[[Zawgyi/Unicode]]
မွန်ပြည်နယ် မြို့နယ်တချို့က အခြေခံပညာကျောင်းတချို့မှာ အစုလိုက် ကိုဗစ်ကူးစက်နေတာမို့ ကျောင်းသားမိဘတွေ စိတ်ပူနေကြပါတယ်။ ကျောင်းတွေ ဆက်ဖွင့်ထားတဲ့အတွက် ကျောင်းလွှတ်နေရပေမယ့် မိဘတွေဘက်က အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုတင်ကာကွယ်မှုတွေ လုပ်ပေးနေရတယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ ကျောင်းသားတွေကနေတဆင့် မိသားစုဝင်တွေပါ ကိုဗစ်ကူးစက်နေတဲ့ မွန်ပြည်နယ်ဘက်က အခြေအနေအကြောင်း ရန်ကုန်ကပေးပို့တဲ့သတင်းကို မဆုမွန်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
မွန်ပြည်နယ်ထဲက မော်လမြိုင်မြို့နယ်၊ ချောင်းဆုံမြို့နယ်နဲ့ မုဒုံမြို့နယ်တွေက တချို့ စာသင်ကျောင်းတွေမှာ ကျောင်းသူ ကျောင်းသားနဲ့ ဆရာ ဆရာမတွေကြား ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ကူးစက်နေတာကြောင့် မိဘတွေ စိုးရိမ်ပူပန်နေကြပါတယ်။ ကျောင်းတွေမှာ အစုလိုက် ကူးစက်သူတွေရှိနေတာမို့ တချို့ ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေကတော့ ကျောင်းမတက်ကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျောင်းပျက်ရင် စာနောက်ကျမှာစိုးတဲ့အတွက် မတတ်သာဘဲ ကျောင်းလွှတ် နေရတယ်လို့ မိဘတွေက ပြောပါတယ်။ မိဘတွေဘက်က ကလေးတွေအတွက် အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုတင် ကာကွယ်မှုတွေ လုပ်ပေးထားရတယ်လို့ မော်လမြိုင်မြို့က ကျောင်းသားမိဘတဦးက ပြောပါတယ်။
“မိဘတွေကတော့ ပညာရေး နောက်ကျမှာကို ကြောက်တာပေါ့။ ဒါပေမယ့် မော်လမြိုင်မှာက အဲ့လောက်အခြေအနေမဆိုးဘဲနဲ့ ကျောင်းတွေမှာလည်း မတွေ့ဘူးလေ။ သူများတွေက တက်နေတယ်။ ရောဂါလည်း မတွေ့ဘူး၊ မပို့ဘူးဆိုရင် ကိုယ့်သားသမီး ပညာရေးနောက်ကျမှာပေါ့။ အခုကျောင်းသွားတဲ့အခါကျရင် စိုးရိမ်တာတော့ စိုးရိမ်တာပေါ့နော်။ ကျောင်းသွားရင် ကိုယ့် သားသမီးကို Mask တွေ၊ hand gel တွေ၊ ဆေးတွေ ကြိုတိုက်ထားတာပေါ့နော်။ ဘယ်လိုပြောမလဲ။ ဗီတာမင် C တို့ ဘာတို့တွေ ကြိုတိုက်ထားတယ်။ နောက်တော့ ကျောင်းရောက်ရင်လည်း သူတို့ကတော့ အဖျားတိုင်းတာတို့...စစ်တယ်။ ကျောင်းဝရောက်ရင် အဖျားရှိတာနဲ့ ချက်ချင်းပေးပြန်တယ်။ ဒါတော့ စိုးရိမ်မှုကတော့ ရှိတာပဲပေါ့နော်။”
အခုလို ကျောင်းတက်တဲ့ ကျောင်းသားတွေအတွက် သတိထားပြင်ဆင်ကာကွယ်မှုတွေ မိဘတိုင်းလုပ်နိုင်တာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျောင်းသား ကျောင်းသူတွေကတဆင့် သူတို့နဲ့ ထိတွေ့မှုရှိတဲ့ မိသားစုဝင်တွေမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ပျံ့နှံ့ကူးစက်နေတာမို့ မိဘတွေ ပိုပြီးစိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ ချောင်းဆုံမြို့နယ် ကမာမိုကျေးရွာ အထက်တန်း စာသင်ကျောင်းခွဲတခုမှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နေ့က ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၅၀ ကျော်တွေ စစ်ဆေးတွေ့ခဲ့ပြီး သူတို့နဲ့ ထိတွေ့သူတွေကို ထပ်မံစစ်ခဲ့တာမှာ နောက်ထပ် အတည်ပြု ၄၀ လောက် ထပ်တွေ့တယ်လို့ ကမာမိုလူမှုကူညီရေးအသင်းက ပြောပါတယ်။ ထပ်မံတွေ့ရှိထားသူတွေထဲမှာ ကျောင်းသားမိသားစုဝင်တွေပါ ပါဝင်ပြီး အများစုက ပြင်းထန်တဲ့ လဏ္ခာမတွေ့ရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
“ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူက ၅၀ ရယ်၊ (ထိတွေ့မှုကနေ ကူးစက်သူ) ၄၀ ကျော်လောက်က ထပ်ထွက်တယ်။ အားလုံးက ၁၀၀ နီးပါးလောက်ရှိတာပေါ့။ ပိုးတွေ့တဲ့အထဲမှာတော့ ဖျားတာ နာတာ ဆိုးဝါးတော့ မရှိဘူး။”
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါမကူးစက်အောင် သတိထားနေထိုင်သင့်တဲ့ စည်းကမ်းတွေကို ကျန်းမာရေးဌာနနဲ့ ကျောင်းတွေမှာ သတိပေးထားပေမယ့် တယောက်နဲ့ တယောက် ခပ်ခွာခွာနေဖို့က ကျောင်းတွေမှာက လက်တွေ့လုပ်တဲ့အခါ မလွယ်လှဘူးလို့ ကမာမိုက ပရဟိတကူညီပေးသူလည်းဖြစ် ကျောင်းသားမိဘလည်းဖြစ်တဲ့ ဒေသခံတဦးက အခုလို ပြောပါတယ်။
“အဲ့လို ဖြစ်တဲ့ရက်မှာ ကိုယ့်ကလေးတွေလည်း ရှိတယ်တော့ ကိုယ်လည်း စိုးရိမ်မိတာပေါ့။ ကိုယ် ကသာ သူများကို (လူနာ) အကြိုအပို့တွေ လုပ်နေတယ်။ ကိုယ့်အိမ်ဖြစ်ရင် ကိုယ်လည်း အစားအသောက်တွေ ပို့ရမယ် ဟုတ်။ အဲ့လိုမျိုးတွေ ဖြစ်မှာကြောက်တော့ စိုးရိမ်မိတာအမှန်ပါပဲ။ အားလုံးရွာအတွက်ရော ကိုယ့်သားသမီးတွေအတွက်ရောပေ့ါ။ အခုကျတော့ အဲ့လိုတော့ (ကျောင်းမှာ) ခပ်ခွာခွာနေတာကတော့ ထိန်းရတော့ ခက်မှာပဲလေ။ အားလုံးကတော့ ဆရာမတွေကတော့ Mask တပ်ဖို့ လောက်ပဲ ပြောလို့ရမှာပေ့ါ။”
မုဒုံမြို့နယ်က စာသင်ကျောင်းတွေမှာလည်း ကိုဗစ်ကူးစက်သူတွေ ရှိနေပါတယ်။ ကျောင်းကနေ အိမ်မှာပါ ကိုဗစ်ပိုး ထပ်ဆင့်ကူးနေတာမို့ ကျောင်းပိတ်ဖို့ သက်ဆိုင်သူတွေ စဉ်းစားသင့်တယ်လို့ ကျောင်းသားမိဘတယောက်က ခုလိုပြောပါတယ်။
“အခုလက်ရှိမှာက ဖြစ်နေကြတယ်။ ကျောင်းသားတွေရော ဆရာမတွေရော ဖြစ်နေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့ သူတို့ကျောင်းမပိတ်တာလဲ။ ပညာရေးက တဘက်ကပြောရင် ဒါ လူသားအရင်းအမြစ် ဖွံ့ဖြိုးရေး ရှင်သန်ရေးပဲ။ လူသားအရင်းအမြစ်ကို အလေးမမူတာ၊ ဂရုမစိုက်တာ၊ နောက်ကျောင်းသားမိဘတွေ အနေနဲ့ကျတော့ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်သားသမီး (ရောဂါကူးစက်မှာ) စိတ်ပူတယ်။ ဘာဖြစ်လို့စိတ်ပူလဲဆိုတော့ ဒီကျောင်းတက်တဲ့ ကလေးတယောက်က အဲ့ဒီမှာ ပိုးတွေ့ရင် သူ့မိဘတွေပါ အကုန်လုံး contact လာမယ်လေ။ လက်ရှိ အစိုးရအနေနဲ့ရော တာဝန်ရှိသူအနေနဲ့ရော ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဒီရောဂါကို အခါတိုင်းလိုတောင် သူတို့ ပိတ်ခဲ့သေးတာပဲ။ ကိုဗစ်တုန်းကတောင် သူတို့ပိတ်ခဲ့ပေးတယ်။ ဘာဖြစ်လို့ ဒီမှာ ဒီလောက်များများ စားစားတွေ့ တာ မပိတ်ဘူးဆိုတော့ ရည်ရွယ်ချက်တခုခုတော့ ရှိကောင်းရှိမှာပေါ့။”
မွန်ပြည်နယ်ထဲက ကျေးရွာတွေမှာလည်း ကိုဗစ်လက္ခဏာဖြစ်တဲ့ ချောင်းဆိုး နှာဈေးတဲ့သူ တော်တော်များများရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုဗစ်ရောဂါ ဟုတ် မဟုတ် အတည်ပြုစစ်ဆေးနိုင် ဖို့ ခက်ခဲနေသူတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ကျောင်းသားမိဘတွေက ပြောကြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်မှုတွေ အခုရက်ပိုင်းအတွင်း ပိုမိုမြင့်တက်လာနေပါတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့ တရက်တည်းမှာတင် ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၁,၇၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ပါတယ်။
============
[[Unicode]]
မှနျပွညျနယျကြောငျးတခြို့ အစုလိုကျ ကိုဗဈကူးစကျမှုရှိနေ
မှနျပွညျနယျ မွို့နယျတခြို့က အခွခေံပညာကြောငျးတခြို့မှာ အစုလိုကျ ကိုဗဈကူးစကျနတောမို့ ကြောငျးသားမိဘတှေ စိတျပူနကွေပါတယျ။ ကြောငျးတှေ ဆကျဖှင့ျထားတဲ့အတှကျ ကြောငျးလှှတျနရေပမေယ့ျ မိဘတှဘေကျက အတတျနိုငျဆုံး ကွိုတငျကာကှယျမှုတှေ လုပျပေးနရေတယျလို့ ပွောကွပါတယျ။ ကြောငျးသားတှကေနတေဆင့ျ မိသားစုဝငျတှပေါ ကိုဗဈကူးစကျနတေဲ့ မှနျပွညျနယျဘကျက အခွအေနအေကွောငျး ရနျကုနျကပေးပို့တဲ့သတငျးကို မဆုမှနျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
မှနျပွညျနယျထဲက မောျလမွိုငျမွို့နယျ၊ ခြောငျးဆုံမွို့နယျနဲ့ မုဒုံမွို့နယျတှကေ တခြို့ စာသငျကြောငျးတှမှော ကြောငျးသူ ကြောငျးသားနဲ့ ဆရာ ဆရာမတှကွေား ကိုဗဈကပျရောဂါ အစုလိုကျ အပွုံလိုကျ ကူးစကျနတောကွောင့ျ မိဘတှေ စိုးရိမျပူပနျနကွေပါတယျ။ ကြောငျးတှမှော အစုလိုကျ ကူးစကျသူတှရှေိနတောမို့ တခြို့ ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှကေတော့ ကြောငျးမတကျကွပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ကြောငျးပကြျရငျ စာနောကျကမြှာစိုးတဲ့အတှကျ မတတျသာဘဲ ကြောငျးလှှတျ နရေတယျလို့ မိဘတှကေ ပွောပါတယျ။ မိဘတှဘေကျက ကလေးတှအေတှကျ အတတျနိုငျဆုံး ကွိုတငျ ကာကှယျမှုတှေ လုပျပေးထားရတယျလို့ မောျလမွိုငျမွို့က ကြောငျးသားမိဘတဦးက ပွောပါတယျ။
“မိဘတှကေတော့ ပညာရေး နောကျကမြှာကို ကွောကျတာပေါ့။ ဒါပမေယ့ျ မောျလမွိုငျမှာက အဲ့လောကျအခွအေနမေဆိုးဘဲနဲ့ ကြောငျးတှမှောလညျး မတှေ့ဘူးလေ။ သူမြားတှကေ တကျနတေယျ။ ရောဂါလညျး မတှေ့ဘူး၊ မပို့ဘူးဆိုရငျ ကိုယ့ျသားသမီး ပညာရေးနောကျကမြှာပေါ့။ အခုကြောငျးသှားတဲ့အခါကရြငျ စိုးရိမျတာတော့ စိုးရိမျတာပေါ့နောျ။ ကြောငျးသှားရငျ ကိုယ့ျ သားသမီးကို Mask တှေ၊ hand gel တှေ၊ ဆေးတှေ ကွိုတိုကျထားတာပေါ့နောျ။ ဘယျလိုပွောမလဲ။ ဗီတာမငျ C တို့ ဘာတို့တှေ ကွိုတိုကျထားတယျ။ နောကျတော့ ကြောငျးရောကျရငျလညျး သူတို့ကတော့ အဖြားတိုငျးတာတို့...စဈတယျ။ ကြောငျးဝရောကျရငျ အဖြားရှိတာနဲ့ ခကြျခငြျးပေးပွနျတယျ။ ဒါတော့ စိုးရိမျမှုကတော့ ရှိတာပဲပေါ့နောျ။”
အခုလို ကြောငျးတကျတဲ့ ကြောငျးသားတှအေတှကျ သတိထားပွငျဆငျကာကှယျမှုတှေ မိဘတိုငျးလုပျနိုငျတာမြိုးတော့ မဟုတျပါဘူး။ ကြောငျးသား ကြောငျးသူတှကေတဆင့ျ သူတို့နဲ့ ထိတှေ့မှုရှိတဲ့ မိသားစုဝငျတှမှော ကိုဗဈကပျရောဂါ ပြံ့နှံ့ကူးစကျနတောမို့ မိဘတှေ ပိုပွီးစိုးရိမျနကွေပါတယျ။ ခြောငျးဆုံမွို့နယျ ကမာမိုကြေးရှာ အထကျတနျး စာသငျကြောငျးခှဲတခုမှာ ဖဖေောျဝါရီ ၁၀ ရကျနေ့က ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ ၅၀ ကြောျတှေ စဈဆေးတှေ့ခဲ့ပွီး သူတို့နဲ့ ထိတှေ့သူတှကေို ထပျမံစဈခဲ့တာမှာ နောကျထပျ အတညျပွု ၄၀ လောကျ ထပျတှေ့တယျလို့ ကမာမိုလူမှုကူညီရေးအသငျးက ပွောပါတယျ။ ထပျမံတှေ့ရှိထားသူတှထေဲမှာ ကြောငျးသားမိသားစုဝငျတှပေါ ပါဝငျပွီး အမြားစုက ပွငျးထနျတဲ့ လဏ်ခာမတှေ့ရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။
“ကြောငျးသား၊ ကြောငျးသူက ၅၀ ရယျ၊ (ထိတှေ့မှုကနေ ကူးစကျသူ) ၄၀ ကြောျလောကျက ထပျထှကျတယျ။ အားလုံးက ၁၀၀ နီးပါးလောကျရှိတာပေါ့။ ပိုးတှေ့တဲ့အထဲမှာတော့ ဖြားတာ နာတာ ဆိုးဝါးတော့ မရှိဘူး။”
ကိုဗဈကပျရောဂါမကူးစကျအောငျ သတိထားနထေိုငျသင့ျတဲ့ စညျးကမျးတှကေို ကနြျးမာရေးဌာနနဲ့ ကြောငျးတှမှော သတိပေးထားပမေယ့ျ တယောကျနဲ့ တယောကျ ခပျခှာခှာနဖေို့က ကြောငျးတှမှောက လကျတှေ့လုပျတဲ့အခါ မလှယျလှဘူးလို့ ကမာမိုက ပရဟိတကူညီပေးသူလညျးဖွဈ ကြောငျးသားမိဘလညျးဖွဈတဲ့ ဒသေခံတဦးက အခုလို ပွောပါတယျ။
“အဲ့လို ဖွဈတဲ့ရကျမှာ ကိုယ့ျကလေးတှလေညျး ရှိတယျတော့ ကိုယျလညျး စိုးရိမျမိတာပေါ့။ ကိုယျ ကသာ သူမြားကို (လူနာ) အကွိုအပို့တှေ လုပျနတေယျ။ ကိုယ့ျအိမျဖွဈရငျ ကိုယျလညျး အစားအသောကျတှေ ပို့ရမယျ ဟုတျ။ အဲ့လိုမြိုးတှေ ဖွဈမှာကွောကျတော့ စိုးရိမျမိတာအမှနျပါပဲ။ အားလုံးရှာအတှကျရော ကိုယ့ျသားသမီးတှအေတှကျရောပေ့ါ။ အခုကတြော့ အဲ့လိုတော့ (ကြောငျးမှာ) ခပျခှာခှာနတောကတော့ ထိနျးရတော့ ခကျမှာပဲလေ။ အားလုံးကတော့ ဆရာမတှကေတော့ Mask တပျဖို့ လောကျပဲ ပွောလို့ရမှာပေ့ါ။”
မုဒုံမွို့နယျက စာသငျကြောငျးတှမှောလညျး ကိုဗဈကူးစကျသူတှေ ရှိနပေါတယျ။ ကြောငျးကနေ အိမျမှာပါ ကိုဗဈပိုး ထပျဆင့ျကူးနတောမို့ ကြောငျးပိတျဖို့ သကျဆိုငျသူတှေ စဉျးစားသင့ျတယျလို့ ကြောငျးသားမိဘတယောကျက ခုလိုပွောပါတယျ။
“အခုလကျရှိမှာက ဖွဈနကွေတယျ။ ကြောငျးသားတှရေော ဆရာမတှရေော ဖွဈနတေယျ။ ဘာဖွဈလို့ သူတို့ကြောငျးမပိတျတာလဲ။ ပညာရေးက တဘကျကပွောရငျ ဒါ လူသားအရငျးအမွဈ ဖှံ့ဖွိုးရေး ရှငျသနျရေးပဲ။ လူသားအရငျးအမွဈကို အလေးမမူတာ၊ ဂရုမစိုကျတာ၊ နောကျကြောငျးသားမိဘတှေ အနနေဲ့ကတြော့ ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ကိုယ့ျသားသမီး (ရောဂါကူးစကျမှာ) စိတျပူတယျ။ ဘာဖွဈလို့စိတျပူလဲဆိုတော့ ဒီကြောငျးတကျတဲ့ ကလေးတယောကျက အဲ့ဒီမှာ ပိုးတှေ့ရငျ သူ့မိဘတှပေါ အကုနျလုံး contact လာမယျလေ။ လကျရှိ အစိုးရအနနေဲ့ရော တာဝနျရှိသူအနနေဲ့ရော ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ဒီရောဂါကို အခါတိုငျးလိုတောငျ သူတို့ ပိတျခဲ့သေးတာပဲ။ ကိုဗဈတုနျးကတောငျ သူတို့ပိတျခဲ့ပေးတယျ။ ဘာဖွဈလို့ ဒီမှာ ဒီလောကျမြားမြား စားစားတှေ့ တာ မပိတျဘူးဆိုတော့ ရညျရှယျခကြျတခုခုတော့ ရှိကောငျးရှိမှာပေါ့။”
မှနျပွညျနယျထဲက ကြေးရှာတှမှောလညျး ကိုဗဈလက်ခဏာဖွဈတဲ့ ခြောငျးဆိုး နှာဈေးတဲ့သူ တောျတောျမြားမြားရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကိုဗဈရောဂါ ဟုတျ မဟုတျ အတညျပွုစဈဆေးနိုငျ ဖို့ ခကျခဲနသေူတှလေညျး ရှိနတေယျလို့ ကြောငျးသားမိဘတှကေ ပွောကွပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကူးစကျမှုတှေ အခုရကျပိုငျးအတှငျး ပိုမိုမွင့ျတကျလာနပေါတယျ။ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ ဖဖေောျဝါရီလ ၁၃ ရကျနေ့ တရကျတညျးမှာတငျ ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ ၁,၇၀၀ ကြောျရှိခဲ့ပါတယျ။
============
