(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံက ဘဏ်စနစ်နဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းအပေါ် အယုံအကြည်ရှိကြပါလို့ ဗဟိုဘဏ်ဒုဥက္ကဋ္ဌက မနေ့က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေကို မဖျက်ပါဘူးလို့လည်း သောကြာနေ့က နစက စစ်ကောင်စီက လုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းပွဲမှာ ဒုဥက္ကဋ္ဌဦးဝင်းသော် အခိုင်အမာပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက် ကမောက်ကမဖြစ်နေတဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေ တည်ငြိမ်အောင် ပြည်သူတွေက ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးကြဖို့လည်း တိုက်တွန်းပါတယ်။ ဒီအပေါ် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ ပြည်သူတွေက ဘယ်လို့တုံ့ပြန်ပါသလဲ။ ရန်ကုန်က လာတဲ့ သတင်းကို မဆုမွန်က ပြောပြပါမယ်။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစလို့ စိုးရိမ်ကြတဲ့ ပြည်သူတွေဟာ အစိုးရဘဏ်တွေရော ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေမှာပါ အပ်နှံထားတဲ့ ငွေတွေကို ထုတ်ယူနေကြပါတယ်။ ဘဏ်တွေကနေ နေ့စဉ် ထုတ်ယူနိုင်တဲ့ ပမာဏကို ဗဟိုဘဏ်က ကန့်သတ်ခဲ့ပြီးနောက်မှာ ဘဏ်တွေနဲ့ ATM စက်တွေမှာ ငွေထုတ်နိုင်ဖို့ တန်းစီနေကြတဲ့ လူတန်းကြီးတွေကို မြင်တွေ့နေရပါတယ်။ ခုလို ဘဏ်တွေမှာဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေဟာ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေ CDM လှုပ်ရှားမှုမှာ ပါဝင်ကြလို့ဖြစ်တယ်လို့ ဗဟိုဘဏ်ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝင်းသော်က နစက စစ်ကောင်စီရဲ့ သောကြာနေ့က သတင်းစာရှင်းပွဲမှာ ပြောသွားပါတယ်။ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ဘဏ်တွေနဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေအပေါ် အယုံအကြည်ရှိဖို့ ခုလို ပြောပါတယ်။
“စီးပွားရေးကဏ္ဍမှာ အရေးကြီးတဲ့ ဒီဘဏ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ နိုင်ငံတော် အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီ အနေနဲ့ ခိုင်ခိုင်မာမာရပ်တည်ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ ဗဟိုဘဏ် အနေနဲ့လည်းပဲ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနဲ့ အညီ ဘဏ်တွေကို ကွပ်ကဲနေပြီးတော့ လက်ရှိအခြေအနေမှာ အများပြည်သူတွေ ပူပင်သလို ဖျက်သိမ်းမယ်ဆိုတဲ့ အစီအစဉ် လုံးဝ မရှိပါကြောင်း အတည်ပြုပြောကြားလိုပါတယ်။”
ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေ တည်ငြိမ်အောင် ပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း မလိုအပ်ငွေမထုတ်ဖို့၊ ဘဏ်မှာ ယုံယုံကြည်ကြည် ငွေအပ်ဖို့သူက တိုက်တွန်းပါတယ်။ငွေအထုတ်အသွင်း ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရင် ဗဟိုဘဏ်က ချမှတ်ထားတဲ့ အကန့်အသတ်တွေ လေ ျှာ့ပေးမယ်လို့လည်း ဗဟိုဘဏ်ဒုတိယ ဥက္ကဌ ဦးဝင်းသော်က ဆိုပါတယ်။
“ဒီပြည်သူလူထုကပဲ ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ဒီ Banking System ကြီးကို Healthy ဖြစ်အောင် လုပ်ဖို့ ဆိုတာသည် တစ်ယောက်တစ်လက် ဝိုင်းပြီး လုပ်တာနဲ့ ရတဲ့ ကိစ္စရပ်ပါ။ အဲ့တော့ အပ်နှံတဲ့ ပြည်သူတွေ သည် ငွေသားရှိတာကို ယုံကြည်စွာနဲ့ အပ်နှံပါ၊ အပ်နှံထားတာကို ကျွန်တော်တို့က အဆင်ပြေ ချောမွေ့ အောင် ဘဏ်တွေကို ကြပ်မတ်ပေးသွားပါမယ်။ ငွေထုတ်လိုသူတွေသည်လည်း မိမိလိုအပ်ချက် ရှိသလောက်သာ ထုတ်ပါ။ ဘဏ်စာရင်း အဟောင်းပဲဖြစ်ဖြစ် အသစ်ပဲဖြစ်ဖြစ် ဘဏ်မှာ ဖွင့်ထားတဲ့ မည်သည့် ငွေစာရင်းမှာမဆို ရှိတဲ့ ငွေသည် ဆုံးရှုံးနိုင်စရာ မရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဒီကိစ္စလေးတွေကို ကျွန်တော်တို့နဲ့ ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်ကြဖို့ တင်ပြလိုပါတယ်။”
ပြည်သူတွေကတော့ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီကို မယုံကြည်တာကြောင့် ဘဏ်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ ငွေတွေကို ခုကာလမှာ ရနိုင်သလောက်ကို ကြိုးစားပြီး ထုတ်နေကြတာဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။
“အာဏာသိမ်းလိုက်ကတည်းက ကျွန်တော်တို့က ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေ အပေါ်အယုံအကြည်မှရှိတော့ သလို အခု ဘဏ်ထဲမှာထားတဲ့ ပိုက်ဆံတွေကိုလည်း အကုန်လုံး ပြန်ထုတ်နေကြတာပေါ့။ ဒါကိုမှ သူတို့က ကန့်သတ်ထားသေးတယ်။ ကန့်သတ်ထားရင်တောင်မှ ပြည်သူတွေက အဲ့ဒါကို ရရင် ရသလောက် ဥပမာ ကျွန်တော်တို့ မနက် ၄ နာရီလောက်ကတည်းက ထတန်းစီတာမျိုး ကျွန်တော်တို့ လုပ်ကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ရသလောက် လိုက်ထုတ်နေတာပေါ့။ အဓိက ဘာလို့ လိုက်ထုတ်နေတာလဲဆိုတော့ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက ဒီနေ့ထိ ပြည်သူတွေက အခုတက်တဲ့ စစ်ကောင်စီ ကို လုံးဝ အယုံအကြည်မှရှိဘူးလို့ ဆိုလိုခြင်းဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။”
လက်ရှိမှာ ငွေလည်ပတ်စီးဆင်းမှုမှာ အခက်အခဲတွေရှိနေတာကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရှိနေပြီး ဒါတွေကို မဖြေရှင်းနိုင်ပဲ ဒီအတိုင်းသာ ဆက်ဖြစ်နေအုံးမယ်ဆိုရင် စီးပွားရေးကျဆင်းပြီး အဖက်ဖက်က ယိုယွင်းကျဆင်းတဲ့ Failed state ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ဒေါက်တာစိုးထွန်းက မြင်ပါတယ်။
"ကျွန်တော်တို့ အားလုံးပေါ့နှော်၊ လုပ်ငန်းရှင်တွေရော၊ လူတွေမှာရော အဓိကက ငွေထုတ်လို့ မရတော့ ငွေလှည့်လည်မှု အခက်အခဲဖြစ်နေတာပေါ့နှော်။ လောလောဆယ် အဲ့ဒါကို ပြေလည်မယ့် နည်းလမ်းတော့ မတွေ့သေးဘူး။ ငွေထုတ်တာအပြင်ကို ငွေပေးချေမှုအပိုင်း ပြည်ပကနေ Import/ Export လုပ်တဲ့အခါမှာလည်း ငွေပေးရမယ့်အပိုင်း၊ ကျန်တဲ့ Process တွေ အများကြီးရှိတာပေါ့။ အဲ့တာတွေလည်း ချောချောမွေ့မွေ့မရှိသေးဘူး။ အဲ့ဒါတွေကိုလည်း ဖြေရှင်းပေးဖို့လိုတယ်။ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၄ မှာလည်း အာရှဓနဘဏ်တို့ မေဖလားဝါးဘဏ်တို့ ပိတ်သွားတာရှိတယ်။ လောလောဆယ် လုပ်ငန်းတွေကတော့ တုန့်နှေးလာမယ်။ စီးပွားရေးကတော့ နှေးကွေးမှု ဖြစ်လာမယ်။ ငွေကြေးက အရေးကြီးတာပေါ့။ ငွေကြေးပြိုလဲသွားရင်တော့ နောက်ဆက်တွဲက Fail State ဖြစ်လာနိုင်တာပေါ့။ ဒီလိုဖြစ်လာရင်တော့ တစ်ဦးချင်းဝင်ငွေ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတွေ အခက်အခဲဖြစ်လာမှာပေါ့။”
ဝန်ထမ်းအများအပြား CDM လုပ်ခဲ့ကြတဲ့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ် တော်တော်များများ တဖြည်းဖြည်း ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်နေပြီဖြစ်ပေမဲ့ လုပ်ငန်းတွေကိုတော့အာဏာမသိမ်းခင် ပုံမှန်အခြေအနေမျိုး မလည်ပတ်နိုင်ကြသေးပါဘူး။ နိုင်ငံအခြေအနေ တည်ငြိမ်မှုမရှိတဲ့ စိုးရိမ်ကြတဲ့ ပြည်သူအများကတော့ ဘဏ်တွေရှေ့မှာ နာရီပေါင်းများစွာ တန်းစီစောင့်ပြီး ငွေထုတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေကြသလို၊ တချို့ကလည်း ပွဲစားတွေကို ၃% ထက်မနည်း အဖိုးအခပေးပြီး ငွေထုတ်ယူနေကြပါတယ်။
............
စစ်အာဏာသိမ်းအပြီး မြန်မာဘဏ်လုပ်ငန်းတွေပုံမှန်မလည်ပတ်နိုင်တော့တာကြောင့်၊ ငွေသားအပေါ်အဓိကအားထားလွန်းလာရပြီး၊ စီးပွားရေးတစ်ခုလုံးပါ ထိခိုက်လာမှာစိုးရိမ်နေရပြီလို့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
ဘဏ်တွေကို အမြန်ဆုံး ကူပေးဖို့အပြင်၊ စီးပွားရေးကုစားပေးမူစီမံကိန်းတွေပါလိုအပ်လာပြီလို့၊ လုံခြုံရေးကြောင့် အမည်မဖော်လိုတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ကိုဝင်းမင်းက မေးထားပါတယ်။
အခုဒီ ဘဏ်ပြဿနာရဲ့ အရေးပါလွန်းနေတဲ့ အနေအထားကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်က
“ငွေရေးကြေးရေးနဲ့ ဘဏ်ပြဿနာက ကျနော်တို့ လက်ရှိ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အကျပ်အတည်းတွေရဲ့ အလည်မှာရှိပြီးတော့ ဘယ်လောက်ကြာမလဲ ၊ ဘယ်လိုအဆင်ပြေမလဲဆိုတာကို ကျနေ်ာ မသိသေးဘူးပေါ့နော်။”
ကိုဝင်းမင်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ အခုလောလောဆည်မှာရော ဘယ်လိုမျိုး စပြီးတော့ ထိခိုက်မှုရှိတာတွေကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ စကြုံလာရသလဲ။
ဖြေ။ ။ Business Contraction လို့ခေါ်တာပေါ့နော် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကျံ့တာပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ လက်ရှိ ငွေကြေးအကျပ်အတည်းက ကျနော်တို့ ဘာကို ပြန်ပြီးတောင်းဆိုသလဲဆိုတော့ Physical Cash ငွေသားကို ပြန်ပြီးတော့ တောင်းဆိုတာပေါ့နော်။ ဘယ်ကိုရောက်သွားသလဲဆိုတော့ ၁၉၉၀ နဲ့ ၂၀၀၀ ကြားထဲလောက်ကို ပြန်ရောက်သွားတယ်။ ကျနော်တို့အရင်တုန်းက ဘဏ်စနစ်တွေ မဖွံ့ဖြိုးတဲ့စနစ်ကနေ ကျနော်တို့ ဖွံ့ဖြိုးဖို့ ကြိုးစားတယ်။ ဒီ ၂၀၀၂ ၊ ၂၀၀၃ တို့မှာ အာရှဓန၊ မေဖလားဝါးတို့၊ ရိုးမတို့ပြဿနာမတက်ခင်နဲ့၊ နောက် ပြီးတော့ ၂၀၀၄ မှာ Universal ဘဏ် ပြဿနာတတ်တယ်။ အဲဒီကြားထဲမှာ ဘဏ်တွေမှာ လူတွေမယုံတော့လို ငွေတွေအထုတ်လိုက် ပြန်သယ်တယ်။ ငွေသားကို ပြန်ပြီးကိုင်တွယ်တဲ့စနစ်ပြန်ရောက်သွားတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် အဲဒီတုန်းကတော့ ဘဏ် ၃ -၄ ခုလောက်ပဲဖြစ်တာ။ တခြားဘဏ်တွေမဖြစ်ဘူး။ ဒါပေမယ့် အခုအချိန်မှာတော့ ဘဏ်တိုင်းအားလုံးက အကျပ်အတည်းသွားတွေ့တာဖြစ်တဲ့အတွက် ဗဟိုဘဏ်ကနေ နောက်ကနေ အားတောင့်ပြီး ကျားကန်ပေးတယ်လို့ ဆိုပေမယ့် ဒီ နေ့တဓူဝ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း (Business) ရော၊ ပြည်သူရော အလွှာအသီးသီးကနေ လိုအပ်ချက်ဖြစ်နေတဲ့ ငွေသား Demand (ဝယ်လိုအား) ကို အလျှင်မမှီတော့ဘူးပေါ့နော်။ အဲဒီအတွက် စီးပွားရေးမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ ငွေစီးဆင်းမှုက ငွေသားပေးမှ ရတယ်ဆိုတဲ့ လည်ပတ်မှုမျိုးတွေ့ရတယ် အဲဒီအတွက် ငွေသားက တကယ်လည်ပတ်နေတဲ့ National Economy (တစ်နိုင်ငံလုံးစီးပွားရေး) က ၈ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲရှိတယ်လို့ သိရတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ အခုလက်ရှိဘဏ်တွေမှာ သွားတန်းစီတဲ့ ၊ ထုတ်နေကြတဲ့ ပြဿနာကို ကြုံတွေ့ရတဲ့အတွက် ဒီအခက်အခဲကို ပိုပိုပြီးတော့ ကြီးလာတယ်။
ကိုဝင်းမင်း။ ။ အခုလိုဖြစ်လာတဲ့ လက်တွေ့မှာပေါ့နော် ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းထဲကို ဘယ်လိုမျိုး စပြီးတော့ ရိုက်ခတ်လာလဲ၊ ငွေအလျင်မမှီတဲ့အတွက်။
ဖြေ။ ။ ကျနော်တို့က ငွေသားလိုတာမဟုတ်ဘူး။ Circulation (ငွေလည်ပတ်မှု) ပဲလိုတာ ။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံခြားကို Export (တင်ပို့ကုန်) ရောင်းလိုက်တယ် ဒေါ်လာ ဝင်လာတယ်၊ ကျွန်တော်တို့ Earning (ဝင်လာငွေ) ရောင်းလိုက်တယ်။ အကောင့် (ဘဏ်စာရင်း) ထဲဝင်လာတယ်၊ ဝင်လာတဲ့ ပိုက်ဆံကို Check (ချက်လက်မှတ်) နဲ့ပဲ ပြန်ပေးလိုက်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ အခုကျတော့ Check (ချက်လက်မှတ်) တွေ အကောင့် transfer (ဘဏ်ငွေလွှဲတာ) တွေ အရင်တုန်းက ပေးလို့ရတာတွေ အခုပေးလို့မရဘူး။ ယူရတဲ့ Customer တွေက ဘဏ်မှာ ထုတ်လို့မရဘူး။ အဲဒါ ငွေသားကိုလိုက်ပြီးတော့ စီစဉ်ရတယ်၊ ဖန်တီးရတဲ့အခါမှာ စေစောကပြောတဲ့ National Economy (တစ်နိုင်ငံလုံးစီးပွားရေး) မှာ လည်ပတ်နေတဲ့ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၈ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ငွေသား ရှိတာလေ၊ အဲဒါကို ကျနော်တို့က လူတိုင်းက ငွေသားပေးမှ ရမယ်ဆိုတဲ့ စနစ်ကို ပြန်ဆွဲခေါ်တဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ အကုန်လုံး ဒုက္ခရောက်တာပဲ။ အခု ကျနော်တို့ လုပ်နိုင်တဲ့ ပမာဏ အများကြီး ခြုံ.ချထားတယ်။ တချို့ဆိုရင်အလုပ်တွေ ဆီအုန်းမှာ၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း ၊ တချို့ဆိုရင် အခုဆိုရင် စက်ရုံလုပ်ငန်းရှင်က လကုန်မှာ လခ မပေးနိုင်လို့ ထွက်ပြေးသွားတယ်၊ တချို့ဆိုရင် စက်ရုံပိတ်လိုက်တယ်။ အဲဒီတော့ လူတွေအတော်များများ အလုပ်ပြုတ်ကြတယ်။
ကိုဝင်းမင်း။ ။ ခုနကပြောတဲ့ Check (ချက်လက်မှတ်) နဲ့ ပေးချေလို့မရတဲ့ပြဿနာပေါ့နော် အဲဒါက တခြားလုပ်ငန်းတွေကို ထိခိုက်လာမယဆိုရင် အဲဒီအပေါ်မှာရော စိုးရိမ်မှုရှိသလား။
ဖြေ။ ။ ရှိတယ်ဗျ ဘဏ်တွေကိုတိုင်ပေါ့နော် TT (Telegraph Transfer) တို့ဘာတို့ကို ပေးမလွှဲဘူး။ အခု Export (နိုင်ငံခြားပို့ကုန်) တွေ Import (နိုင်ငံခြားကသွင်းကုန်) တွေမှာ အဓိက Bank Issue (ဘဏ်ပြဿနာ) က အတော်လေး အခက်အခဲရှိတယ်။ ဥပမာ- နိုင်ငံခြားကငွေဝင်လာတယ် အခုကျတော ကျနော်တို့ဒီ ပြန်ရောင်းမှုအပိုင်းမှာ နည်းနည်းအခက်အခဲရှိတယ်။ အရင်လို သွက်သွက်လက်လက် လျှင်လျှင်မြန်မြန် မရှိဘူးပေါ့နော်။ အဓိကပြဿနာက Import (သွင်းကုန်) ကျသွားတယ် ဘက်စုံတွေ့ရတယ်၊ စားရိတ်စားခတွေ တက်သွားတယ် ၊ အကျိုးအမြတ်မဖြစ်ဘူး စီးပွားရေးတွေ မကောင်းဘူး ဒီလို စီးပွားရေး Contraction (ကြုံ.သွားမူ) က ဘယ်လိုလျှင်လျှင်မြန်မြန်ကုစားမလဲ။ COVID မှာတုန်းကလို Stimulus Package (ကုစားရေးအကူ) လိုမျိုး အခုအချိန်မှာလည်း Stimulus Package ထိုးပေးဖို့ လိုတာပေါ့နော်။ Master Plan (စီမံကိန်းကြီး) ပေါ့နော် ဆွဲပြီးတော့၊ အမြန်ဆုံး Injection (ငွေထည့်ပြီး) ထိုးပေးပြီးတော့ ကုစားဖို့လိုတယ်။
ကိုဝင်းမင်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ အဲလိုလုပ်ဖို့ဆိုရင် ဘာတွေစလုပ်ဖို့ စဉ်းစားသင့်သလဲ။
ဖြေ။ ။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ရှင်သန်ဖို့ဆိုတာက အဓိက ဘယ်မှာ အလယ်ဗဟိုကျသလဲဆိုတော့ ဘဏ်တွေက အလယ်မှာကျတော့ အဓိက ဘဏ်တွေရှင်သန်အောင်ပေါ့ အစိုးရက ကျောထောက်နောက်ခံ လုပ်ပေးမှပဲရမယ်၊ အဲဒီတော့ ဘာလုပ်ရမလဲဆိုတော့ အခုဘဏ်တွေမှာ အခက်အခဲဖြစ်နေတာက နံပါတ်တစ်က ငွေသားအခက်အခဲပေါ့နော်။ ဒုတိယတပိုင်းက ၂ ခုကုစားရမယ် ။ တခုကတော့ ဘဏ်တွေကို Supply (ပံ့ပိုးတာ) လုပ်ပေးရမယ် Money Supply နဲ့ Support (ငွေထောက်ပံ့ကျားကန်ပေးမူ) လုပ်ပေးရတာက တပိုင်း ၊ နောက် ဒုတိယတစ်ခုက Regulation (စည်းမျဉ်းတွေ) နဲ့ ကုစားပေးတာပေါ့ ၊ တတိယတခုကျတော့ နိုင်ငံတကာ ဘဏ်တွေရှိတယ်လေ။ နိုင်ငံတကာ ဘဏ် ၂၆ ဘဏ်ရှိတယ်။ အဲဒီ ၂၆ ဘဏ်ရဲ့ အကူအညီကို ဒီအချိန်မှာ ဆွဲဆောင်ရမှာပေါ့နော်။ တခြားဘဏ်တွေကနေပြီးတေ့ာ မြန်မာနိုင်ငံကို Investment (ရင်းနှီးမြုပ်နှံမူ) အတွက်သော်လည်းကောင်း ၊ ကျနော်တို့ရဲ့ Commercial (စီးပွားကူးသန်း) နဲ့ Industrial Development (စက်မူဖွံဖြိုးရေး) အတွက်သော်လည်းကောင်း ဒါတွေကို ကျနော်တို့က ဒီဘဏ်တွေကို ဝင်ဆောင်မှု ပေးဖို့အတွက် သူတို့ကို offer (ကမ်းလှမ်းတာ) လည်းလုပ်ရမယ်၊ ခွင့်ပြုချက်လည်းပေးရမယ် ပြီးတော့လည်း သူတို့ကို ငွေကြေး Brought-in (မြန်မာပြည်ထဲ) ယူလာပေါ့ အဲဒါယူလာမှ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ Retail Banking တို့ ၊ ဘဏ်ခွဲတွေ ဖွင့်ခွင့်တို့ ၊ Microfinance (အသေးစားငွေချေးမူ) အပါအဝင် တခြားလုပ်ငန်းတွေ အကုန်လုံးကိုပေါ့နော် Banking Function (ဘဏ်လုပ်ငန်း) အားလုံးကို လုပ်ခွင့်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ သူတို့ကို ဆွဲဆောင်မှုနဲ့ ငွေကြေး Brought-in တွေလုပ်ပြီးရင် သူတို့ကို Offer (ကမ်းလှမ်းတာ) လုပ်ရမယ်။
........
မွနျမာနိုငျငံ ဘဏျလုပျငနျးတှအေပေါျ စိုးရိမျမှုတှေ ဆကျလကျထှကျပေါျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံက ဘဏျစနဈနဲ့ ဘဏျလုပျငနျးအပေါျ အယုံအကွညျရှိကွပါလို့ ဗဟိုဘဏျဒုဥက်ကဋ်ဌက မနေ့က ပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ဘဏျလုပျငနျးတှကေို မဖကြျပါဘူးလို့လညျး သောကွာနေ့က နစက စဈကောငျစီက လုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးပှဲမှာ ဒုဥက်ကဋ်ဌဦးဝငျးသောျ အခိုငျအမာပွောကွားခဲ့ပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးခဲ့ပွီးနောကျ ကမောကျကမဖွဈနတေဲ့ ဘဏျလုပျငနျးတှေ တညျငွိမျအောငျ ပွညျသူတှကေ ပူးပေါငျးပါဝငျပေးကွဖို့လညျး တိုကျတှနျးပါတယျ။ ဒီအပေါျ စီးပှားရေးလုပျငနျးရှငျတှနေဲ့ ပွညျသူတှကေ ဘယျလို့တုံ့ပွနျပါသလဲ။ ရနျကုနျက လာတဲ့ သတငျးကို မဆုမှနျက ပွောပွပါမယျ။
စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးခြိနျကစလို့ စိုးရိမျကွတဲ့ ပွညျသူတှဟော အစိုးရဘဏျတှရေော ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှမှောပါ အပျနှံထားတဲ့ ငှတှေကေို ထုတျယူနကွေပါတယျ။ ဘဏျတှကေနေ နေ့စဉျ ထုတျယူနိုငျတဲ့ ပမာဏကို ဗဟိုဘဏျက ကန့ျသတျခဲ့ပွီးနောကျမှာ ဘဏျတှနေဲ့ ATM စကျတှမှော ငှထေုတျနိုငျဖို့ တနျးစီနကွေတဲ့ လူတနျးကွီးတှကေို မွငျတှေ့နရေပါတယျ။ ခုလို ဘဏျတှမှောဖွဈနတေဲ့ အခွအေနဟော ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှေ CDM လှုပျရှားမှုမှာ ပါဝငျကွလို့ဖွဈတယျလို့ ဗဟိုဘဏျဒုဥက်ကဋ်ဌ ဦးဝငျးသောျက နစက စဈကောငျစီရဲ့ သောကွာနေ့က သတငျးစာရှငျးပှဲမှာ ပွောသှားပါတယျ။ ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ဘဏျတှနေဲ့ ဘဏျလုပျငနျးတှအေပေါျ အယုံအကွညျရှိဖို့ ခုလို ပွောပါတယျ။
“စီးပှားရေးကဏ်ဍမှာ အရေးကွီးတဲ့ ဒီဘဏျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့မှ နိုငျငံတောျ အုပျခြုပျရေး ကောငျစီ အနနေဲ့ ခိုငျခိုငျမာမာရပျတညျပွီးတော့ ကြှနျတောျတို့နဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျလကြျရှိပါတယျ။ ဗဟိုဘဏျ အနနေဲ့လညျးပဲ စညျးမဉြျးစညျးကမျးနဲ့ အညီ ဘဏျတှကေို ကှပျကဲနပွေီးတော့ လကျရှိအခွအေနမှော အမြားပွညျသူတှေ ပူပငျသလို ဖကြျသိမျးမယျဆိုတဲ့ အစီအစဉျ လုံးဝ မရှိပါကွောငျး အတညျပွုပွောကွားလိုပါတယျ။”
ဘဏျလုပျငနျးတှေ တညျငွိမျအောငျ ပွညျသူတှအေနနေဲ့လညျး မလိုအပျငှမေထုတျဖို့၊ ဘဏျမှာ ယုံယုံကွညျကွညျ ငှအေပျဖို့သူက တိုကျတှနျးပါတယျ။ငှအေထုတျအသှငျး ပုံမှနျပွနျဖွဈရငျ ဗဟိုဘဏျက ခမြှတျထားတဲ့ အကန့ျအသတျတှေ လေ ြှာ့ပေးမယျလို့လညျး ဗဟိုဘဏျဒုတိယ ဥက်ကဌ ဦးဝငျးသောျက ဆိုပါတယျ။
“ဒီပွညျသူလူထုကပဲ ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ဒီ Banking System ကွီးကို Healthy ဖွဈအောငျ လုပျဖို့ ဆိုတာသညျ တဈယောကျတဈလကျ ဝိုငျးပွီး လုပျတာနဲ့ ရတဲ့ ကိစ်စရပျပါ။ အဲ့တော့ အပျနှံတဲ့ ပွညျသူတှေ သညျ ငှသေားရှိတာကို ယုံကွညျစှာနဲ့ အပျနှံပါ၊ အပျနှံထားတာကို ကြှနျတောျတို့က အဆငျပွေ ခြောမှေ့ အောငျ ဘဏျတှကေို ကွပျမတျပေးသှားပါမယျ။ ငှထေုတျလိုသူတှသေညျလညျး မိမိလိုအပျခကြျ ရှိသလောကျသာ ထုတျပါ။ ဘဏျစာရငျး အဟောငျးပဲဖွဈဖွဈ အသဈပဲဖွဈဖွဈ ဘဏျမှာ ဖှင့ျထားတဲ့ မညျသည့ျ ငှစောရငျးမှာမဆို ရှိတဲ့ ငှသေညျ ဆုံးရှုံးနိုငျစရာ မရှိတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ဒီကိစ်စလေးတှကေို ကြှနျတောျတို့နဲ့ ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ဆောငျရှကျကွဖို့ တငျပွလိုပါတယျ။”
ပွညျသူတှကေတော့ အာဏာသိမျး စဈကောငျစီကို မယုံကွညျတာကွောင့ျ ဘဏျထဲမှာ ရှိနတေဲ့ ငှတှေကေို ခုကာလမှာ ရနိုငျသလောကျကို ကွိုးစားပွီး ထုတျနကွေတာဖွဈတယျလို့ ပွောကွပါတယျ။
“အာဏာသိမျးလိုကျကတညျးက ကြှနျတောျတို့က ဘဏျလုပျငနျးတှေ အပေါျအယုံအကွညျမှရှိတော့ သလို အခု ဘဏျထဲမှာထားတဲ့ ပိုကျဆံတှကေိုလညျး အကုနျလုံး ပွနျထုတျနကွေတာပေါ့။ ဒါကိုမှ သူတို့က ကန့ျသတျထားသေးတယျ။ ကန့ျသတျထားရငျတောငျမှ ပွညျသူတှကေ အဲ့ဒါကို ရရငျ ရသလောကျ ဥပမာ ကြှနျတောျတို့ မနကျ ၄ နာရီလောကျကတညျးက ထတနျးစီတာမြိုး ကြှနျတောျတို့ လုပျကွတယျ။ ကြှနျတောျတို့ ရသလောကျ လိုကျထုတျနတောပေါ့။ အဓိက ဘာလို့ လိုကျထုတျနတောလဲဆိုတော့ အာဏာသိမျးပွီးကတညျးက ဒီနေ့ထိ ပွညျသူတှကေ အခုတကျတဲ့ စဈကောငျစီ ကို လုံးဝ အယုံအကွညျမှရှိဘူးလို့ ဆိုလိုခွငျးဖွဈတယျပေါ့နောျ။”
လကျရှိမှာ ငှလေညျပတျစီးဆငျးမှုမှာ အခကျအခဲတှရှေိနတောကွောင့ျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှမှော အခကျအခဲတှေ အမြားကွီး ရှိနပွေီး ဒါတှကေို မဖွရှေငျးနိုငျပဲ ဒီအတိုငျးသာ ဆကျဖွဈနအေုံးမယျဆိုရငျ စီးပှားရေးကဆြငျးပွီး အဖကျဖကျက ယိုယှငျးကဆြငျးတဲ့ Failed state ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ စီးပှားရေးလုပျငနျးရှငျ ဒေါကျတာစိုးထှနျးက မွငျပါတယျ။
"ကြှနျတောျတို့ အားလုံးပေါ့နှောျ၊ လုပျငနျးရှငျတှရေော၊ လူတှမှောရော အဓိကက ငှထေုတျလို့ မရတော့ ငှလှေည့ျလညျမှု အခကျအခဲဖွဈနတောပေါ့နှောျ။ လောလောဆယျ အဲ့ဒါကို ပွလေညျမယ့ျ နညျးလမျးတော့ မတှေ့သေးဘူး။ ငှထေုတျတာအပွငျကို ငှပေေးခြမှေုအပိုငျး ပွညျပကနေ Import/ Export လုပျတဲ့အခါမှာလညျး ငှပေေးရမယ့ျအပိုငျး၊ ကနြျတဲ့ Process တှေ အမြားကွီးရှိတာပေါ့။ အဲ့တာတှလေညျး ခြောခြောမှေ့မှေ့မရှိသေးဘူး။ အဲ့ဒါတှကေိုလညျး ဖွရှေငျးပေးဖို့လိုတယျ။ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၄ မှာလညျး အာရှဓနဘဏျတို့ မဖေလားဝါးဘဏျတို့ ပိတျသှားတာရှိတယျ။ လောလောဆယျ လုပျငနျးတှကေတော့ တုန့ျနှေးလာမယျ။ စီးပှားရေးကတော့ နှေးကှေးမှု ဖွဈလာမယျ။ ငှကွေေးက အရေးကွီးတာပေါ့။ ငှကွေေးပွိုလဲသှားရငျတော့ နောကျဆကျတှဲက Fail State ဖွဈလာနိုငျတာပေါ့။ ဒီလိုဖွဈလာရငျတော့ တဈဦးခငြျးဝငျငှေ အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလမျးတှေ အခကျအခဲဖွဈလာမှာပေါ့။”
ဝနျထမျးအမြားအပွား CDM လုပျခဲ့ကွတဲ့ ပုဂ်ဂလိကဘဏျ တောျတောျမြားမြား တဖွညျးဖွညျး ပွနျလညျ ဖှင့ျလှဈနပွေီဖွဈပမေဲ့ လုပျငနျးတှကေိုတော့အာဏာမသိမျးခငျ ပုံမှနျအခွအေနမြေိုး မလညျပတျနိုငျကွသေးပါဘူး။ နိုငျငံအခွအေနေ တညျငွိမျမှုမရှိတဲ့ စိုးရိမျကွတဲ့ ပွညျသူအမြားကတော့ ဘဏျတှရှေေ့မှာ နာရီပေါငျးမြားစှာ တနျးစီစောင့ျပွီး ငှထေုတျနိုငျဖို့ ကွိုးစားနကွေသလို၊ တခြို့ကလညျး ပှဲစားတှကေို ၃% ထကျမနညျး အဖိုးအခပေးပွီး ငှထေုတျယူနကွေပါတယျ။
...........
စဈအာဏာသိမျးအပွီး မွနျမာဘဏျလုပျငနျးတှပေုံမှနျမလညျပတျနိုငျတော့တာကွောင့ျ၊ ငှသေားအပေါျအဓိကအားထားလှနျးလာရပွီး၊ စီးပှားရေးတဈခုလုံးပါ ထိခိုကျလာမှာစိုးရိမျနရေပွီလို့ စီးပှားရေးလုပျငနျးရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။
ဘဏျတှကေို အမွနျဆုံး ကူပေးဖို့အပွငျ၊ စီးပှားရေးကုစားပေးမူစီမံကိနျးတှပေါလိုအပျလာပွီလို့၊ လုံခွုံရေးကွောင့ျ အမညျမဖောျလိုတဲ့ စီးပှားရလေုပျငနျးရှငျ တဈဦးက ပွောပါတယျ။ ကိုဝငျးမငျးက မေးထားပါတယျ။
အခုဒီ ဘဏျပွူနာရဲ့ အရေးပါလှနျးနတေဲ့ အနအေထားကို စီးပှားရေးလုပျငနျးရှငျက
“ငှရေေးကွေးရေးနဲ့ ဘဏျပွူနာက ကနြောျတို့ လကျရှိ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ အကပြျအတညျးတှရေဲ့ အလညျမှာရှိပွီးတော့ ဘယျလောကျကွာမလဲ ၊ ဘယျလိုအဆငျပွမေလဲဆိုတာကို ကနြေျာ မသိသေးဘူးပေါ့နောျ။”
ကိုဝငျးမငျး။ ။ ဟုတျကဲ့ အခုလောလောဆညျမှာရော ဘယျလိုမြိုး စပွီးတော့ ထိခိုကျမှုရှိတာတှကေို စီးပှားရေးလုပျငနျးတှမှော စကွုံလာရသလဲ။
ဖွေ။ ။ Business Contraction လို့ခေါျတာပေါ့နောျ စီးပှားရေးလုပျငနျးကြံ့တာပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ လကျရှိ ငှကွေေးအကပြျအတညျးက ကနြောျတို့ ဘာကို ပွနျပွီးတောငျးဆိုသလဲဆိုတော့ Physical Cash ငှသေားကို ပွနျပွီးတော့ တောငျးဆိုတာပေါ့နောျ။ ဘယျကိုရောကျသှားသလဲဆိုတော့ ၁၉၉၀ နဲ့ ၂၀၀၀ ကွားထဲလောကျကို ပွနျရောကျသှားတယျ။ ကနြောျတို့အရငျတုနျးက ဘဏျစနဈတှေ မဖှံ့ဖွိုးတဲ့စနဈကနေ ကနြောျတို့ ဖှံ့ဖွိုးဖို့ ကွိုးစားတယျ။ ဒီ ၂၀၀၂ ၊ ၂၀၀၃ တို့မှာ အာရှဓန၊ မဖေလားဝါးတို့၊ ရိုးမတို့ပွူနာမတကျခငျနဲ့၊ နောကျ ပွီးတော့ ၂၀၀၄ မှာ Universal ဘဏျ ပွူနာတတျတယျ။ အဲဒီကွားထဲမှာ ဘဏျတှမှော လူတှမေယုံတော့လို ငှတှေအေထုတျလိုကျ ပွနျသယျတယျ။ ငှသေားကို ပွနျပွီးကိုငျတှယျတဲ့စနဈပွနျရောကျသှားတာပေါ့။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီတုနျးကတော့ ဘဏျ ၃ -၄ ခုလောကျပဲဖွဈတာ။ တခွားဘဏျတှမေဖွဈဘူး။ ဒါပမေယ့ျ အခုအခြိနျမှာတော့ ဘဏျတိုငျးအားလုံးက အကပြျအတညျးသှားတှေ့တာဖွဈတဲ့အတှကျ ဗဟိုဘဏျကနေ နောကျကနေ အားတောင့ျပွီး ကြားကနျပေးတယျလို့ ဆိုပမေယ့ျ ဒီ နေ့တဓူဝ စီးပှားရေးလုပျငနျး (Business) ရော၊ ပွညျသူရော အလှှာအသီးသီးကနေ လိုအပျခကြျဖွဈနတေဲ့ ငှသေား Demand (ဝယျလိုအား) ကို အလြှငျမမှီတော့ဘူးပေါ့နောျ။ အဲဒီအတှကျ စီးပှားရေးမှာ လညျပတျနတေဲ့ ငှစေီးဆငျးမှုက ငှသေားပေးမှ ရတယျဆိုတဲ့ လညျပတျမှုမြိုးတှေ့ရတယျ အဲဒီအတှကျ ငှသေားက တကယျလညျပတျနတေဲ့ National Economy (တဈနိုငျငံလုံးစီးပှားရေး) က ၈ ရာခိုငျနှုနျးလောကျပဲရှိတယျလို့ သိရတဲ့အခါမှာ ကနြောျတို့ အခုလကျရှိဘဏျတှမှော သှားတနျးစီတဲ့ ၊ ထုတျနကွေတဲ့ ပွူနာကို ကွုံတှေ့ရတဲ့အတှကျ ဒီအခကျအခဲကို ပိုပိုပွီးတော့ ကွီးလာတယျ။
ကိုဝငျးမငျး။ ။ အခုလိုဖွဈလာတဲ့ လကျတှေ့မှာပေါ့နောျ ၊ စီးပှားရေးလုပျငနျးထဲကို ဘယျလိုမြိုး စပွီးတော့ ရိုကျခတျလာလဲ၊ ငှအေလငြျမမှီတဲ့အတှကျ။
ဖွေ။ ။ ကနြောျတို့က ငှသေားလိုတာမဟုတျဘူး။ Circulation (ငှလေညျပတျမှု) ပဲလိုတာ ။ ကနြောျတို့ နိုငျငံခွားကို Export (တငျပို့ကုနျ) ရောငျးလိုကျတယျ ဒေါျလာ ဝငျလာတယျ၊ ကြှနျတောျတို့ Earning (ဝငျလာငှေ) ရောငျးလိုကျတယျ။ အကောင့ျ (ဘဏျစာရငျး) ထဲဝငျလာတယျ၊ ဝငျလာတဲ့ ပိုကျဆံကို Check (ခကြျလကျမှတျ) နဲ့ပဲ ပွနျပေးလိုကျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျတို့ အခုကတြော့ Check (ခကြျလကျမှတျ) တှေ အကောင့ျ transfer (ဘဏျငှလှေှဲတာ) တှေ အရငျတုနျးက ပေးလို့ရတာတှေ အခုပေးလို့မရဘူး။ ယူရတဲ့ Customer တှကေ ဘဏျမှာ ထုတျလို့မရဘူး။ အဲဒါ ငှသေားကိုလိုကျပွီးတော့ စီစဉျရတယျ၊ ဖနျတီးရတဲ့အခါမှာ စစေောကပွောတဲ့ National Economy (တဈနိုငျငံလုံးစီးပှားရေး) မှာ လညျပတျနတေဲ့ ၁၀၀ ရာခိုငျနှုနျးမှာ ၈ ရာခိုငျနှုနျးပဲ ငှသေား ရှိတာလေ၊ အဲဒါကို ကနြောျတို့က လူတိုငျးက ငှသေားပေးမှ ရမယျဆိုတဲ့ စနဈကို ပွနျဆှဲခေါျတဲ့အခါမှာ ကနြောျတို့ အကုနျလုံး ဒုက်ခရောကျတာပဲ။ အခု ကနြောျတို့ လုပျနိုငျတဲ့ ပမာဏ အမြားကွီး ခွုံ.ခထြားတယျ။ တခြို့ဆိုရငျအလုပျတှေ ဆီအုနျးမှာ၊ အထညျခြုပျလုပျငနျး ၊ တခြို့ဆိုရငျ အခုဆိုရငျ စကျရုံလုပျငနျးရှငျက လကုနျမှာ လခ မပေးနိုငျလို့ ထှကျပွေးသှားတယျ၊ တခြို့ဆိုရငျ စကျရုံပိတျလိုကျတယျ။ အဲဒီတော့ လူတှအေတောျမြားမြား အလုပျပွုတျကွတယျ။
ကိုဝငျးမငျး။ ။ ခုနကပွောတဲ့ Check (ခကြျလကျမှတျ) နဲ့ ပေးခြလေို့မရတဲ့ပွူနာပေါ့နောျ အဲဒါက တခွားလုပျငနျးတှကေို ထိခိုကျလာမယဆိုရငျ အဲဒီအပေါျမှာရော စိုးရိမျမှုရှိသလား။
ဖွေ။ ။ ရှိတယျဗြ ဘဏျတှကေိုတိုငျပေါ့နောျ TT (Telegraph Transfer) တို့ဘာတို့ကို ပေးမလှှဲဘူး။ အခု Export (နိုငျငံခွားပို့ကုနျ) တှေ Import (နိုငျငံခွားကသှငျးကုနျ) တှမှော အဓိက Bank Issue (ဘဏျပွူနာ) က အတောျလေး အခကျအခဲရှိတယျ။ ဥပမာ- နိုငျငံခွားကငှဝေငျလာတယျ အခုကတြော ကနြောျတို့ဒီ ပွနျရောငျးမှုအပိုငျးမှာ နညျးနညျးအခကျအခဲရှိတယျ။ အရငျလို သှကျသှကျလကျလကျ လြှငျလြှငျမွနျမွနျ မရှိဘူးပေါ့နောျ။ အဓိကပွူနာက Import (သှငျးကုနျ) ကသြှားတယျ ဘကျစုံတှေ့ရတယျ၊ စားရိတျစားခတှေ တကျသှားတယျ ၊ အကြိုးအမွတျမဖွဈဘူး စီးပှားရေးတှေ မကောငျးဘူး ဒီလို စီးပှားရေး Contraction (ကွုံ.သှားမူ) က ဘယျလိုလြှငျလြှငျမွနျမွနျကုစားမလဲ။ COVID မှာတုနျးကလို Stimulus Package (ကုစားရေးအကူ) လိုမြိုး အခုအခြိနျမှာလညျး Stimulus Package ထိုးပေးဖို့ လိုတာပေါ့နောျ။ Master Plan (စီမံကိနျးကွီး) ပေါ့နောျ ဆှဲပွီးတော့၊ အမွနျဆုံး Injection (ငှထေည့ျပွီး) ထိုးပေးပွီးတော့ ကုစားဖို့လိုတယျ။
ကိုဝငျးမငျး။ ။ ဟုတျကဲ့ အဲလိုလုပျဖို့ဆိုရငျ ဘာတှစေလုပျဖို့ စဉျးစားသင့ျသလဲ။
ဖွေ။ ။ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ရှငျသနျဖို့ဆိုတာက အဓိက ဘယျမှာ အလယျဗဟိုကသြလဲဆိုတော့ ဘဏျတှကေ အလယျမှာကတြော့ အဓိက ဘဏျတှရှေငျသနျအောငျပေါ့ အစိုးရက ကြောထောကျနောကျခံ လုပျပေးမှပဲရမယျ၊ အဲဒီတော့ ဘာလုပျရမလဲဆိုတော့ အခုဘဏျတှမှော အခကျအခဲဖွဈနတောက နံပါတျတဈက ငှသေားအခကျအခဲပေါ့နောျ။ ဒုတိယတပိုငျးက ၂ ခုကုစားရမယျ ။ တခုကတော့ ဘဏျတှကေို Supply (ပံ့ပိုးတာ) လုပျပေးရမယျ Money Supply နဲ့ Support (ငှထေောကျပံ့ကြားကနျပေးမူ) လုပျပေးရတာက တပိုငျး ၊ နောကျ ဒုတိယတဈခုက Regulation (စညျးမဉြျးတှေ) နဲ့ ကုစားပေးတာပေါ့ ၊ တတိယတခုကတြော့ နိုငျငံတကာ ဘဏျတှရှေိတယျလေ။ နိုငျငံတကာ ဘဏျ ၂၆ ဘဏျရှိတယျ။ အဲဒီ ၂၆ ဘဏျရဲ့ အကူအညီကို ဒီအခြိနျမှာ ဆှဲဆောငျရမှာပေါ့နောျ။ တခွားဘဏျတှကေနပွေီးတေ့ာ မွနျမာနိုငျငံကို Investment (ရငျးနှီးမွုပျနှံမူ) အတှကျသောျလညျးကောငျး ၊ ကနြောျတို့ရဲ့ Commercial (စီးပှားကူးသနျး) နဲ့ Industrial Development (စကျမူဖှံဖွိုးရေး) အတှကျသောျလညျးကောငျး ဒါတှကေို ကနြောျတို့က ဒီဘဏျတှကေို ဝငျဆောငျမှု ပေးဖို့အတှကျ သူတို့ကို offer (ကမျးလှမျးတာ) လညျးလုပျရမယျ၊ ခှင့ျပွုခကြျလညျးပေးရမယျ ပွီးတော့လညျး သူတို့ကို ငှကွေေး Brought-in (မွနျမာပွညျထဲ) ယူလာပေါ့ အဲဒါယူလာမှ လုပျပိုငျခှင့ျတှေ Retail Banking တို့ ၊ ဘဏျခှဲတှေ ဖှင့ျခှင့ျတို့ ၊ Microfinance (အသေးစားငှခြေေးမူ) အပါအဝငျ တခွားလုပျငနျးတှေ အကုနျလုံးကိုပေါ့နောျ Banking Function (ဘဏျလုပျငနျး) အားလုံးကို လုပျခှင့ျပေးမယျဆိုတဲ့ သူတို့ကို ဆှဲဆောငျမှုနဲ့ ငှကွေေး Brought-in တှလေုပျပွီးရငျ သူတို့ကို Offer (ကမျးလှမျးတာ) လုပျရမယျ။
