(Zawgyi/Unicode)
နိုင်ငံတကာမှာ ဘယ်လို တရားစွဲဆိုမှုကနေမဆို ထွက်လာမယ့် ဥပဒေကြောင်းအရ စစ်ဆေး တွေ့ရှိချက်တခုဟာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းပေးမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိရှိနားလည်ထားဖို့ သိပ်အရေးကြီးပါတယ်လို့ နိုင်ငံတကာဥပဒေရေးရာကျွမ်းကျင်သူ ဥပဒေ ပါမောက္ခတဦးက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ တရားစွဲထားတာကို ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့မှာ စတင်ကြားနာဖို့ရှိနေချိန်မှာပဲ ပါမောက္ခ Mark Drumbl က အခုလိုပြောတာပါ။ ဆက်သွယ် မေးမြန်း ထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်က ပြောပြပါမယ်။
နယ်သာလန်နိုင်ငံ the Hague အခြေစိုက် ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ဒီဇင်ဘာလ (၁၀)ရက်နေ့ကနေ (၁၂)ရက်နေ့ ထိ အများပြည်သူရှေ့ ကြားနာစစ်ဆေးရာမှာ- ဂမ်ဘီယာက အရေးပေါ် တောင်းဆိုထားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် နောက်ထပ် ပြစ်မှုကျူးလွန်မှုတွေ မဖြစ်ပေါ်စေရေး ရပ်တန့်အောင် ICJ တရားရုံးအနေနဲ့ ယာယီ အမိန့်ထုတ်ပြန်ပြီး မြန်မာအစိုးရကို တားမြစ်ဖို့ ဆိုတဲ့ အချက်ဟာ အဓိကဖြစ်တယ်လို့ တနင်္လာနေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ ICJ တရားရုံးရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
အခုလို ICJ အနေနဲ့ မြန်မာအစိုးရအပေါ် တားမြစ်တဲ့ ယာယီအမိန့် ထုတ်ပြန်ဖို့ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိပေမယ့် နိုင်ငံတကာတရားရုံးတွေရဲ့ အမိန့်ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးဆိုတာ အကြပ်အတည်း ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းပေးဖို့ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ အချက်ကို အသိအမှတ်ပြုဖို့က အလွန် အရေးကြီးကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်က Washington and Lee တက္ကသိုလ် ဥပဒေ ပါမောက္ခ Drumbl က ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးအနေနဲ့ ယာယီတားမြစ်မိန့် ထုတ်ပြန်ဖို့ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသလို ဒီလို တားမြစ်မယ့် ကိစ္စတွေဟာ အချိန် အကန့်အသတ်နဲ့ဖြစ်ပါတယ်။ ကြီးမားတဲ့အမှုတွေ တင်သွင်းလျောက်ထားချိန် အခုလို မြန်မာကို ဂမ်ဘီယာက တရားစွဲတဲ့ ကိစ္စမှာ ICJ တရားရုံးအနေနဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ် ကျူးလွန်မှု ဖြစ်ခဲ့သလား မဖြစ်ခဲ့ဘူးလားဆိုတာ ဆုံးဖြတ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ICJ ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ကုစားမှုအများအပြားထဲက အလွန်သေးငယ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ပဲရှိနေတာပါ။ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု မြောက်တယ်ဆိုတာ တရားရုံးအနေနဲ့ ကြေညာနိုင်ပါတယ်။ သီအိုရီ အရဆိုရင် အပြစ်ကျူးလွန်တဲ့ နိုင်ငံအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ ဘဏ္ဍာငွေကြေးဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုတွေ ရင်ဆိုင် ကြုံတွေရနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခု ဒီဇင်ဘာလမှာ ပြုလုပ်မယ့် ပဏာမကြားနာစစ်ဆေးမှုမှာတော့ ဒီလို အခြေအနေမျိုး ရောက်လာအုံးမှာ မဟုတ်သေးပါဘူး။ ကာကွယ်တားဆီးဖို့ဆိုတဲ့ အပိုင်းကိုပဲ တရားရုံးက စီရင်ဆုံးဖြတ်အုံးမယ်လို့ပဲ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ မေးခွန်းမေးတဲ့အထဲမှာ ပါသလိုမျိုး မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်တော့ မျှော်လင့်ချက်ကြီးကြီးမားမား ထားလို့မရဘူးဆိုတာ အသိအမှတ်ပြုဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ နိုင်ငံတကာဥပဒေ ဘက်က လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု မြောက်တယ်ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းနဲ့ သတ်မှတ်ကြေညာပေးဖို့ အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးရဲ့ ဥပဒေကြောင်းအရ စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်မျိုးဟာ ပြဿနာ အကြပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းပေးမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ နားလည်ထားဖို့ သိပ်အရေးကြီးပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ရတဲ့ နာကျင်မှုအားလုံးကိုတော့ ဖြေရှင်းကျော်လွှားပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။”
အင်ကြင်းနိုင် ။ ။ ဒါဆိုရင် ICJ တရားရုံးက ဂမ်ဘီယာက မြန်မာကို စွဲထားတဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု တားဆီး၊ အပြစ်ပေးရေး စာချုပ် ချိုးဖောက်မှုဆိုတဲ့ အမှုကို ဘယ်လိုမျိုး ဆက်လက်ကိုင်တွယ် စီရင်ဖို့ရှိမလဲ။
ပါမောက္ခ Drumbl ။ ။ ဒီနေရာမှာ နောက်ထပ် အလွန်အရေးကြီးတဲ့ မေးခွန်းကတော့ ဒီအမှုမှာ ICJ တရားရုံးအနေနဲ့ လက်တွေ့တရားစီရင်ပိုင်ခွင့် ရှိမရှိဆိုတဲ့အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်များစွာက ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အမှုကို တရားရုံးက စီရင်ခဲ့တာတော့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ဘော့စနီးယားက ဆာဗီးရားနိုင်ငံကို စွဲတဲ့အမှုမှာ ဆာဗီးရားကို ICJ အနေနဲ့ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိမရှိ အငြင်းပွားခဲ့ဘူးပါတယ်။ ဆာဗီးရား အစိုးရအနေနဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ ဘော့စနီးယာက ICJ တရားရုံးမှာ အမှုစွဲတင်ခဲ့ချိန်က သူ့မှာ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်လို့ ICJ က ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။ ဒီစီရင်ချက်က လက်ရှိအမှု မတိုင်ခင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကြီးမားလှတဲ့ တရားရုံးအစဉ်အလာ တခုဖြစ်တယ်လို့ ပြောရမှာပါ။ ဒါကိုကြည့်မယ်ဆိုရင် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးစာချုပ်ကို ချိုးဖောက်မှုဆိုတဲ့ စွဲချက်အပေါ်မှာ တရားစီရင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်လို့ ICJ တရားရုံးအနေနဲ့ သူကိုယ်တိုင် သတ်မှတ်ထားမယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။
ICJ တရားရုံးမှာ ဒီဇင်ဘာလ (၁၀) ရက်ကနေ (၁၂)ရက်နေ့ ထိ ပဏာမကြားနာစစ်ဆေးပွဲအတွက် ဘယ်လ်ဂျီယန်နိုင်ငံက မြန်မာသံရုံးကနေ နေပြည်တော်မှာရှိတဲ့ အစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ညှိုနှိုင်းဆောင်ရွက်နေကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ Brussels မှာရှိတဲ့ မြန်မာသံရုံးကနေတဆင့်ပေါ့ ။ သူတို့ အဲဒီဘက်ကနေပြီးတော့ ဆက်ပြီးတော့ လုပ်မယ် ဆိုတော့ ကျနော်တို့ ဒီဘက်ကတော့ ဘာမှ အသေးစိတ်တော့ သိမှာမဟုတ်ဘူးလေ။ ဟိုဘက်ကပဲ ဌာနချုပ်နဲ့ Brussels ကနေတဆင့်လုပ်ဖို့ရှိပါတယ်။”
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို အသိအမှတ်မပြုတဲ့ မြန်မာအစိုးရဘက်က လိုက်ပါဆောင်ရွက်မယ့် နိုင်ငံတကာရှေ့နေအဖွဲ့အစည်းကို အတိအကျမသိရသေးပေမယ့် အဖွဲ့ဝင် ၅၇ နိုင်ငံပါဝင်တဲ့ OIC အစ္စလာမ်မစ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ကို ကိုယ်စားပြုပြီး အမှုစွဲတင်ထားတဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအတွက် အမေရိကန်ဥပဒေအကြံပေးအဖွဲ့ Foley Hoag နဲ့ ဗြိတိန်နိုင်ငံက ရှေ့နေတချို့ လိုက်ပါဆောင်ရွက်မှာဖြစ်ပါတယ်။
........................
နိုငျငံတကာ တရားစှဲဆိုခကြျ ပွူနာဖွရှေငျးပေးမှာမဟုတျကွောငျး ဥပဒပေညာရှငျ ထောကျပွ
(Unicode)
နိုငျငံတကာမှာ ဘယျလို တရားစှဲဆိုမှုကနမေဆို ထှကျလာမယ့ျ ဥပဒကွေောငျးအရ စဈဆေး တှေ့ရှိခကြျတခုဟာ ပွူနာကို ဖွရှေငျးပေးမှာ မဟုတျဘူးဆိုတာ သိရှိနားလညျထားဖို့ သိပျအရေးကွီးပါတယျလို့ နိုငျငံတကာဥပဒရေေးရာကြှမျးကငြျသူ ဥပဒေ ပါမောက်ခတဦးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာနိုငျငံကို နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ တရားစှဲထားတာကို ဒီဇငျဘာလ ၁၀ ရကျနေ့မှာ စတငျကွားနာဖို့ရှိနခြေိနျမှာပဲ ပါမောက်ခ Mark Drumbl က အခုလိုပွောတာပါ။ ဆကျသှယျ မေးမွနျး ထားတဲ့ မအငျကွငျးနိုငျက ပွောပွပါမယျ။
နယျသာလနျနိုငျငံ the Hague အခွစေိုကျ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ဒီဇငျဘာလ (၁၀)ရကျနေ့ကနေ (၁၂)ရကျနေ့ ထိ အမြားပွညျသူရှေ့ ကွားနာစဈဆေးရာမှာ- ဂမျဘီယာက အရေးပေါျ တောငျးဆိုထားတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ နောကျထပျ ပွဈမှုကြူးလှနျမှုတှေ မဖွဈပေါျစရေေး ရပျတန့ျအောငျ ICJ တရားရုံးအနနေဲ့ ယာယီ အမိန့ျထုတျပွနျပွီး မွနျမာအစိုးရကို တားမွဈဖို့ ဆိုတဲ့ အခကြျဟာ အဓိကဖွဈတယျလို့ တနငျ်လာနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ ICJ တရားရုံးရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။
အခုလို ICJ အနနေဲ့ မွနျမာအစိုးရအပေါျ တားမွဈတဲ့ ယာယီအမိန့ျ ထုတျပွနျဖို့ စီရငျပိုငျခှင့ျရှိပမေယ့ျ နိုငျငံတကာတရားရုံးတှရေဲ့ အမိန့ျဆုံးဖွတျခကြျမြိုးဆိုတာ အကွပျအတညျး ပွူနာတှကေို ဖွရှေငျးပေးဖို့ မဟုတျဘူးဆိုတဲ့ အခကြျကို အသိအမှတျပွုဖို့က အလှနျ အရေးကွီးကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဗာဂြီးနီးယားပွညျနယျက Washington and Lee တက်ကသိုလျ ဥပဒေ ပါမောက်ခ Drumbl က ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးအနနေဲ့ ယာယီတားမွဈမိန့ျ ထုတျပွနျဖို့ စီရငျပိုငျခှင့ျရှိသလို ဒီလို တားမွဈမယ့ျ ကိစ်စတှဟော အခြိနျ အကန့ျအသတျနဲ့ဖွဈပါတယျ။ ကွီးမားတဲ့အမှုတှေ တငျသှငျးလြောကျထားခြိနျ အခုလို မွနျမာကို ဂမျဘီယာက တရားစှဲတဲ့ ကိစ်စမှာ ICJ တရားရုံးအနနေဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျ ကြူးလှနျမှု ဖွဈခဲ့သလား မဖွဈခဲ့ဘူးလားဆိုတာ ဆုံးဖွတျမှာဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ICJ ရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျဟာ ကုစားမှုအမြားအပွားထဲက အလှနျသေးငယျတဲ့ အစိတျအပိုငျးအဖွဈပဲရှိနတောပါ။ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု မွောကျတယျဆိုတာ တရားရုံးအနနေဲ့ ကွညောနိုငျပါတယျ။ သီအိုရီ အရဆိုရငျ အပွဈကြူးလှနျတဲ့ နိုငျငံအပေါျ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှေ၊ ဘဏ်ဍာငှကွေေးဆိုငျရာ ထိခိုကျမှုတှေ ရငျဆိုငျ ကွုံတှရေနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခု ဒီဇငျဘာလမှာ ပွုလုပျမယ့ျ ပဏာမကွားနာစဈဆေးမှုမှာတော့ ဒီလို အခွအေနမြေိုး ရောကျလာအုံးမှာ မဟုတျသေးပါဘူး။ ကာကှယျတားဆီးဖို့ဆိုတဲ့ အပိုငျးကိုပဲ တရားရုံးက စီရငျဆုံးဖွတျအုံးမယျလို့ပဲ ကနြောျထငျပါတယျ။ မေးခှနျးမေးတဲ့အထဲမှာ ပါသလိုမြိုး မွနျမာနိုငျငံက ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျတော့ မြှောျလင့ျခကြျကွီးကွီးမားမား ထားလို့မရဘူးဆိုတာ အသိအမှတျပွုဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ နိုငျငံတကာဥပဒေ ဘကျက လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု မွောကျတယျဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးနဲ့ သတျမှတျကွညောပေးဖို့ အထောကျအကူပွုနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ နိုငျငံတကာ တရားစီရငျရေးရဲ့ ဥပဒကွေောငျးအရ စဈဆေးတှေ့ရှိခကြျမြိုးဟာ ပွူနာ အကွပျအတညျးကို ဖွရှေငျးပေးမှာမဟုတျဘူးဆိုတာ နားလညျထားဖို့ သိပျအရေးကွီးပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုကို ရငျဆိုငျကွုံတှေ့ရတဲ့ နာကငြျမှုအားလုံးကိုတော့ ဖွရှေငျးကြောျလှှားပေးနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။”
အငျကွငျးနိုငျ ။ ။ ဒါဆိုရငျ ICJ တရားရုံးက ဂမျဘီယာက မွနျမာကို စှဲထားတဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု တားဆီး၊ အပွဈပေးရေး စာခြုပျ ခြိုးဖောကျမှုဆိုတဲ့ အမှုကို ဘယျလိုမြိုး ဆကျလကျကိုငျတှယျ စီရငျဖို့ရှိမလဲ။
ပါမောက်ခ Drumbl ။ ။ ဒီနရောမှာ နောကျထပျ အလှနျအရေးကွီးတဲ့ မေးခှနျးကတော့ ဒီအမှုမှာ ICJ တရားရုံးအနနေဲ့ လကျတှေ့တရားစီရငျပိုငျခှင့ျ ရှိမရှိဆိုတဲ့အခကြျဖွဈပါတယျ။ လှနျခဲ့တဲ့ နှဈမြားစှာက ဖွဈခဲ့တဲ့ အရေးကွီးတဲ့ အမှုကို တရားရုံးက စီရငျခဲ့တာတော့ရှိခဲ့ပါတယျ။ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ဘော့စနီးယားက ဆာဗီးရားနိုငျငံကို စှဲတဲ့အမှုမှာ ဆာဗီးရားကို ICJ အနနေဲ့ တရားစီရငျပိုငျခှင့ျရှိမရှိ အငွငျးပှားခဲ့ဘူးပါတယျ။ ဆာဗီးရား အစိုးရအနနေဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျခဲ့တယျလို့ ဘော့စနီးယာက ICJ တရားရုံးမှာ အမှုစှဲတငျခဲ့ခြိနျက သူ့မှာ တရားစီရငျပိုငျခှင့ျရှိတယျလို့ ICJ က ဆုံးဖွတျခဲ့တာပါ။ ဒီစီရငျခကြျက လကျရှိအမှု မတိုငျခငျဖွဈခဲ့တဲ့ ကွီးမားလှတဲ့ တရားရုံးအစဉျအလာ တခုဖွဈတယျလို့ ပွောရမှာပါ။ ဒါကိုကွည့ျမယျဆိုရငျ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု တားဆီးရေးစာခြုပျကို ခြိုးဖောကျမှုဆိုတဲ့ စှဲခကြျအပေါျမှာ တရားစီရငျဆုံးဖွတျပိုငျခှင့ျရှိတယျလို့ ICJ တရားရုံးအနနေဲ့ သူကိုယျတိုငျ သတျမှတျထားမယျလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။
ICJ တရားရုံးမှာ ဒီဇငျဘာလ (၁၀) ရကျကနေ (၁၂)ရကျနေ့ ထိ ပဏာမကွားနာစဈဆေးပှဲအတှကျ ဘယျလျဂြီယနျနိုငျငံက မွနျမာသံရုံးကနေ နပွေညျတောျမှာရှိတဲ့ အစိုးရတာဝနျရှိသူတှနေဲ့ ညှိုနှိုငျးဆောငျရှကျနကွေောငျး ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးဟောကျဒိုဆှမျးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ Brussels မှာရှိတဲ့ မွနျမာသံရုံးကနတေဆင့ျပေါ့ ။ သူတို့ အဲဒီဘကျကနပွေီးတော့ ဆကျပွီးတော့ လုပျမယျ ဆိုတော့ ကနြောျတို့ ဒီဘကျကတော့ ဘာမှ အသေးစိတျတော့ သိမှာမဟုတျဘူးလေ။ ဟိုဘကျကပဲ ဌာနခြုပျနဲ့ Brussels ကနတေဆင့ျလုပျဖို့ရှိပါတယျ။”
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို အသိအမှတျမပွုတဲ့ မွနျမာအစိုးရဘကျက လိုကျပါဆောငျရှကျမယ့ျ နိုငျငံတကာရှေ့နအေဖှဲ့အစညျးကို အတိအကမြသိရသေးပမေယ့ျ အဖှဲ့ဝငျ ၅၇ နိုငျငံပါဝငျတဲ့ OIC အစ်စလာမျမဈပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးအဖှဲ့ကို ကိုယျစားပွုပွီး အမှုစှဲတငျထားတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံအတှကျ အမရေိကနျဥပဒအေကွံပေးအဖှဲ့ Foley Hoag နဲ့ ဗွိတိနျနိုငျငံက ရှေ့နတေခြို့ လိုကျပါဆောငျရှကျမှာဖွဈပါတယျ။
