လုံခြုံမှုနဲ့အကူအညီ လိုအပ်နေဆဲ ရခိုင်ဒုက္ခသည်များ

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ် AA နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်တို့ကြား စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေကြောင့် အခုချိန်အထိ ဒုက္ခသည်စခန်း ၁၀၀ ကျော်မှာ ခိုလှုံနေထိုင်ကြရတဲ့ နေရပ်တိမ်းရှောင်နေကြရဆဲ ရခိုင်ပြည်သူ လေးသောင်းနှစ်ထောင်ကျော်အတွက် စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အရေးပေါ်လိုအပ်နေတယ်လို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များအစည်းအရုံးက ပြောပါတယ်။ တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ခဲ့တဲ့ ဘူးသီးတောင်၊ ရသေ့တောင်၊ ပုဏ္ဍန်းကျွန်း၊ ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ မင်းပြား၊ မြေပုံ စစ်တွေစတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းဒေသမြို့တွေကနေ နေရပ်စွန့်ခွာတိမ်းရှောင်ပြေးလာရတဲ့ သောင်းချီတဲ့ ရခိုင်ပြည်သူတွေဟာ အခုအချိန်ထိ နေရပ်ရင်းကိုလည်း မပြန်နိုင်ကြသေးသလို စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း လာရောက်ခိုလှုံတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေလည်း ပိုတိုးလာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူတို့အတွက် စိတ်ပိုင်းရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုံခြုံမှုတွေနဲ့ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေ လိုအပ်နေတဲ့အခြေအနေကို စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ရခိုင်ပြည်သူတွေကို ကူညီပေးနေတဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး အတွင်းရေးမှူး ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းက မဆုမွန်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မဆုမွန် ။ ။ အခုဒီရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ တောက်လျောက်လည်း ကိုဇော်ဇော်ထွန်းတို့က စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေနဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းတွေကိုသွားပြီး ကူညီပေးနေတဲ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ တာဝန်ရှိသူတယောက်အနေနဲ့ လောလောဆယ် ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ လက်ရှိစစ်ရှောင်စခန်းတွေ ဘယ်လောက်ကျန်သေးလဲ။ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ လတ်တလောကြုံနေရတဲ့ အခြေအနေလေး ရှင်းပြပေးပါရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ အခုထိက ဒုက္ခသည်စခန်းက (၁၀၀) ကျော်လောက် ရှိနေသေးတာပေါ့နော်။ ဒုက္ခသည်အရေအတွက်အားဖြင့်ဆိုရင် (၄၂,၀၀၀) လေးသောင်းနဲ့ နှစ်ထောင်ကျော်ကျော်ရှိ နေပါသေးတယ်။ စစ်ဘေးရှောင်တွေရဲ့ လက်ရှိအခြေအနေကတော့ သူတို့ကို ထောက်ပံ့ကူညီပေးနေတာတွေက တော်တော့်ကို နည်းပါးသွားတဲ့ အခြေအနေမှာရှိတယ်။ ကဏ္ဍပေါင်းစုံဘက်ကနေ တော်တော့်ကို အားနည်းသွားတဲ့အခြေအနေမှာ ရှိပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းက စပြီးတော့လည်း တဖြည်းဖြည်းနည်းလာတဲ့ အနေအထားဖြစ်ပြီးတော့မှ ဒီနေ့အချိန်အခါမှာ လုံးလုံးကို ဆိုးဝါးသွားတဲ့အခြေအနေမျိုးကို ရောက်သွားတာပေါ့လေ။ စစ်ဘေးရှောင်တွေရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအနေအထားအားဖြင့်ကလည်း တော်တော့်ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးအခြေအနေမှာ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ သူတို့က နေရပ်ကိုပြန်ချင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ အချိန်ကာလ ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အဲ့တာက မဖြစ်နိုင်တဲ့အခြေအနေမျိုးကို သူတို့တွေ့လာကြတယ်။ သူတို့နေရပ်ပြန်ဖို့အတွက်က သူတို့မူလနေရပ်တွေက သူတို့အတွက် လုံခြုံတဲ့အခြေအနေ မရှိနေဘူးပေါ့နော်။

နှစ်ဘက်လက်နက်ကိုင်တပ်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားသွားလာမှုတွေက များလာနေတဲ့အခါမှာ ဒီတိုက်ပွဲတွေ ပြန်ဖြစ်လာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေကလည်း တော်တော်ကြီးကြီးမားမား ဖြစ်လာတယ်။ နောက်တခုက မိုင်းအန္တရာယ်ပေါ့နော်။ ဒီလပိုင်းမှာ မိုင်းပေါက်ကွဲမှုတွေ ထိခိုက်မှုတွေ တော်တော်လေးကို များလာတယ်။ အဲ့တာက ဘယ်လိုအခြေအနေကို ဖြစ်လာနေသလဲဆိုတော့ ဒီစစ်ဘေးရှောင်တွေက ထောက်ပံ့ကူညီမှုတွေ နည်းလာတဲ့အခြေအနေမှာ သူတို့အတွက် အစားအသောက်တွေ လိုက်ရှာဖွေရတာတွေ ရှိတယ်။ အဲ့ဒီ့အခါမှာ အန္တရာယ်ကျရောက်လာနိုင်ခြေကို သိသိရက်နဲ့ သွားရောက်ကြတာတွေ ရှိတယ်။ အဲ့ဒီ့မှာ ထိခိုက်မှုတွေ ပိုပြီးတော့ များလာတယ်ပေါ့လေ။ အဲ့တော့ ဒီဟာတွေအကုန်လုံးကို ခြုံပြီးကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် စစ်ဘေးရှောင်တွေ နေရပ်ပြန်ဖို့ဆိုတဲ့ကိစ္စက တော့်တော်ကို မဖြစ်နိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ စစ်ပြေးရှောင်ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်မှုတွေက တော့်တော့်ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်လာတယ်။ ဒီနိုင်ငံရေးအခြေအနေ အထွေထွေအကျပ်အတည်းတွေကြောင့် ထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ ပုဂ္ဂလိက အကူအညီတွေကလည်း ဆက်ပြီး ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာ မရှိတော့ဘူး။ အဲ့ဒီ့အခါမှာ စုပြုံပြီးတော့မှ သူတို့အတွက် နေရေးထိုင်ရေး စားရေးသောက်ရေးနဲ့ တခြားသောလူမှုရေူးဆိုင်ရာကိစ္စတွေ အကုန်လုံး ယိုယွင်းကုန်တာတွေ့ရပါတယ်။

မဆုမွန် ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ပြောပြခဲ့တဲ့အထဲမှာ ဒုက္ခသည်စခန်းက (၁၀၀) ကျော် ရှိနေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဒုက္ခသည်ဦးရေကလည်း (၄၀,၀၀၀) လေးသောင်းဝန်းကျင်လောက် ရှိနေတယ်ဆိုတော့။ အဲ့ဒီ့ဒုက္ခသည်တွေက ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက ဘယ်မြို့နယ်တွေမှာ အဓိကတည်ရှိနေကြလဲ။ နောက်ပြီးတော့ အဲ့ဒီ့ဒုက္ခသည်တွေက ဘယ်နှစ်ခုနှစ်လောက်ကတည်းက တိမ်းရှောင်ပြီးတော့ နေခဲ့ရတဲ့အနေအထားမှာ ရှိခဲ့ကြလဲပေါ့နော်။ အဲ့တာလေးလည်း နည်းနည်းရှင်းပြပေးပါဦးရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ခင်ဗျ။ ဒီစစ်ပြေးရှောင်တွေ စပြီးတိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးခဲ့ကြရတဲ့ အခြေအနေက ၂၀၁၈ ခုနှစ်လောက်ကတည်းက စတာပေါ့လေ။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာလည်း ပိုပြီးတော့ တဖြည်းဖြည်းများလာတဲ့အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ပြေးရှောင်အရေအတွက်က နှစ်သိန်းနဲ့သုံးသောင်းကျော်လောက်အထိကို မြင့်တက်ခဲ့တဲ့အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတဖြည်းဖြည်းနဲ့ နေရပ်ပြန်ကြတဲ့သူတွေ တခြားရွှေ့သွားတဲ့သူတွေလည်းရှိတော့ အခုဆို လေးသောင်းကျော်လောက် ကျန်တာပေါ့။ တော်တော်များများကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနဲ့ အလယ်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ မြို့နယ်တွေပေါ့။ ဥပမာ ဘူးသီးတောင်၊ ရသေ့တောင်၊ ပုဏ္ဍန်းကျွန်း၊ ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ မင်းပြား၊ မြေပုံ စစ်တွေပေါ့ အဲ့နေရာတွေကများပါတယ်။

မဆုမွန် ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ ဒီဒုက္ခသည်တွေကို ဒုက္ခသည်စခန်းတွေလို သီးခြားနေရာချထားပေးတာလား။ ဒါမှမဟုတ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွေလို၊ စာသင်ကျောင်းတွေလိုမျိုးတွေမှာ နေရာချထားပေးတာလားရှင့်။ ဒုက္ခသည်စခန်း (၁၀၀) ကျော် ကျန်တယ်ဆိုတော့လေ အဲ့တာလေးလည်း ရှင်းပြပေးပါဦးရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ခင်ဗျ။ အဲ့ဒီ့နေထိုင်ရတဲ့ပုံစံ၊ နေရာချထားပေးတဲ့ပုံစံကလည်း အမျိုးမျိုး ရှိပါတယ်ခင်ဗျ။ တချို့ကလည်း ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေမှာ ခိုလှုံနေထိုင်ကြရတာတွေရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့ လက်ခံထားတဲ့ကျေးရွာတွေရဲ့ မြေယာတွေမှာလည်း နေရာမြေရာဌားရမ်းပြီးတော့မှ နေကြရတာလည်း ရှိတယ်။ အဲ့တော့ နေတဲ့ပုံစံက အမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ အစိုးရဘက်က နေရာချထားပေးတဲ့ကမ့်တွေလည်း ရှိတယ်။ စစ်ပြေးရှောင်လို့ပြောနေတဲ့ တချိန်တည်းမှာပဲ ရွှေ့ပြောင်းနေရတဲ့ပုံစံမျိုးလည်း ဖြစ်နေတာတွေရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီ့အထဲကမှ စကစဘက်က ဒုက္ခသည်စခန်းလို့ မသတ်မှတ်တဲ့အတွက် ဘာအထောက်အပံ့မှ မသွားတဲ့ကမ့်တွေလည်း ရှိပါတယ်။

မဆုမွန် ။ ။ ဟုတ်ကဲ့။ ခုနက ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ရှင်းပြခဲ့သလိုမျိုးပေါ့နော်။ ကျန်ခဲ့ရတဲ့ လေးသောင်းကျော်သော ဒုက္ခသည်တွေပေါ့နော်။ ရခိုင်အဖွဲ့တွေ လူမှုကူညီရေးအဖွဲ့တွေဘက်က ကူညီပေးနေကြပေမဲ့ သူတို့အတွက်က စိတ်ပိုင်းရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကူအညီအထောက်အပံ့တွေက အများကြီး လိုအပ်နေတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့တော့ သူတို့အတွက် အရေးပေါ်အကူအညီတွေ လိုအပ်မယ်ဆိုရင် ဘာတွေက အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်တွေ ဖြစ်မလဲရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ လောလောဆယ်မှာလည်းပဲ ကျနော်တို့ဒေသခံ အဖွဲ့အစည်းတွေမှာလည်းပဲ ရန်ပုံငွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ တော့်တော့်ကို ရုန်းကန်နေရတဲ့အနေအထား ရှိပါတယ်။ အရင်တုန်းကလိုမျိုး ကျနော်တို့ဘက်က တော်တော်များများကို ကူညီပေးနိုင်တာမျိုး မရှိဘူး။ အခုလောလောဆယ် အကူအညီပေးနေတာကတော့ အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်တွေပေါ့လေ။ ဥပမာ ကလေးတွေ ကျောင်းဖွင့်ချိန်ဖြစ်လာပြီး ကျောင်းမတက်နိုင်တဲ့ကလေးတွေ ရှိတယ်။ ဒါဆိုရင် ကျနော်တို့က ကျောင်းအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေကို တနိုင်တပိုင် ထောက်ပံ့ပေးတာမျိုးပေါ့။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်ရင်လည်းပဲ ဒီဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ကျန်းမာရေး ရောဂါတော်တော်များများမှာ ဖြစ်နေတယ်။ အဲ့တာနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ပံ့ပိုးမှု တခုခုလုပ်ပေးနိုင်မလားပေါ့။ နောက်တခါ ကမ့်တွေမှာ စာရင်းကောက်ကြည့်တယ်။ ရှေ့တပတ်လောက်မှာကို စားစရာမရှိ ဖြစ်တော့မယ်။ အဲ့လိုအရေးပေါ်အခြေအနေ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ကျနော်တို့က ပြေးပြီးသွားထောက်ပံ့ပေးကြတယ်ပေါ့။ ဒီလိုပုံစံမျိုးလေးတွေနဲ့ ရသလောက်တော့ ဝိုင်းထောက်ပံ့ပေးနေကြတယ်ခင်ဗျ။

မဆုမွန် ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ ဒီ ၂၀၁၈ ခုနှစ်လောက်ကတည်းက ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေကြောင့် စစ်ရှောင်ခဲ့ကြရတယ်။ အခု ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာလည်း တချို့ထပ်ပြီးတော့ ထပ်ရောက်လာတဲ့အသစ်တွေ ရှိလာတယ်။ လောလောဆယ်မှာလည်းပဲ ဒေသတွင်းမှာ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ဖို့ဆိုတာကလည်း စိတ်ချရတဲ့အနေအထား မဖြစ်သေးဘူးဆိုတော့ အခုက မိုးတွင်းကာလ ဖြစ်တယ် ဆောင်းတွင်းကလည်း လာတော့မယ်ဆိုတော့ သူတို့ပုံမှန်စားသောက်နေထိုင်ရေးနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီတွေ အလုံအလောက်ရဖို့အတွက်ကို သက်ဆိုင်တဲ့သူတွေဘက်က ဘာတွေများ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးမယ်ဆိုရင် သူတို့အတွက် ဘာကအထောက်အကူဖြစ်နိုင်မလဲ ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာများပြောချင်လဲရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ ဟုတ်ကဲ့။ အဓိကကတော့ ကိုဗစ်ကာလတုန်းကတော့ IDP ကမ့်တွေကို အဓိက ဦးစားပေးပြီးတော့ ကိုဗစ် 19 ကာကွယ်ဆေးထိုးနိုင်ဖို့ တော်တော်လေးကို ကြိုးစားပြီးတော့မှ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြတာတွေ့ရပါတယ်ခင်ဗျ။ အဲ့ဒီ့တော့ ကမ့်တွေထဲမှာ ကျနော်တို့ စိုးရိမ်ခဲ့ကြသလိုမျိုး Outbreak ပုံစံမျိုးတော့ မဖြစ်လိုက်ဘူးပေါ့နော်။ ဒီလိုပုံစံမျိုးတွေကို ကျနော်တို့က အခြေခံစဉ်းစားပြီးတော့မှ အရမ်းကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပုံစံမျိုးတွေ မဖြစ်လာခင် တော်တော်လေးကို အခြေအနေမဆိုးခင် ထိုက်သင့်တဲ့ ထောက်ပံ့မှုတွေ လုပ်စေချင်တယ်။ ဥပမာဆိုရင်ဗျာ ကမ့်တွေထဲမှာ သူတို့အတွက် ယာယီအဆောက်အဦးတွေ ဆောက်ပေးတဲ့အခါမျိုးမှာ အရမ်းအကောင်းကြီး မဟုတ်တောင်မှ လုံခြုံကောင်းမွန်တဲ့ အခြေအနေမျိုးလေးတွေ ဖန်တီးပေးစေချင်ပါတယ်။ နောက်တခုက ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုရင်လည်းပဲ အခြေခံကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတွေကို အခမဲ့ လွယ်လင့်တကူ ရရှိတဲ့ပုံစံမျိုးလေးတွေရရှိတဲ့ ပုံစံမျိုးလေးတွေကို လုပ်ပေးစေချင်ပါတယ်။ ကလေးတွေဆိုရင်လည်း ကမ့်ထဲကနေ တခြားနီးစပ်ရာမှာ သွားပြီးကျောင်းသွားတက်လို့မရတဲ့ အဆင်မပြေတဲ့အခြေအနေမှာရှိတယ်။ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကတော့ အရမ်းများတယ် ဒါပေမဲ့ ခုနကပြောတဲ့ အခြေခံ မလွှဲသာမရှောင်သာ မဖြစ်မနေ လုပ်ပေးရမယ့်အပိုင်းတွေကို အထိုက်အလျောက်တော့ လုပ်ပေးစေချင်တာရှိပါတယ်ခင်ဗျ။

မဆုမွန် ။ ။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ပါ။ ရခိုင်ပြည်သူတွေအတွက် အဓိက အရေးအကြီးဆုံးပေါ့နော် လတ်တလောမှာ လုပ်ပေးသင့်တဲ့ လုပ်ပေးဖို့ အရေးကြီးဆုံး လိုအပ်နေတဲ့အချက်ဆိုရင် ဘာလို့ပြောလို့ရမလဲ။ ကိုဇော်ဇော်ထွန်းတို့ ဘာများတောင်းဆိုချင်တာရှိပါလဲရှင့်။

ကိုဇော်ဇော်ထွန်း ။ ။ ကျနော်တို့က (Humanitarian Aid) လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေကနေ (Recovery Process) ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းတွေဆီကို သွားဖို့စဉ်းစားပြီးတော့ လုပ်ခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း စစ်ရေးဆိုင်ရာတင်းမာမှုတွေက မြင့်တက်လာတဲ့အချိန်မှာ စိန်ခေါ်မှုတွေ အများကြီးရှိလာတယ်။ အဲ့ဒီ့တော့ ဒီလိုအလုပ်တွေကို လုပ်ကိုင်တဲ့အခါမှာ ပြည်သူလူထုရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကို အခြေခံစဉ်းစားပြီးတော့မှ ပြည်သူ့ကို ကာကွယ်မယ်ဆိုတဲ့ အခြေခံမူနဲ့ ဒီလုပ်ငန်းတွေကို အနှောင့်အယှက်မဖြစ်ဖို့ ဒီအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးကို ကျနော်တို့က တောင်းဆိုချင်တာ ရှိပါတယ်ခင်ဗျ။ ကျနော်တို့ရဲ့ စီမံကိန်း လုပ်ဆောင်ချက်တွေမှာ အခက်အခဲ အတားအဆီးမရှိဖို့ သက်ဆိုင်သူ အကုန်လုံးနဲ့ ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးနေတာလည်း ရှိပါတယ်။ အဲ့တာကြောင့် အဲ့ဒီ့အပိုင်းတွေမှာ ပြည်သူလူထုကို အခြေခံတဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို နားလည်သဘောပေါက်စွာနဲ့ ချောမွေ့အောင် ကူညီလုပ်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ နောက် နိုင်ငံတကာက ကူညီပေးနေတဲ့အဖွဲ့တွေဘက်ကလည်း ကျနော်တို့ ပြည်တွင်းအဖွဲ့တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ညှိနှှိုင်းပြီးတော့မှ လုပ်ပေးကြဖို့ လိုပါတယ် နားလည်ကြဖို့လည်း လိုပါတယ်ခင်ဗျ။ ဒါတွေကလည်း အရေးကြီးပါတယ်ခင်ဗျ။

မဆုမွန် ။ ။ ကိုဇော်ဇော်ထွန်းရှင့် ဖြေပေးတာ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ရှင့်။

လတ်တလောမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ရခိုင်ပြည်၊ ရှမ်းပြည်နယ်နဲ့ ကရင်ပြည်နယ်တွေထဲမှာရှိတဲ့ ပြည်တွင်းဒုက္ခသည် IDP စခန်းတွေ ပိတ်သိမ်းရေးနဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေ ပြန်လည်နေရာချထားရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ စစ်ကောင်စီက သတင်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ပြည်တွင်းဒုက္ခသည် IDP သောင်းချီရှိနေဆဲ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းက ယာယီစခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေရသူတွေ နေရပ်ပြန်နိုင်ဖို့ လက်တွေ့မှာ အခက်အခဲတွေရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး လုံခြုံရေးအရ နေရပ်မပြန်နိုင်သေးတဲ့ IDP တွေအတွက် နေအိမ်တွေစီစဉ်ပေးထားသလို နေရပ်ပြန်ချိန် မိုင်းအန္တရာယ်စိုးရိမ်မှုတွေမရှိအောင် မိုင်းရှင်းလင်းရေးတွေကိုလည်း စစ်တပ်ဘက်က ဆောင်ရွက်ပေးနေတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ရခိုင်ပြည်နယ်ဥပဒေချုပ် ဦးလှသိန်းကလည်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို ပြောထားပါတယ်။

=== Unicode ===

ရခိုငျပွညျနယျတှငျး ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျ AA နဲ့ မွနျမာစဈတပျတို့ကွား စဈရေးပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ အခုခြိနျအထိ ဒုက်ခသညျစခနျး ၁၀၀ ကြောျမှာ ခိုလှုံနထေိုငျကွရတဲ့ နရေပျတိမျးရှောငျနကွေရဆဲ ရခိုငျပွညျသူ လေးသောငျးနှဈထောငျကြောျအတှကျ စားနပျရိက်ခာနဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှု အရေးပေါျလိုအပျနတေယျလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံးက ပွောပါတယျ။ တိုကျပှဲတှပွေငျးထနျခဲ့တဲ့ ဘူးသီးတောငျ၊ ရသေ့တောငျ၊ ပုဏ်ဍနျးကြှနျး၊ ကြောကျတောျ၊ မွောကျဦး၊ မငျးပွား၊ မွပေုံ စဈတှစေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးဒသေမွို့တှကေနေ နရေပျစှန့ျခှာတိမျးရှောငျပွေးလာရတဲ့ သောငျးခြီတဲ့ ရခိုငျပွညျသူတှဟော အခုအခြိနျထိ နရေပျရငျးကိုလညျး မပွနျနိုငျကွသေးသလို စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး လာရောကျခိုလှုံတဲ့ ဒုက်ခသညျတှလေညျး ပိုတိုးလာတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ သူတို့အတှကျ စိတျပိုငျးရုပျပိုငျးဆိုငျရာ လုံခွုံမှုတှနေဲ့ လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီတှေ လိုအပျနတေဲ့အခွအေနကေို စဈပွေးဒုက်ခသညျ ရခိုငျပွညျသူတှကေို ကူညီပေးနတေဲ့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး အတှငျးရေးမှူး ကိုဇောျဇောျထှနျးက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးက မဆုမှနျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။

မဆုမှနျ ။ ။ အခုဒီရခိုငျပွညျနယျထဲမှာ တောကျလြောကျလညျး ကိုဇောျဇောျထှနျးတို့က စဈပွေးဒုက်ခသညျတှနေဲ့ စဈရှောငျစခနျးတှကေိုသှားပွီး ကူညီပေးနတေဲ့အဖှဲ့အစညျးရဲ့ တာဝနျရှိသူတယောကျအနနေဲ့ လောလောဆယျ ရခိုငျပွညျနယျထဲမှာ လကျရှိစဈရှောငျစခနျးတှေ ဘယျလောကျကနြျသေးလဲ။ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ လတျတလောကွုံနရေတဲ့ အခွအေနလေေး ရှငျးပွပေးပါရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ အခုထိက ဒုက်ခသညျစခနျးက (၁၀၀) ကြောျလောကျ ရှိနသေေးတာပေါ့နောျ။ ဒုက်ခသညျအရအေတှကျအားဖွင့ျဆိုရငျ (၄၂,၀၀၀) လေးသောငျးနဲ့ နှဈထောငျကြောျကြောျရှိ နပေါသေးတယျ။ စဈဘေးရှောငျတှရေဲ့ လကျရှိအခွအေနကေတော့ သူတို့ကို ထောကျပံ့ကူညီပေးနတောတှကေ တောျတော့ျကို နညျးပါးသှားတဲ့ အခွအေနမှောရှိတယျ။ ကဏ်ဍပေါငျးစုံဘကျကနေ တောျတော့ျကို အားနညျးသှားတဲ့အခွအေနမှော ရှိပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးလိုကျပွီးတဲ့နောကျပိုငျးက စပွီးတော့လညျး တဖွညျးဖွညျးနညျးလာတဲ့ အနအေထားဖွဈပွီးတော့မှ ဒီနေ့အခြိနျအခါမှာ လုံးလုံးကို ဆိုးဝါးသှားတဲ့အခွအေနမြေိုးကို ရောကျသှားတာပေါ့လေ။ စဈဘေးရှောငျတှရေဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာအနအေထားအားဖွင့ျကလညျး တောျတော့ျကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးအခွအေနမှော ဖွဈလာခဲ့တယျ။ သူတို့က နရေပျကိုပွနျခငြျကွတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခြိနျကာလ ကွာလာသညျနှင့ျအမြှ အဲ့တာက မဖွဈနိုငျတဲ့အခွအေနမြေိုးကို သူတို့တှေ့လာကွတယျ။ သူတို့နရေပျပွနျဖို့အတှကျက သူတို့မူလနရေပျတှကေ သူတို့အတှကျ လုံခွုံတဲ့အခွအေနေ မရှိနဘေူးပေါ့နောျ။

နှဈဘကျလကျနကျကိုငျတပျတှရေဲ့ လှုပျရှားသှားလာမှုတှကေ မြားလာနတေဲ့အခါမှာ ဒီတိုကျပှဲတှေ ပွနျဖွဈလာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမျမှုတှကေလညျး တောျတောျကွီးကွီးမားမား ဖွဈလာတယျ။ နောကျတခုက မိုငျးအန်တရာယျပေါ့နောျ။ ဒီလပိုငျးမှာ မိုငျးပေါကျကှဲမှုတှေ ထိခိုကျမှုတှေ တောျတောျလေးကို မြားလာတယျ။ အဲ့တာက ဘယျလိုအခွအေနကေို ဖွဈလာနသေလဲဆိုတော့ ဒီစဈဘေးရှောငျတှကေ ထောကျပံ့ကူညီမှုတှေ နညျးလာတဲ့အခွအေနမှော သူတို့အတှကျ အစားအသောကျတှေ လိုကျရှာဖှရေတာတှေ ရှိတယျ။ အဲ့ဒီ့အခါမှာ အန်တရာယျကရြောကျလာနိုငျခွကေို သိသိရကျနဲ့ သှားရောကျကွတာတှေ ရှိတယျ။ အဲ့ဒီ့မှာ ထိခိုကျမှုတှေ ပိုပွီးတော့ မြားလာတယျပေါ့လေ။ အဲ့တော့ ဒီဟာတှအေကုနျလုံးကို ခွုံပွီးကွည့ျလိုကျမယျဆိုရငျ စဈဘေးရှောငျတှေ နရေပျပွနျဖို့ဆိုတဲ့ကိစ်စက တော့ျတောျကို မဖွဈနိုငျတော့တဲ့ အခွအေနဖွေဈလာတဲ့အခါမှာ စဈပွေးရှောငျဒုက်ခသညျတှရေဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာထိခိုကျမှုတှကေ တော့ျတော့ျကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖွဈလာတယျ။ ဒီနိုငျငံရေးအခွအေနေ အထှထှေအေကပြျအတညျးတှကွေောင့ျ ထောကျပံ့ပေးနတေဲ့ ပုဂ်ဂလိက အကူအညီတှကေလညျး ဆကျပွီး ထောကျပံ့ပေးနိုငျတဲ့ အခွအေနမှော မရှိတော့ဘူး။ အဲ့ဒီ့အခါမှာ စုပွုံပွီးတော့မှ သူတို့အတှကျ နရေေးထိုငျရေး စားရေးသောကျရေးနဲ့ တခွားသောလူမှုရေူးဆိုငျရာကိစ်စတှေ အကုနျလုံး ယိုယှငျးကုနျတာတှေ့ရပါတယျ။

မဆုမှနျ ။ ။ ဟုတျကဲ့ ကိုဇောျဇောျထှနျး ပွောပွခဲ့တဲ့အထဲမှာ ဒုက်ခသညျစခနျးက (၁၀၀) ကြောျ ရှိနတေယျ။ နောကျပွီးတော့ ဒုက်ခသညျဦးရကေလညျး (၄၀,၀၀၀) လေးသောငျးဝနျးကငြျလောကျ ရှိနတေယျဆိုတော့။ အဲ့ဒီ့ဒုက်ခသညျတှကေ ရခိုငျပွညျနယျထဲက ဘယျမွို့နယျတှမှော အဓိကတညျရှိနကွေလဲ။ နောကျပွီးတော့ အဲ့ဒီ့ဒုက်ခသညျတှကေ ဘယျနှဈခုနှဈလောကျကတညျးက တိမျးရှောငျပွီးတော့ နခေဲ့ရတဲ့အနအေထားမှာ ရှိခဲ့ကွလဲပေါ့နောျ။ အဲ့တာလေးလညျး နညျးနညျးရှငျးပွပေးပါဦးရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ ဟုတျကဲ့ခငျဗြ။ ဒီစဈပွေးရှောငျတှေ စပွီးတိမျးရှောငျထှကျပွေးခဲ့ကွရတဲ့ အခွအေနကေ ၂၀၁၈ ခုနှဈလောကျကတညျးက စတာပေါ့လေ။ ၂၀၁၈ ခုနှဈနောကျပိုငျးမှာလညျး ပိုပွီးတော့ တဖွညျးဖွညျးမြားလာတဲ့အခွအေနေ ဖွဈပါတယျ။ စဈပွေးရှောငျအရအေတှကျက နှဈသိနျးနဲ့သုံးသောငျးကြောျလောကျအထိကို မွင့ျတကျခဲ့တဲ့အခွအေနေ ဖွဈပါတယျ။ နောကျပိုငျးတဖွညျးဖွညျးနဲ့ နရေပျပွနျကွတဲ့သူတှေ တခွားရှှေ့သှားတဲ့သူတှလေညျးရှိတော့ အခုဆို လေးသောငျးကြောျလောကျ ကနြျတာပေါ့။ တောျတောျမြားမြားကတော့ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးနဲ့ အလယျပိုငျးမှာရှိတဲ့ မွို့နယျတှပေေါ့။ ဥပမာ ဘူးသီးတောငျ၊ ရသေ့တောငျ၊ ပုဏ်ဍနျးကြှနျး၊ ကြောကျတောျ၊ မွောကျဦး၊ မငျးပွား၊ မွပေုံ စဈတှပေေါ့ အဲ့နရောတှကေမြားပါတယျ။

မဆုမှနျ ။ ။ ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ ဒီဒုက်ခသညျတှကေို ဒုက်ခသညျစခနျးတှလေို သီးခွားနရောခထြားပေးတာလား။ ဒါမှမဟုတျ ဘုနျးတောျကွီးကြောငျးတှလေို၊ စာသငျကြောငျးတှလေိုမြိုးတှမှော နရောခထြားပေးတာလားရှင့ျ။ ဒုက်ခသညျစခနျး (၁၀၀) ကြောျ ကနြျတယျဆိုတော့လေ အဲ့တာလေးလညျး ရှငျးပွပေးပါဦးရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ ဟုတျကဲ့ခငျဗြ။ အဲ့ဒီ့နထေိုငျရတဲ့ပုံစံ၊ နရောခထြားပေးတဲ့ပုံစံကလညျး အမြိုးမြိုး ရှိပါတယျခငျဗြ။ တခြို့ကလညျး ဘုနျးကွီးကြောငျးတှမှော ခိုလှုံနထေိုငျကွရတာတှရှေိတယျ။ နောကျပွီးတော့ လကျခံထားတဲ့ကြေးရှာတှရေဲ့ မွယောတှမှောလညျး နရောမွရောဌားရမျးပွီးတော့မှ နကွေရတာလညျး ရှိတယျ။ အဲ့တော့ နတေဲ့ပုံစံက အမြိုးမြိုးရှိပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ အစိုးရဘကျက နရောခထြားပေးတဲ့ကမ့ျတှလေညျး ရှိတယျ။ စဈပွေးရှောငျလို့ပွောနတေဲ့ တခြိနျတညျးမှာပဲ ရှှေ့ပွောငျးနရေတဲ့ပုံစံမြိုးလညျး ဖွဈနတောတှရှေိပါတယျ။ အဲ့ဒီ့အထဲကမှ စကစဘကျက ဒုက်ခသညျစခနျးလို့ မသတျမှတျတဲ့အတှကျ ဘာအထောကျအပံ့မှ မသှားတဲ့ကမ့ျတှလေညျး ရှိပါတယျ။

မဆုမှနျ ။ ။ ဟုတျကဲ့။ ခုနက ကိုဇောျဇောျထှနျး ရှငျးပွခဲ့သလိုမြိုးပေါ့နောျ။ ကနြျခဲ့ရတဲ့ လေးသောငျးကြောျသော ဒုက်ခသညျတှပေေါ့နောျ။ ရခိုငျအဖှဲ့တှေ လူမှုကူညီရေးအဖှဲ့တှဘေကျက ကူညီပေးနကွေပမေဲ့ သူတို့အတှကျက စိတျပိုငျးရုပျပိုငျးဆိုငျရာ အကူအညီအထောကျအပံ့တှကေ အမြားကွီး လိုအပျနတေယျပေါ့နောျ။ အဲ့တော့ သူတို့အတှကျ အရေးပေါျအကူအညီတှေ လိုအပျမယျဆိုရငျ ဘာတှကေ အရေးပေါျလိုအပျခကြျတှေ ဖွဈမလဲရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ လောလောဆယျမှာလညျးပဲ ကနြောျတို့ဒသေခံ အဖှဲ့အစညျးတှမှောလညျးပဲ ရနျပုံငှနေဲ့ပတျသကျပွီးတော့ တော့ျတော့ျကို ရုနျးကနျနရေတဲ့အနအေထား ရှိပါတယျ။ အရငျတုနျးကလိုမြိုး ကနြောျတို့ဘကျက တောျတောျမြားမြားကို ကူညီပေးနိုငျတာမြိုး မရှိဘူး။ အခုလောလောဆယျ အကူအညီပေးနတောကတော့ အရေးပေါျလိုအပျခကြျတှပေေါ့လေ။ ဥပမာ ကလေးတှေ ကြောငျးဖှင့ျခြိနျဖွဈလာပွီး ကြောငျးမတကျနိုငျတဲ့ကလေးတှေ ရှိတယျ။ ဒါဆိုရငျ ကနြောျတို့က ကြောငျးအသုံးအဆောငျပစ်စညျးတှကေို တနိုငျတပိုငျ ထောကျပံ့ပေးတာမြိုးပေါ့။ ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျရငျလညျးပဲ ဒီဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ကနြျးမာရေး ရောဂါတောျတောျမြားမြားမှာ ဖွဈနတေယျ။ အဲ့တာနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ပံ့ပိုးမှု တခုခုလုပျပေးနိုငျမလားပေါ့။ နောကျတခါ ကမ့ျတှမှော စာရငျးကောကျကွည့ျတယျ။ ရှေ့တပတျလောကျမှာကို စားစရာမရှိ ဖွဈတော့မယျ။ အဲ့လိုအရေးပေါျအခွအေနေ ဖွဈလာပွီဆိုရငျ ကနြောျတို့က ပွေးပွီးသှားထောကျပံ့ပေးကွတယျပေါ့။ ဒီလိုပုံစံမြိုးလေးတှနေဲ့ ရသလောကျတော့ ဝိုငျးထောကျပံ့ပေးနကွေတယျခငျဗြ။

မဆုမှနျ ။ ။ ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ ဒီ ၂၀၁၈ ခုနှဈလောကျကတညျးက ရခိုငျပွညျနယျတှငျးမှာဖွဈခဲ့တဲ့ စဈရေးတငျးမာမှုတှကွေောင့ျ စဈရှောငျခဲ့ကွရတယျ။ အခု ၂၀၂၁ ခုနှဈ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာလညျး တခြို့ထပျပွီးတော့ ထပျရောကျလာတဲ့အသဈတှေ ရှိလာတယျ။ လောလောဆယျမှာလညျးပဲ ဒသေတှငျးမှာ ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျဖို့ဆိုတာကလညျး စိတျခရြတဲ့အနအေထား မဖွဈသေးဘူးဆိုတော့ အခုက မိုးတှငျးကာလ ဖွဈတယျ ဆောငျးတှငျးကလညျး လာတော့မယျဆိုတော့ သူတို့ပုံမှနျစားသောကျနထေိုငျရေးနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီတှေ အလုံအလောကျရဖို့အတှကျကို သကျဆိုငျတဲ့သူတှဘေကျက ဘာတှမြေား ကူညီဆောငျရှကျပေးမယျဆိုရငျ သူတို့အတှကျ ဘာကအထောကျအကူဖွဈနိုငျမလဲ ကိုဇောျဇောျထှနျး ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး ဘာမြားပွောခငြျလဲရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ ဟုတျကဲ့။ အဓိကကတော့ ကိုဗဈကာလတုနျးကတော့ IDP ကမ့ျတှကေို အဓိက ဦးစားပေးပွီးတော့ ကိုဗဈ 19 ကာကှယျဆေးထိုးနိုငျဖို့ တောျတောျလေးကို ကွိုးစားပွီးတော့မှ လုပျဆောငျခဲ့ကွတာတှေ့ရပါတယျခငျဗြ။ အဲ့ဒီ့တော့ ကမ့ျတှထေဲမှာ ကနြောျတို့ စိုးရိမျခဲ့ကွသလိုမြိုး Outbreak ပုံစံမြိုးတော့ မဖွဈလိုကျဘူးပေါ့နောျ။ ဒီလိုပုံစံမြိုးတှကေို ကနြောျတို့က အခွခေံစဉျးစားပွီးတော့မှ အရမျးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပုံစံမြိုးတှေ မဖွဈလာခငျ တောျတောျလေးကို အခွအေနမေဆိုးခငျ ထိုကျသင့ျတဲ့ ထောကျပံ့မှုတှေ လုပျစခေငြျတယျ။ ဥပမာဆိုရငျဗြာ ကမ့ျတှထေဲမှာ သူတို့အတှကျ ယာယီအဆောကျအဦးတှေ ဆောကျပေးတဲ့အခါမြိုးမှာ အရမျးအကောငျးကွီး မဟုတျတောငျမှ လုံခွုံကောငျးမှနျတဲ့ အခွအေနမြေိုးလေးတှေ ဖနျတီးပေးစခေငြျပါတယျ။ နောကျတခုက ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုဆိုရငျလညျးပဲ အခွခေံကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှုတှကေို အခမဲ့ လှယျလင့ျတကူ ရရှိတဲ့ပုံစံမြိုးလေးတှရေရှိတဲ့ ပုံစံမြိုးလေးတှကေို လုပျပေးစခေငြျပါတယျ။ ကလေးတှဆေိုရငျလညျး ကမ့ျထဲကနေ တခွားနီးစပျရာမှာ သှားပွီးကြောငျးသှားတကျလို့မရတဲ့ အဆငျမပွတေဲ့အခွအေနမှောရှိတယျ။ အခွခေံလိုအပျခကြျတှကေတော့ အရမျးမြားတယျ ဒါပမေဲ့ ခုနကပွောတဲ့ အခွခေံ မလှှဲသာမရှောငျသာ မဖွဈမနေ လုပျပေးရမယ့ျအပိုငျးတှကေို အထိုကျအလြောကျတော့ လုပျပေးစခေငြျတာရှိပါတယျခငျဗြ။

မဆုမှနျ ။ ။ နောကျဆုံးအနနေဲ့ပါ။ ရခိုငျပွညျသူတှအေတှကျ အဓိက အရေးအကွီးဆုံးပေါ့နောျ လတျတလောမှာ လုပျပေးသင့ျတဲ့ လုပျပေးဖို့ အရေးကွီးဆုံး လိုအပျနတေဲ့အခကြျဆိုရငျ ဘာလို့ပွောလို့ရမလဲ။ ကိုဇောျဇောျထှနျးတို့ ဘာမြားတောငျးဆိုခငြျတာရှိပါလဲရှင့ျ။

ကိုဇောျဇောျထှနျး ။ ။ ကနြောျတို့က (Humanitarian Aid) လူသားခငြျးစာနာမှု အကူအညီတှကေနေ (Recovery Process) ပွနျလညျထူထောငျရေးလုပျငနျးတှဆေီကို သှားဖို့စဉျးစားပွီးတော့ လုပျခဲ့တာတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး စဈရေးဆိုငျရာတငျးမာမှုတှကေ မွင့ျတကျလာတဲ့အခြိနျမှာ စိနျခေါျမှုတှေ အမြားကွီးရှိလာတယျ။ အဲ့ဒီ့တော့ ဒီလိုအလုပျတှကေို လုပျကိုငျတဲ့အခါမှာ ပွညျသူလူထုရဲ့ အသကျအိုးအိမျစညျးစိမျကို အခွခေံစဉျးစားပွီးတော့မှ ပွညျသူ့ကို ကာကှယျမယျဆိုတဲ့ အခွခေံမူနဲ့ ဒီလုပျငနျးတှကေို အနှောင့ျအယှကျမဖွဈဖို့ ဒီအဖှဲ့အစညျးအသီးသီးကို ကနြောျတို့က တောငျးဆိုခငြျတာ ရှိပါတယျခငျဗြ။ ကနြောျတို့ရဲ့ စီမံကိနျး လုပျဆောငျခကြျတှမှော အခကျအခဲ အတားအဆီးမရှိဖို့ သကျဆိုငျသူ အကုနျလုံးနဲ့ ကနြောျတို့ ဆှေးနှေးနတောလညျး ရှိပါတယျ။ အဲ့တာကွောင့ျ အဲ့ဒီ့အပိုငျးတှမှော ပွညျသူလူထုကို အခွခေံတဲ့လုပျဆောငျခကြျတှကေို နားလညျသဘောပေါကျစှာနဲ့ ခြောမှေ့အောငျ ကူညီလုပျပေးဖို့ လိုအပျပါတယျ။ နောကျ နိုငျငံတကာက ကူညီပေးနတေဲ့အဖှဲ့တှဘေကျကလညျး ကနြောျတို့ ပွညျတှငျးအဖှဲ့တှနေဲ့ ပေါငျးစပျညှိနှှိုငျးပွီးတော့မှ လုပျပေးကွဖို့ လိုပါတယျ နားလညျကွဖို့လညျး လိုပါတယျခငျဗြ။ ဒါတှကေလညျး အရေးကွီးပါတယျခငျဗြ။

မဆုမှနျ ။ ။ ကိုဇောျဇောျထှနျးရှင့ျ ဖွပေေးတာ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျရှင့ျ။

လတျတလောမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ရခိုငျပွညျ၊ ရှမျးပွညျနယျနဲ့ ကရငျပွညျနယျတှထေဲမှာရှိတဲ့ ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျ IDP စခနျးတှေ ပိတျသိမျးရေးနဲ့ နရေပျစှန့ျခှာသူတှေ ပွနျလညျနရောခထြားရေးအတှကျ ဆောငျရှကျနတေယျလို့ စဈကောငျစီက သတငျး ထုတျပွနျထားပါတယျ။ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျ IDP သောငျးခြီရှိနဆေဲ ရခိုငျပွညျနယျတှငျးက ယာယီစခနျးတှမှော ခိုလှုံနရေသူတှေ နရေပျပွနျနိုငျဖို့ လကျတှေ့မှာ အခကျအခဲတှရှေိနဆေဲဖွဈပွီး လုံခွုံရေးအရ နရေပျမပွနျနိုငျသေးတဲ့ IDP တှအေတှကျ နအေိမျတှစေီစဉျပေးထားသလို နရေပျပွနျခြိနျ မိုငျးအန်တရာယျစိုးရိမျမှုတှမေရှိအောငျ မိုငျးရှငျးလငျးရေးတှကေိုလညျး စဈတပျဘကျက ဆောငျရှကျပေးနတေယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျ စီမံအုပျခြုပျရေးကောငျစီအဖှဲ့ဝငျ ရခိုငျပွညျနယျဥပဒခြေုပျ ဦးလှသိနျးကလညျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို ပွောထားပါတယျ။