(Zawgyi/Unicode)
စစ်တပ်က ဖမ်းပြီး တရားစွဲဆိုခံထားရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အမှုဟာ ၆ လ အတွင်းကနေ နှစ်နဲ့ချီ ကြာသွားနိုင်တယ်လို့ ရှေ့နေက ပြောပါတယ်။ အခုအချိန်ထိ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တွေ့ခွင့်မရသေးပေမယ့်လည်း တရားရေး လုပ်ငန်းမှာ မျှတမှု ရှိဖို့ မျှော်လင့်ထားသလိုဘဲ အဆိုးဆုံး အတွက်လည်း ပြင်ဆင်ထားရမယ်လို့ ပြောပါတယ်။ မသိင်္ဂ ီထိုက် စုစည်းတင်ပြပေးပါမယ်။
စစ်တပ်က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှာ အာဏာသိမ်းပြီး အရပ်သား အစိုးရ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ရာထူးက ဖြုတ်ချ၊ နောက် သူမ အိမ်မှာ စကားပြောစက် - walkie-talkie တွေတွေ့လို့ ဆိုပြီး ပို့ကုန် သွင်းကုန် ဥပဒေနဲ့ တရားစွဲခဲ့တာပါ။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့မှာတော့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ရွေးကောက်ပွဲ စည်းရုံးရေးဟာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဆိုင်ရာ တားမြစ်ကန့်သတ်ချက်တွေကို ချိုးဖောက်တယ်လို့ စစ်အုပ်စုက စွပ်စွဲပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို သဘာ၀ ဘေးအန္တရာယ် တားဆီးကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေနဲ့ ထပ်တိုး တရားစွဲပါတယ်။
“အခုတော့ ပို့ကုန် သွင်းကုန် ဥပဒေ ပုဒ်မ ( ၈) နဲ့ တမှု။ အဲဒီအမှုက အမှုနံပတ် (၃၈) ၂၀၂၁။ နောက်တမှုကတော့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်စီမံမှု ဥပဒေပုဒ်မ (၂၅) ပေါ့နော်။”
အကောင်းဆုံး မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ အဆိုးဆုံး အတွက်လည်း ပြင်ဆင်ထားပါတယ်လို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က AFP ကို တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဖြေကြားတာမှာ ထည့်သွင်း ပြောဆိုခဲ့ပြီး တရားရေး လုပ်ငန်းစဉ် မျှတမှု ရှိဖို့ မျှော်လင့်ကြောင်း ပြောပါတယ်။ လာမယ့် မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဒုတိယ အကြိမ် ရုံးထုတ် ကြားနာဖို့ ရှိနေပြီး ဒီမတိုင်းခင်မှာ အမှုသည်နဲ့ တွေ့ဆုံခွင့်ရဖို့ လျှောက်ထားခဲ့ပေမယ့်လည်း ဘယ်အချိန်မှာ ခွင့်ပြုမယ် ဆိုတာ မသိရဘူးလို့ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က ပြောပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ လူကိုယ်တိုင် တွေ့ဆုံခွင့် မပေးတာကြောင့် တကယ်လို့ ဗွီဒီယို - ဖုန်းလိုင်းနဲ့ ဆက်သွယ်ရမယ်ဆိုရင်တော့ ဆွေးနွေးချက်တွေ ပေါက်ကြားနိုင်တာကြောင့် ရှေ့နေနဲ့ အမှုသည်ကြား လွတ်လပ်စွာ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ခွင့် မရမယ့် အရေးကိုလည်း သူက စိုးရိမ်နေပါတယ်။ အနှောင့်အယှက် မရှိဘဲ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ကိုယ်တိုင်တွေ့ဆုံနိုင်ရေးက ပိုပြီး သင့်တော်တယ်လို့ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က ပြောပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ရှေ့နေလိုအပ်ကြောင်း ပြောပေမယ့် သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်ကတော့ ကိုယ်တိုင်က ရှေ့နေဖြစ်တာကြောင့် သူ့ဘာသာ အမှုရင်ဆိုင်မယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ အခုတော့ ရှေ့နေရှေ့ရပ် လွှဲအပ်စာမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လက်မှတ်ထိုးနိုင်ရေးကိုပါ အတော်လေး ကြိုးစားနေရတာပါ။
အခုလာမယ့် မတ်လ ၁ ရက်နေ့ တရားရုံး ကြားနာမှုမှာတော့ တရားသူကြီး၊ တရားလို ရှေ့နေ ၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ရှေ့နေတို့က အမှုကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးကြမှာ ဖြစ်သလို တရားရုံး လုပ်ငန်းစဉ် အချိန်ကာလ သတ်မှတ်ချက်၊ သက်သေခေါ်ဖို့ တွေကို ချိန်းဆိုကြရမှာပါ။
အမှုကို ရိုးရိုးရှင်းရှင်းဘဲ တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင်တော့ ၆ လ အတွင်းမှာ အမှုပြီးနိုင်ကြောင်း ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က ပြောပါတယ်။ အမှုကို ပိုပြီး ရှုပ်ရှုပ်ထွေးထွေး တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင်တော့ တနှစ်နဲ့ အထက် အချိန်ဆွဲနိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ အချိန်ဆွဲနိုင်တဲ့ အန္တရာယ် ရှိလားလို့ မေးတာမှာတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က ဒီနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ချင်တာ ဖြစ်နေတာလို့ ပြောပါတယ်။ ပြည်တွင်း ပြည်ပက ဥပဒေ ရေးရာ အကြံပေးကြဖို့ ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်က ဖိတ်ခေါ်သွားတာပါ။
ကုလသမဂ္ဂ၊ ဗြိတိန်နဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဘက်ကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပေါ် အမှုတွေ စွဲဆိုနေတဲ့ အပေါ် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချထားပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Ned Price က
“နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို နောက်ထပ် ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ပုဒ်မတွေနဲ့ ထပ်ပြီး စစ်တပ်က တရားစွဲတဲ့ ကိစ္စအပေါ် အမေရိကန်ဘက်က စိတ်ကသိကအောက် ဖြစ်ရပါတယ်တဲ့။ မတော်မတရား ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ အရပ်သားတွေနဲ့ နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်တွေ အားလုံးကို မြန်မာ စစ်တပ်ဘက်က ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ အမေရိကန်ဘက်က ထပ်ပြီး တောင်းဆိုပါတယ်” လို့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့မှာ ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews ကတော့
“ဒါက ဟန်ပြ အမှုဆင်တာပါ။ အာဏာ ရယူဖို့ သက်သက် လုပ်တာပါ” လို့ ပြောဆို ဝေဖန်ထားပါတယ်။
................
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအမှု အတှကျ အကောငျးဆုံးကိုမြှောျလင့ျ အဆိုးဆုံးအတှကျပွငျဆငျ (ရှေ့နေဦးခငျမောငျဇောျ)
(Unicode)
စဈတပျက ဖမျးပွီး တရားစှဲဆိုခံထားရတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ အမှုဟာ ၆ လ အတှငျးကနေ နှဈနဲ့ခြီ ကွာသှားနိုငျတယျလို့ ရှေ့နကေ ပွောပါတယျ။ အခုအခြိနျထိ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ တှေ့ခှင့ျမရသေးပမေယ့ျလညျး တရားရေး လုပျငနျးမှာ မြှတမှု ရှိဖို့ မြှောျလင့ျထားသလိုဘဲ အဆိုးဆုံး အတှကျလညျး ပွငျဆငျထားရမယျလို့ ပွောပါတယျ။ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ စုစညျးတငျပွပေးပါမယျ။
စဈတပျက ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့မှာ အာဏာသိမျးပွီး အရပျသား အစိုးရ ခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ရာထူးက ဖွုတျခြ၊ နောကျ သူမ အိမျမှာ စကားပွောစကျ - walkie-talkie တှတှေေ့လို့ ဆိုပွီး ပို့ကုနျ သှငျးကုနျ ဥပဒနေဲ့ တရားစှဲခဲ့တာပါ။ ဖဖေောျဝါရီလ ၁၆ ရကျနေ့မှာတော့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ရှေးကောကျပှဲ စညျးရုံးရေးဟာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ဆိုငျရာ တားမွဈကန့ျသတျခကြျတှကေို ခြိုးဖောကျတယျလို့ စဈအုပျစုက စှပျစှဲပွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို သဘာ၀ ဘေးအန်တရာယျ တားဆီးကာကှယျရေးဆိုငျရာ ဥပဒတှေနေဲ့ ထပျတိုး တရားစှဲပါတယျ။
“အခုတော့ ပို့ကုနျ သှငျးကုနျ ဥပဒေ ပုဒျမ ( ၈) နဲ့ တမှု။ အဲဒီအမှုက အမှုနံပတျ (၃၈) ၂၀၂၁။ နောကျတမှုကတော့ သဘာဝဘေးအန်တရာယျစီမံမှု ဥပဒပေုဒျမ (၂၅) ပေါ့နောျ။”
အကောငျးဆုံး မြှောျလင့ျထားပါတယျ။ အဆိုးဆုံး အတှကျလညျး ပွငျဆငျထားပါတယျလို့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက AFP ကို တယျလီဖုနျးနဲ့ ဖွကွေားတာမှာ ထည့ျသှငျး ပွောဆိုခဲ့ပွီး တရားရေး လုပျငနျးစဉျ မြှတမှု ရှိဖို့ မြှောျလင့ျကွောငျး ပွောပါတယျ။ လာမယ့ျ မတျလ ၁ ရကျနေ့မှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ဒုတိယ အကွိမျ ရုံးထုတျ ကွားနာဖို့ ရှိနပွေီး ဒီမတိုငျးခငျမှာ အမှုသညျနဲ့ တှေ့ဆုံခှင့ျရဖို့ လြှောကျထားခဲ့ပမေယ့ျလညျး ဘယျအခြိနျမှာ ခှင့ျပွုမယျ ဆိုတာ မသိရဘူးလို့ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက ပွောပါတယျ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ လူကိုယျတိုငျ တှေ့ဆုံခှင့ျ မပေးတာကွောင့ျ တကယျလို့ ဗှီဒီယို - ဖုနျးလိုငျးနဲ့ ဆကျသှယျရမယျဆိုရငျတော့ ဆှေးနှေးခကြျတှေ ပေါကျကွားနိုငျတာကွောင့ျ ရှေ့နနေဲ့ အမှုသညျကွား လှတျလပျစှာ ဆှေးနှေးတိုငျပငျခှင့ျ မရမယ့ျ အရေးကိုလညျး သူက စိုးရိမျနပေါတယျ။ အနှောင့ျအယှကျ မရှိဘဲ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ ကိုယျတိုငျတှေ့ဆုံနိုငျရေးက ပိုပွီး သင့ျတောျတယျလို့ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက ပွောပါတယျ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ရှေ့နလေိုအပျကွောငျး ပွောပမေယ့ျ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျကတော့ ကိုယျတိုငျက ရှေ့နဖွေဈတာကွောင့ျ သူ့ဘာသာ အမှုရငျဆိုငျမယျလို့ ပွောခဲ့တာပါ။ အခုတော့ ရှေ့နရှေေ့ရပျ လှှဲအပျစာမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ လကျမှတျထိုးနိုငျရေးကိုပါ အတောျလေး ကွိုးစားနရေတာပါ။
အခုလာမယ့ျ မတျလ ၁ ရကျနေ့ တရားရုံး ကွားနာမှုမှာတော့ တရားသူကွီး၊ တရားလို ရှေ့နေ ၊ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ရှေ့နတေို့က အမှုကွောငျးနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆှေးနှေးကွမှာ ဖွဈသလို တရားရုံး လုပျငနျးစဉျ အခြိနျကာလ သတျမှတျခကြျ၊ သကျသခေေါျဖို့ တှကေို ခြိနျးဆိုကွရမှာပါ။
အမှုကို ရိုးရိုးရှငျးရှငျးဘဲ တညျဆောကျမယျဆိုရငျတော့ ၆ လ အတှငျးမှာ အမှုပွီးနိုငျကွောငျး ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက ပွောပါတယျ။ အမှုကို ပိုပွီး ရှုပျရှုပျထှေးထှေး တညျဆောကျမယျဆိုရငျတော့ တနှဈနဲ့ အထကျ အခြိနျဆှဲနိုငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ အခြိနျဆှဲနိုငျတဲ့ အန်တရာယျ ရှိလားလို့ မေးတာမှာတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက ဒီနိုငျငံမှာ ဖွဈခငြျတာ ဖွဈနတောလို့ ပွောပါတယျ။ ပွညျတှငျး ပွညျပက ဥပဒေ ရေးရာ အကွံပေးကွဖို့ ရှေ့နေ ဦးခငျမောငျဇောျက ဖိတျခေါျသှားတာပါ။
ကုလသမဂ်ဂ၊ ဗွိတိနျနဲ့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုဘကျကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပေါျ အမှုတှေ စှဲဆိုနတေဲ့ အပေါျ ကန့ျကှကျရှုတျခထြားပါတယျ။ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ Ned Price က
“နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို နောကျထပျ ပွဈမှုဆိုငျရာ ပုဒျမတှနေဲ့ ထပျပွီး စဈတပျက တရားစှဲတဲ့ ကိစ်စအပေါျ အမရေိကနျဘကျက စိတျကသိကအောကျ ဖွဈရပါတယျတဲ့။ မတောျမတရား ဖမျးဆီးခံထားရတဲ့ အရပျသားတှနေဲ့ နိုငျငံရေး ခေါငျးဆောငျတှေ အားလုံးကို မွနျမာ စဈတပျဘကျက ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့ အမရေိကနျဘကျက ထပျပွီး တောငျးဆိုပါတယျ” လို့ ဖဖေောျဝါရီလ ၁၆ ရကျနေ့မှာ ပွောဆိုခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ်ဂရဲ့ မွနျမာဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews ကတော့
“ဒါက ဟနျပွ အမှုဆငျတာပါ။ အာဏာ ရယူဖို့ သကျသကျ လုပျတာပါ” လို့ ပွောဆို ဝဖေနျထားပါတယျ။
