့စစ်ပွဲတွေကအဓိကဖြစ်ပါတယ်၊ အခုဆိုရင် ဒီမိုကရေစီအင်အားစုလို့ သတ်မှတ်ရမယ့် NUG နဲ့ PDF အင်အားစုတွေနဲ့ စစ်အာဏာရှင်တွေအကြားစစ်ပွဲတွေထပ်တိုးလာပြီး မြန်မာပြည်ရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ဟာပိုဆိုးလာပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာ စစ်တပ်ကအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် ရွေးချယ်စရာလမ်းမရှိတဲ့အတွက် တိုင်းပြည်အနှံပြည်သူတွေရဲ့ခုခံစစ်တွေဖြစ်နေရတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ တာဝန်ရှိသူတွေကအစပြောဆိုထားပါတယ်။
ပြည်တွင်းစစ်တွေဟာ နိုင်ငံအခြင်းခြင်းအကြားဖြစ်တဲ့စစ်ပွဲတွေထက်ရှည်ကြာနေတတ်ပါတယ်။ အချက် အလက်အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပေမယ့် ပညာရှင်တွေရဲ့ လေ့လာတင်ပြချက်တွေကို အခြေခံပြီးတော့ ISP မြန်မာ အဖွဲ့ကတော့ အဓိက ပြည်တွင်းစစ်ရှည်ကြာစေတဲ့ အချက် ၃ချက်တင်ပြထားပါတယ်။
ပထမအချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ISP မြန်မာအဖွဲ့ရဲ့သုတေသီတဦးဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်သူငြိမ်းက အခုလိုရှင်း ပြပါတယ်။
“ဆိုတော့ပထမတချက်ကတော့ ကျနော်တို့ Interstate War ခေါ်တာပေါ့၊ ဟိုတိုင်းပြည်တခုနဲ့ တခုကြား ဖြစ်တဲ့စစ်တွေကရပ်ဆိုင်ဖို့လွယ်တယ်ခင်ဗျ၊ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတဲ့အခါကျတော့ နိုင်ငံတကာ တွေပတ် သက်လာမယ်။ သို့မဟုတ်ရင်သူတို့နှစ်ဘက်အရင်းအမြစ်တွေ အကန့်အသတ်တွေကြား ထဲမှာပြေလည်သွားကြတာပေါ့၊ ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း အခြေအနေတခုအကြားမှာရပ်သွားတယ်။ ဆိုတော့ ပြည်တွင်းစစ်မှာကျတော့အဲလိုမဟုတ်ဘဲနဲ့ ကျနော်တို့တခါတလေမှာပိုရှည် နေတဲ့အနေ အထားမျိုးဖြစ်တတ်ပါတယ်။”
ဒုတိယအချက်ကတော့ နှစ်ဘက်စေ့စပ်ညှိနိုင်းဖို့ခက်ခဲတဲ့အနေအထားလို့ဆိုပါတယ်။
“ဒုတိယအချက်ကတော့ ကျနော်တို့ဘာခေါ်မလဲ သဘောထားပျော့်ပြောင်းတဲ့သူနဲ့တင်းမာတဲ့ သူပေါ့ဗျာ၊ ဆိုပါစို့ တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ အစိုးရဘက်မှာလည်း သဘောထားတင်းမာတဲ့သူ တွေရှိမယ် သဘောထားပျော့ပြောင်းတဲ့သူတွေရှိမယ်။ အလားတူဒီတော်လှန်ရေးအင်အားစုထဲမှာ လည်းသဘောထားပျော့ပြောင်းသူနဲ့တင်းမာတဲ့သူရှိမယ်ပေါ့ဗျာ၊ ဆိုတော့ အဲဒိအခါမျိုးမှာတဘက် နဲ့တဘက်က ဟို သဘောထားပျော့ပြောင်းတဲ့သူ အခြင်းခြင်းမချိတ်မိလို့ရှိရင် ကျနော်တို့ ဒီပြည်တွင်း စစ်ကဆက်ပြီးရှည်ကြာနေတာပေါ့ ကျနော်တို့ဒီလိုသဘောမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တခုကကျတော့ ဒီလိုအင်အားစု တွေကြားထဲမှာလည်းဘယ်သူတွေက ဝင်၊ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ကြမလဲပေါ့ဗျာ ဆိုတော့ဒါကလည်းတော်တော်ခက်တဲ့အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံကပြည်တွင်းစစ်မှာတော့ နှစ်ဘက်ညှိနိုင်းဖို့ခက်တယ်ဆိုတာထက်ပိုမယ်ထင်ပါတယ်။ ညှိနိုင်းရမယ့်အဖွဲ့ပေါင်းများစွာရှိပါတယ်။ တတိယအချက်ကတော့ ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း လက်နှက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းနဲ့ဦးဆောင်သူတွေဟာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ပြည်တွင်းစစ်ကနေ အမြတ်ထွက်နေ တဲ့ကိစ္စတွေပါလာပါတယ်။
ဦးအောင်သူငြိမ်းကအခုလိုဆက်လက်ရှင်းပြပါတယ်။
“နောက်တတိယအချက်ကတော့ ပြည်တွင်းစစ် ရှည်ကြာလာတာနဲ့အမျှကျနော်တို့ တခြားအကြောင်း တွေရှိလာတယ် ကျနော်တို့ခေါ်တာတော့ War Economy ပေါ့ စစ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ စီးပွားရေးပေါ့ဗျာ ဆိုတော့ အထူးသဖြင့် သယံဇာတတွေထုတ်ရောင်းမယ်။ ဆိုတော့နောက်တခါကျတော့ ကျနော်တို့ အခွန်အကောက်ကိစ္စတွေမူးယစ်ဆေးဝါး ပစ္စည်းဖေါက်ကားမှုကိစ္စတွေ၊ တရားမဝင်ပစ္စည်းဖေါက်ကားမှု ကိစ္စတွေ ဆိုတော့ဒါတွေပိုလာတယ်။ ဆိုတော့ ဒီထက်ဆိုးတဲ့အနေအထားများဆိုလို့ရှိရင် နိုင်တကာရဲ့ ဘာခေါ်မလဲ လက်တွေပေါ့ဗျာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေကိုပါဖိတ်ခေါ်တတ်တဲ့အနေ အထားမျိုးတွေရှိ တယ်။ ဆိုတော့ဒါတွေကိုကျနော်တို့ ဟိုစဉ်စားချည့်ချိန်သင့်တယ်လို့ထောက်ပြချင်တာပါ။”
ဒါကတော့ သီအိုရီအရ ပြည်တွင်းစစ်ရှည်ကြာစေတဲ့အချက် ၃ ချက်ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်ကပြည် တွင်းစစ်ဟာ စစ်အာဏာရှင်နစ်နဲ့ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းအရမဖြေရှင်း နိုင်တဲ့အတွက် ပြည်တွင်းစစ် ရှည်ကြာနေရတယ်ဆိုတဲ့သုံးသပ်ချက်ကတော့ရှိပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လိုအကြောင်းအချက်တွေ ကြောင့်ဖြေရှင်းရခက်နေပါလဲ။
“ ဟိုကျနော်တို့သမိုင်းတလျောက်ပြန်ကြည့်တော့ဗျာ ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာက တော်လှန်ရေးအင်အားစု များလွန်းနေတယ် ဒီလက်နှက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေက ဆိုလို့ရှိရင် အရေအတွက်က ၂၀ အနေအထားမျိုးဖြစ်တာပေါ့နော် နောက်တခါကျတော့ အခုစစ်အာဏာသိမ်း ပြီးတဲ့အခါ ဒီဘက်ကာလမှာဆိုရင်နောက်ထပ် New Player လို့ခေါ်တဲ့ အင်အားစုအသစ် တွေပါပေါ်လာတယ်၊ NUG တို့ ဒီဒေသခံတပ်ဖွဲ့တွေရော PDF တွေရော ဆိုတော့ကျနော်တို့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ အင်အားစုတွေများလာတော့ ပိုညှိရခက်တာပေါ့ဗျာ ဒါတပိုင်းရှိပါတယ်။ နောက်ခု ကကျတော့ သမိုင်းတလျောက် ပြန်ကြည့်ရင် ကျနော်တို့ တောင်ပိုင်းကအဖွဲ့တွေက ရပ်နေတဲ့ အချိန်မှာမြောက်ပိုင်းမှာတိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေတယ်၊ တခါမြောက်ပိုင်းက အဖွဲ့တွေကရပ်နေတဲ့အချိန် တောင်ပိုင်းကအဖွဲ့တွေက တိုက်ပွဲတွေဖြစ်တယ် ဆိုတော့ အဲဒိတော့ အင်အားစုများလာရင်လည်း ကျနော်တို့ ညှိရခက်တဲ့အနေအထားမျိုး ရှိမယ်ထင်တယ်ခင်ဗျ။”
နောက်မြန်မာပြည်မှာလည်း ပြည်တွင်းစစ်ကို အခြေခံပြီးတော့ စစ်တပ်အပါအဝင် ပြည်တွင်းစစ် မှာပါဝင်နေတဲ့လက်နှက်ကိုင်အဖွဲ့တွေမှာလည်း ကိုယ်ကျိုးစီးပွားတွေ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ရှိနေပါ တယ်ဒါတွေကရောပြည်တွင်းစစ်ကိုရှည်ကြာစေတဲ့အထဲမှာပါတယ်လို့ဆိုနိုင်ပါသလား။
“ ဟုတ်ပါတယ် ဟိုအထူးသဖြင့်တော့ဟို ပညာရှင်ပေါကော်လီယာတို့ ထောက်ပြထားတာ လည်းရှိ ပါတယ်နော်အထူးသဖြင့် ဒီလိုမျိုး အခြေအနေမှာ ကျနော်တို့ စစ်ပွဲပဋပက္ခတွေရှည်ကြာ နေတာက နံပတ် (၁) Grievance ခေါ်တဲ့နာကျည်းမှုကြောင့်ဘဲလား၊ ဆိုတော့ ဒါမှမဟုတ် Greed လို့ခေါ်တဲ့ လောဘပေါ့ဗျာ မတော်လော့ကြောင့်လားဆိုတဲ့ သုံးသပ်ချက်တွေလည်းရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒိတော့ အခု ဒီအာဏာသိမ်းပြီး အခြေအနေမှာဘဲကျနော်တို့မှာလည်း အချက်အလက်ပြည့်အစုံ မရှိသေးတော့ ပြောရခက်တယ်၊ မူးယစ်ဆေးဝါးဖမ်းမိတာတွေကပိုများလာတယ်ဗျ၊ နောက်တခါ ဘာခေါ်မလဲဗျာ မထိန်းချုပ် နိုင်မှုအပေါ်မှာ မူတည်ပြီးအများကြီးများလာနိုင်တယ်။ ဆိုတော့အထူး သဖြင့် အာဖဂန် တို့နိုင်ငံတကာဘက်တွေမှာလည်း ဒီလိုမျိုးပြဿနာတွေရှိတဲ့အခါကျတော့ ဒီ War Economy ကလည်း အလေးထားသင့်တဲ့ အကြောင်းတချက်ဖြစ်ပါတယ်။”
ဒီလိုဆိုတော့ မြန်မာပြည်ရဲ့ပြည်တွင်းစစ်ရပ်ဆဲနိုင်ဖို့ ပြေလည်နိုင်ဖို့ ဘယ်လိုနည်းလမ်းတွေနဲ့လုပ်ရင်ပြေ လည်နိုင်ပါမလဲခင်ဗျ။
“ ကနော်တို့က ပြဿနာက ဟို အဖြေထုတ်ပေးဖို့ ဆိုတာကတော့ တော်တော်ခက် တဲ့အနေအထား ပေါ့နော် ဆိုတော့ အခုလက်ရှိ ကျနော်တို့စီမှာက NCA ရှိတယ် တနိုင်ငံလုံးပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်မှုရပ် ဆဲရေးစာချုပ်ပေါ့ ဆိုတော့ဒါကလည်းတနိုင်ငံလုံးလွှမ်းခြုံတဲ့ အနေအထား မရှိပြန်ဘူး။ နောက်အခု အခုချိန်မှာ NUG တို့ PDF တို့အင်အားစုအသစ်တွေပါလာတော့ အရင်ဖြစ်နေတဲ့အခင်း အကျင်းဟောင်း ကအသစ်ဖြစ်မနေတော့ဘူး၊ ဆိုတော့ အဲလိုအနေအထားမှာ တော့ ဘယ်လိုနည်းနဲ့ ပြောလည်မလဲ ဆိုတာ ပြောရတော်တော်ခက်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဟာ ပြည်တွင်းစစ်ရဲ့အဓိကတရားခံဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်ချက်၊ သတ်မှတ်ချက်တွေရှိပါတယ်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ပြည်တွင်းစစ်အဆုံးသတ်ရေးဟာ လက်နှက်ကိုင် အင်အားစုတွေအကြား အဆင့်ဆင့်ဆွေးနွေးညှိနိုင်းမှုတွေပြုလုပ်ကြရတယ်လို့ လေ့လာချက်တွေက တင်ပြထားပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်ကပြည်တွင်းစစ်တွေရပ်ဆဲနိုင်ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကိုပြန်ကြည်တဲ့ အခါမှာတော့ တိုင်းပြည်နဲ့လူမျိုးအတွက် အကျိုးရှိစေမယ့် ဘုံလုပ်ငန်းစဉ်တရပ်၊ ဘုံသဘောတူညီမှု တရပ်ကို ပဋိပက္ခအတွင်းပါဝင်နေတဲ့ အင်အားစုတွေအားလုံးက အလျော့အတင်းအပေးအယူလုပ်ပြီး သဘောတူချမှတ်နိုင်တဲ့အခါမျိုးမှာ ပြည်တွင်းစစ်ကိုအဆုံးသတ်နိုင်တာတွေ့ရှိရကြောင်းနဲ့ အဲဒိကနေမှ တဆင့် တိုင်းပြည်ဖွင့်ဖြိုးတိုးတက်ရေးနဲ့ ချမ်းသာကြွယ်ဝရေးကိုလုပ်ဆောင်နိုင်တာကို တွေ့ရှိရကြောင်း လေ့လာတင်ပြမှုတွေကဆိုပါတယ်။
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံပွညျတှငျးစဈဘာကွောင့ျရှညျကွာနလေဲ
မွနျမာနိုငျငံဟာ ကမ်ဘာပေါျမှာ ပွညျတှငျးစဈအရှညျကွာဆုံးနိုငျငံတနိုငျငံဖွဈနပေါတယျ။လှတျလပျရေး ရကတညျးက ပွညျတှငျးစဈစတငျဖွဈပှားခဲ့တာဖွဈပွီး နှဈပေါငျး ၇၅ နှဈရှိပွီဖွဈပါတယျ။ ပွညျတှငျးစဈ တှဟော နိုငျငံတှအေခွငျးခွငျးအကွားဖွဈပှားတဲ့စဈပှဲတှထေကျရှညျကွာတတျပါတယျ။ ဘာကွောင့ျပါလဲ။ကိုဇောျမိုးကြောျက ISP မွနျမာမှ သုတသေီတဦးဖွဈတဲ့ ဦးအောငျသူငွိမျး ကို ဆကျသှယျ မေးမွနျးပွီးတငျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ပွညျတှငျးစဈဟာ ၇၅ နှဈရှိနပေါပွီ၊ ကမ်ဘာပေါျမှာအရှညျကွာဆုံးစဈပှဲတခုဖွဈနပေါတယျ။ ဒသေတှငျးပွညျတှငျးစဈပှဲဖွဈနတေဲ့ အငျဒိုနီးရှားပါပူးဝါးလှတျမွောကျရေးစဈပှဲဟာ ၅၈ နှဈ၊ ဖိလဈပိုငျ တောငျပိုငျးခှဲထှကျရေးအပါအဝငျပွညျတှငျးစဈ ၅၂ နှဈ၊ တောငျအမရေီးကားတိုကျက ကိုလံဘီယာ ပွညျတှငျးစဈ ၅၇ နှဈ စသညျဖွင့ျရှိပါတယျ။ မွနျမာပွညျတှငျးစဈက ၇၅ နှဈပါ။
မွနျမာပွညျမှာ ပွညျတှငျးစဈခြုပျငွိမျးရေးအတှကျဆိုကာ စဈအစိုးရအဆကျဆကျငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေး ပှဲတှလေုပျခဲ့တာတှရှေိပါတယျ။ မအောငျမွငျခဲ့ပါဘူး အခုနောကျဆုံး NCA အပဈရပျစာခြုပျနဲ့ ၂၁ ပငျလုံ ဆိုတာမြိုးတှလေညျးမအောငျမွငျပါဘူး။ အခုနောကျဆုံး အာဏာသိမျး စဈကောငျစီကလညျး NCA နဲ့ငွိမျးခမြျးရေးဆကျလုပျမယျပွောထားပါတယျ။ အရငျက တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ စဈအာဏာရှငျတှေ အကွားဖွဈတဲ့စဈပှဲတှကေအဓိကဖွဈပါတယျ၊ အခုဆိုရငျ ဒီမိုကရစေီအငျအားစုလို့ သတျမှတျရမယ့ျ NUG နဲ့ PDF အငျအားစုတှနေဲ့ စဈအာဏာရှငျတှအေကွားစဈပှဲတှထေပျတိုးလာပွီး မွနျမာပွညျရဲ့ ပွညျတှငျးစဈဟာပိုဆိုးလာပါတယျ။ မွနျမာပွညျမှာ စဈတပျကအကွမျးဖကျတိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ ရှေးခယြျစရာလမျးမရှိတဲ့အတှကျ တိုငျးပွညျအနှံပွညျသူတှရေဲ့ခုခံစဈတှဖွေဈနရေတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ တာဝနျရှိသူတှကေအစပွောဆိုထားပါတယျ။
ပွညျတှငျးစဈတှဟော နိုငျငံအခွငျးခွငျးအကွားဖွဈတဲ့စဈပှဲတှထေကျရှညျကွာနတေတျပါတယျ။ အခကြျ အလကျအမြိုးမြိုးရှိနိုငျပမေယ့ျ ပညာရှငျတှရေဲ့ လေ့လာတငျပွခကြျတှကေို အခွခေံပွီးတော့ ISP မွနျမာ အဖှဲ့ကတော့ အဓိက ပွညျတှငျးစဈရှညျကွာစတေဲ့ အခကြျ ၃ခကြျတငျပွထားပါတယျ။
ပထမအခကြျနဲ့ပတျသကျပွီး ISP မွနျမာအဖှဲ့ရဲ့သုတသေီတဦးဖွဈတဲ့ ဦးအောငျသူငွိမျးက အခုလိုရှငျး ပွပါတယျ။
“ဆိုတော့ပထမတခကြျကတော့ ကနြောျတို့ Interstate War ခေါျတာပေါ့၊ ဟိုတိုငျးပွညျတခုနဲ့ တခုကွား ဖွဈတဲ့စဈတှကေရပျဆိုငျဖို့လှယျတယျခငျဗြ၊ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတဲ့အခါကတြော့ နိုငျငံတကာ တှပေတျ သကျလာမယျ။ သို့မဟုတျရငျသူတို့နှဈဘကျအရငျးအမွဈတှေ အကန့ျအသတျတှကွေား ထဲမှာပွလေညျသှားကွတာပေါ့၊ ဒါမှမဟုတျရငျလညျး အခွအေနတေခုအကွားမှာရပျသှားတယျ။ ဆိုတော့ ပွညျတှငျးစဈမှာကတြော့အဲလိုမဟုတျဘဲနဲ့ ကနြောျတို့တခါတလမှောပိုရှညျ နတေဲ့အနေ အထားမြိုးဖွဈတတျပါတယျ။”
ဒုတိယအခကြျကတော့ နှဈဘကျစေ့စပျညှိနိုငျးဖို့ခကျခဲတဲ့အနအေထားလို့ဆိုပါတယျ။
“ဒုတိယအခကြျကတော့ ကနြောျတို့ဘာခေါျမလဲ သဘောထားပြော့ျပွောငျးတဲ့သူနဲ့တငျးမာတဲ့ သူပေါ့ဗြာ၊ ဆိုပါစို့ တိုငျးပွညျအုပျခြုပျနတေဲ့ အစိုးရဘကျမှာလညျး သဘောထားတငျးမာတဲ့သူ တှရှေိမယျ သဘောထားပြော့ပွောငျးတဲ့သူတှရှေိမယျ။ အလားတူဒီတောျလှနျရေးအငျအားစုထဲမှာ လညျးသဘောထားပြော့ပွောငျးသူနဲ့တငျးမာတဲ့သူရှိမယျပေါ့ဗြာ၊ ဆိုတော့ အဲဒိအခါမြိုးမှာတဘကျ နဲ့တဘကျက ဟို သဘောထားပြော့ပွောငျးတဲ့သူ အခွငျးခွငျးမခြိတျမိလို့ရှိရငျ ကနြောျတို့ ဒီပွညျတှငျး စဈကဆကျပွီးရှညျကွာနတောပေါ့ ကနြောျတို့ဒီလိုသဘောမြိုး ဖွဈပါတယျ။ နောကျတခုကကတြော့ ဒီလိုအငျအားစု တှကွေားထဲမှာလညျးဘယျသူတှကေ ဝငျ၊ ကွားဝငျဆောငျရှကျကွမလဲပေါ့ဗြာ ဆိုတော့ဒါကလညျးတောျတောျခကျတဲ့အနအေထားဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံကပွညျတှငျးစဈမှာတော့ နှဈဘကျညှိနိုငျးဖို့ခကျတယျဆိုတာထကျပိုမယျထငျပါတယျ။ ညှိနိုငျးရမယ့ျအဖှဲ့ပေါငျးမြားစှာရှိပါတယျ။ တတိယအခကြျကတော့ ပွညျတှငျးစဈအတှငျး လကျနှကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးနဲ့ဦးဆောငျသူတှဟော စီးပှားရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ပွညျတှငျးစဈကနေ အမွတျထှကျနေ တဲ့ကိစ်စတှပေါလာပါတယျ။
ဦးအောငျသူငွိမျးကအခုလိုဆကျလကျရှငျးပွပါတယျ။
“နောကျတတိယအခကြျကတော့ ပွညျတှငျးစဈ ရှညျကွာလာတာနဲ့အမြှကနြောျတို့ တခွားအကွောငျး တှရှေိလာတယျ ကနြောျတို့ခေါျတာတော့ War Economy ပေါ့ စဈကွောင့ျဖွဈတဲ့ စီးပှားရေးပေါ့ဗြာ ဆိုတော့ အထူးသဖွင့ျ သယံဇာတတှထေုတျရောငျးမယျ။ ဆိုတော့နောကျတခါကတြော့ ကနြောျတို့ အခှနျအကောကျကိစ်စတှမေူးယဈဆေးဝါး ပစ်စညျးဖေါကျကားမှုကိစ်စတှေ၊ တရားမဝငျပစ်စညျးဖေါကျကားမှု ကိစ်စတှေ ဆိုတော့ဒါတှပေိုလာတယျ။ ဆိုတော့ ဒီထကျဆိုးတဲ့အနအေထားမြားဆိုလို့ရှိရငျ နိုငျတကာရဲ့ ဘာခေါျမလဲ လကျတှပေေါ့ဗြာ ဝငျရောကျစှကျဖကျမှုတှကေိုပါဖိတျခေါျတတျတဲ့အနေ အထားမြိုးတှရှေိ တယျ။ ဆိုတော့ဒါတှကေိုကနြောျတို့ ဟိုစဉျစားခညြ့ျခြိနျသင့ျတယျလို့ထောကျပွခငြျတာပါ။”
ဒါကတော့ သီအိုရီအရ ပွညျတှငျးစဈရှညျကွာစတေဲ့အခကြျ ၃ ခကြျဖွဈပါတယျ။ မွနျမာပွညျကပွညျ တှငျးစဈဟာ စဈအာဏာရှငျနဈနဲ့ နိုငျငံရေးနညျးလမျးအရမဖွရှေငျး နိုငျတဲ့အတှကျ ပွညျတှငျးစဈ ရှညျကွာနရေတယျဆိုတဲ့သုံးသပျခကြျကတော့ရှိပွီးဖွဈပါတယျ။ ဘယျလိုအကွောငျးအခကြျတှေ ကွောင့ျဖွရှေငျးရခကျနပေါလဲ။
“ ဟိုကနြောျတို့သမိုငျးတလြောကျပွနျကွည့ျတော့ဗြာ ကနြောျတို့တိုငျးပွညျမှာက တောျလှနျရေးအငျအားစု မြားလှနျးနတေယျ ဒီလကျနှကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှကေ ဆိုလို့ရှိရငျ အရအေတှကျက ၂၀ အနအေထားမြိုးဖွဈတာပေါ့နောျ နောကျတခါကတြော့ အခုစဈအာဏာသိမျး ပွီးတဲ့အခါ ဒီဘကျကာလမှာဆိုရငျနောကျထပျ New Player လို့ခေါျတဲ့ အငျအားစုအသဈ တှပေါပေါျလာတယျ၊ NUG တို့ ဒီဒသေခံတပျဖှဲ့တှရေော PDF တှရေော ဆိုတော့ကနြောျတို့ တဖွညျးဖွညျးနဲ့ အငျအားစုတှမြေားလာတော့ ပိုညှိရခကျတာပေါ့ဗြာ ဒါတပိုငျးရှိပါတယျ။ နောကျခု ကကတြော့ သမိုငျးတလြောကျ ပွနျကွည့ျရငျ ကနြောျတို့ တောငျပိုငျးကအဖှဲ့တှကေ ရပျနတေဲ့ အခြိနျမှာမွောကျပိုငျးမှာတိုကျပှဲတှဖွေဈနတေယျ၊ တခါမွောကျပိုငျးက အဖှဲ့တှကေရပျနတေဲ့အခြိနျ တောငျပိုငျးကအဖှဲ့တှကေ တိုကျပှဲတှဖွေဈတယျ ဆိုတော့ အဲဒိတော့ အငျအားစုမြားလာရငျလညျး ကနြောျတို့ ညှိရခကျတဲ့အနအေထားမြိုး ရှိမယျထငျတယျခငျဗြ။”
နောကျမွနျမာပွညျမှာလညျး ပွညျတှငျးစဈကို အခွခေံပွီးတော့ စဈတပျအပါအဝငျ ပွညျတှငျးစဈ မှာပါဝငျနတေဲ့လကျနှကျကိုငျအဖှဲ့တှမှောလညျး ကိုယျကြိုးစီးပှားတှေ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ရှိနပေါ တယျဒါတှကေရောပွညျတှငျးစဈကိုရှညျကွာစတေဲ့အထဲမှာပါတယျလို့ဆိုနိုငျပါသလား။
“ ဟုတျပါတယျ ဟိုအထူးသဖွင့ျတော့ဟို ပညာရှငျပေါကောျလီယာတို့ ထောကျပွထားတာ လညျးရှိ ပါတယျနောျအထူးသဖွင့ျ ဒီလိုမြိုး အခွအေနမှော ကနြောျတို့ စဈပှဲပဋပက်ခတှရှေညျကွာ နတောက နံပတျ (၁) Grievance ခေါျတဲ့နာကညြျးမှုကွောင့ျဘဲလား၊ ဆိုတော့ ဒါမှမဟုတျ Greed လို့ခေါျတဲ့ လောဘပေါ့ဗြာ မတောျလော့ကွောင့ျလားဆိုတဲ့ သုံးသပျခကြျတှလေညျးရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒိတော့ အခု ဒီအာဏာသိမျးပွီး အခွအေနမှောဘဲကနြောျတို့မှာလညျး အခကြျအလကျပွည့ျအစုံ မရှိသေးတော့ ပွောရခကျတယျ၊ မူးယဈဆေးဝါးဖမျးမိတာတှကေပိုမြားလာတယျဗြ၊ နောကျတခါ ဘာခေါျမလဲဗြာ မထိနျးခြုပျ နိုငျမှုအပေါျမှာ မူတညျပွီးအမြားကွီးမြားလာနိုငျတယျ။ ဆိုတော့အထူး သဖွင့ျ အာဖဂနျ တို့နိုငျငံတကာဘကျတှမှောလညျး ဒီလိုမြိုးပွူနာတှရှေိတဲ့အခါကတြော့ ဒီ War Economy ကလညျး အလေးထားသင့ျတဲ့ အကွောငျးတခကြျဖွဈပါတယျ။”
ဒီလိုဆိုတော့ မွနျမာပွညျရဲ့ပွညျတှငျးစဈရပျဆဲနိုငျဖို့ ပွလေညျနိုငျဖို့ ဘယျလိုနညျးလမျးတှနေဲ့လုပျရငျပွေ လညျနိုငျပါမလဲခငျဗြ။
“ ကနောျတို့က ပွူနာက ဟို အဖွထေုတျပေးဖို့ ဆိုတာကတော့ တောျတောျခကျ တဲ့အနအေထား ပေါ့နောျ ဆိုတော့ အခုလကျရှိ ကနြောျတို့စီမှာက NCA ရှိတယျ တနိုငျငံလုံးပဈခတျ တိုကျခိုကျမှုရပျ ဆဲရေးစာခြုပျပေါ့ ဆိုတော့ဒါကလညျးတနိုငျငံလုံးလှှမျးခွုံတဲ့ အနအေထား မရှိပွနျဘူး။ နောကျအခု အခုခြိနျမှာ NUG တို့ PDF တို့အငျအားစုအသဈတှပေါလာတော့ အရငျဖွဈနတေဲ့အခငျး အကငြျးဟောငျး ကအသဈဖွဈမနတေော့ဘူး၊ ဆိုတော့ အဲလိုအနအေထားမှာ တော့ ဘယျလိုနညျးနဲ့ ပွောလညျမလဲ ဆိုတာ ပွောရတောျတောျခကျပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာရှငျစနဈဟာ ပွညျတှငျးစဈရဲ့အဓိကတရားခံဖွဈတယျလို့ သုံးသပျခကြျ၊ သတျမှတျခကြျတှရှေိပါတယျ။ မညျသို့ပငျဆိုစကောမူ ပွညျတှငျးစဈအဆုံးသတျရေးဟာ လကျနှကျကိုငျ အငျအားစုတှအေကွား အဆင့ျဆင့ျဆှေးနှေးညှိနိုငျးမှုတှပွေုလုပျကွရတယျလို့ လေ့လာခကြျတှကေ တငျပွထားပါတယျ။ ကမ်ဘာပေါျကပွညျတှငျးစဈတှရေပျဆဲနိုငျခဲ့တဲ့ အတှေ့အကွုံတှကေိုပွနျကွညျတဲ့ အခါမှာတော့ တိုငျးပွညျနဲ့လူမြိုးအတှကျ အကြိုးရှိစမေယ့ျ ဘုံလုပျငနျးစဉျတရပျ၊ ဘုံသဘောတူညီမှု တရပျကို ပဋိပက်ခအတှငျးပါဝငျနတေဲ့ အငျအားစုတှအေားလုံးက အလြော့အတငျးအပေးအယူလုပျပွီး သဘောတူခမြှတျနိုငျတဲ့အခါမြိုးမှာ ပွညျတှငျးစဈကိုအဆုံးသတျနိုငျတာတှေ့ရှိရကွောငျးနဲ့ အဲဒိကနမှေ တဆင့ျ တိုငျးပွညျဖှင့ျဖွိုးတိုးတကျရေးနဲ့ ခမြျးသာကွှယျဝရေးကိုလုပျဆောငျနိုငျတာကို တှေ့ရှိရကွောငျး လေ့လာတငျပွမှုတှကေဆိုပါတယျခငျဗြာ။
