(Zawgyi/Unicode)
ရိုဟင်ဂျာ အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အကြီးအကျယ် ဝေဖန်ခံနေရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ တကယ်တန်း ခက်ခဲ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး သူမ အနေနဲ့ စစ်တပ်ကို လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် တင်ပေးနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Mike Pompeo က ပြောဆိုပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်တပ်ကို ဖိအားပေးနိုင်ဖို့ အတွက် မြန်မာ စစ်တပ် ခေါင်းဆောင်တွေ အပေါ် အမေရိကန်က ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့ထားတယ်လို့လည်း နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးက ပြောဆိုသွားပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ကန်တပ်ကီ ပြည်နယ် Louisville တက္ကသိုလ် McConnell စင်တာမှာ လုပ်တဲ့ အခမ်းအနားတွင်းမှာ တနလာၤနေ့က အခုလို ပြောဆိုသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မသိင်္ဂ ီထိုက် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ရင်းနှီးတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိပြီး၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာ မူဝါဒတွေမှာ ဦးဆောင် တိုက်တွန်းသူ အထက်လွှတ်တော် အမတ် အများစု ခေါင်းဆောင် အထက်လွှတ်တော် အမတ် Mitch McConnell က Louisville တက္ကသိုလ် McConnell စင်တာမှာ နိုင်ငံခြားရေါ် ဝန်ကြီး Mike Pompeo နဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးမှု အတွင်း မြန်မာ့ အရေးကို သီးခြား မေးမြန်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာ အရေး အကြီးအကျယ် ဝေဖန်ခံနေရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပေါ် သဘောထားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အထက်လွှတ်တော် အမတ် McConnell က မေးမြန်းခဲ့တာမှာတော့ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Pompeo က အခုလို ပြောပါတယ်။
“သူမအနေနဲ့ လုံး၀ ဆန့်ကျင် ကွဲလွဲတဲ့ အစွန်းနှစ်ဘက်ကြား ရွေးချယ်ရတဲ့ အခြေအနေမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရဲ့ ရှု့ထောင့်ကတော့ ကျနော်တို့ အနေနဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကို မရွေးပါဘူး။ ကျနော်တို့က ရလဒ်ကောင်းတွေကို ရွေးချယ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း မြန်မာ စစ်တပ် အပေါ်မှာ ဖိအားပေးနိုင်ဖို့ ကျနော်တို့ လုပ်ပါတယ်။ အရင် အစိုးရတုန်းက ဒါမျိုး လုပ်ဖို့ ငြင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီလူတွေက တကယ်ကို မကောင်းဘူးဆိုတာကို ကျနော်တို့ ပြောထားပြီးပါပြီ။ နောက် ဒီကိစ္စမှာ ဆိုရင်လည်း ဒီလုပ်ရပ်တွေမှာ ပတ်သက်သူတွေက ကျနော်တို့ အားလုံး အတွက်လည်း ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်။”
၂၀၁၇ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက်ကို ရိုဟင်ဂျာ သိန်းချီ ထွက်ပြေးခဲ့ရမှု နောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာ စစ်တပ်က တာဝန်ရှိသူတွေ အပေါ် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု ချမှတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဘက်က ရှုတ်ချပြောဆိုဖို့၊ ရပ်တည်ပေးဖို့ ပျက်ကွယ်တယ်ဆိုပြီး နိုင်ငံတကာက ဝေဖန်ခံရတဲ့ အပြင် ဒီမိုကရေစီရေး ကြိုးပမ်းမှု ကာလက ချီးမြှင့်ခံရတဲ့ နိုင်ငံတကာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုတွေလည်း ပြန်ပြီး ရုပ်သိမ်းခံခဲ့ပါတယ်။
သြဇာကြီးတဲ့ အမေရိကန် အထက် လွှတ်တော် အမတ် Mitch McConnell ကတော့ သူနဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကြားမှာ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုကြား ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေး ရှိကြောင်း၊ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကနေ ဒီမိုကရေစီဘက်ကို အသွင်ကူးပြောင်းဖို့ ကြိုးပမ်းမှုကိုလည်း သူ့အနေနဲ့ စိတ်ဝင်စား စောင့်ကြည့်ခဲ့ကြောင်း ဒါပေမယ့် အကြီးအကျယ် ဝေဖန်ခံနေရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခုလို ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ဒါပေမယ့် ဆုတ်ယုတ်မှု တချို့ ရှိနေပုံရပါတယ်။ သူလည်း အကြီးအကျယ် ဝေဖန်ခံနေရပါတယ်။ စစ်တပ်ကိုတင် မဟုတ်ဘဲ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် ရက်စက် ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ အပေါ်မှာ ပြင်းပြင်းထန်ထန် တုံ့ပြန်ခြင်း မရှိတဲ့ အတွက် ဖြစ်ပါတယ်။ သူမကို ချီးမြှင့်ထားတဲ့ ဂုဏ်ထူးဆောင် ဆုတွေကိုလည်း ပြန်ပြီး ရုပ်သိမ်းကြပါတယ်။”
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ စစ်တပ်ကို မသိမ်းသွင်းနိုင်မယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးကို ကျင့်သုံးနေမိပြီလား၊ နောက်ဆုံးမှာ အရှုံးနဲ့ ရင်ဆိုင်သွားရနိုင်တဲ့ အန္တရာယ် ရှိလားဆိုပြီး အထက်လွှတ်တော် အမတ် McConnell က မေးခွန်းထုတ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Pompeo ကို မေးမြန်းခဲ့တာပါ။
နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Pompeo ကတော့ လက်ရှိမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိပ်ကြီးနေတာကြောင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ အတော် စဉ်းစားရကြပ်တည်းတဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်တယ်လို့ ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“စစ်တပ်က သိပ်ပြီး အာဏာကြီးနေပြီး သူမ အနေနဲ့ တကယ်ကို ဘေးကြပ်နံကြပ် အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ ကျနော်တို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်၊ မျှော်မှန်းချက်ကတော့ မှန်ကန်တဲ့ ရဒ်တွေ ထွက်လာနိုင်ရေး အတွက် သူမ အနေနဲ့ အစွမ်းကုန် ဆောင်ရွက်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ နိုင်ငံအတွက် ၊ ပြည်သူတွေ အတွက် သူတို့ကို လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ရောက်အောင် ပို့ဖို့ သူမက လိုလားနေပါတယ်။”
အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် NLD အာဏာရယူပြီးနောက် ရိုဟင်ဂျာ ပြသနာ ဖြေရှင်းရေး အတွက် ကုလ အကြီးအကဲဟောင်း ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်တဲ့ ရခိုင်အကြံပေး ကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီးနောက် ရခိုင် အကြံပေး ကော်မရှင်ရဲ့ အကြံပြုချက် ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် မကြာခင်မှာဘဲ ရခိုင်မြောက်ပိုင်း ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပြီး ရိုဟင်ဂျာ မူဆလင် ၇ သိန်းကျော် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက် ထွက်ပြေးခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာ အစိုးရဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမယ့် ထွက်ပြေးရသူတွေကို ပြန်လက်ခံမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေက ဘက်လိုက်တယ်လို့ အစိုးရက ပြောဆိုပြီး ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်၊ အချက်အလက်ရှာ အဖွဲ့၊ နောက် အခု နောက်ဆုံး ဖွဲ့တဲ့ မြန်မာ ဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး မစ်ရှင်တို့ကို ပြည်ဝင်ခွင့် မပေးပါဘူး။
ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက် ထွက်ပြေးရသူတွေကို ပြန်လည် လက်ခံရေးက မအောင်မြင်သေးတဲ့ အချိန်မှာဘဲ မျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွပ်စွဲချက်နဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားရုံး ICJ မှာလည်း အမှုဖွင့်ခံထားရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
....................
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့အနအေထားအပေါျ ကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး အမွငျ
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာ အရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အကွီးအကယြျ ဝဖေနျခံနရေတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ တကယျတနျး ခကျခဲ ရှုပျထှေးတဲ့ အခွအေနနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပွီး သူမ အနနေဲ့ စဈတပျကို လမျးကွောငျးမှနျပေါျ တငျပေးနိုငျဖို့ မြှောျလင့ျကွောငျး အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Mike Pompeo က ပွောဆိုပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှေ အပေါျ နှိပျစကျညှဉျးပနျးမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး စဈတပျကို ဖိအားပေးနိုငျဖို့ အတှကျ မွနျမာ စဈတပျ ခေါငျးဆောငျတှေ အပေါျ အမရေိကနျက ဒဏျခတျ ပိတျဆို့ထားတယျလို့လညျး နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးက ပွောဆိုသှားပါတယျ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု ကနျတပျကီ ပွညျနယျ Louisville တက်ကသိုလျ McConnell စငျတာမှာ လုပျတဲ့ အခမျးအနားတှငျးမှာ တနလာၤနေ့က အခုလို ပွောဆိုသှားတာ ဖွဈပါတယျ။ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ ရငျးနှီးတဲ့ ဆကျဆံရေးရှိပွီး၊ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုရဲ့ မွနျမာဆိုငျရာ မူဝါဒတှမှော ဦးဆောငျ တိုကျတှနျးသူ အထကျလှှတျတောျ အမတျ အမြားစု ခေါငျးဆောငျ အထကျလှှတျတောျ အမတျ Mitch McConnell က Louisville တက်ကသိုလျ McConnell စငျတာမှာ နိုငျငံခွားရေါျ ဝနျကွီး Mike Pompeo နဲ့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး မူဝါဒတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ဆှေးနှေးမှု အတှငျး မွနျမာ့ အရေးကို သီးခွား မေးမွနျးခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာ အရေး အကွီးအကယြျ ဝဖေနျခံနရေတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပေါျ သဘောထားနဲ့ ပတျသကျပွီး အထကျလှှတျတောျ အမတျ McConnell က မေးမွနျးခဲ့တာမှာတော့ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Pompeo က အခုလို ပွောပါတယျ။
“သူမအနနေဲ့ လုံး၀ ဆန့ျကငြျ ကှဲလှဲတဲ့ အစှနျးနှဈဘကျကွား ရှေးခယြျရတဲ့ အခွအေနမြေိုးနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတာပါ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုရဲ့ ရှု့ထောင့ျကတော့ ကနြောျတို့ အနနေဲ့ ခေါငျးဆောငျတှကေို မရှေးပါဘူး။ ကနြောျတို့က ရလဒျကောငျးတှကေို ရှေးခယြျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး မွနျမာ စဈတပျ အပေါျမှာ ဖိအားပေးနိုငျဖို့ ကနြောျတို့ လုပျပါတယျ။ အရငျ အစိုးရတုနျးက ဒါမြိုး လုပျဖို့ ငွငျးခဲ့ပါတယျ။ ဒီလူတှကေ တကယျကို မကောငျးဘူးဆိုတာကို ကနြောျတို့ ပွောထားပွီးပါပွီ။ နောကျ ဒီကိစ်စမှာ ဆိုရငျလညျး ဒီလုပျရပျတှမှော ပတျသကျသူတှကေ ကနြောျတို့ အားလုံး အတှကျလညျး ခွိမျးခွောကျမှု ဖွဈပါတယျ။”
၂၀၁၇ ခုနှဈ နောကျပိုငျး ဘငျ်ဂလားဒရှေ့ျဘကျကို ရိုဟငျဂြာ သိနျးခြီ ထှကျပွေးခဲ့ရမှု နောကျပိုငျးမှာ မွနျမာ စဈတပျက တာဝနျရှိသူတှေ အပေါျ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုက ဒဏျခတျပိတျဆို့မှု ခမြှတျခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှေ အပေါျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဘကျက ရှုတျခပြွောဆိုဖို့၊ ရပျတညျပေးဖို့ ပကြျကှယျတယျဆိုပွီး နိုငျငံတကာက ဝဖေနျခံရတဲ့ အပွငျ ဒီမိုကရစေီရေး ကွိုးပမျးမှု ကာလက ခြီးမွှင့ျခံရတဲ့ နိုငျငံတကာ ဂုဏျထူးဆောငျဆုတှလေညျး ပွနျပွီး ရုပျသိမျးခံခဲ့ပါတယျ။ သွဇာကွီးတဲ့ အမရေိကနျ အထကျ လှှတျတောျ အမတျ Mitch McConnell ကတော့ သူနဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကွားမှာ ဆယျစုနှဈ ၂ ခုကွား ခိုငျမာတဲ့ ဆကျဆံရေး ရှိကွောငျး၊ စဈအုပျခြုပျရေးကနေ ဒီမိုကရစေီဘကျကို အသှငျကူးပွောငျးဖို့ ကွိုးပမျးမှုကိုလညျး သူ့အနနေဲ့ စိတျဝငျစား စောင့ျကွည့ျခဲ့ကွောငျး ဒါပမေယ့ျ အကွီးအကယြျ ဝဖေနျခံနရေတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး အခုလို ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“ဒါပမေယ့ျ ဆုတျယုတျမှု တခြို့ ရှိနပေုံရပါတယျ။ သူလညျး အကွီးအကယြျ ဝဖေနျခံနရေပါတယျ။ စဈတပျကိုတငျ မဟုတျဘဲ ရိုဟငျဂြာတှေ အပေါျ ရကျစကျ ကွမျးကွုတျမှုတှေ အပေါျမှာ ပွငျးပွငျးထနျထနျ တုံ့ပွနျခွငျး မရှိတဲ့ အတှကျ ဖွဈပါတယျ။ သူမကို ခြီးမွှင့ျထားတဲ့ ဂုဏျထူးဆောငျ ဆုတှကေိုလညျး ပွနျပွီး ရုပျသိမျးကွပါတယျ။”
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ စဈတပျကို မသိမျးသှငျးနိုငျမယ့ျ ဆုံးဖွတျခကြျမြိုးကို ကငြ့ျသုံးနမေိပွီလား၊ နောကျဆုံးမှာ အရှုံးနဲ့ ရငျဆိုငျသှားရနိုငျတဲ့ အန်တရာယျ ရှိလားဆိုပွီး အထကျလှှတျတောျ အမတျ McConnell က မေးခှနျးထုတျပွီး နိုငျငံခွားရေါျ ဝနျကွီး Pompeo ကို မေးမွနျးခဲ့တာပါ။
နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Pompeo ကတော့ လကျရှိမှာ စဈတပျက အာဏာသိပျကွီးနတောကွောင့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ အတောျ စဉျးစားရကွပျတညျးတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈတယျလို့ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
“စဈတပျက သိပျပွီး အာဏာကွီးနပွေီး သူမ အနနေဲ့ တကယျကို ဘေးကွပျနံကွပျ အခွအေနနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေတာပါ။ ကနြောျတို့ရဲ့ မြှောျလင့ျခကြျ၊ မြှောျမှနျးခကြျကတော့ မှနျကနျတဲ့ ရဒျတှေ ထှကျလာနိုငျရေး အတှကျ သူမ အနနေဲ့ အစှမျးကုနျ ဆောငျရှကျမယျလို့ ယုံကွညျပါတယျ။ နိုငျငံအတှကျ ၊ ပွညျသူတှေ အတှကျ သူတို့ကို လမျးကွောငျးမှနျပေါျ ရောကျအောငျ ပို့ဖို့ သူမက လိုလားနပေါတယျ။”
အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီ အဖှဲ့ခြုပျ NLD အာဏာရယူပွီးနောကျ ရိုဟငျဂြာ ပွသနာ ဖွရှေငျးရေး အတှကျ ကုလ အကွီးအကဲဟောငျး ကိုဖီအာနနျ ဦးဆောငျတဲ့ ရခိုငျအကွံပေး ကောျမရှငျကို ဖှဲ့စညျးခဲ့ပွီးနောကျ ရခိုငျ အကွံပေး ကောျမရှငျရဲ့ အကွံပွုခကြျ ထှကျပေါျလာပွီးနောကျ မကွာခငျမှာဘဲ ရခိုငျမွောကျပိုငျး ပဋိပက်ခ ဖွဈပွီး ရိုဟငျဂြာ မူဆလငျ ၇ သိနျးကြောျ ဘငျ်ဂလားဒရှေ့ျဘကျ ထှကျပွေးခဲ့ရတာ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာ အစိုးရဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာ ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေယ့ျ ထှကျပွေးရသူတှကေို ပွနျလကျခံမယျလို့ ပွောထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှကေ ဘကျလိုကျတယျလို့ အစိုးရက ပွောဆိုပွီး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ၊ အခကြျအလကျရှာ အဖှဲ့၊ နောကျ အခု နောကျဆုံး ဖှဲ့တဲ့ မွနျမာ ဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ စုံစမျးစဈဆေးရေး မဈရှငျတို့ကို ပွညျဝငျခှင့ျ မပေးပါဘူး။ ဘငျ်ဂလားဒရှေ့ျဘကျ ထှကျပွေးရသူတှကေို ပွနျလညျ လကျခံရေးက မအောငျမွငျသေးတဲ့ အခြိနျမှာဘဲ မြိုးတုံးသတျဖွတျမှု စှပျစှဲခကြျနဲ့ နိုငျငံတကာ တရားရုံး ICJ မှာလညျး အမှုဖှင့ျခံထားရတာ ဖွဈပါတယျ။
