[Zawgyi/Unicode]
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရသူတွေ မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးမှာကို စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေခက တင်ပြထားပါတယ်။
ကျင်းပဖို့ ၄ လလောက်သာ လိုတော့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ စစ်ဒဏ်ကြောင့် တိမ်းရှောင်နေရတဲ့ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေ မဲပေးနိုင်မယ့် အခြေအနေတွေ မရေမရာ ဖြစ်နေတဲ့အပေါ် နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝန်းက စိုးရိမ်နေကြတာပါ။ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်တွေ ရှိနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဆိုရင်လည်း တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် မဲပေးနိုင်ဖို့ အခက်ကြုံနေရတယ်လို့ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးမျိုးကျော်က ပြောပါတယ်။
"တပ်မတော်ရယ်၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရယ်ကနေပြီးတော့ ပြည်သူတိုင်းပြည်သူခွင့်ရေးရနိုင်ဖို့ မဲပေးတာမှာ အပစ်ရပ်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ ကြေညာချက် ထုတ်ပေးရင် လုံခြုံမှု အဆင့်တခုအနေနဲ့ မဲပေးနိုင်မှုဘက်မှာ ထိရောက်လာနိုင်မယ် ထင်ပါတယ်။ စာရုင်းအရ ၂၀၀,၀၀၀ ကျော် စာရင်းက စစ်ဘေးရှောင် စခန်းတွေမှာ ရှိတယ်။ အဲမှာ ၁၀၀,၀၀၀ အထက်ကတော့မဲဆန္ဒရှင်တွေဖြစ်မယ်။ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ပြည်သူတွေကတော့ သူတို့မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးဖို့ရှိတာပေါ့။"
သမ္မတဦးဝင်းမြင့်ကတော့ မဲပေးခွင့်ရှိသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် မဆုံးရှုံးစေဖို့၊ မဲပေးပိုင်ခွင့် ဆုံးရှုံးတာဟာ နိုင်ငံသား တယောက်ရဲ့ မွေးရာပါအခွင့်အရေး လူအခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးရာရောက်တယ်။ ဒါကြောင့်လည်း မဲပေးခွင့် မဆုံးရှုံးရအောင် စီစဉ်ဖို့လိုတယ်ဆိုပြီး ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်တာဝန်ရှိသူတွေ၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ နေပြည်တော်မှာ ဒီလဆန်းက တွေ့တဲ့အချိန်မှာ ပြောထားပါတယ်။ ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီအတွင်းရေးမှူး ဒေါ်ဒွဲဘူကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေပါ ပါဝင်ခွင့်ရအောင် စီစဉ်ဖို့ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"UEC အစည်းအဝေးမှာပြောတာတော့ မဲပေးတာမှာ မှတ်ပုံတင်မလိုဘူးပြောပေမဲ့ ခုအောက်ခြေမှာက မှတ်ပုံတင် ပါမှဆိုတာဖြစ်နေတယ်။ အဲဒါက ဘယ်ဟာမှန်လဲဆိုတာ ကြည့်ရမယ်။ မှတ်ပုံတင်ရှိမှဆိုရင်တော့ စစ်ဘေးရှောင်ဒေသက လူတွေက မှတ်ပုံတင်မရှိကြဘူး။ တချို့က ပြေးရင်းလွှားရင်း မရှိတော့တာတွေရှိနေတယ်။ တချို့ကတော့ မှတ်ပုံတင်မရှိတဲ့နေရာတွေက များတယ်။ အဲဒါတွေကို သေချာစိစစ်ပြီးမှ သူတို့ဟာတိုင်းရင်းသားတွေဖြစ်တယ်၊ သူတို့ ဟာကော်မရှင်ပြောသလို ထောက်ခံစာမလိုသူတွေဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ထောက်ခံချက်တွေနဲ့ ဒါတွေပြန်တင်ရမယ်။ စခန်းက တာဝန်ခံတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းလုပ်ရမယ်။ ဖြစ်စေချင်တာကတော့ တချို့ကစခန်းကနေ နေရပ်ပြန်တာရှိတယ်။ တချို့ကကျတော့ နေရပ်မှာထည့်ချင်တာရှိသလို တချို့ကတော့ သူတို့ခုနေတဲ့နေရပ်မှာထည့်ချင်တာရှိတယ်။ ဘယ်လိုဖြစ်ဖြစ်သူတို့သဘောထားအတိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးစေသင့်တယ်လို့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။"
ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ကတော့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွေကို လာမယ့် စနေနေ့ကစ ထုတ်ပြန်ပေးသွားမယ့်အကြောင်း ကြေညာထားပြီး၊ မဲပေးခွင့်ရှိသူတွေ ပါ-မပါ၊ အချက်အလက် မှန်မမှန် စစ်ဆေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ တအာင်း(ပလောင်) ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းက ဒေသတချို့မှာတော့ စစ်ဘေးရှောင်တွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် တာဝန်ရှိသူတွေ စုဆောင်းနေပေမဲ့ မဲပေးတဲ့လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးဘူးလို့လည်း တအာင်း (ပလောင်) အမျိုးသားပါတီက အတွင်းရေးမှူး မိုင်းအုဏ်းခိုင် ကပြောပါတယ်။
"ခုကတော့ စစ်ဘေးရှောင်က ၈၀၀ လောက်ရှိတယ်။ သူတို့မဲပေးခွင့်ရဖို့ တနည်းတဖုံလုပ်ပေးသင့်တယ်လို့ ယူဆတယ်။ မဲပေးခွင့် မဆုံးရှုံးအောင်ပေါ့၊ တချို့လည်းမှတ်ပုံတင်မပါတာ။ တချို့လည်းအိမ်ထောင်စုစာရင်း မရှိတာတွေ ရှိနေတယ်။ ဒီလိုလူတွေအတွက် တနည်းတဖုံ လုပ်ပေးသင့်တယ်။ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေကို ရက်ပေါင်း ၉၀ နဲ့ မဲပေးလို့ရအောင်လုပ်ပေးတာမျိုးရှိတော့ ဒီလိုလူတွေအတွက် မဲပေးလို့ရအောင်လုပ်ပေးစေချင်တယ်။"
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေရှိနေတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းက ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့က အတွင်းရေးမှူး ဦးနှစ်ဆန်းဦးကတော့ စစ်ရှောင် ဒုက္ခသည်တွေသာမက ပြည်ပက ပြန်လာတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေပါ မဲပေးခွင့်မဆုံးရှုံးရအောင် စီစဉ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
"စစ်ဘေးသင့်ကလူတွေရဲ့ စာရင်းတွေကိုတော့ သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်ထွေအုပ်တွေနဲ့ ရပ်ကျေး အဆင့်ထွေအုပ်တွေပေါင်းပြီး ကောက်ယူပေးတယ်။ ပြီးရင်အဲစာရင်းတွေကို ကျနော်တို့ ထပ်ပေါင်းထည့်ပေးနေပါတယ်။ ကော်မရှင်ဘက်က ညွှန်ကြားချက်နဲ့အညီ နယ်စပ်ကြားမှာရှိတဲ့ မူဆယ်တို့၊ လောက်ကိုင်တို့ ချင်းရွှေဟော်တို့ဘက်တွေကနေ ပြန်ဝင်လာတဲ့ သူတွေနောက်ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေနဲ့ ပတ်သတ်လို့ ရှမ်းမြောက်တွင်းမှာပြန်လည်ရောက်လာသူတွေကို သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်တွေကနေတဆင့် စာရင်းကောက်ပြီး မဲစာရင်းထဲထည့်ပေးနေပါတယ်။ လူဦးရေစာရင်းကပြန်အတည်ပြုရမှာမို့ ပြန်ပြောပါမယ်။"
ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UNOCHA) ကတော့ ကချင်၊ ကရင်၊ ရှမ်းနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွေမှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ခိုလှုံနေရသူ ၂၄၁,၀၀၀ ကျော်လောက်ရှိကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ခန့်မှန်းချေ ကချင်ပြည်နယ်မှာ ၉၂,၀၀၀ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ ၁၅,၀၀၀ ကရင်ပြည်နယ်မှာ ၅,၆၀၀ နဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာတော့ ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နေရပ်စွန့်ခဲ့ရသူ ၁၂၉,၀၀၀ လောက် ပါဝင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လတ်တလော ဖြစ်ပွားနေတဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နောက်ထပ်လည်း နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရသူတွေ တိုးလာနေပါတယ်။
[Unicode Version]
စဈဘေးရှောငျမြား မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးမယ့ျအရေး စိုးရိမျမှုတှထှေကျပေါျ
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ နရေပျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးနရေသူတှေ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးမှာကို စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမခေက တငျပွထားပါတယျ။
ကငြျးပဖို့ ၄ လလောကျသာ လိုတော့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ စဈဒဏျကွောင့ျ တိမျးရှောငျနရေတဲ့ သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျတှေ မဲပေးနိုငျမယ့ျ အခွအေနတှေေ မရမေရာ ဖွဈနတေဲ့အပေါျ နိုငျငံရေးအသိုငျးအဝနျးက စိုးရိမျနကွေတာပါ။ သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ စဈဘေးရှောငျ ဒုက်ခသညျတှေ ရှိနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဆိုရငျလညျး တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ မဲပေးနိုငျဖို့ အခကျကွုံနရေတယျလို့ ရခိုငျဒီမိုကရစေီပါတီ အထှထှေအေတှငျးရေးမှူး ဦးမြိုးကြောျက ပွောပါတယျ။
"တပျမတောျရယျ၊ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှရေယျကနပွေီးတော့ ပွညျသူတိုငျးပွညျသူခှင့ျရေးရနိုငျဖို့ မဲပေးတာမှာ အပဈရပျပေးမယျဆိုတဲ့ ကွညောခကြျ ထုတျပေးရငျ လုံခွုံမှု အဆင့ျတခုအနနေဲ့ မဲပေးနိုငျမှုဘကျမှာ ထိရောကျလာနိုငျမယျ ထငျပါတယျ။ စာရုငျးအရ ၂၀၀,၀၀၀ ကြောျ စာရငျးက စဈဘေးရှောငျ စခနျးတှမှော ရှိတယျ။ အဲမှာ ၁၀၀,၀၀၀ အထကျကတော့မဲဆန်ဒရှငျတှဖွေဈမယျ။ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျပွညျသူတှကေတော့ သူတို့မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးဖို့ရှိတာပေါ့။"
သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျကတော့ မဲပေးခှင့ျရှိသူတိုငျး မဲပေးပိုငျခှင့ျ မဆုံးရှုံးစဖေို့၊ မဲပေးပိုငျခှင့ျ ဆုံးရှုံးတာဟာ နိုငျငံသား တယောကျရဲ့ မှေးရာပါအခှင့ျအရေး လူအခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးရာရောကျတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး မဲပေးခှင့ျ မဆုံးရှုံးရအောငျ စီစဉျဖို့လိုတယျဆိုပွီး ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျတာဝနျရှိသူတှေ၊ အစိုးရအဖှဲ့ဝငျတှနေဲ့ နပွေညျတောျမှာ ဒီလဆနျးက တှေ့တဲ့အခြိနျမှာ ပွောထားပါတယျ။ ကခငြျပွညျနယျပွညျသူ့ပါတီအတှငျးရေးမှူး ဒေါျဒှဲဘူကတော့ ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျမှာ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှပေါ ပါဝငျခှင့ျရအောငျ စီစဉျဖို့ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
"UEC အစညျးအဝေးမှာပွောတာတော့ မဲပေးတာမှာ မှတျပုံတငျမလိုဘူးပွောပမေဲ့ ခုအောကျခွမှောက မှတျပုံတငျ ပါမှဆိုတာဖွဈနတေယျ။ အဲဒါက ဘယျဟာမှနျလဲဆိုတာ ကွည့ျရမယျ။ မှတျပုံတငျရှိမှဆိုရငျတော့ စဈဘေးရှောငျဒသေက လူတှကေ မှတျပုံတငျမရှိကွဘူး။ တခြို့က ပွေးရငျးလှှားရငျး မရှိတော့တာတှရှေိနတေယျ။ တခြို့ကတော့ မှတျပုံတငျမရှိတဲ့နရောတှကေ မြားတယျ။ အဲဒါတှကေို သခြောစိစဈပွီးမှ သူတို့ဟာတိုငျးရငျးသားတှဖွေဈတယျ၊ သူတို့ ဟာကောျမရှငျပွောသလို ထောကျခံစာမလိုသူတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့ ထောကျခံခကြျတှနေဲ့ ဒါတှပွေနျတငျရမယျ။ စခနျးက တာဝနျခံတှနေဲ့ ညှိနှိုငျးလုပျရမယျ။ ဖွဈစခေငြျတာကတော့ တခြို့ကစခနျးကနေ နရေပျပွနျတာရှိတယျ။ တခြို့ကကတြော့ နရေပျမှာထည့ျခငြျတာရှိသလို တခြို့ကတော့ သူတို့ခုနတေဲ့နရေပျမှာထည့ျခငြျတာရှိတယျ။ ဘယျလိုဖွဈဖွဈသူတို့သဘောထားအတိုငျး ဆောငျရှကျပေးစသေင့ျတယျလို့ အကွံပွုခငြျပါတယျ။"
ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျကတော့ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးတှကေို လာမယ့ျ စနနေေ့ကစ ထုတျပွနျပေးသှားမယ့ျအကွောငျး ကွညောထားပွီး၊ မဲပေးခှင့ျရှိသူတှေ ပါ-မပါ၊ အခကြျအလကျ မှနျမမှနျ စဈဆေးဖို့လညျး တိုကျတှနျးထားပါတယျ။ တအာငျး(ပလောငျ) ရှမျးပွညျနယျ မွောကျပိုငျးက ဒသေတခြို့မှာတော့ စဈဘေးရှောငျတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ အခကြျအလကျတှကေို ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ တာဝနျရှိသူတှေ စုဆောငျးနပေမေဲ့ မဲပေးတဲ့လုပျငနျးစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့တော့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မသိရသေးဘူးလို့လညျး တအာငျး (ပလောငျ) အမြိုးသားပါတီက အတှငျးရေးမှူး မိုငျးအုဏျးခိုငျ ကပွောပါတယျ။
"ခုကတော့ စဈဘေးရှောငျက ၈၀၀ လောကျရှိတယျ။ သူတို့မဲပေးခှင့ျရဖို့ တနညျးတဖုံလုပျပေးသင့ျတယျလို့ ယူဆတယျ။ မဲပေးခှင့ျ မဆုံးရှုံးအောငျပေါ့၊ တခြို့လညျးမှတျပုံတငျမပါတာ။ တခြို့လညျးအိမျထောငျစုစာရငျး မရှိတာတှေ ရှိနတေယျ။ ဒီလိုလူတှအေတှကျ တနညျးတဖုံ လုပျပေးသင့ျတယျ။ ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှကေို ရကျပေါငျး ၉၀ နဲ့ မဲပေးလို့ရအောငျလုပျပေးတာမြိုးရှိတော့ ဒီလိုလူတှအေတှကျ မဲပေးလို့ရအောငျလုပျပေးစခေငြျတယျ။"
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှရှေိနတေဲ့ ရှမျးပွညျနယျ မွောကျပိုငျးက ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျအဖှဲ့က အတှငျးရေးမှူး ဦးနှဈဆနျးဦးကတော့ စဈရှောငျ ဒုက်ခသညျတှသောမက ပွညျပက ပွနျလာတဲ့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှပေါ မဲပေးခှင့ျမဆုံးရှုံးရအောငျ စီစဉျနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။
"စဈဘေးသင့ျကလူတှရေဲ့ စာရငျးတှကေိုတော့ သကျဆိုငျရာ မွို့နယျထှအေုပျတှနေဲ့ ရပျကြေး အဆင့ျထှအေုပျတှပေေါငျးပွီး ကောကျယူပေးတယျ။ ပွီးရငျအဲစာရငျးတှကေို ကနြောျတို့ ထပျပေါငျးထည့ျပေးနပေါတယျ။ ကောျမရှငျဘကျက ညှှနျကွားခကြျနဲ့အညီ နယျစပျကွားမှာရှိတဲ့ မူဆယျတို့၊ လောကျကိုငျတို့ ခငြျးရှှဟေောျတို့ဘကျတှကေနေ ပွနျဝငျလာတဲ့ သူတှနေောကျရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှနေဲ့ ပတျသတျလို့ ရှမျးမွောကျတှငျးမှာပွနျလညျရောကျလာသူတှကေို သကျဆိုငျရာ မွို့နယျတှကေနတေဆင့ျ စာရငျးကောကျပွီး မဲစာရငျးထဲထည့ျပေးနပေါတယျ။ လူဦးရစောရငျးကပွနျအတညျပွုရမှာမို့ ပွနျပွောပါမယျ။"
ကုလသမဂ်ဂ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ ညှိနှိုငျးရေးမှူးရုံး (UNOCHA) ကတော့ ကခငြျ၊ ကရငျ၊ ရှမျးနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျတှမှော အိုးအိမျစှန့ျခှာ ခိုလှုံနရေသူ ၂၄၁,၀၀၀ ကြောျလောကျရှိကွောငျး ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ခန့ျမှနျးခြေ ကခငြျပွညျနယျမှာ ၉၂,၀၀၀ ရှမျးပွညျနယျမှာ ၁၅,၀၀၀ ကရငျပွညျနယျမှာ ၅,၆၀၀ နဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာတော့ ၂၀၁၂ ခုနှဈက ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ နရေပျစှန့ျခဲ့ရသူ ၁၂၉,၀၀၀ လောကျ ပါဝငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ ရခိုငျပွညျနယျမှာ လတျတလော ဖွဈပှားနတေဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ နောကျထပျလညျး နရေပျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးနရေသူတှေ တိုးလာနပေါတယျ။
