(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဓါတု လက်နက် ပိတ်ပင်တားဆီးထားတဲ့ စာချုပ်ကို ချိုးဖောက်ပြီး ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်က အကြွင်းအကျန် ဓါတု လက်နက်တွေ သုံလှောင်ထားနိုင်ခြေရှိတယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံက တနင်္လာနေ့က ပြောကြောင်း နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့စွဲနဲ့ AFP သတင်းတစ်ရပ်မှာ ပါရှိခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သမိုင်းအရ ရှိခဲ့တဲ့ စက်ရုံတစ်ခုမှာ mustard အဆိပ်ဓါတ်ငွေ့ ဓါတုလက်နက်တွေ သိုလှောင်ထားရှိနိုင်တဲ့ကိစ္စအပေါ် အမေရိကန် နိုင်ငံအနေနဲ့ အတော်လေး စိုးရိမ် ပူပန်မိကြောင်း အမေရိကန် ဒုတိယ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Thomas DiNanno က ပိတ်ပင်ထားတဲ့ ဓါတုလက်နက်များဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း (Organization for Prohibition of Chemical Weapons - OPCW) ရဲ့ နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးမှာ အခုလို ပြောလိုက်တာပါ။
ဝါရှင်တန်အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဓါတု လက်နက် ထုတ်လုပ်ရေး အစီအစဉ် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွေမှာ ရှိခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အချက်အလက်တွေ ရရှိထားကြောင်း The Hague မြို့မှာ လုပ်ခဲ့ အဲဒီ အစည်းအဝေးမှာ သူက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဓါတု လက်နက် ထုတ်လုပ်၊ သိုလှောင်၊ အသုံးပြုမှုကို ပိတ်ပင် တားဆီးထားတဲ့ ဓါတု လက်နက်ဆိုင်ရာ စာချုပ် (CWC) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ တရားဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ လက်နက် အသုံးပြုတယ်ဆိုပြီးတော့လည်း အရင်က မြန်မာနိုင်ငံ စွပ်စွဲခံရ ဖူးပါတယ်။
၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်းက ကြေးနီ သတ္တုတွင်း ဆန္ဒပြသူတွေကို Phosphorus အဆိပ်ဓါတ်ငွေ့ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း မြန်မာ့ လွှတ်တော် အစီရင်ခံစာ တစ်ရပ်မှာ ပါရှိခဲ့ကြောင်း AFP သတင်းမှာ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။ မြန်မာ စစ်တပ်က ဓါတု လက်နက်တွေ ထုတ်လုပ်နေကြောင်း သတင်းရေးသားမှုကြောင့် ဇူလိုင် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တုန်းကလည်း သတင်းထောက် ၅ ဦးဟာ အလုပ်ကြမ်းနဲ့ ထောင်ဒဏ် ၁၀ နှစ် ကျခံခဲ့ရပါတယ်။
.......................
တားမွဈ ဓာတုလကျနကျတှေ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှိနသေလား
( Unicode)
မွနျမာနိုငျငံဟာ ဓါတု လကျနကျ ပိတျပငျတားဆီးထားတဲ့ စာခြုပျကို ခြိုးဖောကျပွီး ၁၉၈၀ ပွည့ျနှဈက အကွှငျးအကနြျ ဓါတု လကျနကျတှေ သုံလှောငျထားနိုငျခွရှေိတယျလို့ အမရေိကနျ နိုငျငံက တနငျ်လာနေ့က ပွောကွောငျး နိုဝငျဘာလ ၂၅ ရကျနေ့စှဲနဲ့ AFP သတငျးတဈရပျမှာ ပါရှိခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ သမိုငျးအရ ရှိခဲ့တဲ့ စကျရုံတဈခုမှာ mustard အဆိပျဓါတျငှေ့ ဓါတုလကျနကျတှေ သိုလှောငျထားရှိနိုငျတဲ့ကိစ်စအပေါျ အမရေိကနျ နိုငျငံအနနေဲ့ အတောျလေး စိုးရိမျ ပူပနျမိကွောငျး အမရေိကနျ ဒုတိယ လကျထောကျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Thomas DiNanno က ပိတျပငျထားတဲ့ ဓါတုလကျနကျမြားဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျး (Organization for Prohibition of Chemical Weapons - OPCW) ရဲ့ နှဈပတျလညျ အစညျးအဝေးမှာ အခုလို ပွောလိုကျတာပါ။
ဝါရှငျတနျအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဓါတု လကျနကျ ထုတျလုပျရေး အစီအစဉျ ၁၉၈၀ ပွည့ျနှဈတှမှော ရှိခဲ့တယျဆိုတဲ့ အခကြျအလကျတှေ ရရှိထားကွောငျး The Hague မွို့မှာ လုပျခဲ့ အဲဒီ အစညျးအဝေးမှာ သူက ဆကျလကျ ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံဟာ ဓါတု လကျနကျ ထုတျလုပျ၊ သိုလှောငျ၊ အသုံးပွုမှုကို ပိတျပငျ တားဆီးထားတဲ့ ဓါတု လကျနကျဆိုငျရာ စာခြုပျ (CWC) ကို ၂၀၁၅ ခုနှဈမှာ တရားဝငျ လကျမှတျရေးထိုးခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီ လကျနကျ အသုံးပွုတယျဆိုပွီးတော့လညျး အရငျက မွနျမာနိုငျငံ စှပျစှဲခံရ ဖူးပါတယျ။
၂၀၁၃ ခုနှဈအတှငျးက ကွေးနီ သတ်တုတှငျး ဆန်ဒပွသူတှကေို Phosphorus အဆိပျဓါတျငှေ့ အသုံးပွုခဲ့ကွောငျး မွနျမာ့ လှှတျတောျ အစီရငျခံစာ တဈရပျမှာ ပါရှိခဲ့ကွောငျး AFP သတငျးမှာ ဖောျပွပါရှိပါတယျ။ မွနျမာ စဈတပျက ဓါတု လကျနကျတှေ ထုတျလုပျနကွေောငျး သတငျးရေးသားမှုကွောင့ျ ဇူလိုငျ ၂၀၁၄ ခုနှဈတုနျးကလညျး သတငျးထောကျ ၅ ဦးဟာ အလုပျကွမျးနဲ့ ထောငျဒဏျ ၁၀ နှဈ ကခြံခဲ့ရပါတယျ။
