(Zawgyi / Unicode)
တရုတ်ရဲ့ ချုံကင်း မြို့ကြီးဟာဆိုရင် စိုက်ပျိုးမြေတွေနဲ့ ကုန်းမြေမြင့်တွေ၊ လှပတဲ့ တောင်တန်းတွေနဲ့ ဝိုင်းရံနေခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း ပုံမှန် မဟုတ်တဲ့ ရှည်ကြာ ပြင်းထန်တဲ့ အပူလှိုင်းနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး မိုးခေါင်ရေရှားမှုကြောင့် အသွင်အပြင် ပြောင်းလဲသွားပါပြီ။ စတင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့တဲ့ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း နိုင်ငံရဲ့ အပြင်းထန်ဆုံး အပူလှိုင်း ဖြစ်တယ်လို့လည်း တရုတ် မိုးလေဝသ ပညာရှင်တွေက ပြောဆိုထားပါတယ်။ AP သတင်းဆောင်းပါးကို ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။
ပက်ကြားအက်နေတဲ့ လယ်ကွင်းထဲမှာ လမ်းလျှောက်ရင်း လယ်သမား Li Siming က ဆယ်စုနှစ် ၆ ခု အတွင်း အပူဆုံးနဲ့ အခြောက်သွေ့ဆုံ နွေရာသီမှာ စပါးစိုက်ရတဲ့ အခြေအနေကို ငြီးညူနေပါတယ်။ ခံျုကင်း မြို့မြောက်ပိုင်း ကီလိုမီတာ ၃၀ လောက်မှာ ရှိတဲ့ Mu’er မြို့မှာ Li ရဲ့ ၇ ဧကခွဲလောက် ရှိတဲ့ စပါးခင်းဟာဆိုရင် ပုံမှန် မဟုတ်ဘဲ ရှည်ကြာ ပြင်းထန်တဲ့ အပူချိန်အောက်မှာ ညှိုးနွမ်းနေပါတယ်။ အပူချိန်က ၁၀၇ ဒသမ ၆ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်ထိ မြင့်တက်ပြီး တရုတ်ပြည် အလယ်ပိုင်းက ကောက်ပဲသီးနှံ စိုက်ခင်းတွေဟာ ညှိနွမ်းနေပြီး ယန်ဇီ မြစ်ကြီးလည်း ရေလျော့နည်းသွားပါတယ်။ စပါးစိုက် တောင်သူ Li Siming က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ မိုးခေါင်ရေရှား ဖြစ်တော့ ကျနော်တို့ လယ်သမားတွေ အတွက် ရေမရှိပါဘူး။ ဘုရားမှာ ဆုတောင်းလည်း မရ၊ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရကို ပြောရင်လည်း အစိုးရက ရေ မပေးနိုင်ပါဘူး။ ”
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အနောက်ပိုင်း၊ ဥရောပနဲ့ အတူ တရုတ်မှာလည်း အပူလှိုင်းဒဏ် ခံနေရပြီး ရေငွေ့ပျံမှု၊ တောမီးလောင်ကျွမ်းမှု၊ လျှပ်စစ်မီး မလုံလောက်မှု၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ လူတွေလည်း အခက်အခဲတွေ ဖြစ်ကြရပါတယ်။ ဒီနှစ်အတွင်း ကြုံတွေ့ရတဲ့ ပူပြင်းမှုနဲ့ မိုးခေါင်ရေရှားမှုဟာ ဆိုရင် နောက်ထပ် ပိုပြီး ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေတွေ ထပ်ပြီး ကြုံရမယ့် ရှေ့ပြေးလက္ခာ ဖြစ်တယ်လို့ Greenpeace အဖွဲ့က ရာသီဥတု ဘေးအန္တရာယ် ဆိုင်ရာ သုတေသန ပညာရှင် Li Zhao က ပြောပါတယ်။
“ ရာသီဥတု ပြင်းထန် လွန်ကဲမှုတွေက ပိုပြီး ပြင်းထန်ပြီး အကြိမ်ရေလည်း ပိုပြီး တိုးလာပြီး မသေချာ မရေရာမှုတွေ ဖြစ်လာပါမယ်။ ပြင်းထန်မှု ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ သူ့ရဲ့ အတိုင်းအတာက သိသိသာသာ တိုးလာပါမယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ အနာဂတ်မှာ ဖြစ်လာမယ့် လွန်ကဲတဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေတွေဟာ ပိုပြီး ပြင်းထန်ပြီး ပြောင်းလဲမှုတွေကလည်း ပိုပြီး မခန့်မှန်းနိုင် ဖြစ်လာပါမယ်။ ”
မိုးခေါင်ရေရှားမှု အတွင်း အနီးမှာ ရှိတဲ့ ရေလှောင်ကန်ကလည်း အကန့်အသတ်နဲ့ဘဲ ရေးပေးဝေတယ်လို့လည်း လယ်သမား Li က ပြောပါတယ်။ သူ့ စပါးခင်း အတွက် ရနေတဲ့ ရေကို သစ်သီး စိုက်ခင်းတွေဘက်ကို လွှဲပေးတာကြောင့် သူ့စပါးခင်းကို ဈေးကြီးတဲ့ တွင်းရေ သုံးရတယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ ဘုံဘိုင်ရေ သွယ်တဲ့ ပိုက်လိုင်းပါ။ ရေက အခမဲ့ မဟုတ်ပါဘူး။ ရေ တတန်ကို ၃ ယွမ်ခွဲ ကနေ ၄ ယွမ်ခွဲလောက် ပေးရပါတယ်။ တခြား နည်းလမ်းလည်း မရှိပါဘူး။ ”
“ အရင်တုန်းက မိုးခေါင်ရေရှား ဖြစ်ရင် တောင်ပေါ်မှာ ရေလှောင်ကန် ရှိပါတယ်။ ဒီမနက်ဘဲ သွားကြည့်ခဲ့ပါသေးတယ်။ တကယ်လို့ ရေလှောင်ကန်က ရေပေးမယ် ဆိုရင်တော့ အနည်းဆုံး သီးနှံ နည်းနည်းတော့ ဆွတ်ခူးနိုင်မှာပါ။ ပုံမှန်ကတော့ ၂ ဧကခွဲလောက်ကို ၄၀၀ ကီလိုဂရမ်ကနေ ၄၅၀ ကီလိုဂရမ် လောက် ရနေတာကနေ အခုဆိုရင်တော့ ၂၀၀ ကီလိုဂရမ် ဒါမှမဟုတ်လည်း ၂၅၀ ကီလိုဂရမ်လောက် တောင် ထွက်မယ့်ပုံ မရှိပါဘူး။”
၁၉၆၁ ခုနှစ်မှာ စတင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ချိန် နောက်ပိုင်း တရုတ်နိုင်ငံမှာ အပြင်းထန်ဆုံး အပူလှိုင်း ဖြစ်တယ်လို့လည်း တရုတ် မိုးဇလ ပညာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။ အခုဆိုရင် သုံးလ တာ ကာလထဲကို ရောက်လာခဲ့ပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ်က ၆၁ ရက်ရှည်ကြာခဲ့တဲ့ စံချိန်ကို ကျော်လွန်သွားပါပြီ။
တရုတ် တောင်ပိုင်းက ကျေးရွာတွေနဲ့ မြို့တွေမှာ အပူချိန်က ၄၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ကို ကျော်လွန်ပါတယ်။ ချုံကင်းမြို့ကြီးကတော့ အထူးသဖြင့် ဒဏ်ခံရပါတယ်။
ချုံကင်း မြို့စွန်ပိုင်းမှာ နေထိုင်ကြသူတွေကတော့ အပူဒဏ်ကို ရှောင်ဖို့ လေကြောင်းရန် ခိုလှုံရေး အဆောက်အအုံတွေမှာ သွားနေကြပါတယ်။
မြို့ လမ်းမကြီး တလျှောက် အမိုးခုံး ပုံစံ အဝင်ဂိတ်ကနေ အထဲကို ဝင်သွားရင်တော့ လှိုင်ခေါင်းထဲမှာ ဖွင့်ထားတဲ့ စားသောက်ဆိုင်တွေရဲ့ ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ စားပွဲတွေမှာ ချွေးတလုံးလုံးနဲ့ မြို့ခံတွေဟာ ငရုတ်သီး စပ်စပ်နဲ့ ဟော့ပေါ့ စားကြပါတယ်။ ဒီ လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေး ခိုလှုံရေး စခန်းတွေကို ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် ကာလက တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီ အချိန်က ကူမင်တန် ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရက ယာယီမြို့တော် အဖြစ် တည်ဆောက်ထားတဲ့ ချုံကင်းမြို့ကို ဂျပန်တို့ ဝင်ရောက်စီးနင်းချိန် ဖြစ်ပါတယ်။
ဂျပန် စစ်တပ်ရဲ့ ဗုံးကျဲတဲ့ ဒဏ်ကနေ ကာကွယ်ဖို့ အတွက် တောင်စောင်းတွေမှာ လှိုင်ခေါင်းတွေ တူးခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလှိုင်ခေါင်းတွေထဲမှာ အပူချိန်က ၂၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်လောက်ဘဲ ရှိတာကြောင့် ဒီလှိုင်ခေါင်းတွေဟာ ဟော့ပေါ့ စားဖို့ သင့်တော်တဲ့ နေရာ အဖြစ် ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေ နောက်ပိုင်းမှာ ကတည်းက သုံးလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
“ ဒီ ခိုလှုံရေး စခန်းတွေမှာ လာပြီ နွေ အပူကို ရှောင်ပါတယ်။ စစ် အတွင်းတုန်းကတော့ ဒီနေရာတွေကို ဗုံးခိုဖို့ လူတွေက သုံးကြပါတယ်။ အခုတော့ ဒီနေရာတွေက ဘယ်သူမှ မသုံးတော့ဘဲ တချို့က hot pot ဆိုင်တွေ လာဖွင့်ထားကြပါတယ်။ ဒီမှာက အေးပါတယ်။ နွေရာသီမှာ နေလို့ ကောင်းတဲ့ နေရာပါ။”
“ ဒီနွေရာသီက တအား ပူပြင်းတာကြောင့် တချို့ နေရာတွေမှာ ခန ခန ရေပြတ်ပါတယ်။ ဂျန်လင်း မြစ်မှာ ရေ တဝက်လောက် လျော့သွားပါတယ်။ ”
ယန်ဇီ မြစ်နဲ့ သူ့ရဲ့ အဓိက မြစ်လက်တက် ဂျန်လင်း မြစ်တို့မှာ အပူလှိုင်းဒဏ်ကြောင့် အကြီးအကျယ် ရေကျသွားပြီး တချိန်က ရေအောက်မှာ ရှိခဲ့တဲ့ ကျောက်ဆောင်တွေ ပေါ်လာပါတယ်။ စူးစမ်းချင်တဲ့ မြို့ခံတွေကတော့ မြစ်ကြမ်းပြင်မှာ ဓာတ်ပုံသွားရိုက်၊ ရေကူး ငါးဖမ်း လုပ်ကြပါတယ်။ ရေအားလျှပ်စစ် ဓာတ်အားပေးဝေနိုင်မှုလည်း မူလကထက် ထက်ဝက်လောက် လျော့ကျသွားပြီး လေအေးစက် အသုံးက များလာပါတယ်။ လူထု အတွက် လျှပ်စစ်မီး ပေးနိုင်ရေး အတွက် chips ပြားတွေ၊ နေရောင်ခြည်သုံး ဆိုလာပြားတွေနဲ့ ကားပစ္စည်းတွေ ထုတ်လုပ်ကြတဲ့ စီချွမ်းနဲ့ ချုံကင်းက ထောင်နဲ့ချီတဲ့ စက်ရုံတွေကိုလည်း ပိတ်ခိုင်းခဲ့ပါတယ်။ Greenpeace အဖွဲ့က ရာသီဥတု ဘေးအန္တရာယ် ဆိုင်ရာ သုတေသန ပညာရှင် Li Zhao က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ဒီနှစ်မှာ ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ရေး စက်ရုံတွေကို ရေပေးဝေနိုင်မှုက ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျသွားပြီး ဒါကြောင့် ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှုလည်း လျော့ကျသွားပါမယ်။ ဓာတ်အား လိုအပ်ချက်က များလာပြီး ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှုက လျော့သွားတာကြောင့် စီချွမ်းက စက်ရုံတွေနဲ့ စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံတွေကို ဓာတ်အား ကန့်သတ်ရတဲ့ အထိ ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ စက်မှု ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ ကုန်သွယ်မှုနဲ့ လူတွေရဲ့ နေထိုင်မှုတွေ အပေါ်မှာ အကြီးအကျယ် ရိုက်ခတ် သက်ရောက်စေပါတယ်။ ”
(Unicode)
တရုတျရဲ့ အနောကျတောငျပိုငျးမှာ မိုးခေါငျရရှေားမှုကွောင့ျ ပေါျလာရတဲ့ အပွောငျးအလဲ
တရုတျရဲ့ ခြုံကငျး မွို့ကွီးဟာဆိုရငျ စိုကျပြိုးမွတှေနေဲ့ ကုနျးမွမွေင့ျတှေ၊ လှပတဲ့ တောငျတနျးတှနေဲ့ ဝိုငျးရံနခေဲ့တာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ပုံမှနျ မဟုတျတဲ့ ရှညျကွာ ပွငျးထနျတဲ့ အပူလှိုငျးနဲ့ ဆကျစပျပွီး မိုးခေါငျရရှေားမှုကွောင့ျ အသှငျအပွငျ ပွောငျးလဲသှားပါပွီ။ စတငျ မှတျတမျးတငျခဲ့တဲ့ ၁၉၆၁ ခုနှဈ နောကျပိုငျး နိုငျငံရဲ့ အပွငျးထနျဆုံး အပူလှိုငျး ဖွဈတယျလို့လညျး တရုတျ မိုးလဝေသ ပညာရှငျတှကေ ပွောဆိုထားပါတယျ။ AP သတငျးဆောငျးပါးကို ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။
ပကျကွားအကျနတေဲ့ လယျကှငျးထဲမှာ လမျးလြှောကျရငျး လယျသမား Li Siming က ဆယျစုနှဈ ၆ ခု အတှငျး အပူဆုံးနဲ့ အခွောကျသှေ့ဆုံ နှရောသီမှာ စပါးစိုကျရတဲ့ အခွအေနကေို ငွီးညူနပေါတယျ။ ခံြုကငျး မွို့မွောကျပိုငျး ကီလိုမီတာ ၃၀ လောကျမှာ ရှိတဲ့ Mu’er မွို့မှာ Li ရဲ့ ၇ ဧကခှဲလောကျ ရှိတဲ့ စပါးခငျးဟာဆိုရငျ ပုံမှနျ မဟုတျဘဲ ရှညျကွာ ပွငျးထနျတဲ့ အပူခြိနျအောကျမှာ ညှိုးနှမျးနပေါတယျ။ အပူခြိနျက ၁၀၇ ဒသမ ၆ ဒီဂရီ ဖာရငျဟိုကျထိ မွင့ျတကျပွီး တရုတျပွညျ အလယျပိုငျးက ကောကျပဲသီးနှံ စိုကျခငျးတှဟော ညှိနှမျးနပွေီး ယနျဇီ မွဈကွီးလညျး ရလြေော့နညျးသှားပါတယျ။ စပါးစိုကျ တောငျသူ Li Siming က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ မိုးခေါငျရရှေား ဖွဈတော့ ကနြောျတို့ လယျသမားတှေ အတှကျ ရမေရှိပါဘူး။ ဘုရားမှာ ဆုတောငျးလညျး မရ၊ ဒသေဆိုငျရာ အစိုးရကို ပွောရငျလညျး အစိုးရက ရေ မပေးနိုငျပါဘူး။ ”
အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု အနောကျပိုငျး၊ ဥရောပနဲ့ အတူ တရုတျမှာလညျး အပူလှိုငျးဒဏျ ခံနရေပွီး ရငှေေ့ပြံမှု၊ တောမီးလောငျကြှမျးမှု၊ လြှပျစဈမီး မလုံလောကျမှု၊ ကုနျထုတျလုပျမှုနဲ့ လူတှလေညျး အခကျအခဲတှေ ဖွဈကွရပါတယျ။ ဒီနှဈအတှငျး ကွုံတှေ့ရတဲ့ ပူပွငျးမှုနဲ့ မိုးခေါငျရရှေားမှုဟာ ဆိုရငျ နောကျထပျ ပိုပွီး ပွငျးထနျတဲ့ ရာသီဥတု အခွအေနတှေေ ထပျပွီး ကွုံရမယ့ျ ရှေ့ပွေးလက်ခာ ဖွဈတယျလို့ Greenpeace အဖှဲ့က ရာသီဥတု ဘေးအန်တရာယျ ဆိုငျရာ သုတသေန ပညာရှငျ Li Zhao က ပွောပါတယျ။
“ ရာသီဥတု ပွငျးထနျ လှနျကဲမှုတှကေ ပိုပွီး ပွငျးထနျပွီး အကွိမျရလေညျး ပိုပွီး တိုးလာပွီး မသခြော မရရောမှုတှေ ဖွဈလာပါမယျ။ ပွငျးထနျမှု ပွောရမယျဆိုရငျတော့ သူ့ရဲ့ အတိုငျးအတာက သိသိသာသာ တိုးလာပါမယျ။ ဆိုလိုတာကတော့ အနာဂတျမှာ ဖွဈလာမယ့ျ လှနျကဲတဲ့ ရာသီဥတု အခွအေနတှေဟော ပိုပွီး ပွငျးထနျပွီး ပွောငျးလဲမှုတှကေလညျး ပိုပွီး မခန့ျမှနျးနိုငျ ဖွဈလာပါမယျ။ ”
မိုးခေါငျရရှေားမှု အတှငျး အနီးမှာ ရှိတဲ့ ရလှေောငျကနျကလညျး အကန့ျအသတျနဲ့ဘဲ ရေးပေးဝတေယျလို့လညျး လယျသမား Li က ပွောပါတယျ။ သူ့ စပါးခငျး အတှကျ ရနတေဲ့ ရကေို သဈသီး စိုကျခငျးတှဘေကျကို လှှဲပေးတာကွောင့ျ သူ့စပါးခငျးကို ဈေးကွီးတဲ့ တှငျးရေ သုံးရတယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“ ဘုံဘိုငျရေ သှယျတဲ့ ပိုကျလိုငျးပါ။ ရကေ အခမဲ့ မဟုတျပါဘူး။ ရေ တတနျကို ၃ ယှမျခှဲ ကနေ ၄ ယှမျခှဲလောကျ ပေးရပါတယျ။ တခွား နညျးလမျးလညျး မရှိပါဘူး။ ”
“ အရငျတုနျးက မိုးခေါငျရရှေား ဖွဈရငျ တောငျပေါျမှာ ရလှေောငျကနျ ရှိပါတယျ။ ဒီမနကျဘဲ သှားကွည့ျခဲ့ပါသေးတယျ။ တကယျလို့ ရလှေောငျကနျက ရပေေးမယျ ဆိုရငျတော့ အနညျးဆုံး သီးနှံ နညျးနညျးတော့ ဆှတျခူးနိုငျမှာပါ။ ပုံမှနျကတော့ ၂ ဧကခှဲလောကျကို ၄၀၀ ကီလိုဂရမျကနေ ၄၅၀ ကီလိုဂရမျ လောကျ ရနတောကနေ အခုဆိုရငျတော့ ၂၀၀ ကီလိုဂရမျ ဒါမှမဟုတျလညျး ၂၅၀ ကီလိုဂရမျလောကျ တောငျ ထှကျမယ့ျပုံ မရှိပါဘူး။”
၁၉၆၁ ခုနှဈမှာ စတငျ မှတျတမျးတငျခဲ့ခြိနျ နောကျပိုငျး တရုတျနိုငျငံမှာ အပွငျးထနျဆုံး အပူလှိုငျး ဖွဈတယျလို့လညျး တရုတျ မိုးဇလ ပညာရှငျတှကေ ပွောပါတယျ။ အခုဆိုရငျ သုံးလ တာ ကာလထဲကို ရောကျလာခဲ့ပွီး ၂၀၁၃ ခုနှဈက ၆၁ ရကျရှညျကွာခဲ့တဲ့ စံခြိနျကို ကြောျလှနျသှားပါပွီ။
တရုတျ တောငျပိုငျးက ကြေးရှာတှနေဲ့ မွို့တှမှော အပူခြိနျက ၄၀ ဒီဂရီ စငျတီဂရိတျကို ကြောျလှနျပါတယျ။ ခြုံကငျးမွို့ကွီးကတော့ အထူးသဖွင့ျ ဒဏျခံရပါတယျ။
ခြုံကငျး မွို့စှနျပိုငျးမှာ နထေိုငျကွသူတှကေတော့ အပူဒဏျကို ရှောငျဖို့ လကွေောငျးရနျ ခိုလှုံရေး အဆောကျအအုံတှမှော သှားနကွေပါတယျ။
မွို့ လမျးမကွီး တလြှောကျ အမိုးခုံး ပုံစံ အဝငျဂိတျကနေ အထဲကို ဝငျသှားရငျတော့ လှိုငျခေါငျးထဲမှာ ဖှင့ျထားတဲ့ စားသောကျဆိုငျတှရေဲ့ ဒါဇငျနဲ့ခြီတဲ့ စားပှဲတှမှော ခြှေးတလုံးလုံးနဲ့ မွို့ခံတှဟော ငရုတျသီး စပျစပျနဲ့ ဟော့ပေါ့ စားကွပါတယျ။ ဒီ လကွေောငျးရနျ ကာကှယျရေး ခိုလှုံရေး စခနျးတှကေို ဒုတိယ ကမ်ဘာစဈ ကာလက တညျဆောကျခဲ့တာပါ။ အဲဒီ အခြိနျက ကူမငျတနျ ဦးဆောငျတဲ့ အစိုးရက ယာယီမွို့တောျ အဖွဈ တညျဆောကျထားတဲ့ ခြုံကငျးမွို့ကို ဂပြနျတို့ ဝငျရောကျစီးနငျးခြိနျ ဖွဈပါတယျ။
ဂပြနျ စဈတပျရဲ့ ဗုံးကြဲတဲ့ ဒဏျကနေ ကာကှယျဖို့ အတှကျ တောငျစောငျးတှမှော လှိုငျခေါငျးတှေ တူးခဲ့ကွတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလှိုငျခေါငျးတှထေဲမှာ အပူခြိနျက ၂၀ ဒီဂရီ စငျတီဂရိတျလောကျဘဲ ရှိတာကွောင့ျ ဒီလှိုငျခေါငျးတှဟော ဟော့ပေါ့ စားဖို့ သင့ျတောျတဲ့ နရော အဖွဈ ၁၉၇၀ ပွည့ျလှနျနှဈတှေ နောကျပိုငျးမှာ ကတညျးက သုံးလာတာ ဖွဈပါတယျ။
“ ဒီ ခိုလှုံရေး စခနျးတှမှော လာပွီ နှေ အပူကို ရှောငျပါတယျ။ စဈ အတှငျးတုနျးကတော့ ဒီနရောတှကေို ဗုံးခိုဖို့ လူတှကေ သုံးကွပါတယျ။ အခုတော့ ဒီနရောတှကေ ဘယျသူမှ မသုံးတော့ဘဲ တခြို့က hot pot ဆိုငျတှေ လာဖှင့ျထားကွပါတယျ။ ဒီမှာက အေးပါတယျ။ နှရောသီမှာ နလေို့ ကောငျးတဲ့ နရောပါ။”
“ ဒီနှရောသီက တအား ပူပွငျးတာကွောင့ျ တခြို့ နရောတှမှော ခန ခန ရပွေတျပါတယျ။ ဂနြျလငျး မွဈမှာ ရေ တဝကျလောကျ လြော့သှားပါတယျ။ ”
ယနျဇီ မွဈနဲ့ သူ့ရဲ့ အဓိက မွဈလကျတကျ ဂနြျလငျး မွဈတို့မှာ အပူလှိုငျးဒဏျကွောင့ျ အကွီးအကယြျ ရကေသြှားပွီး တခြိနျက ရအေောကျမှာ ရှိခဲ့တဲ့ ကြောကျဆောငျတှေ ပေါျလာပါတယျ။ စူးစမျးခငြျတဲ့ မွို့ခံတှကေတော့ မွဈကွမျးပွငျမှာ ဓာတျပုံသှားရိုကျ၊ ရကေူး ငါးဖမျး လုပျကွပါတယျ။ ရအေားလြှပျစဈ ဓာတျအားပေးဝနေိုငျမှုလညျး မူလကထကျ ထကျဝကျလောကျ လြော့ကသြှားပွီး လအေေးစကျ အသုံးက မြားလာပါတယျ။ လူထု အတှကျ လြှပျစဈမီး ပေးနိုငျရေး အတှကျ chips ပွားတှေ၊ နရေောငျခွညျသုံး ဆိုလာပွားတှနေဲ့ ကားပစ်စညျးတှေ ထုတျလုပျကွတဲ့ စီခြှမျးနဲ့ ခြုံကငျးက ထောငျနဲ့ခြီတဲ့ စကျရုံတှကေိုလညျး ပိတျခိုငျးခဲ့ပါတယျ။ Greenpeace အဖှဲ့က ရာသီဥတု ဘေးအန်တရာယျ ဆိုငျရာ သုတသေန ပညာရှငျ Li Zhao က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ဒီနှဈမှာ ရအေားလြှပျစဈထုတျလုပျရေး စကျရုံတှကေို ရပေေးဝနေိုငျမှုက ၄၀ ရာခိုငျနှုနျး လြော့ကသြှားပွီး ဒါကွောင့ျ ဓာတျအား ထုတျလုပျမှုလညျး လြော့ကသြှားပါမယျ။ ဓာတျအား လိုအပျခကြျက မြားလာပွီး ဓာတျအား ထုတျလုပျမှုက လြော့သှားတာကွောင့ျ စီခြှမျးက စကျရုံတှနေဲ့ စီးပှားရေး ဆိုငျရာ အဆောကျအအုံတှကေို ဓာတျအား ကန့ျသတျရတဲ့ အထိ ဖွဈစခေဲ့ပါတယျ။ စကျမှု ကုနျထုတျလုပျငနျး၊ ကုနျသှယျမှုနဲ့ လူတှရေဲ့ နထေိုငျမှုတှေ အပေါျမှာ အကွီးအကယြျ ရိုကျခတျ သကျရောကျစပေါတယျ။ ”
