(Zawgyi / Unicode)
ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ် ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်မှာ လူပေါင်း ၂၀၀ ကျော် သေကျေဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ နေရာအနီးမှာ နောက်ထပ် မြေပြိုကျမှု ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့အတွက် အရေးပေါ် ပြောင်းရွှေ့ပေးနေပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒီလဆန်းတုန်းက လူ ၁၇၀ ကျော် သေဆုံးပြီး ၅၀ ကျော် ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်ဒေသ ဝှေခါကျေးရွာက ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်မှာ သောကြာနေ့ ညပိုင်းက နောက်ထပ် မြေပြိုမှုနဲ့ ကြုံခဲ့ရပြီးတဲ့နောက် အနီးအနားက ဒေသခံတွေကို ပြောင်းရွှေ့ပေးနေတာပါ။ အထူးသဖြင့် မိုးတွင်းကာလ မြေပြိုကျနိုင်တာကြောင့် ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်တွေအနီးက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ နေထိုင်သူတွေကို ပြောင်းရွှေ့ပေးနေတာလို့လည်း ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင် သယံဇာတနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီး ဦးလဆိုင်းက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို အခုလို ပြောပြပါတယ်။
“မြေအက်ကြောင်းတွေနဲ့ပေါ့နော်။ တချို့ ပြိုကျသွားတဲ့ နေရာတွေရယ် နောက် ပြိုကျလုဆဲဆဲ နေရာတွေမှာက အန္တရာယ်က အင်မတန်ကို များတဲ့အချိန်ကျတော့ အဲ့တော့ အဲ့ဒီ့လူတွေကို နေရာရွှေ့ဖို့အတွက်ကို သူတို့ ဒါ မြေနေရာ ၈၀ လောက်ပေါ့၊ အကွက် ၈၀ လောက်ပေါ့။ ပေ ၆၀ × ၄၀ အိမ်ယာကွက်ပေါ့နော်၊ အိမ်အကွက် ၈၀ လောက် မြေကွက်တွေရိုက်ထားတဲ့ အစီအစဉ်တော့ သတင်းပို့ပေးတဲ့အတွက် သိရပါတယ်။ ကျနော်တို့ ဒီ သက်ဆိုင်တဲ့သူတွေက စီမံချထားပေးတဲ့ နေရာတွေမှာ နေမယ်။
“ဒါပေမယ့် ဘယ်လောက်အထိ လုံခြုံစိတ်ချရပြီလဲဆိုတဲ့ နေရာမှာတော့ သူကတော့ ဒီလုပ်ကွက်နေရာတွေကို သွားနေရင်တော့ လုံခြုံစိတ်ချရဖို့အတွက် ဆိုတာကတော့ ပြောလို့မရဘူးပေါ့နော်။ အချို့အချို့သောသူတွေက လုပ်ကွက်ဟောင်းတွေမှာ ရှာဖွေနေတာတွေ့လို့ လုပ်ကွက်ဟောင်းတွေမှာ ကျောက်ကြောတွေ ကောင်းလို့ဆိုပြီး သူသူငါငါ ဝင်ရှာမယ်ဆိုရင်တော့ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းဖို့ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ဘူးပေါ့နော်။ အခုက မိုးရာသီဖြစ်တဲ့အချိန်ကျတော့ မြေကြီးတွေက ကွဲအက်ပြီးတော့ ပြိုကျလာနိုင်တဲ့အတွက် အန္တရာယ်ရှိပြီးရင်း ရှိနေမှာပေါ့နော်။”
ဒီလဆန်းမှာ မြေပြိုမှုနဲ့ ကြုံခဲ့ရတဲ့ ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်အနီး အမြင့်ပေ ၅၀၀၊ အကျယ်ပေ ၄၀ လောက်ရှိတဲ့ မြေသားထု သောကြာနေ့က ထပ်မံပြိုကျခဲ့ပြီးနောက် အနီးအနားမှာ နောက်ထပ် မြေပြိုမှုအန္တရာယ် ရှိနေတယ်လို့လည်း အစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်ကွင်းဆင်း သွားရောက်ကြည့်ရှုခဲ့တဲ့ ဖားကန့်ဒေသခံ သတင်းသမား ကိုဇော်မိုးထက်ကလည်း မြေထပ်ပြိုနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ကြောင့် အာဏာပိုင်တွေက အရေးပေါ် ပြောင်းရွှေ့ပေးနေတာလို့ ပြောပါတယ်။
“အဲ့ဒီ့မှာရှိတဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ မြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေး၊ ထွေအုပ်၊ ရဲနဲ့ အကုန်ပေါင်းပြီး လုပ်နေကြတာ တွေ့တယ်ဗျ။ လက်ရှိအခြေအနေမှာတော့ နေမယ့်သူတွေကို ကုမ္ပဏီကနေပြီးတော့မှ ထိုက်သင့်တဲ့ ထောက်ပံ့ကြေးပေါ့နော်။ လျော်ကြေးပုံစံမျိုး ပြောင်းရွှေ့ကြေးပုံစံမျိုး ပေးပြီး ရွှေ့လိုက်ပြီ။ လူတွေတော့ မရှိတော့ဘူး။ နေအိမ်တွေကတော့ ဒီအတိုင်း ချန်ခဲ့တာပေါ့။ ဘယ်နေရာတွေလဲ ဆိုတော့ စောစောက ပြိုထားတဲ့ ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့က ပြိုထားတဲ့နေရာမှာ အခု ပတ်ပတ်လည်ပြိုနေတာ၊ အဲ့ဒီ့တောင်ကြီး ပတ်ချာလည်က၊ ဝှေခါရွာရဲ့ အထက်နား လခူးချောင်ကျေးရွာပေါ့၊ အိမ်တွေလည်း ၂ လုံး ၃ လုံး ပြိုတဲ့အထဲ ပါသွားတယ်။ နောက်ထပ်အိမ်တွေကိုလည်း မြေကြီးက တခါတည်း လျှောကျပြီး ဆွဲသွားမှာလေ။ အန္တရာယ်ရှိတာပေါ့။ အကုန်လုံး အိမ်တွေရော လူတွေပါ ပါသွားနိုင်တယ်။
“သတိပေးဆိုင်းဘုတ်တွေလည်း ကပ်ထားတယ်။ လူတွေကိုလည်း ဝှေခါအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ပြောတာက သူတို့ အကုန်လုံး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပြီးတော့ လူတွေကို ရွှေ့ခိုင်းလိုက်ပြီး မြေနေရာတွေလည်း အစားပေးလိုက်ပြီပေါ့နော်။ သူတို့က တကယ်ဖြစ်လာရင် ကာကွယ်နိုင်ဖို့ ထိရောက်တဲ့ အစီအမံတွေတော့ လုပ်နေတာပဲ။ လောလောဆယ်တော့ လူတွေအပေါ်မှာပဲ မူတည်တယ်။ ဖယ်ခိုင်းတော့ ငွေယူတယ်။ တချို့တွေကျတော့လည်း မသိအောင် ခိုးနေတာမျိုး အဲ့ဒါမျိုးတွေလည်း ရှိတယ်ပေါ့နော်။”
ဝှေခါကျေးရွာအနီး လခူးချောင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး လုပ်ကွက်ဟောင်းက အခု နောက်ထပ် မြေပြိုကျမှုမှာတော့ လူအသေအပျောက် မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း အန္တရာယ်ရှိနေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် ဖားကန့်ဒေသက ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို မှီခိုလုပ်ကိုင် စားသောက်နေသူတွေအနေနဲ့ သတိထားကြဖို့ သယံဇာတနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီး ဦးလဆိုင်းက တိုက်တွန်းပါတယ်။
“အခု ဒီအချိန်ကာလက ကိုဗစ်ကာလလည်း ဖြစ်တယ်။ မိုးရာသီ အချိန်ကာလလည်း ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ စားဝတ်နေရေးက အခက်အခဲ ရှိကြမှာတော့ အားလုံးကတော့ ဘယ်လိုမှ ငြင်းလို့မရတဲ့အရာတော့ ဟုတ်တာပေါ့လေ။ သို့သော်လည်း အားလုံးက မိမိတို့ စားဝတ်နေရေး အဆင်ပြေအောင် ပြေလည်အောင် ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာပေါ့၊ မြန်မာဆိုရိုးစကားထဲကလိုပဲ ‘ညောင်သီးလည်းစား လေးသံလည်း နားထောင်’ ဆိုသလိုပေါ့၊ ဘေးအန္တရာယ်လေးတွေကိုလည်း ကြည့်ကြပြီးမှ လုပ်ကြပါ။ အဓိက လူ့အသက်က အရေးကြီးဆုံးပဲလေနော်။ အခုလို တကယ့်ကို အန္တရာယ်ကြီးကြီးမားမား ဖြစ်နိုင်တဲ့နေရာ၊ ဖြစ်လည်းဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့လည်း ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နေရာကြီးမှာတော့ ဖြစ်နိုင်ရင် အဲ့လိုနေရာမှာ မရှာဘဲပေါ့နော်။
”ကျောက်ဆိုတာကတော့ ကျနော်တို့လည်း ဖားကန့်သားဖြစ်ခဲ့တော့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကျနော်တို့ရဲ့အိပ်မက်တွေ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ကျနော့်အနေနဲ့ သတင်းစကား ပါးချင်တာက ဒီ ဖားကန့်မှာ မိမိတို့ရဲ့အိပ်မက် မိမိတို့ရဲ့ စိတ်ကူးတွေကို အောင်မြင်ဖို့ ရောက်လာကြတဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ နိုင်ငံသူ နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ ဒီဘေးအန္တရာယ်တွေက သတိဝီရိယလေးနဲ့ ဆောင်ရန် ရှောင်ရန်တွေကို လုပ်ကိုင်ကြစေချင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီလို လုပ်ကိုင်ရင်တော့ ကိုယ့်အသက် ဘေးအန္တရာယ်လည်း မိုးတွင်းကာလမှာ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းကင်းနဲ့ ဆောင်ရွက်နိုင်ကြမယ်လို့ အဲ့ဒါလေး သတိပေး ပြောချင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။”
နိုင်ငံတကာ သဘာဝသယံဇာတ စောင့်ကြည့်ရေး အဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ Global Witness က ကချင်ပြည်နယ်မှာ ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှုတွေကို အစိုးရက ထိန်းချုပ်ဖို့ ပျက်ကွက်နေတာကြောင့် ဖားကန့်ဒေသမှာ အခုလို ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ ကြုံနေရတာလို့ ပြောဆိုထားပါတယ်။ ဖားကန့်ဒေသ ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းမှာ လူအများအပြား သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဖြစ်ရပ်အတွက် စိတ်မကောင်းဖြစ်ရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း အာဆီယံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် အမေရိကန်သံရုံးတို့ကလည်း ကြေညာချက်တွေ အသီးသီး ထုတ်ပြန်ပြောဆိုခဲ့ကြတာပါ။
မြန်မာစစ်တပ်ကတော့ လူ ၁၇၂ ယောက် သေဆုံးပြီး ၅၄ ယောက် ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ ဒီလဆန်းက မြေပြိုကျမှုနဲ့ ဆက်နွှယ်ပြီး တပ်မတော် အဆင့်မြင့်အရာရှိ ၂ ဦးကို အရေးယူလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သလို မြန်မာအစိုးရကလည်း အဆင့်မြင့်အရာရှိတွေ ဦးဆောင်တဲ့ စုံစမ်းရေးအဖွဲ့တခု ဖွဲ့စည်းပြီး ကွင်းဆင်း စစ်ဆေးတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပေမယ့် စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်တွေကိုတော့ ထုတ်ပြန်ပြောဆိုတာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။
--------------------------------
(Unicode)
ဖားကန့ျမှာ နောကျထပျမွပွေိုနိုငျတဲ့ အန်တရာယျကွောင့ျ အရေးပေါျပွောငျးရှှေ့
ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျမွို့နယျ ကြောကျစိမျးလုပျကှကျမှာ လူပေါငျး ၂၀၀ ကြောျ သကြေဒေဏျရာရခဲ့တဲ့ နရောအနီးမှာ နောကျထပျ မွပွေိုကမြှု ဖွဈပှားခဲ့တဲ့အတှကျ အရေးပေါျ ပွောငျးရှှေ့ပေးနပေါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွပေးထားပါတယျ။
ဒီလဆနျးတုနျးက လူ ၁၇၀ ကြောျ သဆေုံးပွီး ၅၀ ကြောျ ဒဏျရာရခဲ့တဲ့ ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျဒသေ ဝှခေါကြေးရှာက ကြောကျစိမျးလုပျကှကျမှာ သောကွာနေ့ ညပိုငျးက နောကျထပျ မွပွေိုမှုနဲ့ ကွုံခဲ့ရပွီးတဲ့နောကျ အနီးအနားက ဒသေခံတှကေို ပွောငျးရှှေ့ပေးနတောပါ။ အထူးသဖွင့ျ မိုးတှငျးကာလ မွပွေိုကနြိုငျတာကွောင့ျ ကြောကျစိမျးလုပျကှကျတှအေနီးက အန်တရာယျရှိတဲ့ နရောတှမှော နထေိုငျသူတှကေို ပွောငျးရှှေ့ပေးနတောလို့လညျး ကခငြျပွညျနယျ အစိုးရအဖှဲ့ အဖှဲ့ဝငျ သယံဇာတနဲ့ သဘာဝပတျဝနျးကငြျထိနျးသိမျးရေး ဝနျကွီး ဦးလဆိုငျးက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို အခုလို ပွောပွပါတယျ။
“မွအေကျကွောငျးတှနေဲ့ပေါ့နောျ။ တခြို့ ပွိုကသြှားတဲ့ နရောတှရေယျ နောကျ ပွိုကလြုဆဲဆဲ နရောတှမှောက အန်တရာယျက အငျမတနျကို မြားတဲ့အခြိနျကတြော့ အဲ့တော့ အဲ့ဒီ့လူတှကေို နရောရှှေ့ဖို့အတှကျကို သူတို့ ဒါ မွနေရော ၈၀ လောကျပေါ့၊ အကှကျ ၈၀ လောကျပေါ့။ ပေ ၆၀ × ၄၀ အိမျယာကှကျပေါ့နောျ၊ အိမျအကှကျ ၈၀ လောကျ မွကှေကျတှရေိုကျထားတဲ့ အစီအစဉျတော့ သတငျးပို့ပေးတဲ့အတှကျ သိရပါတယျ။ ကနြောျတို့ ဒီ သကျဆိုငျတဲ့သူတှကေ စီမံခထြားပေးတဲ့ နရောတှမှော နမေယျ။
“ဒါပမေယ့ျ ဘယျလောကျအထိ လုံခွုံစိတျခရြပွီလဲဆိုတဲ့ နရောမှာတော့ သူကတော့ဒီလုပျကှကျနရောတှကေို သှားနရေငျတော့ လုံခွုံစိတျခရြဖို့အတှကျ ဆိုတာကတော့ ပွောလို့မရဘူးပေါ့နောျ။ အခြို့အခြို့သောသူတှကေ လုပျကှကျဟောငျးတှမှော ရှာဖှနေတောတှေ့လို့ လုပျကှကျဟောငျးတှမှော ကြောကျကွောတှေ ကောငျးလို့ဆိုပွီး သူသူငါငါ ဝငျရှာမယျဆိုရငျတော့ ဘေးအန်တရာယျကငျးဖို့ဆိုတာ မဖွဈနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ အခုက မိုးရာသီဖွဈတဲ့အခြိနျကတြော့ မွကွေီးတှကေ ကှဲအကျပွီးတော့ ပွိုကလြာနိုငျတဲ့အတှကျ အန်တရာယျရှိပွီးရငျး ရှိနမှောပေါ့နောျ။”
ဒီလဆနျးမှာ မွပွေိုမှုနဲ့ ကွုံခဲ့ရတဲ့ ကြောကျစိမျးလုပျကှကျအနီး အမွင့ျပေ ၅၀၀၊ အကယြျပေ ၄၀ လောကျရှိတဲ့ မွသေားထု သောကွာနေ့က ထပျမံပွိုကခြဲ့ပွီးနောကျ အနီးအနားမှာ နောကျထပျ မွပွေိုမှုအန်တရာယျ ရှိနတေယျလို့လညျး အစိုးရက သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။ ကိုယျတိုငျကှငျးဆငျး သှားရောကျကွည့ျရှုခဲ့တဲ့ ဖားကန့ျဒသေခံ သတငျးသမား ကိုဇောျမိုးထကျကလညျး မွထေပျပွိုနိုငျတဲ့ အန်တရာယျကွောင့ျ အာဏာပိုငျတှကေ အရေးပေါျ ပွောငျးရှှေ့ပေးနတောလို့ ပွောပါတယျ။
“အဲ့ဒီ့မှာရှိတဲ့ သကျဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေးနဲ့ မွို့နယျအုပျခြုပျရေး၊ ထှအေုပျ၊ ရဲနဲ့ အကုနျပေါငျးပွီး လုပျနကွေတာ တှေ့တယျဗြ။ လကျရှိအခွအေနမှောတော့ နမေယ့ျသူတှကေို ကုမ်ပဏီကနပွေီးတော့မှ ထိုကျသင့ျတဲ့ ထောကျပံ့ကွေးပေါ့နောျ။ လြောျကွေးပုံစံမြိုး ပွောငျးရှှေ့ကွေးပုံစံမြိုး ပေးပွီး ရှှေ့လိုကျပွီ။ လူတှတေော့ မရှိတော့ဘူး။ နအေိမျတှကေတော့ ဒီအတိုငျး ခနြျခဲ့တာပေါ့။ ဘယျနရောတှလေဲ ဆိုတော့ စောစောက ပွိုထားတဲ့ ဇူလိုငျလ ၂ ရကျနေ့က ပွိုထားတဲ့နရောမှာ အခု ပတျပတျလညျပွိုနတော၊အဲ့ဒီ့တောငျကွီး ပတျခြာလညျက၊ ဝှခေါရှာရဲ့ အထကျနား လခူးခြောငျကြေးရှာပေါ့၊ အိမျတှလေညျး ၂ လုံး ၃ လုံး ပွိုတဲ့အထဲ ပါသှားတယျ။ နောကျထပျအိမျတှကေိုလညျး မွကွေီးက တခါတညျး လြှောကပြွီး ဆှဲသှားမှာလေ။ အန်တရာယျရှိတာပေါ့။ အကုနျလုံး အိမျတှရေော လူတှပေါ ပါသှားနိုငျတယျ။
“သတိပေးဆိုငျးဘုတျတှလေညျး ကပျထားတယျ။ လူတှကေိုလညျးဝှခေါအုပျခြုပျရေးမှူး ပွောတာက သူတို့ အကုနျလုံး ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျပွီးတော့ လူတှကေို ရှှေ့ခိုငျးလိုကျပွီး မွနေရောတှလေညျး အစားပေးလိုကျပွီပေါ့နောျ။ သူတို့က တကယျဖွဈလာရငျ ကာကှယျနိုငျဖို့ ထိရောကျတဲ့ အစီအမံတှတေော့ လုပျနတောပဲ။ လောလောဆယျတော့ လူတှအေပေါျမှာပဲ မူတညျတယျ။ ဖယျခိုငျးတော့ ငှယေူတယျ။ တခြို့တှကေတြော့လညျး မသိအောငျခိုးနတောမြိုး အဲ့ဒါမြိုးတှလေညျး ရှိတယျပေါ့နောျ။”
ဝှခေါကြေးရှာအနီး လခူးခြောငျ ကြောကျစိမျးတူးဖောျရေး လုပျကှကျဟောငျးက အခု နောကျထပျ မွပွေိုကမြှုမှာတော့ လူအသအေပြောကျ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး အန်တရာယျရှိနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ဖားကန့ျဒသေက ကြောကျစိမျးတူးဖောျရေး လုပျငနျးတှကေို မှီခိုလုပျကိုငျ စားသောကျနသေူတှအေနနေဲ့ သတိထားကွဖို့ သယံဇာတနဲ့ သဘာဝပတျဝနျးကငြျထိနျးသိမျးရေး ဝနျကွီး ဦးလဆိုငျးက တိုကျတှနျးပါတယျ။
“အခု ဒီအခြိနျကာလက ကိုဗဈကာလလညျး ဖွဈတယျ။ မိုးရာသီ အခြိနျကာလလညျး ဖွဈတယျဆိုတော့ စားဝတျနရေေးက အခကျအခဲ ရှိကွမှာတော့ အားလုံးကတော့ ဘယျလိုမှ ငွငျးလို့မရတဲ့အရာတော့ ဟုတျတာပေါ့လေ။ သို့သောျလညျး အားလုံးက မိမိတို့ စားဝတျနရေေး အဆငျပွအေောငျ ပွလေညျအောငျ ဆောငျရှကျတဲ့နရောမှာပေါ့၊ မွနျမာဆိုရိုးစကားထဲကလိုပဲ ‘ညောငျသီးလညျးစား လေးသံလညျး နားထောငျ’ ဆိုသလိုပေါ့၊ ဘေးအန်တရာယျလေးတှကေိုလညျး ကွည့ျကွပွီးမှ လုပျကွပါ။ အဓိက လူ့အသကျက အရေးကွီးဆုံးပဲလနေောျ။အခုလို တကယ့ျကို အန်တရာယျကွီးကွီးမားမား ဖွဈနိုငျတဲ့နရော၊ ဖွဈလညျးဖွဈခဲ့တယျဆိုတာ မကြျမွငျကိုယျတှေ့လညျး ဖွဈခဲ့တဲ့ နရောကွီးမှာတော့ ဖွဈနိုငျရငျ အဲ့လိုနရောမှာ မရှာဘဲပေါ့နောျ။
”ကြောကျဆိုတာကတော့ ကနြောျတို့လညျး ဖားကန့ျသားဖွဈခဲ့တော့ နှဈပေါငျးမြားစှာ ကနြောျတို့ရဲ့အိပျမကျတှေ အကောငျအထညျဖောျဖို့ ကနြော့ျအနနေဲ့ သတငျးစကား ပါးခငြျတာက ဒီ ဖားကန့ျမှာ မိမိတို့ရဲ့အိပျမကျ မိမိတို့ရဲ့ စိတျကူးတှကေို အောငျမွငျဖို့ ရောကျလာကွတဲ့ ကနြောျတို့ရဲ့ နိုငျငံသူ နိုငျငံသားတှအေနနေဲ့ ဒီဘေးအန်တရာယျတှကေ သတိဝီရိယလေးနဲ့ဆောငျရနျ ရှောငျရနျတှကေို လုပျကိုငျကွစခေငြျပါတယျ။ အဲ့ဒီလို လုပျကိုငျရငျတော့ ကိုယ့ျအသကျ ဘေးအန်တရာယျလညျး မိုးတှငျးကာလမှာ ဘေးအန်တရာယျကငျးကငျးနဲ့ ဆောငျရှကျနိုငျကွမယျလို့ အဲ့ဒါလေး သတိပေး ပွောခငြျပါတယျခငျဗြာ။”
နိုငျငံတကာ သဘာဝသယံဇာတ စောင့ျကွည့ျရေး အဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ Global Witness က ကခငြျပွညျနယျမှာ ကြောကျစိမျးတူးဖောျမှုတှကေို အစိုးရက ထိနျးခြုပျဖို့ ပကြျကှကျနတောကွောင့ျ ဖားကန့ျဒသေမှာ အခုလို ထိခိုကျသဆေုံးမှုတှေ ကွုံနရေတာလို့ ပွောဆိုထားပါတယျ။ ဖားကန့ျဒသေ ကြောကျစိမျးတူးဖောျရေး လုပျငနျးမှာ လူအမြားအပွား သဆေုံးခဲ့ရတဲ့ ဖွဈရပျအတှကျ စိတျမကောငျးဖွဈရကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ၊ အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျး အာဆီယံနဲ့ မွနျမာနိုငျငံအခွစေိုကျ အမရေိကနျသံရုံးတို့ကလညျး ကွညောခကြျတှေ အသီးသီး ထုတျပွနျပွောဆိုခဲ့ကွတာပါ။
မွနျမာစဈတပျကတော့ လူ ၁၇၂ ယောကျ သဆေုံးပွီး ၅၄ ယောကျ ဒဏျရာရခဲ့တဲ့ ဒီလဆနျးက မွပွေိုကမြှုနဲ့ ဆကျနှှယျပွီး တပျမတောျ အဆင့ျမွင့ျအရာရှိ ၂ ဦးကို အရေးယူလိုကျကွောငျး ကွညောခဲ့သလို မွနျမာအစိုးရကလညျး အဆင့ျမွင့ျအရာရှိတှေ ဦးဆောငျတဲ့ စုံစမျးရေးအဖှဲ့တခု ဖှဲ့စညျးပွီး ကှငျးဆငျး စဈဆေးတာတှလေညျး ရှိခဲ့ပမေယ့ျ စဈဆေးတှေ့ရှိခကြျတှကေိုတော့ ထုတျပွနျပွောဆိုတာမြိုး မရှိသေးပါဘူး။
