[Zawgyi/Unicode]
အခုနောက်ပိုင်း ကိုဗစ်လူနာတွေမှာ သွေးခဲတာ၊ ရုတ်တရက် လေဖြတ်တာ၊ အဆုတ်ထဲ သွေးခဲတာ၊ နှလုံးရုတ်တရက် ဖောက်လာတာတွေ တွေ့ရှိရကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်က အထွေထွေအထူးကု ဒေါက်တာစိုးပိုင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ တနေ့တည်း COVID ကူးစက်မှုနှုန်းအများဆုံးအဖြစ် စံချိန်သစ်ချိုးသွားတဲ့ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်မှာ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ကုသနေတဲ့ ဒေါက်တာစိုးပိုင်ရဲ့ အတွေ့အကြုံကို မအင်ကြင်းနိုင်က မေးမြန်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ တနင်္ဂနွေ တနေ့တည်းလူပေါင်း ၁၅,၀၀၀ ကျော်ကူးစက်ခဲ့တဲ့ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ဟာ အခုဆိုရင် ကမ္ဘာမှာ COVID-19 ရောဂါ ပြန့်ပွားမှု ဗဟိုအချက်အချာဖြစ်လာခဲ့ပါပြီ။ လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးလကျော် အမေရိကန်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု စတင်ဆိုးရွားလာချိန်မှာ ဖလော်ရီဒါမှာ အခြေအနေ မဆိုးပေမဲ့ ဇွန်လ လယ်ပိုင်းက စပြီး ကူးစက်မှုနှုန်း အရှိန်မြင့်လာပြီး ဆေးရုံတွေမှာ ကိုဗစ် လူနာတွေ မဆန့်အောင် များပြားလာတဲ့ အခြေအနေကို Jackson Memorial ဆေးရုံ အထွေထွေအထူးကု ဒေါက်တာ စိုးပိုင်က ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပြပါတယ်။
"လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးပတ်၊ လေးပတ် လောက်ကစပြီး သိသိသာသာ ထိုးတက်လာတာ။ ဆေးရုံ ၅၆ ခုက ICU မှာရှိတဲ့ ကုတင်တွေ မလောက်တော့ဘူး။ ကျနော်တို့ ဆေးရုံမှာသိသိသာသာ နံပတ်က တက်လာတယ်။ အခုဆိုရင် ဆေးရုံမှာ ကိုဗစ်နဲ့ တက်နေတဲ့ လူနာ ၇၀ လောက်ရှိတယ်။ တခါမှ အဲဒီလောက် မရှိဘူး။"
ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်မှာ ကန့်သတ်ထားတဲ့ lock-down တွေကို စဖွင့်ပေးလိုက်ပြီးနောက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုနှုန်း မြင့်တက်လာတဲ့အကြောင်းရင်းမှာ လူတွေရဲ့ ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပေါ့ဆမှုတွေကြောင့်လည်းပါတယ်လို့ ဒေါက်တာ စိုးပိုင်က ဆိုပါတယ်။ အထူးသဖြင့် လူငယ်တွေအနေနဲ့ ကမ်းခြေနဲ့ အခြား အပမ်းဖြေစရာ နေရာတွေမှာလူစုလူဝေး နဲ့ ပါတီလုပ်ခဲ့တာတွေကြောင့်လည်း ပါတယ်လို့ သူက အခုလိုပြောပါတယ်။
"မဆင်မခြင်၊ isolation မလုပ်ပဲနဲ့ beach တွေသွားတယ်။ လူစုတယ်။ ပါတီပွဲတွေလုပ်တယ်။ ဘားတွေမှာ လူစုတယ်။ နောက်တခု အဆိုးဆုံးက mask ကို မတပ်ကြတာပဲ။ ဟိုးတလောက ပြန်ပြီးတော့ ဖွင့်လိုက်ပြီးတဲ့နောက်မှာ လူတွေက ပြန်ပြီး မဖြစ်လောက်တော့ဘူးလို့ ထင်ပြီး ရဲတင်းလာကြတယ်။ အဲဒါနဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ကူးစက်မှုနှုန်းက သိသိသာသာတက်လာတာ။"
ကျန်းမာရေး ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော့ အခုလို ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု အဆမတန် မြင့်တက်လာတဲ့နှုန်းဟာ သြဂုတ် ဒါမှမဟုတ် စက်တင်ဘာလအထိ ရှိနိုင်ကြောင်း သတိပေးထားပါတယ်။ အရင်က COVID ကူးစက်မှု ဗဟိုအချက်အချာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နယူးရောက်ပြည်နယ်မှာ ကိုဗစ်လူနာ သေဆုံးမှု ၃၂,၀၀၀ ကျော် ထိရှိခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့ အခု အခြေအနေအဆိုးရွာဆုံးဖြစ်နေတဲ့ ဖလော်ရီဒါမှာတော့ ကိုဗစ်ကြောင့် လူသေဆုံးမှု အဲဒီလောက် မများဘူးလို့ ဒေါက်တာ စိုးပိုင်က ပြောပါတယ်။
"ကျနော်က data တော့ သေချာမသိဘူး။ ဒါပေမဲ့ နယူးရောက်ဖြစ်တုန်းက သေဆုံးတဲ့ နှုန်း ပိုများပုံရတယ်။ နယူးရောက်မှာ ဖြစ်တဲ့အချိန်တုန်းက Chloroquie ငှက်ဖျားဆေးပဲ ရှိသေးတာ။ အခု နောက်ပိုင်းတော့ ဆေးကုထုံးတွေမှာ ပိုပြီး option နည်းလမ်းတွေ ပိုပြီးရှိလာတယ်။"
လက်ရှိ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်က ဆေးရုံတွေမှာ လူနာတွေနဲ့ ပြည့်ကျပ်လာနေတာကြောင့် ရောဂါနဲနဲသက်သာလာပြီဆိုတာနဲ့ အောက်စီဂျင် ၅ လီတာအထိပေးတဲ့ ကိရိယာတွေနဲ့ အတူ အိမ်တွေကို ပြန်လွှတ်နေရတယ်လို့ လည်း ဒေါက်တာစိုးပိုင်က ဆိုပါတယ်။ ဒီလို ကူးစက်မှုအခြေအနေတွေ ဆိုးရွာနေပေမယ့် ပြည်နယ်အစိုးရဘက်က ပြန်ပြီး lock down လုပ်တာမျိုး တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ကိုင်တွယ်တာ မတွေ့ရဘူးလို့ သူက အခုလို ပြောပါတယ်။
"ပိုပြီး ပြန်ပြီး တင်းကြပ်တာတွေ လုပ်တာမျိုးတော့ မရှိဘူး။ ကျောင်းတွေတောင် ပြန်ဖွင့်မယ်လို့ ပြောနေတယ်။ အခုလောလောဆယ်တော့ ကျောင်းတွေ ပိတ်ထားတာပေါ့။ သြဂုတ်လမှာ ဖွင့်မလိုလို၊ option တွေပေးမယ်ပေါ့။ အခုတော့ ကျောင်းသား မိဘတွေကို သဘောထား စစ်တမ်းတွေ ကောက်နေတယ်။ ဒါပေမဲ့ လမ်းမှာတော့ နှာခေါင်းစည်းတွေကို မဖြစ်မနေ တပ်ရမယ်လို့ အမိန့် ထုတ်ထားတယ်။"
မေး။ ။ ဒေါက်တာစိုးပိုင် ကိုယ်တိုင်လည်း ဆေးရုံမှာ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ကုသပေးနေရတော့ အခုနောက်ဆုံး ဘယ်လို ကုထုံးတွေနဲ့ ကုသပေးနေလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ အရင်က သုံးခဲ့တဲ့ Chloroquie ငှက်ဖျားဆေးကို အခု လုံးဝမသုံးတော့ဘူး။ အဲဒီအစားDexamethasone လို့ခေါ်တဲ့ Steroid ဆေးပေးတယ်။ နောက်တဆင့် ဆိုးလာရင် Remdesvir ပေးတယ်။ နောက် ICU မှာတော့ Plasma နဲ့ကုတယ်။ နောက် ဗိုင်းရပ်စ်ဆေး အသစ်သုံးလာတာတွေရှိတယ်။ တခုထူးခြားတာက နောက်ပိုင်းမှာ Serum D_Dimer ဆိုတဲ့ သွေးကို စောင့်ကြည့် စစ်ဆေးတဲ့ နည်းကို သုံးတယ်။ သူက သွေးခဲနှုန်းကို တိုင်းတာ။ အဲဒါတက်လာတယ်ဆိုရင် Heparin drip ဒါမှမဟုတ် သွေးကျဲဆေး အပြည့် ပေးတယ်။ အခု ကိုဗစ်ဖြစ်တဲ့အခါမှာ သွေးခဲတာ၊ stroke (လေဖြတ်တာ)၊ heart attack (ရုတ်တရက် နှလုံးဖောက်တာ) နဲ့ အဆုတ်ထဲမှာ သွေးခဲတာတွေ ဖြစ်တတ်တယ်။"
ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် ကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ အင်္ဂါနေ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူပေါင်း ၁၃၂ ဦးရှိနေပြီး တရက်တည်း ကူးစက်သူပေါင်း ၉,၁၉၄ ရှိခဲ့တယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ မိုင်ယာမီ တက္ကသိုလ်က ကူးစက်ရောဂါ ကျွမ်းကျင်သူ ဒေါက်တာ Lilian Abbo ကတော့ မိုင်ယာမီဟာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ စတင်ခဲ့တဲ့ ဝူဟန်မြို့ မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု ဗဟိုအချက်အချာဖြစ်လာနေပြီး အကူအညီတွေ အလွန်လိုအပ်နေကြောင်း သတိပေးပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
[Unicode Version]
ကိုဗဈကူးစကျမှုဆိုးနတေဲ့ ဖလောျရီဒါက မွနျမာဆရာဝနျတဦး အတှေ့အကွုံ
အခုနောကျပိုငျး ကိုဗဈလူနာတှမှော သှေးခဲတာ၊ ရုတျတရကျ လဖွေတျတာ၊ အဆုတျထဲ သှေးခဲတာ၊ နှလုံးရုတျတရကျ ဖောကျလာတာတှေ တှေ့ရှိရကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဖလောျရီဒါပွညျနယျက အထှထှေအေထူးကု ဒေါကျတာစိုးပိုငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ တနေ့တညျး COVID ကူးစကျမှုနှုနျးအမြားဆုံးအဖွဈ စံခြိနျသဈခြိုးသှားတဲ့ ဖလောျရီဒါပွညျနယျမှာ ကိုဗဈလူနာတှကေို ကုသနတေဲ့ ဒေါကျတာစိုးပိုငျရဲ့ အတှေ့အကွုံကို မအငျကွငျးနိုငျက မေးမွနျးတငျဆကျထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ တနငျ်ဂနှေ တနေ့တညျးလူပေါငျး ၁၅,၀၀၀ ကြောျကူးစကျခဲ့တဲ့ ဖလောျရီဒါပွညျနယျဟာ အခုဆိုရငျ ကမ်ဘာမှာ COVID-19 ရောဂါ ပွန့ျပှားမှု ဗဟိုအခကြျအခြာဖွဈလာခဲ့ပါပွီ။ လှနျခဲ့တဲ့ သုံးလကြောျ အမရေိကနျမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှု စတငျဆိုးရှားလာခြိနျမှာ ဖလောျရီဒါမှာ အခွအေနေ မဆိုးပမေဲ့ ဇှနျလ လယျပိုငျးက စပွီး ကူးစကျမှုနှုနျး အရှိနျမွင့ျလာပွီး ဆေးရုံတှမှော ကိုဗဈ လူနာတှေ မဆန့ျအောငျ မြားပွားလာတဲ့ အခွအေနကေို Jackson Memorial ဆေးရုံ အထှထှေအေထူးကု ဒေါကျတာ စိုးပိုငျက ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပွပါတယျ။
"လှနျခဲ့တဲ့ သုံးပတျ၊ လေးပတျ လောကျကစပွီး သိသိသာသာ ထိုးတကျလာတာ။ ဆေးရုံ ၅၆ ခုက ICU မှာရှိတဲ့ ကုတငျတှေ မလောကျတော့ဘူး။ ကနြောျတို့ ဆေးရုံမှာသိသိသာသာ နံပတျက တကျလာတယျ။ အခုဆိုရငျ ဆေးရုံမှာ ကိုဗဈနဲ့ တကျနတေဲ့ လူနာ ၇၀ လောကျရှိတယျ။ တခါမှ အဲဒီလောကျ မရှိဘူး။"
ဖလောျရီဒါပွညျနယျမှာ ကန့ျသတျထားတဲ့ lock-down တှကေို စဖှင့ျပေးလိုကျပွီးနောကျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှုနှုနျး မွင့ျတကျလာတဲ့အကွောငျးရငျးမှာ လူတှရေဲ့ ရောဂါနဲ့ ပတျသကျလို့ ပေါ့ဆမှုတှကွေောင့ျလညျးပါတယျလို့ ဒေါကျတာ စိုးပိုငျက ဆိုပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ လူငယျတှအေနနေဲ့ ကမျးခွနေဲ့ အခွား အပမျးဖွစေရာ နရောတှမှောလူစုလူဝေး နဲ့ ပါတီလုပျခဲ့တာတှကွေောင့ျလညျး ပါတယျလို့ သူက အခုလိုပွောပါတယျ။
"မဆငျမခွငျ၊ isolation မလုပျပဲနဲ့ beach တှသှေားတယျ။ လူစုတယျ။ ပါတီပှဲတှလေုပျတယျ။ ဘားတှမှော လူစုတယျ။ နောကျတခု အဆိုးဆုံးက mask ကို မတပျကွတာပဲ။ ဟိုးတလောက ပွနျပွီးတော့ ဖှင့ျလိုကျပွီးတဲ့နောကျမှာ လူတှကေ ပွနျပွီး မဖွဈလောကျတော့ဘူးလို့ ထငျပွီး ရဲတငျးလာကွတယျ။ အဲဒါနဲ့ နောကျပိုငျးမှာ ကူးစကျမှုနှုနျးက သိသိသာသာတကျလာတာ။"
ကနြျးမာရေး ကြှမျးကငြျသူတှကေတော့ အခုလို ဖလောျရီဒါပွညျနယျမှာ ဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှု အဆမတနျ မွင့ျတကျလာတဲ့နှုနျးဟာ သွဂုတျ ဒါမှမဟုတျ စကျတငျဘာလအထိ ရှိနိုငျကွောငျး သတိပေးထားပါတယျ။ အရငျက COVID ကူးစကျမှု ဗဟိုအခကြျအခြာ ဖွဈခဲ့တဲ့ နယူးရောကျပွညျနယျမှာ ကိုဗဈလူနာ သဆေုံးမှု ၃၂,၀၀၀ ကြောျ ထိရှိခဲ့တာပါ။ ဒါပမေဲ့ အခု အခွအေနအေဆိုးရှာဆုံးဖွဈနတေဲ့ ဖလောျရီဒါမှာတော့ ကိုဗဈကွောင့ျ လူသဆေုံးမှု အဲဒီလောကျ မမြားဘူးလို့ ဒေါကျတာ စိုးပိုငျက ပွောပါတယျ။
"ကနြောျက data တော့ သခြောမသိဘူး။ ဒါပမေဲ့ နယူးရောကျဖွဈတုနျးက သဆေုံးတဲ့ နှုနျး ပိုမြားပုံရတယျ။ နယူးရောကျမှာ ဖွဈတဲ့အခြိနျတုနျးက Chloroquie ငှကျဖြားဆေးပဲ ရှိသေးတာ။ အခု နောကျပိုငျးတော့ ဆေးကုထုံးတှမှော ပိုပွီး option နညျးလမျးတှေ ပိုပွီးရှိလာတယျ။"
လကျရှိ ဖလောျရီဒါပွညျနယျက ဆေးရုံတှမှော လူနာတှနေဲ့ ပွည့ျကပြျလာနတောကွောင့ျ ရောဂါနဲနဲသကျသာလာပွီဆိုတာနဲ့ အောကျစီဂငြျ ၅ လီတာအထိပေးတဲ့ ကိရိယာတှနေဲ့ အတူ အိမျတှကေို ပွနျလှှတျနရေတယျလို့ လညျး ဒေါကျတာစိုးပိုငျက ဆိုပါတယျ။ ဒီလို ကူးစကျမှုအခွအေနတှေေ ဆိုးရှာနပေမေယ့ျ ပွညျနယျအစိုးရဘကျက ပွနျပွီး lock down လုပျတာမြိုး တငျးတငျးကွပျကွပျ ကိုငျတှယျတာ မတှေ့ရဘူးလို့ သူက အခုလို ပွောပါတယျ။
"ပိုပွီး ပွနျပွီး တငျးကွပျတာတှေ လုပျတာမြိုးတော့ မရှိဘူး။ ကြောငျးတှတေောငျ ပွနျဖှင့ျမယျလို့ ပွောနတေယျ။ အခုလောလောဆယျတော့ ကြောငျးတှေ ပိတျထားတာပေါ့။ သွဂုတျလမှာ ဖှင့ျမလိုလို၊ option တှပေေးမယျပေါ့။ အခုတော့ ကြောငျးသား မိဘတှကေို သဘောထား စဈတမျးတှေ ကောကျနတေယျ။ ဒါပမေဲ့ လမျးမှာတော့ နှာခေါငျးစညျးတှကေို မဖွဈမနေ တပျရမယျလို့ အမိန့ျ ထုတျထားတယျ။"
မေး။ ။ ဒေါကျတာစိုးပိုငျ ကိုယျတိုငျလညျး ဆေးရုံမှာ ကိုဗဈလူနာတှကေို ကုသပေးနရေတော့ အခုနောကျဆုံး ဘယျလို ကုထုံးတှနေဲ့ ကုသပေးနလေဲရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ အရငျက သုံးခဲ့တဲ့ Chloroquie ငှကျဖြားဆေးကို အခု လုံးဝမသုံးတော့ဘူး။ အဲဒီအစားDexamethasone လို့ခေါျတဲ့ Steroid ဆေးပေးတယျ။ နောကျတဆင့ျ ဆိုးလာရငျ Remdesvir ပေးတယျ။ နောကျ ICU မှာတော့ Plasma နဲ့ကုတယျ။ နောကျ ဗိုငျးရပျဈဆေး အသဈသုံးလာတာတှရှေိတယျ။ တခုထူးခွားတာက နောကျပိုငျးမှာ Serum D_Dimer ဆိုတဲ့ သှေးကို စောင့ျကွည့ျ စဈဆေးတဲ့ နညျးကို သုံးတယျ။ သူက သှေးခဲနှုနျးကို တိုငျးတာ။ အဲဒါတကျလာတယျဆိုရငျ Heparin drip ဒါမှမဟုတျ သှေးကြဲဆေး အပွည့ျ ပေးတယျ။ အခု ကိုဗဈဖွဈတဲ့အခါမှာ သှေးခဲတာ၊ stroke (လဖွေတျတာ)၊ heart attack (ရုတျတရကျ နှလုံးဖောကျတာ) နဲ့ အဆုတျထဲမှာ သှေးခဲတာတှေ ဖွဈတတျတယျ။"
ဖလောျရီဒါပွညျနယျ ကနြျးမာရေးဌာနရဲ့ အငျ်ဂါနေ့ ထုတျပွနျခကြျအရ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကွောင့ျ သဆေုံးသူပေါငျး ၁၃၂ ဦးရှိနပွေီး တရကျတညျး ကူးစကျသူပေါငျး ၉,၁၉၄ ရှိခဲ့တယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။ မိုငျယာမီ တက်ကသိုလျက ကူးစကျရောဂါ ကြှမျးကငြျသူ ဒေါကျတာ Lilian Abbo ကတော့ မိုငျယာမီဟာ တရုတျနိုငျငံမှာ စတငျခဲ့တဲ့ ဝူဟနျမွို့ မှာ ဖွဈခဲ့တဲ့အတိုငျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု ဗဟိုအခကြျအခြာဖွဈလာနပွေီး အကူအညီတှေ အလှနျလိုအပျနကွေောငျး သတိပေးပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
