(Zawgyi/Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့ကြား မကြာသေးခင်ကစလို့ အပြန်အလှန် ဝေဖန်မှုတွေ ထွက်ပေါ်လာနေပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ် စတင်ပျံ့နံှ့တဲ့ အကြောင်းရင်းအတွက် အပြန်အလှန် စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနကလည်း ကြာသပတေးနေ့ကပဲ တုံ့ပြန်ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Joyce Huang ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ကိုအောင်လွင်ဦးက ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံ ဟူဘေးပြည်နယ်၊ ဝူဟန်မြို့မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ပျံ့နှံ့ခဲ့တာဟာ အမေရိကန်ရဲ့ လက်ချက် ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုပြီး နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Zhao Lijian က Twitter လူမှုကွန်ရက်ကနေ ကြာသပတေးနေ့ကပဲ စွပ်စွဲလိုက်တာပါ။
အမေရိကန်မှာ ကွယ်လွန်သွားသူ တချို့ဟာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံထားရတာကို နောက်ပိုင်းကျမှ သိရှိခဲ့ရကြောင်း အမေရိကန် ကူးစက်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ရေးဌာန (CDC) အကြီးအကဲ Robert Redfield ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ကွန်ဂရက်လွှတ်တော် ကြားနာပွဲမှာ ပြောခဲ့တဲ့ ဗွီဒီယိုကိုလည်း လူမှုကွန်ရက်မှာ ဖော်ပြခဲ့သလို၊ ဝူဟန်မြို့ကို အမေရိကန် စစ်တပ်က ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး သယ်လာတာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်းနဲ့ အမေရိကန် အနေနဲ့ ရှင်းပြဖို့ လိုကြောင်းလည်း ပြောခဲ့ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရသူရဲ့ မှတ်ချက်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလထဲ ဝူဟန်မြို့က စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုမှာ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်စစ်တပ်က ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး သယ်လာတာ ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ ကောလဟလကို ထင်ဟပ်နေတာပါ။
တချိန်တည်းမှာပဲ တရုတ်သိပ္ပံအကယ်ဒမီ လက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတင်းတင်းကျပ်ကျပ် ချထားတဲ့ ဝူဟန် P4 ဇီဝဓာတု ဓာတ်ခွဲခန်းက အစပြုတာ ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုပြီး အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် Tom Cotton အပါအဝင် လူတချို့က သံသယ ရှိနေကြပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရရဲ့ မှတ်ချက်မတိုင်ခင်မှာပဲ အမေရိကန် အမျိုးသား လုံခြုံရေး အကြံပေးအရာရှိ Robert O’Brien ကလည်း ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ တရုတ်နိုင်ငံက အစောပိုင်းမှာ ဖုံးကွယ်ထားခဲ့တဲ့အတွက် ကမ္ဘာတဝှမ်း ကူးစက်မှုတွေ များခဲ့ရကြောင်း ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရသူ နောက်တဦးဖြစ်တဲ့ Geng Shuang ကတော့ အချေအတင် ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စအပေါ် အမေရိကန်ကို အပြစ်ဖို့ခဲ့တာပါ။
“ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစားသစ် အစပြုခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ မကြာသေးခင်ကပဲ ပြောဆိုနေကြတာတွေ ရှိပါတယ်။ တချို့ အမေရိကန် အကြီးတန်းအရာရှိတွေနဲ့ လွှတ်တော်အမတ်တွေက ဒီကိစ္စကို ပြဿနာလုပ်နေကြပြီး တာဝန်မဲ့ မမှန်မကန် မှတ်ချက်တွေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကို ဝေဖန်ထိုးနှက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါတွေအားလုံးကို တရုတ်နိုင်ငံက ဆန့်ကျင်ပါတယ်။”
ဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့အောင် အမေရိကန်က စတယ်ဆိုတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဌာန အရာရှိရဲ့ စွပ်စွဲချက်ကို တရုတ်နိုင်ငံထဲမှာ လက်ခံသူတွေ ရှိသလို ရှုပ်ထွေးအောင် လုပ်တယ်ဆိုပြီး အပြစ်တင်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဟောင်ကောင် နှစ်ခြင်းတက္ကသိုလ်က နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာဌာန ပါမောက္ခ Jean-Pierre Cabestan ကတော့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရသူရဲ့ စွပ်စွဲချက်ကို သံသယရှိတယ်လို့ ဗွီအိုအေကို ပြောခဲ့တာပါ။ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Geng Shuang ကတော့ ကျွမ်းကျင်သူတွေသာ ဆုံးဖြတ်နိုင်မယ့် ကိစ္စအဖြစ် သောကြာနေ့ ဘေဂျင်းမြို့တော်က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောသွားပါတယ်။
“တကယ်တော့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးရဲ့ ဇစ်မြစ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ အမေရိကန် အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းကြားမှာ ကွဲပြားတဲ့ အမြင်တွေ ရှိကြပါတယ်။ မကြာသေးခင် ကတည်းက ကျနော် ပြောနေတာ ရှိပါတယ်၊ ဒါက သိပ္ပံပညာရပ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စပါ၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ အမြင်တွေကို နားထောင်ကြရမှာပါ။”
တရုတ်အစိုးရက ပထမဆုံးလူနာအဖြစ် တရားဝင် အတည်ပြုထားတာ မရှိသေးပေမဲ့လည်း သောကြာနေ့ထုတ် South China Morning Post သတင်းစာမှာတော့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့မှာ ပထမဆုံး ရောဂါကူးစက်မှုကို အတည်ပြုထားခဲ့ကြောင်း တရုတ်အစိုးရရဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို ကိုးကားပြီး ဖော်ပြခဲ့တာပါ။ တရုတ်အစိုးရရဲ့ မှတ်တမ်းတွေဟာ ပညာရှင်တွေ ရောဂါကူးစက်မှုကို ခြေရာခံရာမှာ အထောက်အကူ ဖြစ်နိုင်ကြောင်းလည်း သတင်းစာက ရေးသားထားပါတယ်။
........................
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ဇဈမွဈအတှကျ တရုတျနဲ့ အမရေိကနျတငျးမာ
(Unicode)
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုနဲ့ ပတျသကျပွီး အမရေိကနျနဲ့ တရုတျနိုငျငံတို့ကွား မကွာသေးခငျကစလို့ အပွနျအလှနျ ဝဖေနျမှုတှေ ထှကျပေါျလာနပေါတယျ။ ဗိုငျးရပျဈ စတငျပြံ့နံှ့တဲ့ အကွောငျးရငျးအတှကျ အပွနျအလှနျ စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ တရုတျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာနကလညျး ကွာသပတေးနေ့ကပဲ တုံ့ပွနျပွောဆိုခဲ့တာပါ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Joyce Huang ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ကိုအောငျလှငျဦးက ပွောပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံ ဟူဘေးပွညျနယျ၊ ဝူဟနျမွို့မှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ စတငျပြံ့နှံ့ခဲ့တာဟာ အမရေိကနျရဲ့ လကျခကြျ ဖွဈနိုငျတယျဆိုပွီး နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ Zhao Lijian က Twitter လူမှုကှနျရကျကနေ ကွာသပတေးနေ့ကပဲ စှပျစှဲလိုကျတာပါ။ အမရေိကနျမှာ ကှယျလှနျသှားသူ တခြို့ဟာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံထားရတာကို နောကျပိုငျးကမြှ သိရှိခဲ့ရကွောငျး အမရေိကနျ ကူးစကျရောဂါ ထိနျးခြုပျကာကှယျရေးဌာန (CDC) အကွီးအကဲ Robert Redfield ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ကှနျဂရကျလှှတျတောျ ကွားနာပှဲမှာ ပွောခဲ့တဲ့ ဗှီဒီယိုကိုလညျး လူမှုကှနျရကျမှာ ဖောျပွခဲ့သလို၊ ဝူဟနျမွို့ကို အမရေိကနျ စဈတပျက ဗိုငျးရပျဈပိုး သယျလာတာ ဖွဈနိုငျကွောငျးနဲ့ အမရေိကနျ အနနေဲ့ ရှငျးပွဖို့ လိုကွောငျးလညျး ပွောခဲ့ပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရသူရဲ့ မှတျခကြျဟာ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှဈ အောကျတိုဘာလထဲ ဝူဟနျမွို့က စဈရေးလေ့ကငြ့ျမှုမှာ ပူးပေါငျးပါဝငျခဲ့တဲ့ အမရေိကနျစဈတပျက ဗိုငျးရပျဈပိုး သယျလာတာ ဖွဈနိုငျတယျဆိုတဲ့ တရုတျနိုငျငံမှာ ပြံ့နှံ့နတေဲ့ ကောလဟလကို ထငျဟပျနတောပါ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ တရုတျသိပ်ပံအကယျဒမီ လကျအောကျခံ လုံခွုံရေးတငျးတငျးကပြျကပြျ ခထြားတဲ့ ဝူဟနျ P4 ဇီဝဓာတု ဓာတျခှဲခနျးက အစပွုတာ ဖွဈနိုငျတယျဆိုပွီး အမရေိကနျ အထကျလှှတျတောျအမတျ Tom Cotton အပါအဝငျ လူတခြို့က သံသယ ရှိနကွေပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရရဲ့ မှတျခကြျမတိုငျခငျမှာပဲ အမရေိကနျ အမြိုးသား လုံခွုံရေး အကွံပေးအရာရှိ Robert O’Brien ကလညျး ဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ တရုတျနိုငျငံက အစောပိုငျးမှာ ဖုံးကှယျထားခဲ့တဲ့အတှကျ ကမ်ဘာတဝှမျး ကူးစကျမှုတှေ မြားခဲ့ရကွောငျး ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ တရုတျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရသူ နောကျတဦးဖွဈတဲ့ Geng Shuang ကတော့ အခြအေတငျ ဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စအပေါျ အမရေိကနျကို အပွဈဖို့ခဲ့တာပါ။
“ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အမြိုးအစားသဈ အစပွုခဲ့တာနဲ့ ပတျသကျလို့ မကွာသေးခငျကပဲ ပွောဆိုနကွေတာတှေ ရှိပါတယျ။ တခြို့ အမရေိကနျ အကွီးတနျးအရာရှိတှနေဲ့ လှှတျတောျအမတျတှကေ ဒီကိစ်စကို ပွူနာလုပျနကွေပွီး တာဝနျမဲ့ မမှနျမကနျ မှတျခကြျတှနေဲ့ တရုတျနိုငျငံကို ဝဖေနျထိုးနှကျခဲ့ကွပါတယျ။ ဒါတှအေားလုံးကို တရုတျနိုငျငံက ဆန့ျကငြျပါတယျ။”
ဗိုငျးရပျဈပြံ့အောငျ အမရေိကနျက စတယျဆိုတဲ့ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဌာန အရာရှိရဲ့ စှပျစှဲခကြျကို တရုတျနိုငျငံထဲမှာ လကျခံသူတှေ ရှိသလို ရှုပျထှေးအောငျ လုပျတယျဆိုပွီး အပွဈတငျသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဟောငျကောငျ နှဈခွငျးတက်ကသိုလျက နိုငျငံရေးသိပ်ပံပညာဌာန ပါမောက်ခ Jean-Pierre Cabestan ကတော့ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဌာန ပွောခှင့ျရသူရဲ့ စှပျစှဲခကြျကို သံသယရှိတယျလို့ ဗှီအိုအကေို ပွောခဲ့တာပါ။ တရုတျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ Geng Shuang ကတော့ ကြှမျးကငြျသူတှသော ဆုံးဖွတျနိုငျမယ့ျ ကိစ်စအဖွဈ သောကွာနေ့ ဘဂေငြျးမွို့တောျက သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောသှားပါတယျ။
“တကယျတော့ ဗိုငျးရပျဈပိုးရဲ့ ဇဈမွဈနဲ့ ပတျသကျလို့ အမရေိကနျ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးကွားမှာ ကှဲပွားတဲ့ အမွငျတှေ ရှိကွပါတယျ။ မကွာသေးခငျ ကတညျးက ကနြောျ ပွောနတော ရှိပါတယျ၊ ဒါက သိပ်ပံပညာရပျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ကိစ်စပါ၊ ကြှမျးကငြျသူတှရေဲ့ အမွငျတှကေို နားထောငျကွရမှာပါ။”
တရုတျအစိုးရက ပထမဆုံးလူနာအဖွဈ တရားဝငျ အတညျပွုထားတာ မရှိသေးပမေဲ့လညျး သောကွာနေ့ထုတျ South China Morning Post သတငျးစာမှာတော့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ နိုဝငျဘာလ ၁၇ ရကျနေ့မှာ ပထမဆုံး ရောဂါကူးစကျမှုကို အတညျပွုထားခဲ့ကွောငျး တရုတျအစိုးရရဲ့ မှတျတမျးတှကေို ကိုးကားပွီး ဖောျပွခဲ့တာပါ။ တရုတျအစိုးရရဲ့ မှတျတမျးတှဟော ပညာရှငျတှေ ရောဂါကူးစကျမှုကို ခွရောခံရာမှာ အထောကျအကူ ဖွဈနိုငျကွောငျးလညျး သတငျးစာက ရေးသားထားပါတယျ။
