စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကျွန်းလှမြို့ရဲ့ မြို့အဝင်လမ်း အားလုံးကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ပျူစောထီးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ပိတ်ဆို့ စစ်ဆေးမှုတွေ နေ့တိုင်းလုပ်နေတာကြောင့် ဒေသခံတွေ မသွားလာရဲဖြစ်နေကြသလို ကျန်းမာရေးနဲ့ စားသောက်ရေးကအစ အခက်အခဲ ဖြစ်နေကြရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်းသတင်းပေးပို့ချက်ကို အခြေခံပြီး မဆုမွန်တင်ပြပေးပါမယ်။
ကျွန်းလှမြို့ကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ပျူစောထီးတွေက မတ်လ ၁ ရက်နေ့ကနေ ၃ ရက်နေ့အထိ မြို့အဝင်အထွက်တွေကို ပိတ်ထားကြောင်း ဒေသခံတွေကို ပြောခဲ့ပေမယ့် ၃ ရက်နေ့ နောက်ပိုင်းမှာလည်း ပြန်မဖွင့်ပေးဘဲ ဆက်ပိတ်ထားခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ၁၀ ရက်နေ့အထိကို လုံးဝ ဝင်ထွက်ခွင့်မပြုဘဲ ပိတ်ထားခဲ့ပြီး ၁၁ ရက်နေ့မှာ ပြန်ဖွင့်ပေးတယ်ဆိုပေမယ့် ဒေသခံတွေကတော့ မသွားလာရဲကြသေးဘူးလို့ ဒေသခံတစ်ဦးက VOA ကို ခုလိုပြောပါတယ်။
“အခုထိတော့ ကျွန်တော် ဖွင့်တယ်လို့တော့ မကြားသေးဘူးဗျ။ ဘယ်သူမှလဲ မသွားရဲဘူးဖြစ်နေတာ။ ၁၀ ရက်နေ့ကို ပြန်ဖွင့်တယ်လို့ပဲ ပြောတာပါဗျာ။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူမှလဲမသွားရဲ၊ မလာရဲတော့ ဖွင့်တယ်လို့တော့ မကြားမိသေးဘူး။ သွားလို့လာလို့လည်း မရသေးဘူး။ သွားလို့လာလို့ရနေတာကတော့ သူတို့တွေချည်းပါပဲ။ ပျူစောထီးဆိုပြီး လက်နက်ကိုင်ထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေပဲ။ အဲ့ကောင်တွေပဲ သွားလာနေကြပါတယ်။”
ကျွန်းလှမြို့ အဝင်အထွက် လမ်းမကြီး ၄ ခုလုံးမှာ ပျူစောထီးတွေရဲ့ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေက အစစ်အဆေးများလွန်းတာအပြင် ငွေတောင်းတာ၊ ဖုန်း၊ ဆိုင်ကယ် စတာတွေကို သိမ်းဆည်းတာမျိုးတွေ ရှိတာကြောင့် ဒေသခံတွေ မသွားလာရဲကြဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ကျွန်းလှမြို့ပေါ်ကိုဝင်တဲ့ လမ်းတွေက သဖန်းဆိပ်ဆည်ဖက်က လမ်းမရှိတယ်ဗျ။ ပြီးတော့ မြောက်ဖက်ကဆိုလို့ရှိရင် ချောင်းကြားတို့၊ ပင့်သာ(တည်ပင်) တို့ဖက်က လာတဲ့လမ်းရှိတယ်ဗျ။ အရှေ့ဖက်ကဆိုရင် ကြာတကန်၊ ထန်းပင်ကုန်းဖက်က လာတဲ့လမ်းရှိတယ်။ တောင်ဖက်ကကျတော့ ကန့်ဘလူကနေ လာတဲ့လမ်းပေါ့။ အဲ့လို အဝင်လမ်း ၄ လမ်းရှိတယ်ဗျ။ အဲ့ ၄ လမ်းလုံးကို ပိတ်ထားတယ်ဗျ။ သူတို့ ဂိတ်တွေအမြဲတမ်းချထားတယ်။ ပျူစောထီးတွေ လက်နက်ကိုင်ပြီးတော့မှ အမြဲတမ်း အဲ့ဂိတ်တွေမှာ စောင့်နေတယ်ဗျ။ သဖန်းဆိပ်ဆည်ကနေ ကျွန်းလှဖက်ကိုသွားတဲ့ လမ်းပေါ့ဗျာ၊ အဲ့လမ်းတလျောက်မှာက ပျူစောထီးဂိတ်တွေ လုပ်ထားတယ်ဗျ။ အဲ့ဂိတ်တွေကနေ သူတို့က စစ်ဆေးပြီးတော့မှ ငွေကြေးတောင်းခံတာကနေ အစ အကုန်လုပ်နေကြတော့ သူတို့တွေကနေပြီးတော့မှ ခွင့်ပြုပေးမှ သွားရဲတာပေါ့။ ဘယ်သူမှလည်း မသွားရဲဘူးဖြစ်နေတာဗျ။ အဲ့ဂိတ်တွေနေ ပြည်သူတွေကို ဘယ်တော့မဆို မောက်မာရိုင်းစိုင်းစွာ ဆက်ဆံခံနေရတော့ ဘယ်သူမှလည်း မသွားရဲကြဘူးဗျ။”
ကျန်းမာရေးအရအခက်အခဲတွေကြောင့် ကျွန်းလှမြို့ထဲ ခိုးဝင်လာသူကိုလည်း ပျူစောထီးတွေက စစ်ဆေးပြီး ပါလာသမျှပစ္စည်းတွေနဲ့ ဖုန်း၊ ဆိုင်ကယ်တွေကို သိမ်းယူတာရှိတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။ ကျွန်းလှမြို့ထဲက ဒေသခံတွေကလည်း မြို့ပြင်ကို ထွက်ခွင့်တော့ရပြီး ထွက်ပြီးရင် ပြန်ဝင်ခွင့်မပေးတော့ဘူးလို့ ဒေသခံတွေက ပြောကြပါတယ်။
“တောင်းတဲ့ပမာကကတော့ အမျိုးမျိုးပဲဗျ၊ အဲ့လိုတောင်းမရလို့ ပစ္စည်းတွေပါလာတဲ့ ဆိုင်ကယ်တွေ ဖုန်းတွေ အဲ့လိုသိမ်းတာမျိုးလည်းရှိပါတယ်။ ဟိုတလောက ကျွန်တော်ကြားလိုက်တာပါ၊ ခိုးဝင်လို့ဆိုပြီးတော့ ဘယ်ရွာလည်းတော့ မသိပါဘူး၊ ခိုးဝင်လို့ဆိုပြီးတော့ ဆိုင်ကယ်တွေ ဖုန်းတွေက စပြီးတော့ ပါလာတဲ့ပစ္စည်းတွေအကုန် သိမ်းယူသွားတယ်ပေ့ါဗျာ၊ ခိုးဝင်လာတဲ့သူတွေကို။ ကျန်းမာရေး အခြေအနေအရဆိုပြီးတော့ သူက တချို့လမ်းလေးတွေ ရှိတယ်လေဗျာ၊ ရွာဖက်တွေကနေ လာတဲ့လမ်းတွေ အဲ့လမ်းလေးက ခိုးဝင်တာဗျာ အဲ့ဒါကို စစ်ဆေးတာ သူတို့ တွေ့သွားတော့ကျတော့ စစ်ဆေးပြီးတော့ ဖုန်းတွေ၊ ဆိုင်ကယ်တွေ အကုန်သိမ်းသွားတယ်ဗျ။ မြို့ထဲက ထွက်တဲ့သူတွေကတော့ ထွက်လို့ ရတယ်ဗျ။ ထွက်ပြီးရင် ပြန်ဝင်မရဘူးလို့ ပြောတယ်ဗျ။ သူတို့က ထွက်လို့ရတယ်၊ ထွက်ပြီးရင် ပြန်မဝင်ရဘူးတဲ့ဗျ။”
ကျွန်းလှနယ်တစ်ခုလုံးက ကျွန်းလှမြို့ကို စားသောက်ရေး ကျန်းမာရေး အားလုံး အားကိုးနေရတာဖြစ်တဲ့အတွက် ခုချိန်မှာ ကျန်းမာရေးအရ အရေးပေါ်အခြေအနေတွေမှာ ဆိုရင်တောင် မြို့ထဲကို အလွယ်တကူ ဝင်ထွက်ခွင့်မရတာကြောင့် ဒေသခံတွေအတွက် အတော်လေး အခက်အခဲဖြစ်နေကြတယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ စားသောက်ရေးမှာလည်း ကျွန်းလှတနယ်လုံးက ကျွန်းလှမြို့ကိုပဲ ကုန်စိမ်း ကုန်ခြောက် အားလုံးအားကိုးစားသောက်နေရတာမို့ ခုလို မြို့ကိုပိတ်ထားတာကြောင့် ကျေးရွာတွေက ဒေသခံတွေဟာ စားသောက်ရေး ရိက္ခာတွေလည်း အတော်လေး ခက်ခဲနေကြရပြီဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“အရင်တုန်းက ၃ ရက်လောက် ဆိုတုန်းကတောင် အတော်ခက်ခဲတာကို ခုလို ၁၀ ရက်ကျော်လာတော့ ပိုပြီးတော့တောင် ခက်ခဲလာတယ်။ ကျွန်တော်တို့မှာ စားရေးသောက်ရေအပြင်ကို ကျန်တဲ့ဟာတွေအတွက်ကိုမှ ရိက္ခာပိုင်းက အစကိုမှ အားကိုးနေရတာဗျ စားရေးသောက်ရေးမှာ ကုန်စိမ်းကအစကိုမှ ကျွန်းလှမြို့ကို အားကိုးနေရတဲ့ဟာကို အကုန်ခက်ခဲတာပေ့ါဗျာ ကျွန်တော်တို့မှာ ဘာမှကို ဝယ်လို့ခြမ်းလို့မရ ဖြစ်နေကြတယ်ဗျ။ ငါးခြောက် ငါးခြမ်းကအစ အားကိုးနေရတာဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ ခုအချိန် အကုန်ခက်ခဲတာပေါ့ဗျာ။ ဒီလိုတွေ ပိတ်လိုက်တော့ကျတော့ ကိုယ့်မှာရှိတဲ့ ပဲချဉ်ရည်ဟင်းလေးနဲ့ပဲ ဒီလိုပဲ လည်ပတ်နေရတာပေါ့ဗျာ၊ ဒီလိုပဲ စားသောက်နေရတာ။ ပုံလေးသာရိုက်ပြလို့ရရင် နေ့တိုင်းစားနေရတဲ့ ပဲချဉ်ရည်နဲ့ ငရုပ်သီးလေးပဲ ပြချင်ပါတယ်ဗျာ။”
ကျွန်းလှမြို့နယ်အတွင်းက ကျေးရွာတွေကိုလည်း မြန်မာစစ်တပ်က နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ကြောင်းတွေဝင်သလို ကျေးရွာက နေအိမ်တွေကို မီးရှို့တာတွေလည်း ရှိတာကြောင့် ဒေသခံတွေ စစ်ဘေးရှောင်နေကြရတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အခုလည်း မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ပျူစောထီး အဖွဲ့တွေက အကြောင်းရင်းမသိရဘဲ ကျွန်းလှမြို့အဝင်အထွက်တွေကို ရက်အတော်ကြာအောင် ပိတ်ထားတာကြောင့် မြို့နယ်အတွင်းက ကျေးရွာတွေဟာ စားသောက်ရေး ကျန်းမာရေးကအစ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်နေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုကြပါတယ်။
{Unicode}
စဈကိုငျးတိုငျး၊ ကြှနျးလှမွို့ရဲ့ မွို့အဝငျလမျး အားလုံးကို စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ပြူစောထီးတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ ပိတျဆို့ စဈဆေးမှုတှေ နေ့တိုငျးလုပျနတောကွောငျ့ ဒသေခံတှေ မသှားလာရဲဖွဈနကွေသလို ကနြျးမာရေးနဲ့ စားသောကျရေးကအစ အခကျအခဲ ဖွဈနကွေရတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျးသတငျးပေးပို့ခကြျကို အခွခေံပွီး မဆုမှနျတငျပွပေးပါမယျ။
ကြှနျးလှမွို့ကို စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ပြူစောထီးတှကေ မတျလ ၁ ရကျနေ့ကနေ ၃ ရကျနေ့အထိ မွို့အဝငျအထှကျတှကေို ပိတျထားကွောငျး ဒသေခံတှကေို ပွောခဲ့ပမေယျ့ ၃ ရကျနေ့ နောကျပိုငျးမှာလညျး ပွနျမဖှငျ့ပေးဘဲ ဆကျပိတျထားခဲ့တယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ၁၀ ရကျနေ့အထိကို လုံးဝ ဝငျထှကျခှငျ့မပွုဘဲ ပိတျထားခဲ့ပွီး ၁၁ ရကျနေ့မှာ ပွနျဖှငျ့ပေးတယျဆိုပမေယျ့ ဒသေခံတှကေတော့ မသှားလာရဲကွသေးဘူးလို့ ဒသေခံတဈဦးက VOA ကို ခုလိုပွောပါတယျ။
“အခုထိတော့ ကြှနျတောျ ဖှင့ျတယျလို့တော့ မကွားသေးဘူးဗြ။ ဘယျသူမှလဲ မသှားရဲဘူးဖွဈနတော။ ၁၀ ရကျနေ့ကို ပွနျဖှငျ့တယျလို့ပဲ ပွောတာပါဗြာ။ ဒါပမေယျ့ ဘယျသူမှလဲမသှားရဲ၊ မလာရဲတော့ ဖှငျ့တယျလို့တော့ မကွားမိသေးဘူး။ သှားလို့လာလို့လညျး မရသေးဘူး။ သှားလို့လာလို့ရနတောကတော့ သူတို့တှခေညြျးပါပဲ။ ပြူစောထီးဆိုပွီး လကျနကျကိုငျထားတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှပေဲ။ အဲ့ကောငျတှပေဲ သှားလာနကွေပါတယျ။”
ကြှနျးလှမွို့ အဝငျအထှကျ လမျးမကွီး ၄ ခုလုံးမှာ ပြူစောထီးတှရေဲ့ စဈဆေးရေးဂိတျတှကေ အစဈအဆေးမြားလှနျးတာအပွငျ ငှတေောငျးတာ၊ ဖုနျး၊ ဆိုငျကယျ စတာတှကေို သိမျးဆညျးတာမြိုးတှေ ရှိတာကွောငျ့ ဒသေခံတှေ မသှားလာရဲကွဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ကြှနျးလှမွို့ပေါျကိုဝငျတဲ့ လမျးတှကေ သဖနျးဆိပျဆညျဖကျက လမျးမရှိတယျဗြ။ ပွီးတော့ မွောကျဖကျကဆိုလို့ရှိရငျ ခြောငျးကွားတို့၊ ပငျ့သာ(တညျပငျ) တို့ဖကျက လာတဲ့လမျးရှိတယျဗြ။ အရှေ့ဖကျကဆိုရငျ ကွာတကနျ၊ ထနျးပငျကုနျးဖကျက လာတဲ့လမျးရှိတယျ။ တောငျဖကျကကတြော့ ကနျ့ဘလူကနေ လာတဲ့လမျးပေါ့။ အဲ့လို အဝငျလမျး ၄ လမျးရှိတယျဗြ။ အဲ့ ၄ လမျးလုံးကို ပိတျထားတယျဗြ။ သူတို့ ဂိတျတှအေမွဲတမျးခထြားတယျ။ ပြူစောထီးတှေ လကျနကျကိုငျပွီးတော့မှ အမွဲတမျး အဲ့ဂိတျတှမှော စောငျ့နတေယျဗြ။ သဖနျးဆိပျဆညျကနေ ကြှနျးလှဖကျကိုသှားတဲ့ လမျးပေါ့ဗြာ၊ အဲ့လမျးတလြောကျမှာက ပြူစောထီးဂိတျတှေ လုပျထားတယျဗြ။ အဲ့ဂိတျတှကေနေ သူတို့က စဈဆေးပွီးတော့မှ ငှကွေေးတောငျးခံတာကနေ အစ အကုနျလုပျနကွေတော့ သူတို့တှကေနပွေီးတော့မှ ခှငျ့ပွုပေးမှ သှားရဲတာပေါ့။ ဘယျသူမှလညျး မသှားရဲဘူးဖွဈနတောဗြ။ အဲ့ဂိတျတှနေေ ပွညျသူတှကေို ဘယျတော့မဆို မောကျမာရိုငျးစိုငျးစှာ ဆကျဆံခံနရေတော့ ဘယျသူမှလညျး မသှားရဲကွဘူးဗြ။”
ကနြျးမာရေးအရအခကျအခဲတှကွေောငျ့ ကြှနျးလှမွို့ထဲ ခိုးဝငျလာသူကိုလညျး ပြူစောထီးတှကေ စဈဆေးပွီး ပါလာသမြှပစ်စညျးတှနေဲ့ ဖုနျး၊ ဆိုငျကယျတှကေို သိမျးယူတာရှိတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ဆိုပါတယျ။ ကြှနျးလှမွို့ထဲက ဒသေခံတှကေလညျး မွို့ပွငျကို ထှကျခှငျ့တော့ရပွီး ထှကျပွီးရငျ ပွနျဝငျခှငျ့မပေးတော့ဘူးလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောကွပါတယျ။
“တောငျးတဲ့ပမာကကတော့ အမြိုးမြိုးပဲဗြ၊ အဲ့လိုတောငျးမရလို့ ပစ်စညျးတှပေါလာတဲ့ ဆိုငျကယျတှေ ဖုနျးတှေ အဲ့လိုသိမျးတာမြိုးလညျးရှိပါတယျ။ ဟိုတလောက ကြှနျတောျကွားလိုကျတာပါ၊ ခိုးဝငျလို့ဆိုပွီးတော့ ဘယျရှာလညျးတော့ မသိပါဘူး၊ ခိုးဝငျလို့ဆိုပွီးတော့ ဆိုငျကယျတှေ ဖုနျးတှကေ စပွီးတော့ ပါလာတဲ့ပစ်စညျးတှအေကုနျ သိမျးယူသှားတယျပေ့ါဗြာ၊ ခိုးဝငျလာတဲ့သူတှကေို။ ကနြျးမာရေး အခွအေနအေရဆိုပွီးတော့ သူက တခြို့လမျးလေးတှေ ရှိတယျလဗြော၊ ရှာဖကျတှကေနေ လာတဲ့လမျးတှေ အဲ့လမျးလေးက ခိုးဝငျတာဗြာ အဲ့ဒါကို စဈဆေးတာ သူတို့ တှေ့သှားတော့ကတြော့ စဈဆေးပွီးတော့ ဖုနျးတှေ၊ ဆိုငျကယျတှေ အကုနျသိမျးသှားတယျဗြ။ မွို့ထဲက ထှကျတဲ့သူတှကေတော့ ထှကျလို့ ရတယျဗြ။ ထှကျပွီးရငျ ပွနျဝငျမရဘူးလို့ ပွောတယျဗြ။ သူတို့က ထှကျလို့ရတယျ၊ ထှကျပွီးရငျ ပွနျမဝငျရဘူးတဲ့ဗြ။”
ကြှနျးလှနယျတဈခုလုံးက ကြှနျးလှမွို့ကို စားသောကျရေး ကနြျးမာရေး အားလုံး အားကိုးနရေတာဖွဈတဲ့အတှကျ ခုခြိနျမှာ ကနြျးမာရေးအရ အရေးပေါျအခွအေနတှေမှော ဆိုရငျတောငျ မွို့ထဲကို အလှယျတကူ ဝငျထှကျခှငျ့မရတာကွောငျ့ ဒသေခံတှအေတှကျ အတောျလေး အခကျအခဲဖွဈနကွေတယျလို့ ပွောကွပါတယျ။ စားသောကျရေးမှာလညျး ကြှနျးလှတနယျလုံးက ကြှနျးလှမွို့ကိုပဲ ကုနျစိမျး ကုနျခွောကျ အားလုံးအားကိုးစားသောကျနရေတာမို့ ခုလို မွို့ကိုပိတျထားတာကွောငျ့ ကြေးရှာတှကေ ဒသေခံတှဟော စားသောကျရေး ရိက်ခာတှလေညျး အတောျလေး ခကျခဲနကွေရပွီဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“အရငျတုနျးက ၃ ရကျလောကျ ဆိုတုနျးကတောငျ အတောျခကျခဲတာကို ခုလို ၁၀ ရကျကြောျလာတော့ ပိုပွီးတော့တောငျ ခကျခဲလာတယျ။ ကြှနျတောျတို့မှာ စားရေးသောကျရအေပွငျကို ကနြျတဲ့ဟာတှအေတှကျကိုမှ ရိက်ခာပိုငျးက အစကိုမှ အားကိုးနရေတာဗြ စားရေးသောကျရေးမှာ ကုနျစိမျးကအစကိုမှ ကြှနျးလှမွို့ကို အားကိုးနရေတဲ့ဟာကို အကုနျခကျခဲတာပေ့ါဗြာ ကြှနျတောျတို့မှာ ဘာမှကို ဝယျလို့ခွမျးလို့မရ ဖွဈနကွေတယျဗြ။ ငါးခွောကျ ငါးခွမျးကအစ အားကိုးနရေတာဆိုတော့ ကြှနျတောျတို့ ခုအခြိနျ အကုနျခကျခဲတာပေါ့ဗြာ။ ဒီလိုတှေ ပိတျလိုကျတော့ကတြော့ ကိုယျ့မှာရှိတဲ့ ပဲခဉြျရညျဟငျးလေးနဲ့ပဲ ဒီလိုပဲ လညျပတျနရေတာပေါ့ဗြာ၊ ဒီလိုပဲ စားသောကျနရေတာ။ ပုံလေးသာရိုကျပွလို့ရရငျ နေ့တိုငျးစားနရေတဲ့ ပဲခဉြျရညျနဲ့ ငရုပျသီးလေးပဲ ပွခငြျပါတယျဗြာ။”
ကြှနျးလှမွို့နယျအတှငျးက ကြေးရှာတှကေိုလညျး မွနျမာစဈတပျက နယျမွရှေငျးလငျးရေး စဈကွောငျးတှဝေငျသလို ကြေးရှာက နအေိမျတှကေို မီးရှို့တာတှလေညျး ရှိတာကွောငျ့ ဒသေခံတှေ စဈဘေးရှောငျနကွေရတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ အခုလညျး မွနျမာစဈတပျနဲ့ ပြူစောထီး အဖှဲ့တှကေ အကွောငျးရငျးမသိရဘဲ ကြှနျးလှမွို့အဝငျအထှကျတှကေို ရကျအတောျကွာအောငျ ပိတျထားတာကွောငျ့ မွို့နယျအတှငျးက ကြေးရှာတှဟော စားသောကျရေး ကနြျးမာရေးကအစ အခကျအခဲတှေ ဖွဈနရေတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ဆိုကွပါတယျ။
