ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် တောင်ငူထောင်မှာ မိသားစုနဲ့တွေ့ခဲ့ရတယ်လို့ နီးစပ်သူတွေဘက်က အတည်ပြုပေးပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ထောင်ချခံထားရတဲ့ အမှု ၂ ခုအတွက် ပြင်ဆင်ချက် အယူခံအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း မတ်လကုန်ပိုင်းမှာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ချဖို့ ရှိနေပါတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ ဖမ်းဆီးခံနေရသူတွေရဲ့ အခြေအနေ ရန်ကုန်ကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုစည်သူပြောပြမှာပါ။
တောင်ငူထောင်ကို ပြောင်းရွှေ့ခံခဲ့ရတဲ့ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်ကို မကြာခင်ရက်ပိုင်းကပဲ သူ့သမီးဖြစ်သူ တွေ့ခဲ့ရတယ်လို့ နီးစပ်သူတဦးက ဗွီအိုအေကို အတည်ပြုပါတယ်။ ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရတဲ့ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်ကို ၂၀၂၃ နှစ်စပိုင်းမှာပဲ တောင်ငူထောင်ကို စစ်ကောင်စီက ပြောင်းရွေ့ခဲ့တာပါ။ ထောင်ပြောင်းတဲ့ ဦးဝင်းမြင့်ကို မိသားစုက ပစ္စည်းသွားပို့စဉ်မှာ ခဏတွေ့ခွင့်ရခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဦးဝင်းမြင့်ဟာ တောင်ငူထောင်တွင်း ကျန်းကျန်းမာမာရှိနေတယ်လို့လည်း မိသားစုနဲ့နီးစပ်သူက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ထောင်ချခံထားရတဲ့ အမှုတွေထဲက ပို့ကုန်သွင်းကုန်အမှုနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးအမှုတွေအတွက် စွဲချက်အမိန်ပြင်ဆင်ချက် အထက်တရားရုံးမှာတင်ထာပါတယ်။ ဒီ့အတွက်ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း မတ်လကုန်ပိုင်းမှာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို စစ်ကောင်စီက အမှုပေါင်း ၁၉ မှုနဲ့ ထောင် စုစုပေါင်း ၃၃ နှစ်ချမှတ်ထားပြီး၊ အဲဒီအမှုအားလုံးကို ပြင်ဆင်မိန့်တွေနဲ့ အယူခံတွေတက်ထားရာမှာ အမှုတချို့ပယ်ချခံထားရပြီး အမှုတချို့ကတော့ ဆက်လက်ကြားနာဖို့ ကျန်ရှိနေသေးတာဖြစ်ပါတယ်။
အကျဉ်းထောင်နဲ့ ပါတ်သက်တဲ့ တဆက်ထဲသတင်းကတော့ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့လို့ဆိုပြီး ဖမ်းဆီးထိန်း သိမ်းခံရသူတွေထဲ အရွယ် မရောက်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေ ထိန်းသိမ်းခံနေရတာမှာ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေး ချိုးဖောက် မှုတွေအပြင် ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ကူညီပေးနေသူတွေက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"သင်တန်းကျောင်းတွေထဲမှာ ကျနော်တို့နဲ့ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ကလေးတွေဆိုရင် အာဟာရချို့တဲ့တာတွေရှိတယ် ပြောတယ်။ တချို့ကျန်းမာရေးမကောင်းတာတွေက ကုသမှုကောင်းကောင်းမရတာတွေရှိတယ်။ အများစုကကျန်းမာရေးချို့တဲ့တာတင်မကဘူး ဥပမာအားဖြင့် ရန်ကုန်နဲ့မန္တလေးကလွဲရင် ကျန်တဲ့နေရာတွေမှာက ကလေးတွေကိုရဲစခန်းကနေထိန်းသိမ်းထားတယ်။ ရဲစခန်းမှာမို့ကလေးတွေကကောင်းကောင်းမွန်မွန်နေထိုင်ရ တာမျိုးမဟုတ်ဘူး။ အချုပ်နဲ့နေနေရတယ်။ သူတို့ကိုဆက်ဆံမှုပေါ့ ညမှသူတို့ကိုခေါ်နှိပ်စက်တာတွေရှိတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှိပ်စက်တာတွေပါတယ်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှိပ်စက်တာထိုးတာကြိတ်တာတွေရှိတယ်။ အဲလိုခံရတာ တွေရှိတယ် တချို့မိန်းကလေးတွေကလည်း sexual harassment လို့ခေါ်တဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်အနှောင့်အယှက်ပေးတာတွေလည်းအများကြီးကြုံရတယ်။ ကလေးတွေက အချုပ်ထဲမှာသူတို့ကြုံရတာတွေ ပြောပြချက်အရ ကျနော်တို့သိရတာမျိုးတွေလဲရှိနေပါတယ်။"
အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ လူငယ်တွေအပေါ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းနေတာ၊ စစ်ကြောရေး စခန်းတွေ၊ အချုပ်ခန်းတွေမှာပါ အကျဉ်းချထားတဲ့ဖြစ်စဉ်တွေရှိနေတာပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကလည်း မန္တလေး အိုးဘို ထောင်တွင်းမှာ ကလေးတဦး ဖမ်းဆီးထောင်ချခံခဲ့ရတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
"၁၈နှစ်အောက်ကလေးကိုမန္တလေးအိုးဘိုထောင်မှာထောင်ချလိုက်တဲ့ဟာ ကလေးတွေကိုထောင်ချတယ်ဆိုတာ ကအချက် ၂ချက်ကြည့်ထောင်ချရတယ်။ ထောင်ချတယ်ဆိုတဲ့ကလေးဟာ အနည်းဆုံးထောင်ဒဏ်ပြစ်ဒဏ် နှစ် ၂၀အထက်ရှိရမယ်။ နောက်တခုကတော့ ဒီကလေးကလုံးဝဆုံးမလို့မရတာဖြစ်ရမယ်ပေါ့ အဲလိုအချက်တွေနဲ့ ညီမှထောင်ချလို့ရတယ်. ဒ့ါပေမယ့်ခုကျတော့ ကလေးကအကြမ်းဖက်ပုဒ်မနဲ့စွဲခံရတယ်။ ၅နှစ်ကျတယ်။ အဲဒါက ၅နှစ်ကျပြစ်ဒဏ်ထောင် ၂၀လည်းမဟုတ်၊ နောက်တခုက ဒီကလေးကဆိုးသွမ်းပါတယ် မဆိုးသွမ်းပါဘူးဆိုတဲ့ တိကျသေချာတဲ့ အစီအရင်ခံစာတွေလည်းရှိတာလည်းမဟုတ်ဘဲနဲ့ ထောင်ချခံရတယ်။ ကလေးသူငယ်အခွင့် အရေးတွေနဲ့မကိုက်ဘဲနဲ့ထောင်ချခံနေရတာ။ လောလောဆယ်ကျတော်ကတော့ အထက်တရားရုံးဘက်ကိုတင် ဖို့ဟာမှာကလည်း ပြင်ဆင်နေတာတွေလုပ်တယ်။ အပေါ်ဆက်တက်လည်း ကောင်းတာမရှိတော့ မျှော်လင့်မရ တော့ မိသားစုကလည်း အားမပေးနဲ့ဆက်လုပ်ဖို့အခက်အခဲရှိနေတယ်။"
ကလေးသူငယ်ဥပဒေအရ ကလေးတွေကို ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံရရင် လူကြီးထောင်တွေ၊ ရဲစခန်းတွေမှာထိန်းသိမ်း ထောင်ချပိုင်ခွင့်မရှိသလို ချမှတ်တဲ့ပြစ်ဒဏ်တွေအရ လူငယ်လေ့ကျင့်ရေးကျောင်းတွေမှာသာထိန်းသိမ်းခွင့်ရှိပါ တယ်။ အခုဟာကလူကြီးထောင်မှာ ကလေးကို ထောင် ၅နှစ်ချမှတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီဖြစ်စဉ်တွေနဲ့ပတ်သတ်လို့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရနဲ့ သက်ဆိုင်ရာအကျဉ်းဦးစီးကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပေမယ့် ပြန်လည်ဖြေဆိုတာမရှိပါဘူး။ ဒီဖြစ်စဉ်အဓိကဖြစ်တဲ့ အိုးဘိုထောင်ကိုလည်းဆက်သွယ်မေးမြန်းပေမယ့် ဇြေဆိုမယ့်သူ မရှိကြောင်းတုံပြန်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီအာဏာသိမ်းထားတဲ့ ၂နှစ်ကျော်ကာလအတွင်းမှာ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ကလေးငယ် အယောက် ၅၀၀ နီးပါး ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရပြီး အယောက် ၃၀၀ နီးပါးသေဆုံးခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများကူညီ စောင့်ရှောက်ရေးအသင်း ကထုတ်ပြန်ကြေငြာထားပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ AAPP ရဲ့ စာရင်းတွေကချဲ့ကား လွန်းတဲ့စာရင်းဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်ထားပါတယ်။
[Unicode]
သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျ မိသားစုနဲ့တှေ့
ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံထားရတဲ့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျ တောငျငူထောငျမှာ မိသားစုနဲ့တှေ့ခဲ့ရတယျလို့ နီးစပျသူတှဘေကျက အတညျပွုပေးပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ထောငျခခြံထားရတဲ့ အမှု ၂ ခုအတှကျ ပွငျဆငျခကြျ အယူခံအတှကျ ဆုံးဖွတျခကြျကိုလညျး မတျလကုနျပိုငျးမှာ ဆုံးဖွတျဖို့ခဖြို့ ရှိနပေါတယျ။ နိုငျငံရေးအရ ဖမျးဆီးခံနရေသူတှရေဲ့ အခွအေနေ ရနျကုနျကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုစညျသူပွောပွမှာပါ။
တောငျငူထောငျကို ပွောငျးရှှေ့ခံခဲ့ရတဲ့ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျကို မကွာခငျရကျပိုငျးကပဲ သူ့သမီးဖွဈသူ တှေ့ခဲ့ရတယျလို့ နီးစပျသူတဦးက ဗှီအိုအကေို အတညျပွုပါတယျ။ ထောငျဒဏျခမြှတျခံထားရတဲ့ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျကို ၂၀၂၃ နှဈစပိုငျးမှာပဲ တောငျငူထောငျကို စဈကောငျစီက ပွောငျးရှေ့ခဲ့တာပါ။ ထောငျပွောငျးတဲ့ ဦးဝငျးမွင့ျကို မိသားစုက ပစ်စညျးသှားပို့စဉျမှာ ခဏတှေ့ခှင့ျရခဲ့တယျလို့ သိရပါတယျ။ ဦးဝငျးမွင့ျဟာ တောငျငူထောငျတှငျး ကနြျးကနြျးမာမာရှိနတေယျလို့လညျး မိသားစုနဲ့နီးစပျသူက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ထောငျခခြံထားရတဲ့ အမှုတှထေဲက ပို့ကုနျသှငျးကုနျအမှုနဲ့ ဆကျသှယျရေးအမှုတှအေတှကျ စှဲခကြျအမိနျပွငျဆငျခကြျ အထကျတရားရုံးမှာတငျထာပါတယျ။ ဒီ့အတှကျဆုံးဖွတျခကြျကိုလညျး မတျလကုနျပိုငျးမှာ ဆုံးဖွတျခကြျခမြယျလို့ သိရပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို စဈကောငျစီက အမှုပေါငျး ၁၉ မှုနဲ့ ထောငျ စုစုပေါငျး ၃၃ နှဈခမြှတျထားပွီး၊ အဲဒီအမှုအားလုံးကို ပွငျဆငျမိန့ျတှနေဲ့ အယူခံတှတေကျထားရာမှာ အမှုတခြို့ပယျခခြံထားရပွီး အမှုတခြို့ကတော့ ဆကျလကျကွားနာဖို့ ကနြျရှိနသေေးတာဖွဈပါတယျ။
အကဉြျးထောငျနဲ့ ပါတျသကျတဲ့ တဆကျထဲသတငျးကတော့ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှမှော ပူးပေါငျးပါဝငျခဲ့လို့ဆိုပွီး ဖမျးဆီးထိနျး သိမျးခံရသူတှထေဲ အရှယျ မရောကျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှေ ထိနျးသိမျးခံနရေတာမှာ ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျ မှုတှအေပွငျ ကနြျးမာရေးပွူနာတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ ကူညီပေးနသေူတှကေ ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"သငျတနျးကြောငျးတှထေဲမှာ ကနြောျတို့နဲ့ခြိတျဆကျထားတဲ့ကလေးတှဆေိုရငျ အာဟာရခြို့တဲ့တာတှရှေိတယျ ပွောတယျ။ တခြို့ကနြျးမာရေးမကောငျးတာတှကေ ကုသမှုကောငျးကောငျးမရတာတှရှေိတယျ။ အမြားစုကကနြျးမာရေးခြို့တဲ့တာတငျမကဘူး ဥပမာအားဖွင့ျ ရနျကုနျနဲ့မန်တလေးကလှဲရငျ ကနြျတဲ့နရောတှမှောက ကလေးတှကေိုရဲစခနျးကနထေိနျးသိမျးထားတယျ။ ရဲစခနျးမှာမို့ကလေးတှကေကောငျးကောငျးမှနျမှနျနထေိုငျရ တာမြိုးမဟုတျဘူး။ အခြုပျနဲ့နနေရေတယျ။ သူတို့ကိုဆကျဆံမှုပေါ့ ညမှသူတို့ကိုခေါျနှိပျစကျတာတှရှေိတယျ။ စိတျပိုငျးဆိုငျရာနှိပျစကျတာတှပေါတယျ။ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာနှိပျစကျတာထိုးတာကွိတျတာတှရှေိတယျ။ အဲလိုခံရတာ တှရှေိတယျ တခြို့မိနျးကလေးတှကေလညျး sexual harassment လို့ခေါျတဲ့ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ စိတျအနှောင့ျအယှကျပေးတာတှလေညျးအမြားကွီးကွုံရတယျ။ ကလေးတှကေ အခြုပျထဲမှာသူတို့ကွုံရတာတှေ ပွောပွခကြျအရ ကနြောျတို့သိရတာမြိုးတှလေဲရှိနပေါတယျ။"
အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှနေဲ့ လူငယျတှအေပေါျ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးနတော၊ စဈကွောရေး စခနျးတှေ၊ အခြုပျခနျးတှမှောပါ အကဉြျးခထြားတဲ့ဖွဈစဉျတှရှေိနတောပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးကလညျး မန်တလေး အိုးဘို ထောငျတှငျးမှာ ကလေးတဦး ဖမျးဆီးထောငျခခြံခဲ့ရတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
"၁၈နှဈအောကျကလေးကိုမန်တလေးအိုးဘိုထောငျမှာထောငျခလြိုကျတဲ့ဟာ ကလေးတှကေိုထောငျခတြယျဆိုတာ ကအခကြျ ၂ခကြျကွည့ျထောငျခရြတယျ။ ထောငျခတြယျဆိုတဲ့ကလေးဟာ အနညျးဆုံးထောငျဒဏျပွဈဒဏျ နှဈ ၂၀အထကျရှိရမယျ။ နောကျတခုကတော့ ဒီကလေးကလုံးဝဆုံးမလို့မရတာဖွဈရမယျပေါ့ အဲလိုအခကြျတှနေဲ့ ညီမှထောငျခလြို့ရတယျ. ဒ့ါပမေယ့ျခုကတြော့ ကလေးကအကွမျးဖကျပုဒျမနဲ့စှဲခံရတယျ။ ၅နှဈကတြယျ။ အဲဒါက ၅နှဈကပြွဈဒဏျထောငျ ၂၀လညျးမဟုတျ၊ နောကျတခုက ဒီကလေးကဆိုးသှမျးပါတယျ မဆိုးသှမျးပါဘူးဆိုတဲ့ တိကသြခြောတဲ့ အစီအရငျခံစာတှလေညျးရှိတာလညျးမဟုတျဘဲနဲ့ ထောငျခခြံရတယျ။ ကလေးသူငယျအခှင့ျ အရေးတှနေဲ့မကိုကျဘဲနဲ့ထောငျခခြံနရေတာ။ လောလောဆယျကတြောျကတော့ အထကျတရားရုံးဘကျကိုတငျ ဖို့ဟာမှာကလညျး ပွငျဆငျနတောတှလေုပျတယျ။ အပေါျဆကျတကျလညျး ကောငျးတာမရှိတော့ မြှောျလင့ျမရ တော့ မိသားစုကလညျး အားမပေးနဲ့ဆကျလုပျဖို့အခကျအခဲရှိနတေယျ။"
ကလေးသူငယျဥပဒအေရ ကလေးတှကေို ပွဈဒဏျခမြှတျခံရရငျ လူကွီးထောငျတှေ၊ ရဲစခနျးတှမှောထိနျးသိမျး ထောငျခပြိုငျခှင့ျမရှိသလို ခမြှတျတဲ့ပွဈဒဏျတှအေရ လူငယျလေ့ကငြ့ျရေးကြောငျးတှမှောသာထိနျးသိမျးခှင့ျရှိပါ တယျ။ အခုဟာကလူကွီးထောငျမှာ ကလေးကို ထောငျ ၅နှဈခမြှတျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
ဒီဖွဈစဉျတှနေဲ့ပတျသတျလို့ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရနဲ့ သကျဆိုငျရာအကဉြျးဦးစီးကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပမေယ့ျ ပွနျလညျဖွဆေိုတာမရှိပါဘူး။ ဒီဖွဈစဉျအဓိကဖွဈတဲ့ အိုးဘိုထောငျကိုလညျးဆကျသှယျမေးမွနျးပမေယ့ျ ဇွဆေိုမယ့ျသူ မရှိကွောငျးတုံပွနျပါတယျ။ စဈကောငျစီအာဏာသိမျးထားတဲ့ ၂နှဈကြောျကာလအတှငျးမှာ အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ကလေးငယျ အယောကျ ၅၀၀ နီးပါး ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံထားရပွီး အယောကျ ၃၀၀ နီးပါးသဆေုံးခဲ့တယျလို့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြားကူညီ စောင့ျရှောကျရေးအသငျး ကထုတျပွနျကွငွောထားပါတယျ။ စဈကောငျစီဘကျကတော့ AAPP ရဲ့ စာရငျးတှကေခြဲ့ကား လှနျးတဲ့စာရငျးဖွဈတယျလို့ ဝဖေနျထားပါတယျ။
