(Zawgyi / Unicode)
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှာ နောက်ဆုံး သက်ရှိထင်ရှား ကျန်နေသေးတဲ့ ခမာနီခေါင်းဆောင် Khieu Samphan က သူ့အပေါ် လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုနဲ့ အပြစ်ရှိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ထားတာကို ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ အယူခံဝင်ခဲ့ပါတယ်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ တရားခွင်ရဲ့ နောက်ဆုံးကြားနာမှုအဖြစ် အယူခံလျှောက်လဲချက် တင်ခဲ့တဲ့အကြောင်း ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Luke Hunt ဖနွမ်ပင်မြို့တော်က သတင်းပေးပို့ ထားတာကို ကိုခင်မောင်စိုးမင်းက ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
လုံခြုံရေးတင်းကျပ်ထားပြီး ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကန့်သတ်ချက်တွေအောက်မှာ ကြားနာခဲ့တဲ့ တရားခွင်မှာတော့ ခမာနီလက်ထက် အစိုးရအကြီးအကဲ တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ ခီယူဆန်ဖန်ဟာ ၁၆ မိနစ်ကြာ အယူခံကို ဖွဲ့ဖွဲ့နွဲ့နွဲ့ လျှောက်လဲခဲ့တာပါ။ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံမှာ မွတ်ဆလင်တွေနဲ့ ဗီယက်နမ်လူမျိုးတွေကို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း ၂၀၁၈ ခုနှစ်က ကုလသမဂ္ဂတရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်မခံနိုင်ကြောင်းလည်း လျှောက်လဲချက် တင်သွင်းရာမှာ ငြင်းဆန်သွားခဲ့ပါတယ်။
တရားခွင်ရှေ့မှောက်မှာ အခုအခါ တဦးတည်း ကျန်ရှိနေတဲ့ သူ့အပေါ်မှာ ချမှတ်ခဲ့တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ တကယ်ကျုးလွန်ခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်နဲ့ တယောက်ချင်းရဲ့ တာဝန်ရှိမှုအပေါ် မူတည်မနေပဲ စံနမူနာအဖြစ် အပြစ်ပေးရာရောက်တဲ့အကြောင်းလည်း ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှာ Pol Pot ဦးဆောင်တဲ့ ခမာနီလက်ထက် ၁၉၇၅ ခုနှစ်ကနေ ၁၉၇၉ ခုနှစ်အတွင်း လူ ၂ သန်းလောက် သေဆုံးခဲ့မှုအတွက် ၁၅ နှစ်ကြာ ကြားနာစစ်ဆေးခဲ့တဲ့ တရားခွင်လုပ်ငန်းတွေကတော့ အခုအယူခံကို ကြားနာပြီး အဆုံးသတ်သွားပါပြီ။ ကျန်တဲ့ ခမာနီခေါင်းဆောင်တွေကတော့ တရားခွင်ကိုစောင့်ဆိုင်းရင်း သေဆုံးခဲ့သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ခမာနီခေါင်းဆောင်တွေထဲမှာတော့ အသက် ၉၁ နှစ်အရွယ် ခီယူဆန်ဖန် တယောက်သာ သက်ရှိထင်ရှား ကျန်ရစ်နေတာပါ။
ခီယူဆန်ဖန်ကိုတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်လောက်က ကွယ်လွန်သွားတဲ့ နံပတ် ၂ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ထင်ရှားတဲ့ ခမာနီခေါင်းဆောင် Nuon Chea နဲ့အတူ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုအတွက် အပြစ်ရှိကြောင်း တရားခွင်က ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။ ကမ္ဘောဒီးယား လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ တရားခွင်ရဲ့ လူထုဆက်ဆံရေးနဲ့ နစ်နာသူတွေအထောက်အပံ့ပေးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ Helen Jarvis ကတော့ နှစ်နဲ့ချီကြာမြင့်ခဲ့တဲ့ တရားခွင်လုပ်ငန်းတွေကို ခက်ခက်ခဲခဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ဆုံးခန်းတိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ရမယ့် အင်မတန်မှ အရေးကြီးတဲ့ သမိုင်းဝင် ကိစ္စတခုပါ။ ဒီတိုင်းပြည်မှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တဲ့ လူသားထုအပေါ် ကျုးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှု၊ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုတွေ အပါအဝင် ရာဇဝတ်မှုတွေကို လက်ခံအသိအမှတ်ပြုဖို့ အချိန်တော်တော် လွန်နေပါပြီ။ ဒီလုပ်ငန်းကို အဆုံးသတ်ဖို့လိုပါတယ်။ အဆုံးသတ်ပြီလို့လည်း ထင်ပါတယ်။”
ဖနွမ်ပင်မြို့တော်အခြေစိုက် Future Form သုတေသနဌာန ဥက္ကဋ္ဌ Ou Virak ကလည်း ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အကူအညီနဲ့ ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ တရားခွင်ရဲ့ အခမ်းကဏ္ဍဟာ တိုငးပြည်ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် အရေးကြီးတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေက အမေရိကန်၊ ဆိုဗီယက်ယူနီယံနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတွေလို အင်အားကြီး နိုင်ငံတွေ ဒေသတွင်းမှာ နိုင်ငံရေး အားပြိုင်ခဲ့ကြတဲ့ အခြေအနေကို သမိုင်းပညာရှင်တွေ အတွင်းကျကျ လေ့လာရာမှာ အထောက်အကူ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“တရားခွင်အပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုတွေ ပိုများလာမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု ရာဇဝင်ကြောင့် မဟုတ်ပဲ လတ်တလော ပထဝီဝင် နိုင်ငံရေး အခြေအနေနဲ့လည်း ဆက်နွယ်နေတာကြောင့် ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားကြလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
ခမာနီခေါင်းဆောင် ခီယူဆန်ဖန်ရဲ့ အယူခံအပေါ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကတော့ ရှေ့နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်အထိ ထွက်ပေါ်မလာနိုင်သေးပါဘူး။ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု အယူခံကို အနိုင်ရခဲ့မယ်ဆိုရင်တောင်မှ အခုအခါ အသက် ၉၁ နှစ် ရှိနေပြီဖြစ်တဲ့ ခီယူဆန်ဖန်ဟာ လူသားထုအပေါ် ကျုးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် ၂၀၁၄ တုန်းက အပြစ်ရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ အမှုအတွက် ထောင်ထဲမှာ ဆက်နေရဦးမှာပါ။
တရားခွင် လုပ်ငန်းတွေ အဆုံးသတ်ပြီဖြစ်တာကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား အာဏာပိုင်တွေအတွက်တော့ ခမာနီခေါင်းဆောင် Pol Pot လက်ထက်က သေဆုံးသူတွေကို ဗုဒ္ဓဘာသာ အစဉ်အလာနဲ့အညီ သင်္ဂြိုဟ်နိုင်ကြတော့မှာ ဖြစ်သလို၊ ၂၀ ရာစုခေတ် လူ့သမိုင်းမှာ ကြေကွဲစရာကောင်းတဲ့ ဖြစ်ရပ်တခုအတွက် နိဂုံးချုပ်နိုင်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
(Unicode)
ကမ်ဘောဒီးယား ခမာနီခေါငျးဆောငျဟောငျး လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုအတှကျ အယူခံဝငျ
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံမှာ နောကျဆုံး သကျရှိထငျရှား ကနြျနသေေးတဲ့ ခမာနီခေါငျးဆောငျ Khieu Samphan က သူ့အပေါျ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှုနဲ့ အပွဈရှိကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ တရားရုံးက ဆုံးဖွတျထားတာကို ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ အယူခံဝငျခဲ့ပါတယျ။
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံက လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ တရားခှငျရဲ့ နောကျဆုံးကွားနာမှုအဖွဈ အယူခံလြှောကျလဲခကြျ တငျခဲ့တဲ့အကွောငျး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Luke Hunt ဖနှမျပငျမွို့တောျက သတငျးပေးပို့ ထားတာကို ကိုခငျမောငျစိုးမငျးက ပွောပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
လုံခွုံရေးတငျးကပြျထားပွီး ကိုဗဈကပျရောဂါ ကန့ျသတျခကြျတှအေောကျမှာ ကွားနာခဲ့တဲ့ တရားခှငျမှာတော့ ခမာနီလကျထကျ အစိုးရအကွီးအကဲ တာဝနျယူခဲ့တဲ့ ခီယူဆနျဖနျဟာ ၁၆ မိနဈကွာ အယူခံကို ဖှဲ့ဖှဲ့နှဲ့နှဲ့ လြှောကျလဲခဲ့တာပါ။ ကမ်ဘောဒီးယား နိုငျငံမှာ မှတျဆလငျတှနေဲ့ ဗီယကျနမျလူမြိုးတှကေို လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး ၂၀၁၈ ခုနှဈက ကုလသမဂ်ဂတရားရုံး ဆုံးဖွတျခကြျကို လကျမခံနိုငျကွောငျးလညျး လြှောကျလဲခကြျ တငျသှငျးရာမှာ ငွငျးဆနျသှားခဲ့ပါတယျ။
တရားခှငျရှေ့မှောကျမှာ အခုအခါ တဦးတညျး ကနြျရှိနတေဲ့ သူ့အပေါျမှာ ခမြှတျခဲ့တဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျဟာ တကယျကြုးလှနျခဲ့တဲ့ လုပျရပျနဲ့ တယောကျခငြျးရဲ့ တာဝနျရှိမှုအပေါျ မူတညျမနပေဲ စံနမူနာအဖွဈ အပွဈပေးရာရောကျတဲ့အကွောငျးလညျး ပွောဆိုခဲ့တာပါ။
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံမှာ Pol Pot ဦးဆောငျတဲ့ ခမာနီလကျထကျ ၁၉၇၅ ခုနှဈကနေ ၁၉၇၉ ခုနှဈအတှငျး လူ ၂ သနျးလောကျ သဆေုံးခဲ့မှုအတှကျ ၁၅ နှဈကွာ ကွားနာစဈဆေးခဲ့တဲ့ တရားခှငျလုပျငနျးတှကေတော့ အခုအယူခံကို ကွားနာပွီး အဆုံးသတျသှားပါပွီ။ ကနြျတဲ့ ခမာနီခေါငျးဆောငျတှကေတော့ တရားခှငျကိုစောင့ျဆိုငျးရငျး သဆေုံးခဲ့သူတှလေညျး ရှိပါတယျ။
ခမာနီခေါငျးဆောငျတှထေဲမှာတော့ အသကျ ၉၁ နှဈအရှယျ ခီယူဆနျဖနျ တယောကျသာ သကျရှိထငျရှား ကနြျရဈနတောပါ။
ခီယူဆနျဖနျကိုတော့ လှနျခဲ့တဲ့ ၂ နှဈလောကျက ကှယျလှနျသှားတဲ့ နံပတျ ၂ ခေါငျးဆောငျအဖွဈ ထငျရှားတဲ့ ခမာနီခေါငျးဆောငျ Nuon Chea နဲ့အတူ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုအတှကျ အပွဈရှိကွောငျး တရားခှငျက ဆုံးဖွတျထားပါတယျ။ ကမ်ဘောဒီးယား လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှုဆိုငျရာ တရားခှငျရဲ့ လူထုဆကျဆံရေးနဲ့ နဈနာသူတှအေထောကျအပံ့ပေးရေးလုပျငနျးတှမှော အကွီးအကဲအဖွဈ တာဝနျယူခဲ့တဲ့ Helen Jarvis ကတော့ နှဈနဲ့ခြီကွာမွင့ျခဲ့တဲ့ တရားခှငျလုပျငနျးတှကေို ခကျခကျခဲခဲ ဆောငျရှကျခဲ့ရကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ဆုံးခနျးတိုငျအောငျ ဆောငျရှကျရမယ့ျ အငျမတနျမှ အရေးကွီးတဲ့ သမိုငျးဝငျ ကိစ်စတခုပါ။ ဒီတိုငျးပွညျမှာ ဖွဈပကြျခဲ့တဲ့ လူသားထုအပေါျ ကြုးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှု၊ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှုတှေ အပါအဝငျ ရာဇဝတျမှုတှကေို လကျခံအသိအမှတျပွုဖို့ အခြိနျတောျတောျ လှနျနပေါပွီ။ ဒီလုပျငနျးကို အဆုံးသတျဖို့လိုပါတယျ။ အဆုံးသတျပွီလို့လညျး ထငျပါတယျ။”
ဖနှမျပငျမွို့တောျအခွစေိုကျ Future Form သုတသေနဌာန ဥက်ကဋ်ဌ Ou Virak ကလညျး ကုလသမဂ်ဂရဲ့ အကူအညီနဲ့ ဆောငျရှကျခဲ့တဲ့ တရားခှငျရဲ့ အခမျးကဏ်ဍဟာ တိုငးပွညျဖှံ့ဖွိုးရေးအတှကျ အရေးကွီးတယျလို့ ပွောပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ ၁၉၇၀ ပွည့ျလှနျနှဈတှကေ အမရေိကနျ၊ ဆိုဗီယကျယူနီယံနဲ့ တရုတျနိုငျငံတှလေို အငျအားကွီး နိုငျငံတှေ ဒသေတှငျးမှာ နိုငျငံရေး အားပွိုငျခဲ့ကွတဲ့ အခွအေနကေို သမိုငျးပညာရှငျတှေ အတှငျးကကြြ လေ့လာရာမှာ အထောကျအကူ ဖွဈနိုငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
“တရားခှငျအပေါျ စိတျဝငျစားမှုတှေ ပိုမြားလာမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှု ရာဇဝငျကွောင့ျ မဟုတျပဲ လတျတလော ပထဝီဝငျ နိုငျငံရေး အခွအေနနေဲ့လညျး ဆကျနှယျနတောကွောင့ျ ပိုပွီး စိတျဝငျစားကွလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။”
ခမာနီခေါငျးဆောငျ ခီယူဆနျဖနျရဲ့ အယူခံအပေါျ ဆုံးဖွတျခကြျကတော့ ရှေ့နှဈကုနျပိုငျးလောကျအထိ ထှကျပေါျမလာနိုငျသေးပါဘူး။ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု အယူခံကို အနိုငျရခဲ့မယျဆိုရငျတောငျမှ အခုအခါ အသကျ ၉၁ နှဈ ရှိနပွေီဖွဈတဲ့ ခီယူဆနျဖနျဟာ လူသားထုအပေါျ ကြုးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှအေတှကျ ၂၀၁၄ တုနျးက အပွဈရှိကွောငျး ဆုံးဖွတျထားတဲ့ အမှုအတှကျ ထောငျထဲမှာ ဆကျနရေဦးမှာပါ။
တရားခှငျ လုပျငနျးတှေ အဆုံးသတျပွီဖွဈတာကွောင့ျ ကမ်ဘောဒီးယား အာဏာပိုငျတှအေတှကျတော့ ခမာနီခေါငျးဆောငျ Pol Pot လကျထကျက သဆေုံးသူတှကေို ဗုဒ်ဓဘာသာ အစဉျအလာနဲ့အညီ သငျ်ဂွိုဟျနိုငျကွတော့မှာ ဖွဈသလို၊ ၂၀ ရာစုခတျေ လူ့သမိုငျးမှာ ကွကှေဲစရာကောငျးတဲ့ ဖွဈရပျတခုအတှကျ နိဂုံးခြုပျနိုငျတော့မှာ ဖွဈပါတယျ။
