(Zawgyi/ Unicode)
တရုတ်နဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားအကြား မဟာမိတ်တည်ဆောက်ရေးအတွက် One Belt One Road ရပ်ဝန်းတခု လမ်းကြောင်းတခု စီမံကိန်းနဲ့ ဆက်နွယ်ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ဘီလီယံနဲ့ချီပြီး ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေနဲ့ တည်ဆောက်ယူထားတာပါ။
အဲဒီလို ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေကတဆင့် ကမ္ဘာတဝှမ်း တရုတ်တို့က ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေမှာ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုတွေကို ရယူနေတာပါ။ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုတွေဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေကလာတဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေလို ဒီမိုကရေစီအရေး ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုတဲ့ နှောင်ကြိုးတွေ ပါမနေတာကြောင့် တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို သူ့အနေနဲ့ ကြိုဆိုလက်ခံခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံထဲက တရုတ်တို့ရဲ့ အလုံးအရင်းလာနဲ့ ချည်းငွေတွေနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအတွက် တိုင်းပြည်က ပေးဆပ်ရတာတွေ ရှိနေကြောင်း ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Brian Padden သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ကိုဇော်ဝင်းလှိုင်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်တဲ့ Sihanoukville မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကစလို့ မိုးမျှော်တိုက်ပေါင်း အလုံး တထောင်လောက်ကို တပြိုင်တည်း တည်ဆောက်နေကြတာမှာ အဲဒီ စီမံကိန်းအများစုကို တရုတ်ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင်တွေက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြတာပါ။
တချိန်က တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်တဲ့ ဒီ ကမ်းခြေ အပန်းဖြေမြို့ကလေးမှာ ကာဆီနိုလောင်းကစားရုံပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ကို ဖွင့်ဖို့ စီစဉ်ထားတာကြောင့် မကာအိုနဲ့ Las Vegas တို့ကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မယ့် လောင်းကစားမြို့တော်ဖြစ်ဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ။
ဒါပေမယ့် လစာများတဲ့ လုပ်ငန်းတွေအတွက် တရုတ်အလုပ်သမားတွေ ခေါ်လာတဲ့အပေါ် ဒေသခံတွေအကြား မကျေနပ်မှုတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ ကမ္ဘောဒီးယားမှာ အရည်အချင်းပြည့်မှီတဲ့ ဝန်ထမ်းအလုံအလောက်မရှိဘူးလို့ တရုတ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောပါတယ်။
“ကျနော်က ပိုင်ရှင်ဘဲ။ ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ထမ်းတွေကိုဘဲ ခန့်ချင်ပါတယ်။ တရုတ်အလုပ်သမားတွေက ဈေးကြီးတော့ ကျနော်လဲ တရုတ်အလုပ်သမားတွေကို မခေါ်ချင်ပါဘူး။”
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်းက အခြေခံအဆောက်အဦးတွေ၊ ဆိပ်ကမ်းတွေပြင်ဆင်ဖို့အပြင် Sihanoukville နဲ့ မြို့တော် ဖနွမ်းပင်အကြား အဝေးပြေးလမ်းမကြီး တည်ဆောက်ဖို့တို့အတွက် တရုတ်အစိုးရက ဒေါ်လာ ၄ ဘီလီယံ ဖွံ့ဖြိုးရေး ချေးငွေ ပေးထားပါတယ်။
ကမ္ဘောဒီးယားမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ တရုတ်စက်ရုံပေါင်း ၁၆၀ ကလည်း အလုပ်သမား နှစ်သောင်းကျော်ကို ခန့်ထားပြီး သူတို့ရဲ့ လုပ်အားခဟာ လယ်ကွင်းတွေမှာလုပ်တာထက် ပိုများတဲ့ တနေ့ကို ၈ ဒေါ်လာနှုန်း ပေးနေတာပါ။
ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ အထည်ချုပ်စက်ရုံအလုပ်သမ Ken Pheng က ခမာဘာသာစကားနဲ့ အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒီစက်ရုံမှာလုပ်တာနဲ့ ရွာမှာလုပ်တာက သိပ်မကွာလှပါဘူး။ ရွာမှာတော့ နေပူထဲမှာလုပ်ရတာပေါ့၊ ဒီမှာကတော့ အရိပ်အောက်မှာလုပ်ရတယ်လေ။”
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေမှာ ဖွင့်ထားတဲ့ အထည်ချုပ်နဲ့ ပရိဘောဂစက်ရုံတွေက တရုတ်အပေါ် အမေရိကန်က ချမှတ်ထားတဲ့ ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုကိုလည်း ရှောင်ရှားပေးသလို ဖြစ်စေပါတယ်။
ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေပါတဲ့ အမေရိကန်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေက ပေးတဲ့အကူအညီတွေကို ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က မလိုလားဘဲ တရုတ်တို့ရဲ့ အနှောင်အဖွဲ့ကင်းလွတ်တဲ့ အကူအညီနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကိုဘဲ ကြိုဆိုနေတာပါ။
ဒါပေမယ့် တရုတ်ရဲ့ အကူအညီပေးမှုက အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ အာဏာရှင်ဆန်ဆန် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရစေတယ်လို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။ မနှစ်က ကျင်းပခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူအနိုင်ရရေးအတွက် အတိုက်အခံပါတီကို ဝင်ပြိုင်ခွင့် မပြုတာနဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ သတင်းဌာနတွေကို ပိတ်ပင်ခဲ့တာတွေအတွက် အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်မှုကို ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ ဂရုစိုက်စရာမလိုဘဲ အုပ်ချုပ်ခွင့် ရစေပါတယ်။
အဲဒီအတွက် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်အရေးမှာ တရုတ်တို့ကို ကမ္ဘောဒီးယားက ထောက်ခံပေးပြီး ထိုင်ဝမ်ရဲ့ လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုနဲ့ ဟောင်ကောင်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပိုရရေးကိစ္စတွေမှာ တရုတ်ဘက်က ရပ်တည်ပေးတာတွေ ရှိနေတယ်လို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ကြိုဆိုတဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားတော်ဝင်အကယ်ဒမီက Ky Sereyvath လို ပုဂ္ဂိုလ်တွေကတော့ ကမ္ဘောဒီးယားရဲ့ ထောက်ခံမှုရဖို့ တရုတ်တို့က ငွေပေးဝယ်လိုက်တဲ့ဆိုတဲ့ ကိစ္စကို ငြင်းဆိုပါတယ်။
“ကမ္ဘောဒီးယားဟာ တရုတ်လက်အောက်ခံမဟုတ်ပါဘူး။ ဘယ်နိုင်ငံရဲ့ လက်အောက်ခံမှလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ကမ္ဘောဒီးယားဟာ ကမ္ဘောဒီးယားပါ။”
ဒါပေမယ့် တရုတ်အပေါ် တင်နေတဲ့ အကြွေးတွေကြောင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ ပြီးဆုံးသွားတဲ့ တနေ့မှာ ဘဏ္ဍာရေး ပြဿနာဖြစ်ပေါ်ပြီး တရုတ်ကို မလွန်ဆန်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို ရောက်သွားမယ်ဆိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
.............
ကမ်ဗောဒီးယား အပေါျ တရုတျလှှမျးမိုးမှု
(Unicode)
တရုတျနဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားအကွား မဟာမိတျတညျဆောကျရေးအတှကျ One Belt One Road ရပျဝနျးတခု လမျးကွောငျးတခု စီမံကိနျးနဲ့ ဆကျနှယျပွီး အမရေိကနျဒေါျလာ ဘီလီယံနဲ့ခြီပွီး ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုတှနေဲ့ တညျဆောကျယူထားတာပါ။ အဲဒီလို ဖှံ့ဖွိုးမှုဆိုငျရာ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုတှကေတဆင့ျ ကမ်ဘာတဝှမျး တရုတျတို့က ကုနျသှယျရေးနဲ့ နိုငျငံရေးဆိုငျရာ ကိစ်စရပျတှမှော သွဇာလှှမျးမိုးမှုတှကေို ရယူနတောပါ။ တရုတျရဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုတှဟော အနောကျနိုငျငံတှကေလာတဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုတှလေို ဒီမိုကရစေီအရေး ပွုပွငျ ပွောငျးလဲမှုတှေ လုပျဆောငျရမယျဆိုတဲ့ နှောငျကွိုးတှေ ပါမနတောကွောင့ျ တရုတျရဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှကေို သူ့အနနေဲ့ ကွိုဆိုလကျခံခွငျးဖွဈကွောငျး ကမ်ဘောဒီးယားဝနျကွီးခြုပျ ဟှနျဆနျက ပွောပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံထဲက တရုတျတို့ရဲ့ အလုံးအရငျးလာနဲ့ ခညြျးငှတှေနေဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှအေတှကျ တိုငျးပွညျက ပေးဆပျရတာတှေ ရှိနကွေောငျး ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ Brian Padden သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ကိုဇောျဝငျးလှိုငျက တငျပွပေးပါမယျ။
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံက ဆိပျကမျးမွို့ဖွဈတဲ့ Sihanoukville မှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈကစလို့ မိုးမြှောျတိုကျပေါငျး အလုံး တထောငျလောကျကို တပွိုငျတညျး တညျဆောကျနကွေတာမှာ အဲဒီ စီမံကိနျးအမြားစုကို တရုတျပုဂ်ဂလိက လုပျငနျးရှငျတှကေ ရငျးနှီးမွှုပျနှံကွတာပါ။
တခြိနျက တိတျဆိတျငွိမျသကျတဲ့ ဒီ ကမျးခွေ အပနျးဖွမွေို့ကလေးမှာ ကာဆီနိုလောငျးကစားရုံပေါငျး ၁၀၀ ကြောျကို ဖှင့ျဖို့ စီစဉျထားတာကွောင့ျ မကာအိုနဲ့ Las Vegas တို့ကို ယှဉျပွိုငျနိုငျမယ့ျ လောငျးကစားမွို့တောျဖွဈဖို့ ကွိုးစားနတောပါ။
ဒါပမေယ့ျ လစာမြားတဲ့ လုပျငနျးတှအေတှကျ တရုတျအလုပျသမားတှေ ခေါျလာတဲ့အပေါျ ဒသေခံတှအေကွား မကြနေပျမှုတှေ ဖွဈနပေါတယျ။ ကမ်ဘောဒီးယားမှာ အရညျအခငြျးပွည့ျမှီတဲ့ ဝနျထမျးအလုံအလောကျမရှိဘူးလို့ တရုတျစီးပှားရေးလုပျငနျးရှငျတှကေ ပွောပါတယျ။
“ကနြောျက ပိုငျရှငျဘဲ။ ကမ်ဘောဒီးယားဝနျထမျးတှကေိုဘဲ ခန့ျခငြျပါတယျ။ တရုတျအလုပျသမားတှကေ ဈေးကွီးတော့ ကနြောျလဲ တရုတျအလုပျသမားတှကေို မခေါျခငြျပါဘူး။”
ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံအတှငျးက အခွခေံအဆောကျအဦးတှေ၊ ဆိပျကမျးတှပွေငျဆငျဖို့အပွငျ Sihanoukville နဲ့ မွို့တောျ ဖနှမျးပငျအကွား အဝေးပွေးလမျးမကွီး တညျဆောကျဖို့တို့အတှကျ တရုတျအစိုးရက ဒေါျလာ ၄ ဘီလီယံ ဖှံ့ဖွိုးရေး ခြေးငှေ ပေးထားပါတယျ။
ကမ်ဘောဒီးယားမှာ လညျပတျနတေဲ့ တရုတျစကျရုံပေါငျး ၁၆၀ ကလညျး အလုပျသမား နှဈသောငျးကြောျကို ခန့ျထားပွီး သူတို့ရဲ့ လုပျအားခဟာ လယျကှငျးတှမှောလုပျတာထကျ ပိုမြားတဲ့ တနေ့ကို ၈ ဒေါျလာနှုနျး ပေးနတောပါ။
ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ အထညျခြုပျစကျရုံအလုပျသမ Ken Pheng က ခမာဘာသာစကားနဲ့ အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒီစကျရုံမှာလုပျတာနဲ့ ရှာမှာလုပျတာက သိပျမကှာလှပါဘူး။ ရှာမှာတော့ နပေူထဲမှာလုပျရတာပေါ့၊ ဒီမှာကတော့ အရိပျအောကျမှာလုပျရတယျလေ။”
အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှမှော ဖှင့ျထားတဲ့ အထညျခြုပျနဲ့ ပရိဘောဂစကျရုံတှကေ တရုတျအပေါျ အမရေိကနျက ခမြှတျထားတဲ့ ပိတျဆို့ အရေးယူမှုကိုလညျး ရှောငျရှားပေးသလို ဖွဈစပေါတယျ။
ဒီမိုကရစေီ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးနဲ့ အကငြ့ျပကြျခွစားမှု တိုကျဖကြျရေး လုပျရမယျဆိုတဲ့ ကန့ျသတျခကြျတှပေါတဲ့ အမရေိကနျနဲ့ အနောကျနိုငျငံတှကေ ပေးတဲ့အကူအညီတှကေို ဝနျကွီးခြုပျ ဟှနျဆနျက မလိုလားဘဲ တရုတျတို့ရဲ့ အနှောငျအဖှဲ့ကငျးလှတျတဲ့ အကူအညီနဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှကေိုဘဲ ကွိုဆိုနတောပါ။
ဒါပမေယ့ျ တရုတျရဲ့ အကူအညီပေးမှုက အာဏာတညျမွဲရေးအတှကျ ဝနျကွီးခြုပျအနနေဲ့ အာဏာရှငျဆနျဆနျ အုပျခြုပျခှင့ျ ရစတေယျလို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။ မနှဈက ကငြျးပခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ သူအနိုငျရရေးအတှကျ အတိုကျအခံပါတီကို ဝငျပွိုငျခှင့ျ မပွုတာနဲ့ လှတျလပျတဲ့ သတငျးဌာနတှကေို ပိတျပငျခဲ့တာတှအေတှကျ အနောကျနိုငျငံတှရေဲ့ ပိတျဆို့ ဒဏျခတျမှုကို ဝနျကွီးခြုပျအနနေဲ့ ဂရုစိုကျစရာမလိုဘဲ အုပျခြုပျခှင့ျ ရစပေါတယျ။
အဲဒီအတှကျ တောငျတရုတျပငျလယျပွငျအရေးမှာ တရုတျတို့ကို ကမ်ဘောဒီးယားက ထောကျခံပေးပွီး ထိုငျဝမျရဲ့ လှတျလပျရေး လှုပျရှားမှုနဲ့ ဟောငျကောငျရဲ့ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျ ပိုရရေးကိစ်စတှမှော တရုတျဘကျက ရပျတညျပေးတာတှေ ရှိနတေယျလို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ တရုတျရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှကေို ကွိုဆိုတဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားတောျဝငျအကယျဒမီက Ky Sereyvath လို ပုဂ်ဂိုလျတှကေတော့ ကမ်ဘောဒီးယားရဲ့ ထောကျခံမှုရဖို့ တရုတျတို့က ငှပေေးဝယျလိုကျတဲ့ဆိုတဲ့ ကိစ်စကို ငွငျးဆိုပါတယျ။
“ကမ်ဘောဒီးယားဟာ တရုတျလကျအောကျခံမဟုတျပါဘူး။ ဘယျနိုငျငံရဲ့ လကျအောကျခံမှလညျး မဟုတျပါဘူး။ ကမ်ဘောဒီးယားဟာ ကမ်ဘောဒီးယားပါ။”
ဒါပမေယ့ျ တရုတျအပေါျ တငျနတေဲ့ အကွှေးတှကွေောင့ျ ဆောကျလုပျရေးလုပျငနျးတှေ ပွီးဆုံးသှားတဲ့ တနေ့မှာ ဘဏ်ဍာရေး ပွူနာဖွဈပေါျပွီး တရုတျကို မလှနျဆနျနိုငျတဲ့အခွအေနကေို ရောကျသှားမယျဆိုတဲ့ စိုးရိမျမှုတှေ ထှကျပေါျနပေါတယျ။
