(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာမှာ သံတမန်ရေးဖိအားနဲ့ အတူ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာရင်ဆိုင်ရဖို့ရှိနေချိန်မှာပဲ အခုလာမယ့် ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်နေ့မှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မြန်မာနိုင်ငံကိုလာဖု့ိ ရှိနေပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ ဒီခရီးစဉ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဘယ်လောက်အထောက်အကူဖြစ်စေမလဲဆိုတဲ့သုံးသပ်ချက်ကို ကိုရန်နိုင်က စုံစမ်းမေးမြန်တင်ထားပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ရီဟာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ဖိတ်ကြားချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံကို လာမယ့် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့မှာ လာရောက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ရီဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက် နဲ့ ၈ ရက်နေ့တွေမှာ ၂ ရက်ကြာ ခရီးစဉ်အဖြစ်နဲ့ သွားရောက်မှာဖြစ်တယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ဒီကနေ့မှာ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာအရေး ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအားတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး သံတမန်ရေးအကြပ်အတည်း ဖြစ်နေချိန်မှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး အခုလို မြန်မာနိုင်ငံကို သွားရောက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီခရီးစဉ်အတွင်း ရိုဟင်ဂျာအရေးကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးနိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ တရုတ်-မြန်မာအရေးကျွမ်းကျင်သူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက အခုလိုပြောပါတယ်။
“ရိုဟင်ဂျာကိစ္စတွေလည်း သူတို့က ကူညီပါ့မယ်လို့သူတို့က ပြောထားတာရော၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာရောက်နေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ နေရပ်ပြန်ရေးကိစ္စ သူတို့ အများကြီးကူညီမယ်လို့ ပြောထားတော့ ဒီကိစ္စတွေလည်း ပါကောင်းပါနိုင်မယ်လို့ ထင်တယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်လာတုန်းကလည်း သမ္မတ Xi Jinping ကိုယ်တိုင်ပြောလိုက်တာပဲ။ ဒီရိုဟင်ဂျာကိစ္စတွေ သူတို့ အတတ်နိုင်ဆုံးကူညီပေးပါ့မယ် ဆိုပြီးပြောလိုက်တာပဲ။”
ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို နယ်သာလန်နိုင်ငံ The Hague မြို့မှာရှိတဲ့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ တရားစွဲထားပြီး၊ လာမယ့် ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့မှာ ပထမဆုံးအကြိမ် ကြားနာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲထားတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်ဖြေရှင်းသွားမယ်လို့ မြန်မာအစိုးရက ပြောထားပြီး၊ အခုလို နိုင်ငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ သွားရောက်ရင်ဆိုင်ဖို့ရှိနေချိန်မှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးသွားရောက်မှာဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် တစုံတရာ အထောက်အကူဖြစ်နိုင်မယ်လို့ ခန့်မှန်းကြောင်း ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက သုံးသပ်ပါတယ်။
“အချိန်ကို ကြည့်ရတာပေါ့နော်၊ time ကို ကြည့်ရတာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ၁၀ ရက်နေ့လောက် ထွက်မှာကို ၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် မထွက်ခင်လာတာက တခုက ဒီလိုရှိတယ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ရောက်သွားတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို သူတို့ ကျွန်းတကျွန်းကို ပို့ဖို့ စီစဉ်နေတယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စရှိတယ် အဲဒါကို တရုတ်က သူတို့ ကူညီပါ့မယ်လို့ ပြောတယ်။ တောင်အာဖရိက နိုင်ငံမှာလည်း slum တွေကို ဖျက်ပြီး သူတို့ တနေရာပို့တုန်းက တရုတ်က ကူညီခဲ့တာရှိတယ်။ အဲဒီတော့ အဲလိုနည်းနဲ့ တရုတ်က ကူညီဖို့များ စဉ်းစားသလားမသိဘူး။ အဲဒီအချက်အလက်ကို ရရင်တော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အတွက်ကတော့ နိုင်ငံတကာ ခုံရုံးမှာ ပြောဆိုတဲ့အခါမှာ သူ့အတွက် နည်းနည်းအားရှိတာပေါ့ဗျာ။ ဒီလိုဖြေရှင်းဖို့အတွက်လည်း ဒီလို ကြိုးစားထားပါတယ် ဆိုတာမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။”
ဒါ့အပြင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ခရီးစဉ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံက ဒေသတွင်းမှာ ဖော်ဆောင်ဖို့ကြိုးပမ်းနေတဲ့ ခါးပတ်လမ်းစီမံကိန်း နဲ့ ဒေသတွင်းကိစ္စရပ်တွေကိုလည်း ဆွေးနွေးနိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ ဒေါက်တာလှကျော်ဇော်က ပြောပါတယ်။
“တရုတ်က အခု RCEP လို့ခေါ်တဲ့Regional Economic Partnershipအာဆီယံနိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံနဲ့ သူတို့ တခြား ၆ နိုင်ငံပေါ့နော် ၊ တရုတ်ရယ် ၊တောင်ကိုရီးယားရယ်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယရယ်၊ သြစတေးလျရယ်၊ နယူးဇီလန်ရယ် ။ အခု အိန္ဒိယကတော့နုတ်ထွက်သွားပြီ။ အဲဒီ RCEP ကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် အကောင်အထည်ဖော်ရေးအတွက် တရုတ်က ကြိုးစားနေတာ တပိုင်းရှိတယ်။ နောက်တခုက တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်းက ပြဿနာတွေကိုCode of conduct လက်မှတ်ထိုးဖို့ တရုတ်က ကြိုးစားနေတာရှိတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ္စတွေနဲ့ မြန်မာပြည်ကို လာပြီးတော့ မေးတာမြန်းတာ တခုခု ရှိမယ်ထင်တယ်။”
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေကို ဆက်သွယ်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် ဆက်သွယ်လို့မရခဲ့ပါဘူး။
.....................
အတိုငျပငျခံဖိတျကွားခကြျအရ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး မွနျမာပွညျလာမညျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ နိုငျငံတကာမှာ သံတမနျရေးဖိအားနဲ့ အတူ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာရငျဆိုငျရဖို့ရှိနခြေိနျမှာပဲ အခုလာမယ့ျ ဒီဇငျဘာ ၇ ရကျနေ့မှာ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး မွနျမာနိုငျငံကိုလာဖု့ိ ရှိနပေါတယျ။ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးရဲ့ ဒီခရီးစဉျဟာ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ဘယျလောကျအထောကျအကူဖွဈစမေလဲဆိုတဲ့သုံးသပျခကြျကို ကိုရနျနိုငျက စုံစမျးမေးမွနျတငျထားပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဝမျရီဟာ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ဖိတျကွားခကြျအရ မွနျမာနိုငျငံကို လာမယ့ျ ဒီဇငျဘာလ ၇ ရကျနေ့မှာ လာရောကျမှာဖွဈပါတယျ။ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဝမျရီဟာ မွနျမာနိုငျငံကို ဒီဇငျဘာ ၇ ရကျ နဲ့ ၈ ရကျနေ့တှမှော ၂ ရကျကွာ ခရီးစဉျအဖွဈနဲ့ သှားရောကျမှာဖွဈတယျလို့ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနက ဒီကနေ့မှာ သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာအရေး ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံဟာ နိုငျငံတကာရဲ့ ဖိအားတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပွီး သံတမနျရေးအကွပျအတညျး ဖွဈနခြေိနျမှာ တရုတျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး အခုလို မွနျမာနိုငျငံကို သှားရောကျမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီခရီးစဉျအတှငျး ရိုဟငျဂြာအရေးကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆှေးနှေးနိုငျဖှယျရှိတယျလို့ တရုတျ-မွနျမာအရေးကြှမျးကငြျသူ ဒေါကျတာလှကြောျဇောက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ရိုဟငျဂြာကိစ်စတှလေညျး သူတို့က ကူညီပါ့မယျလို့သူတို့က ပွောထားတာရော၊ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာရောကျနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့ နရေပျပွနျရေးကိစ်စ သူတို့ အမြားကွီးကူညီမယျလို့ ပွောထားတော့ ဒီကိစ်စတှလေညျး ပါကောငျးပါနိုငျမယျလို့ ထငျတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျလာတုနျးကလညျး သမ်မတ Xi Jinping ကိုယျတိုငျပွောလိုကျတာပဲ။ ဒီရိုဟငျဂြာကိစ်စတှေ သူတို့ အတတျနိုငျဆုံးကူညီပေးပါ့မယျ ဆိုပွီးပွောလိုကျတာပဲ။”
ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာနိုငျငံကို နယျသာလနျနိုငျငံ The Hague မွို့မှာရှိတဲ့ နိုငျငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ တရားစှဲထားပွီး၊ လာမယ့ျ ဒီဇငျဘာ ၁၂ ရကျနေ့မှာ ပထမဆုံးအကွိမျ ကွားနာမှာဖွဈပါတယျ။ ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာနိုငျငံကို တရားစှဲထားတာနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျဖွရှေငျးသှားမယျလို့ မွနျမာအစိုးရက ပွောထားပွီး၊ အခုလို နိုငျငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ သှားရောကျရငျဆိုငျဖို့ရှိနခြေိနျမှာ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးသှားရောကျမှာဖွဈတဲ့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ တစုံတရာ အထောကျအကူဖွဈနိုငျမယျလို့ ခန့ျမှနျးကွောငျး ဒေါကျတာလှကြောျဇောက သုံးသပျပါတယျ။
“အခြိနျကို ကွည့ျရတာပေါ့နောျ၊ time and space ကို ကွည့ျရတာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ၁၀ ရကျနေ့လောကျ ထှကျမှာကို ၊ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ မထှကျခငျလာတာက တခုက ဒီလိုရှိတယျ၊ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကို ရောကျသှားတဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေို သူတို့ ကြှနျးတကြှနျးကို ပို့ဖို့ စီစဉျနတေယျဆိုတဲ့ ကိစ်စရှိတယျ အဲဒါကို တရုတျက သူတို့ ကူညီပါ့မယျလို့ ပွောတယျ။ တောငျအာဖရိက နိုငျငံမှာလညျး slum တှကေို ဖကြျပွီး သူတို့ တနရောပို့တုနျးက တရုတျက ကူညီခဲ့တာရှိတယျ။ အဲဒီတော့ အဲလိုနညျးနဲ့ တရုတျက ကူညီဖို့မြား စဉျးစားသလားမသိဘူး။ အဲဒီအခကြျအလကျကို ရရငျတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအတှကျကတော့ နိုငျငံတကာ ခုံရုံးမှာ ပွောဆိုတဲ့အခါမှာ သူ့အတှကျ နညျးနညျးအားရှိတာပေါ့ဗြာ။ ဒီလိုဖွရှေငျးဖို့အတှကျလညျး ဒီလို ကွိုးစားထားပါတယျ ဆိုတာမြိုးလညျး ဖွဈနိုငျတယျ။”
ဒါ့အပွငျ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးရဲ့ခရီးစဉျအတှငျး တရုတျနိုငျငံက ဒသေတှငျးမှာ ဖောျဆောငျဖို့ကွိုးပမျးနတေဲ့ ခါးပတျလမျးစီမံကိနျး နဲ့ ဒသေတှငျးကိစ်စရပျတှကေိုလညျး ဆှေးနှေးနိုငျဖှယျရှိတယျလို့ ဒေါကျတာလှကြောျဇောျက ပွောပါတယျ။
“တရုတျက အခု RCEP လို့ခေါျတဲ့Regional Economic Partnershipအာဆီယံနိုငျငံ ၁၀ နိုငျငံနဲ့ သူတို့ တခွား ၆ နိုငျငံပေါ့နောျ ၊ တရုတျရယျ ၊တောငျကိုရီးယားရယျ၊ ဂပြနျ၊ အိန်ဒိယရယျ၊ သွစတေးလရြယျ၊ နယူးဇီလနျရယျ ။ အခု အိန်ဒိယကတော့နုတျထှကျသှားပွီ။ အဲဒီ RCEP ကို မွနျမွနျဆနျဆနျ အကောငျအထညျဖောျရေးအတှကျ တရုတျက ကွိုးစားနတော တပိုငျးရှိတယျ။ နောကျတခုက တောငျတရုတျပငျလယျအတှငျးက ပွူနာတှကေိုCode of conduct လကျမှတျထိုးဖို့ တရုတျက ကွိုးစားနတောရှိတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီကိစ်စတှနေဲ့ မွနျမာပွညျကို လာပွီးတော့ မေးတာမွနျးတာ တခုခု ရှိမယျထငျတယျ။”
တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးရဲ့ မွနျမာနိုငျငံခရီးစဉျနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန တာဝနျရှိသူတှကေို ဆကျသှယျဖို့ ကွိုးပမျးခဲ့ပမေယ့ျ ဆကျသှယျလို့မရခဲ့ပါဘူး။
