(Zawgyi / Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုနှုန်း အများဆုံးဖြစ်နေတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင်းက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ နှောင့်နှေးသွားရတဲ့အထဲမှာ မြန်မာနွယ်ဖွားတွေရဲ့ အသေးစား အလတ်စား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေလည်း အများအပြား ပါဝင်ပါတယ်။ အစိုးရက အသေးစား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက် ချေးငွေအစီအစဉ် ကြေညာလိုက်ပေမယ့်လည်း တကယ်တမ်း အလုပ်ဖြစ်မဖြစ်အပေါ် စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မသိင်္ဂီထိုက်က စုစည်း တင်ဆက်ထားပါတယ်။
နယူးယောက်ပြည်နယ် Buffalo မြို့မှာ ပုလင်းခွံ၊ ဘူးခွံ အပါအဝင် ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ဝယ်ယူတဲ့ Westside Value Redemption Center ရဲ့ ပိုင်ရှင် ဦးမင်းနိုင်ကတော့ သူ့လုပ်ငန်းက ထက်ဝက်ကျော်လောက် ကျသွားတယ်လို့ ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
"ခါတိုင်း ဒီလိုရက်မျိုးဆိုရင် ကျနော့်ဆိုင်တဆိုင်ရဲ့ ဝယ်ရတဲ့ အရေအတွက်က ၁၅,၀၀၀ - ၂၀,၀၀၀ - ၂၅,၀၀၀ လောက်ထိ ဝယ်ရတယ်။ အခုဆို ၅,၀၀၀ နဲ့ ၁၀,၀၀၀ အောက်မှာပဲ အမြဲတမ်း ဖြစ်နေတယ်။ တဖက်မှာလည်း ကျနော့်လုပ်ငန်းက ဖွင့်ရမယ့်အထဲမှာ ပါနေတဲ့အတွက်ကြောင့် ဆိုင်ပိတ်သော်လည်း ဆိုင်လစာတွေ Building တွေ ငှားထားတာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် အဲဒါတွေ ကျနော်က ပေးရမယ်။ အဲဒီမှာ ဘာကြုံရလဲ ဆိုတော့ ဆိုင်တွေ အစိုးရက ပိတ်ခိုင်းလို့ ပိတ်လိုက်ရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေသည် ရက်ပေါင်း ၉၀ လောက်ထိ ဆိုင်လစာတွေ ပေးစရာ မလိုဘူးဆိုတဲ့ဟာမျိုး ဥပဒေ ထုတ်ထားတယ်။ ကျနော်တို့လုပ်ငန်းကကျတော့ ပိတ်တဲ့အထဲမှာ မပါဘူး။ မပါတာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော်ကတော့ ဆိုင်လစာတွေ ပေးရတော့မယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျနော်က ဒီတပတ်မှာ ပြန်ဖွင့်တယ်။ ပြန်ဖွင့်တော့လည်းပဲ ရာသီဥတုက ကောင်းလာပေမယ့် တော်တော်လေးကို ထိခိုက်တဲ့ အနေအထားမျိုး လက်ရှိ ကြုံနေရတယ်။"
နယူးယောက်ပြည်နယ်ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု အဆိုးရွားဆုံး ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ပြည်နယ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလောက် အခြေအနေမဆိုးတဲ့ မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားပြည်နယ် ရှားလော့မြို့မှာ ဆူရှီဆိုင်ဖွင့်ထားတဲ့ ဦးစိုးကလည်း ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
"ကျနော့်ဆိုင်ဆိုရင်တော့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ကျသွားတယ်။ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း လောက်တော့ ကျန်သေးတယ်ပေါ့နော်။ အရှုံးခံတဲ့အဆင့်တော့ မရောက်သေးဘူး။ ဝန်ထမ်းလစာရတဲ့ အနေအထားလောက်တော့ ရှိသေးတယ်။ မြတ်တော့ မမြတ်တော့ဘူးပေါ့နော်။ ဝန်ထမ်းလစာနဲ့ ကုန်ကျစာရိတ်နဲ့က အတူတူလောက်ပဲ။ ဒီထက် အခြေအနေ ဆိုးသွားရင်တော့ အရှုံးပြမှာပေါ့။"
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့မှုကြောင့် ထိခိုက်ရတဲ့ အမေရိကန် လုပ်ငန်းတွေအတွက် ချေးငွေအစီအစဉ်ကို သောကြာနေ့မှာ သမ္မတက ကြေညာသွားပါတယ်။
“ဝန်ထမ်းလခပေးရေး အကာအကွယ်ပေးမယ့် အစီအစဉ်ကို မနက်ဖြန်မှာ စတင်ပါမယ်။ လုပ်ငန်းငယ်တွေအတွက် ဒေါ်လာ ၃၅၀ ဘီလျံလောက် ချထားပေးဖို့ စီစဉ်ထားကြောင်း” သမ္မတ Trump က ပြောသွားတာပါ။ အခု ဝန်ထမ်းလခပေးရေး အကာအကွယ်ပေးမယ့် အစီအစဉ်ကတော့ အလုပ်သမားတွေ ငှားရမ်းဖို့ ဒါမှမဟုတ်လည်း ဆက်ပြီး အလုပ်ပေးဖို့အတွက် သုံးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
Buffalo မြို့မှာ မြန်မာနွယ်ဖွား ဝန်ထမ်း ၁၀ ဦးနဲ့ ဆိုင်လေးဆိုင်ဖွင့်ထားသူ ဦးမင်းနိုင်ကတော့ ငွေချေးဖို့ ပြင်ဆင်နေပါပြီ။
"ဝန်ထမ်းလစာတွေ ပေးနေရမယ်။ ဆိုင်လစာတွေ ပေးရမယ်။ အဲဒီအတွက် အစိုးရက ချေးငွေထုတ်ပေးဖို့ ကြော်ငြာတွေ တွေ့တယ်။ ကျနော်တို့ဆီ Email တွေ ဝင်လာတယ်။ လိုအပ်တဲ့ အချက်အလက်တွေ ကျနော်ဖြည့်ပြီးတော့ အစိုးရဆီက ပေးမယ့် ပရိုဂရမ်တွေ ကျနော် ယူဖို့ပေါ့နော်။ တချို့ဟာတွေ ကျနော် ပြန်ပေးဖို့ လိုတယ်။ တချို့ဟာတွေကျတော့ အတိုးနှုန်းက တအားနည်းတယ်။ ၁ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ပြန်ပေးရမယ်။ တချို့ဆိုရင် လုံး၀ ပြန်ပေးစရာ မလိုဘူး။ အဲဒါတွေ လျှောက်ထားဖို့ အတွက် ကျနော် အခု ပြင်ဆင်နေတယ်ပေါ့။"
မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားက ဆူရှီဆိုင် စီးပွားရေးလုပ်တဲ့ ဦးစိုးကတော့ အစိုးရဆီက ငွေချေးဖို့ စဉ်းစားဦးမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
"တရားဝင်ပေးမယ့်ဟာတွေတော့ ယူမယ်။ ချေးငွေယူဖို့တော့ တောင့်ခံနိုင်သေးရင် မချေးသေးဘူးပေါ့နော်။ မတတ်နိုင်တဲ့အဆုံးကျတော့မှပဲ ယူမယ်လို့ စိတ်ကူးထားတယ်။ အခုတော့ ဆက်ပြီး လည်ပတ်နိုင်သေးတယ်။"
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှာ မဖြစ်မနေ ဖွင့်စရာမလိုတဲ့ အလှပြင်ဆိုင်လို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကတော့ ပိတ်ထားပါတယ်။ စားသောက်ဆိုင်တွေ စားသောက်ကုန်ဆိုင်တွေလိုမျိုး လူထုအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေကတော့ ဆက်ပြီး လည်ပတ်နေကြပါတယ်။
--------------------------------
(Unicode)
အမရေိကနျက မွနျမာနှယျဖှားတှရေဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ COVID-19 ကွောင့ျ ထိခိုကျ
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုနှုနျး အမြားဆုံးဖွဈနတေဲ့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုတှငျးက စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ နှောင့ျနှေးသှားရတဲ့အထဲမှာ မွနျမာနှယျဖှားတှရေဲ့ အသေးစား အလတျစား စီးပှားရေး လုပျငနျးတှလေညျး အမြားအပွား ပါဝငျပါတယျ။ အစိုးရက အသေးစား စီးပှားရေး လုပျငနျးတှအေတှကျ ခြေးငှအေစီအစဉျ ကွညောလိုကျပမေယ့ျလညျး တကယျတမျး အလုပျဖွဈမဖွဈအပေါျ စောင့ျကွည့ျနကွေပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မသိငျ်ဂီထိုကျက စုစညျး တငျဆကျထားပါတယျ။
နယူးယောကျပွညျနယျ Buffalo မွို့မှာ ပုလငျးခှံ၊ ဘူးခှံ အပါအဝငျ ပွနျလညျအသုံးပွုနိုငျတဲ့ ပစ်စညျးတှကေို ဝယျယူတဲ့ Westside Value Redemption Center ရဲ့ ပိုငျရှငျ ဦးမငျးနိုငျကတော့ သူ့လုပျငနျးက ထကျဝကျကြောျလောကျ ကသြှားတယျလို့ ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
"ခါတိုငျး ဒီလိုရကျမြိုးဆိုရငျ ကနြော့ျဆိုငျတဆိုငျရဲ့ ဝယျရတဲ့ အရအေတှကျက ၁၅,၀၀၀ - ၂၀,၀၀၀ - ၂၅,၀၀၀ လောကျထိ ဝယျရတယျ။ အခုဆို ၅,၀၀၀ နဲ့ ၁၀,၀၀၀ အောကျမှာပဲ အမွဲတမျး ဖွဈနတေယျ။ တဖကျမှာလညျး ကနြော့ျလုပျငနျးက ဖှင့ျရမယ့ျအထဲမှာ ပါနတေဲ့အတှကျကွောင့ျ ဆိုငျပိတျသောျလညျး ဆိုငျလစာတှေ Building တှေ ငှားထားတာ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ အဲဒါတှေ ကနြောျက ပေးရမယျ။ အဲဒီမှာ ဘာကွုံရလဲ ဆိုတော့ ဆိုငျတှေ အစိုးရက ပိတျခိုငျးလို့ ပိတျလိုကျရတဲ့ လုပျငနျးတှသေညျရကျပေါငျး ၉၀ လောကျထိ ဆိုငျလစာတှေ ပေးစရာ မလိုဘူးဆိုတဲ့ဟာမြိုး ဥပဒေ ထုတျထားတယျ။ ကနြောျတို့လုပျငနျးကကတြော့ ပိတျတဲ့အထဲမှာ မပါဘူး။ မပါတာ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကနြောျကတော့ ဆိုငျလစာတှေ ပေးရတော့မယျ။ အဲဒါကွောင့ျ ကနြောျက ဒီတပတျမှာ ပွနျဖှင့ျတယျ။ ပွနျဖှင့ျတော့လညျးပဲ ရာသီဥတုက ကောငျးလာပမေယ့ျ တောျတောျလေးကို ထိခိုကျတဲ့ အနအေထားမြိုး လကျရှိ ကွုံနရေတယျ။"
နယူးယောကျပွညျနယျကတော့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှု အဆိုးရှားဆုံး ရငျဆိုငျနရေတဲ့ပွညျနယျ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလောကျ အခွအေနမေဆိုးတဲ့ မွောကျကယျရိုလိုငျးနားပွညျနယျ ရှားလော့မွို့မှာ ဆူရှီဆိုငျဖှင့ျထားတဲ့ ဦးစိုးကလညျး ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
"ကနြော့ျဆိုငျဆိုရငျတော့ ၄၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျ ကသြှားတယျ။ ၆၀ ရာခိုငျနှုနျး လောကျတော့ ကနြျသေးတယျပေါ့နောျ။ အရှုံးခံတဲ့အဆင့ျတော့ မရောကျသေးဘူး။ ဝနျထမျးလစာရတဲ့ အနအေထားလောကျတော့ ရှိသေးတယျ။ မွတျတော့ မမွတျတော့ဘူးပေါ့နောျ။ ဝနျထမျးလစာနဲ့ ကုနျကစြာရိတျနဲ့က အတူတူလောကျပဲ။ ဒီထကျ အခွအေနေ ဆိုးသှားရငျတော့ အရှုံးပွမှာပေါ့။"
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ပြံ့နှံ့မှုကွောင့ျ ထိခိုကျရတဲ့ အမရေိကနျ လုပျငနျးတှအေတှကျ ခြေးငှအေစီအစဉျကို သောကွာနေ့မှာ သမ်မတက ကွညောသှားပါတယျ။
“ဝနျထမျးလခပေးရေး အကာအကှယျပေးမယ့ျ အစီအစဉျကို မနကျဖွနျမှာ စတငျပါမယျ။ လုပျငနျးငယျတှအေတှကျ ဒေါျလာ ၃၅၀ ဘီလြံလောကျ ခထြားပေးဖို့ စီစဉျထားကွောငျး” သမ်မတ Trump က ပွောသှားတာပါ။ အခု ဝနျထမျးလခပေးရေး အကာအကှယျပေးမယ့ျ အစီအစဉျကတော့ အလုပျသမားတှေ ငှားရမျးဖို့ ဒါမှမဟုတျလညျး ဆကျပွီး အလုပျပေးဖို့အတှကျ သုံးမှာ ဖွဈပါတယျ။
Buffalo မွို့မှာ မွနျမာနှယျဖှား ဝနျထမျး ၁၀ ဦးနဲ့ ဆိုငျလေးဆိုငျဖှင့ျထားသူ ဦးမငျးနိုငျကတော့ ငှခြေေးဖို့ ပွငျဆငျနပေါပွီ။
"ဝနျထမျးလစာတှေ ပေးနရေမယျ။ ဆိုငျလစာတှေ ပေးရမယျ။ အဲဒီအတှကျ အစိုးရက ခြေးငှထေုတျပေးဖို့ ကွောျငွာတှေ တှေ့တယျ။ ကနြောျတို့ဆီ Email တှေ ဝငျလာတယျ။ လိုအပျတဲ့ အခကြျအလကျတှေ ကနြောျဖွည့ျပွီးတော့ အစိုးရဆီက ပေးမယ့ျ ပရိုဂရမျတှေ ကနြောျ ယူဖို့ပေါ့နောျ။ တခြို့ဟာတှေ ကနြောျ ပွနျပေးဖို့ လိုတယျ။ တခြို့ဟာတှကေတြော့ အတိုးနှုနျးက တအားနညျးတယျ။ ၁ ရာခိုငျနှုနျးပဲ ပွနျပေးရမယျ။ တခြို့ဆိုရငျ လုံး၀ ပွနျပေးစရာ မလိုဘူး။ အဲဒါတှေ လြှောကျထားဖို့ အတှကျ ကနြောျ အခု ပွငျဆငျနတေယျပေါ့။"
မွောကျကယျရိုလိုငျးနားက ဆူရှီဆိုငျ စီးပှားရေးလုပျတဲ့ ဦးစိုးကတော့ အစိုးရဆီက ငှခြေေးဖို့ စဉျးစားဦးမယျလို့ ဆိုပါတယျ။
"တရားဝငျပေးမယ့ျဟာတှတေော့ ယူမယျ။ ခြေးငှယေူဖို့တော့ တောင့ျခံနိုငျသေးရငျ မခြေးသေးဘူးပေါ့နောျ။ မတတျနိုငျတဲ့အဆုံးကတြော့မှပဲ ယူမယျလို့ စိတျကူးထားတယျ။ အခုတော့ ဆကျပွီး လညျပတျနိုငျသေးတယျ။"
အမရေိကနျပွညျထောငျစုအတှငျးမှာ မဖွဈမနေ ဖှင့ျစရာမလိုတဲ့ အလှပွငျဆိုငျလို စီးပှားရေးလုပျငနျးတှကေတော့ ပိတျထားပါတယျ။ စားသောကျဆိုငျတှေ စားသောကျကုနျဆိုငျတှလေိုမြိုး လူထုအတှကျ မရှိမဖွဈ လိုအပျတဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှကေတော့ ဆကျပွီး လညျပတျနကွေပါတယျ။
