(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်တပ်ကနေ အရပ်သားအစိုးရ ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်တွေကို ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁)ရက်နေ့ကရာထူးကနေ ဖယ်ရှားခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်ကို စစ်အာသိမ်းမှုအဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရက ဧပြီလ (၂)ရက်နေ့က ကြေညာခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေချမှတ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့လည်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရ ပုဂ္ဂိလ်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင်က အသေးစိတ်ကို ဆက်လက်တင်ပြမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအဖြစ် အမေရိကန်အစိုးရက တရားဝင်သတ်မှတ်ကြောင်း ကြေညာချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ အင်္ဂါနေ့က အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခွင့်ရ Ned Price က အခုလိုပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
”အချက်အလက်အားလုံးကိုပြန်လည်သုံးသပ်ပြီးနောက် ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့က မြန်မာစစ်တပ်ကနေ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အစိုးရထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်တွေကို ရာထူးကနေ ဖယ်ရှားလိုက်တဲ့ လုပ်ရပ်ကို စစ်အာဏာသိမ်းမှုအဖြစ်ကနော်တို့ အကဲဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။”
သမ္မတဘိုင်ဒန်နဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Blinken တို့ပြောခဲ့တဲ့အတိုင်းပဲ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းခေါင်းဆောင်တွေအပါအဝင် အရပ်ဖက်အစိုးရခေါင်းဆောင်တွေကို မြန်မာစစ်တပ်က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတာကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ အလွန် စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိကြောင်းလည်း Ned Price က ပြောပါတယ်။
ဒါအပြင် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးဖျက်လိုဖျက်စီးလုပ်သူတွေအနေနဲ့တာဝန်ခံမှုရှိစေရေး အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ အခုလို ပြောပါတယ်။
” မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး လေးစားလိုက်နာမှုရှိအောင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ ဒေသတွင်းနဲ့ ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ နီးနီးကပ်ကပ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်သလို၊ မြန်မာဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးကို ဖျက်စီးမှုအတွက် တာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ တာဝန်ယူခံမှုရှိစေရေး တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။”
စစ်အာဏာသိမ်းမှုအဖြစ် တရားဝင်သတ်မှတ်လိုက်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲ အနေနဲ့ အရင်ကတည်းကရှိထားတဲ့ မြန်မာအပေါ် စီးပွားရေးအရပိတ်ဆို့မှုတွေကို ထပ်တိုးပြီး လုပ်ဆောင်သွားဖို့ရှိနေတယ်လို့လည်း Ned Price ကအခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
”အခုလို ကျနော်တို့ မူဝါဒအရ သတ်မှတ်ပြဌာန်းလိုက်ပြီးတဲ့နောက် စီးပွားရေးအရပိတ်ဆို့မှုအလားအလာတွေအပါအဝင် အခြားအစီအစဉ်တွေကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။”
အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ခဲ့တဲ့အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ တနင်္လာနေ့က သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်နဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Blinken တို့နဲ့တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ အမေရိကန်အထက်လွှတ်တော် လူနည်းစုခေါင်းဆောင် ရီပါပလင်ကန်အမတ် Mitch McConnell ကလည်း ဒီမိုကရေစီကို တိုက်ခိုက်တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ ကြီးမားတဲ့ ပေးဆပ်မှုဖြစ်စေဖို့ အမေရိကန်အစိုးရက ဆောင်ရွက်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်း အင်္ဂါနေ့က အထက်လွှတ်တော်အစည်းအဝေးမှာ အခုလိုပြောသွားပါတယ်။
"ကမ္ဘာကြီးက စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ ဒါဟာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုအဖြစ် ထင်ရှားတဲ့ တရားဝင်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ချမှတ်ဖို့ ကျနော်အနေနဲ့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ အခုလိုဒီမိုကရေစီစနစ်ကို တိုက်ခိုက်တဲ့လုပ်ရပ်အတွက် စစ်တပ်အပေါ် ကြီးမားတဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေချမှတ်လိမ့်မယ်လို့လည်း မျှော်လင့်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအဖြစ် အမေရိကန်အစိုးရက တရားဝင်သတ်မှတ်လိုက်ပေမယ့် လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီပံ့ပိုးမှုတွေကို ရပ်ဆိုင်းမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ နိုင်ငံခြားရေးဌာန အဆင့်မြင့်အရာတဦးက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် အမေရိကန်အစိုးရက ချမှတ်မယ့် မူဝါဒနဲ့ ပတ်သက်လို့ အင်္ဂါနေ့ နံနက်ပိုင်း မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနမှာ အဲဒီ အဆင့်မြင့်အရာရှိကနေ သီးသန့်ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲလုပ်ခဲ့တာပါ။ ဒါအပြင် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေအပေါ် အမေရိကန်က ပေးနေတဲ့ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေကိုလည်း ဆက်လက်ထောက်ပံ့သွားမှာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်း တဦးချင်းစီကို အရင်ကတည်းက အမေရိကန်ကနေ ပစ်မှတ်ထားအရေးယူထားသလို၊ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့လူ့အခွင့်အရေး မှတ်တမ်းတွေကြောင့် စစ်ရေးအကူညီတွေကိုလည်း ကန့်သတ်ထားတယ်လို့ အဲဒီ အမည်မဖေါ်လိုတဲ့ အရာရှိက သတင်းထောက်တွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။အခု စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဦးဆောင်သူတွေဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရက်စက်ဖိနှိပ်မှုတွေအပါအဝင် အရင်လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအတွက် တာဝန်ရှိသူတွေအဖြစ် အမေရိကန်က အရေးယူထားသူတွေဖြစ်တယ်လို့လည်း သူကဆိုပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အဲဒီထဲက ထိပ်တန်းစစ်ခေါင်းဆောင် လေးဦးဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ်ဖိနှိပ်မှုနဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက Global Magnitsky ဥပဒေနဲ့ ဒဏ်ခတ်အရေးယူထားသူတွေဖြစ်တယ်လို့ အဆင့်မြင့်အရာရှိက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
လက်ရှိ အမေရိကန်အနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ကို institution အဖွဲ့အစည်းတရပ်အနေနဲ့ တိုက်ရိုက်အကျိုးဖြစ်စေမယ့် နိုင်ငံခြားအကူအညီပေးရေးအစီအစဉ်မရှိကြောင်းလည်း သူက ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို တုန့်ပြန်အရေးယူမှုတွေထဲစစ်တပ် ဒါမှမဟုတ် အဆင့်နိမ့်အရာရှိတွေကို သွယ်ဝိုက်အကျိုးရှိစေမယ့် ဘယ်အစီအစဉ်ကိုမဆို အမေရိကန်အစိုးရက ထည့်သွင်းစဉ်းစာမှာဖြစ်တယ်လို့ အမေရိကန်အဆင့်မြင့်အရာရှိက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
............
မွနျမာနိုငျငံအပေါျကနျ အရေးယူပမေယ့ျ စာနာမှုဆကျလကျ ကူညီမညျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ စဈတပျကနေ အရပျသားအစိုးရ ထိပျပိုငျးခေါငျးဆောငျတှကေို ဖဖေေါျဝါရီလ (၁)ရကျနေ့ကရာထူးကနေ ဖယျရှားခဲ့တဲ့ လုပျရပျကို စဈအာသိမျးမှုအဖွဈ သတျမှတျကွောငျး အမရေိကနျအစိုးရက ဧပွီလ (၂)ရကျနေ့က ကွညောခဲ့ပွီး နောကျဆကျတှဲ စီးပှားရေးပိတျဆို့မှုတှခေမြှတျဖို့ ပွငျဆငျနတေယျလို့လညျး အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဌာန ပွောခှင့ျရ ပုဂ်ဂိလျက ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျက အသေးစိတျကို ဆကျလကျတငျပွမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုအဖွဈ အမရေိကနျအစိုးရက တရားဝငျသတျမှတျကွောငျး ကွညောခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ အငျ်ဂါနေ့က အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာန ပုံမှနျသတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောခှင့ျရ Ned Price က အခုလိုပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
”အခကြျအလကျအားလုံးကိုပွနျလညျသုံးသပျပွီးနောကျ ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့က မွနျမာစဈတပျကနေ ရှေးကောကျတငျမွှောကျထားတဲ့ အစိုးရထိပျပိုငျးခေါငျးဆောငျတှကေို ရာထူးကနေ ဖယျရှားလိုကျတဲ့ လုပျရပျကို စဈအာဏာသိမျးမှုအဖွဈကနောျတို့ အကဲဖွတျခဲ့ပါတယျ။”
သမ်မတဘိုငျဒနျနဲ့ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Blinken တို့ပွောခဲ့တဲ့အတိုငျးပဲ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ အရပျဘကျ လူမှုအဖှဲ့အစညျးခေါငျးဆောငျတှအေပါအဝငျ အရပျဖကျအစိုးရခေါငျးဆောငျတှကေို မွနျမာစဈတပျက ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထားတာကို အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ အလှနျ စိုးရိမျမကငျးဖွဈမိကွောငျးလညျး Ned Price က ပွောပါတယျ။
ဒါအပွငျ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးဖကြျလိုဖကြျစီးလုပျသူတှအေနနေဲ့တာဝနျခံမှုရှိစရေေး အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ တိုးမွှင့ျဆောငျရှကျသှားမယျလို့ အခုလို ပွောပါတယျ။
” မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီနဲ့ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေး လေးစားလိုကျနာမှုရှိအောငျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ ဒသေတှငျးနဲ့ ကမ်ဘာတဝှမျးရှိ လုပျဖေါျကိုငျဖကျတှနေဲ့ နီးနီးကပျကပျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈသလို၊ မွနျမာဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးကို ဖကြျစီးမှုအတှကျ တာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့ တာဝနျယူခံမှုရှိစရေေး တိုးမွှင့ျဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈပါတယျ။”
စဈအာဏာသိမျးမှုအဖွဈ တရားဝငျသတျမှတျလိုကျတဲ့ နောကျဆကျတှဲ အနနေဲ့ အရငျကတညျးကရှိထားတဲ့ မွနျမာအပေါျ စီးပှားရေးအရပိတျဆို့မှုတှကေို ထပျတိုးပွီး လုပျဆောငျသှားဖို့ရှိနတေယျလို့လညျး Ned Price ကအခုလို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
”အခုလို ကနြောျတို့ မူဝါဒအရ သတျမှတျပွဌာနျးလိုကျပွီးတဲ့နောကျ စီးပှားရေးအရပိတျဆို့မှုအလားအလာတှအေပါအဝငျ အခွားအစီအစဉျတှကေို ဆကျလကျဆောငျရှကျနပေါတယျ။”
အလားတူ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုဖွဈခဲ့တဲ့အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ တနငျ်လာနေ့က သမ်မတ ဂြိုးဘိုငျဒနျနဲ့ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Blinken တို့နဲ့တှေ့ဆုံ ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ အမရေိကနျအထကျလှှတျတောျ လူနညျးစုခေါငျးဆောငျ ရီပါပလငျကနျအမတျ Mitch McConnell ကလညျး ဒီမိုကရစေီကို တိုကျခိုကျတဲ့ မွနျမာစဈတပျအနနေဲ့ ကွီးမားတဲ့ ပေးဆပျမှုဖွဈစဖေို့ အမရေိကနျအစိုးရက ဆောငျရှကျလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျကွောငျး အငျ်ဂါနေ့က အထကျလှှတျတောျအစညျးအဝေးမှာ အခုလိုပွောသှားပါတယျ။
"ကမ်ဘာကွီးက စောင့ျကွည့ျနပေါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ ဒါဟာ စဈတပျအာဏာသိမျးမှုအဖွဈ ထငျရှားတဲ့ တရားဝငျဆုံးဖွတျခကြျကို မွနျမွနျဆနျဆနျ ခမြှတျဖို့ ကနြောျအနနေဲ့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ အခုလိုဒီမိုကရစေီစနဈကို တိုကျခိုကျတဲ့လုပျရပျအတှကျ စဈတပျအပေါျ ကွီးမားတဲ့ ပိတျဆို့အရေးယူမှုတှခေမြှတျလိမ့ျမယျလို့လညျး မြှောျလင့ျပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုအဖွဈ အမရေိကနျအစိုးရက တရားဝငျသတျမှတျလိုကျပမေယ့ျ လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီပံ့ပိုးမှုတှကေို ရပျဆိုငျးမှာ မဟုတျဘူးလို့ နိုငျငံခွားရေးဌာန အဆင့ျမွင့ျအရာတဦးက ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျအာဏာသိမျးမှုအပေါျ အမရေိကနျအစိုးရက ခမြှတျမယ့ျ မူဝါဒနဲ့ ပတျသကျလို့ အငျ်ဂါနေ့ နံနကျပိုငျး မှာ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနမှာ အဲဒီ အဆင့ျမွင့ျအရာရှိကနေ သီးသန့ျဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲလုပျခဲ့တာပါ။ ဒါအပွငျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှအေပေါျ အမရေိကနျက ပေးနတေဲ့ လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီတှကေိုလညျး ဆကျလကျထောကျပံ့သှားမှာဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျပိုငျး တဦးခငြျးစီကို အရငျကတညျးက အမရေိကနျကနေ ပဈမှတျထားအရေးယူထားသလို၊ မွနျမာစဈတပျရဲ့လူ့အခှင့ျအရေး မှတျတမျးတှကွေောင့ျ စဈရေးအကူညီတှကေိုလညျး ကန့ျသတျထားတယျလို့ အဲဒီ အမညျမဖေါျလိုတဲ့ အရာရှိက သတငျးထောကျတှကေို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။အခု စဈအာဏာသိမျးမှုကို ဦးဆောငျသူတှဟော ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ရကျစကျဖိနှိပျမှုတှအေပါအဝငျ အရငျလူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှအေတှကျ တာဝနျရှိသူတှအေဖွဈ အမရေိကနျက အရေးယူထားသူတှဖွေဈတယျလို့လညျး သူကဆိုပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အဲဒီထဲက ထိပျတနျးစဈခေါငျးဆောငျ လေးဦးဟာ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျဖိနှိပျမှုနဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက Global Magnitsky ဥပဒနေဲ့ ဒဏျခတျအရေးယူထားသူတှဖွေဈတယျလို့ အဆင့ျမွင့ျအရာရှိက ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
လကျရှိ အမရေိကနျအနနေဲ့ မွနျမာစဈတပျကို institution အဖှဲ့အစညျးတရပျအနနေဲ့ တိုကျရိုကျအကြိုးဖွဈစမေယ့ျ နိုငျငံခွားအကူအညီပေးရေးအစီအစဉျမရှိကွောငျးလညျး သူက ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စဈအာဏာသိမျးမှုကို တုန့ျပွနျအရေးယူမှုတှထေဲစဈတပျ ဒါမှမဟုတျ အဆင့ျနိမ့ျအရာရှိတှကေို သှယျဝိုကျအကြိုးရှိစမေယ့ျ ဘယျအစီအစဉျကိုမဆို အမရေိကနျအစိုးရက ထည့ျသှငျးစဉျးစာမှာဖွဈတယျလို့ အမရေိကနျအဆင့ျမွင့ျအရာရှိက ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
