[[ ZAWGYI / UNICODE ]]
ကမ္ဘ့ာနိုင်ငံများ လွတ်လပ်မှုစာရင်း မြန်မာအဆင့် လွန်စွာ ကျဆင်း
ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်မှုဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့် မှတ်တမ်းတင်တဲ့ အမေရိကန်အခြေစိုက် Freedom House အဖွဲ့ကြီးရဲ့ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၄ ရက် ထုတ်ပြန်တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်မှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာမှ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လွတ်လပ်မှုဟာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ကျဆင်းလာနေပြီး အခု ၉ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ရှိတော့တယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ အစိုးရအရာရှိတွေကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ လွှတ်တော်အမတ်တွေ လွှတ်တော်ခေါ်ယူခွင့် မရအောင် မနှစ်က ဖေဖေါ်ဝါရီမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းခဲ့ ချိန်ကစပြီး ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ်ဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီ အကူးအပြောင်းဟာ လုံးဝ လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားခဲ့တယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။
နိုင်ငံတလွှား ဒီမိုကရေစီရေး တောင်းဆို ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့အတူ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်တဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှုတွေကို စစ်တပ်က အကြမ်းဖက်ဖြိုခွဲမှုတွေ တနှစ်ပတ်လုံး တွေ့နေရတဲ့အပြင် စစ်တပ်နဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေကြား တိုက်ပွဲတွေလည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပွါးနေတယ်လို့ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အင်တာနက် လွတ်လပ်ခွင့်ကလည်း အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ကို ရောက်နေတယ်လို့ မနှစ်က စက်တင်ဘာမှာ Freedom House အဖွဲ့က အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံနဲ့ နယ်မြေစုစုပေါင်း ၂၁၀ မှာ နေထိုင်သူတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ လူမှုလွတ်လပ်ခွင့်ဆိုင်ရာ Freedom House ရဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်က လွတ်လပ်မှုဟာ ၁၀၀ မှာ ၂၈ ရှိခဲ့ရာကနေ အခု ၂၀၂၂ မှာတော့ ၉ အထိ ကျဆင်းသွားတယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာတလွှား လွပ်လပ်မှုစံဟာ ၁၆ နှစ် ဆက်တိုက် ကျဆင်း လာနေတာတွေ့ရပြီး ဒီမိုကရေစီအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ဖြစ်လာနေကြောင်းနဲ့ ၂၀၂၁ အတွင်း လွတ်လပ်မှုဆိုင်ရာ တိုးတက်လာတဲ့ နိုင်ငံ ၂၅ နိုင်ငံရှိနေပေမယ့် မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ မှာ ကျဆင်း လာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာ နေနေရပေမယ့်၊ ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းက လွတ်လပ်မှု မရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ နေနေကြရတာကြောင့် ဒါဟာ ၁၉ ၉ ၇ ခုနှစ်က စပြီး အများဆုံးဖြစ်နေ ကြောင်းလည်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအပြင် တရုတ်၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ တောင်ဆူဒန်နဲ့ ဆီးရီးယားလို နိုင်ငံတွေမှာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းအောက်ပဲ လွတ်လပ်ခွင့်ရှိနေချိန်မှာ ဖင်လန်နဲ့ နော်ဝေနိုင်ငံတွေကတော့ ၁၀၀ ရာနှုန်းပြည့် လွတ်လပ်မှု ရှိကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
= = = = = = = = = =
{{ UNICODE }}
ကမ်ဘ့ာနိုငျငံမြား လှတျလပျမှုစာရငျး မွနျမာအဆင့ျ လှနျစှာ ကဆြငျး
ကမ်ဘာတလှှား လှတျလပျမှုဆိုငျရာ စောင့ျကွည့ျ မှတျတမျးတငျတဲ့ အမရေိကနျအခွစေိုကျ Freedom House အဖှဲ့ကွီးရဲ့ ဖဖေေါျဝါရီ ၂၄ ရကျ ထုတျပွနျတဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှကျ ကမ်ဘာတလှှား လှတျလပျမှုဆိုငျရာ အစီရငျခံစာမှ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လှတျလပျမှုဟာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ကဆြငျးလာနပွေီး အခု ၉ ရာခိုငျနှုနျးပဲ ရှိတော့တယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒါဇငျနဲ့ခြီတဲ့ အစိုးရအရာရှိတှကေို ဖမျးဆီးပွီး ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရ လှှတျတောျအမတျတှေ လှှတျတောျခေါျယူခှင့ျ မရအောငျ မနှဈက ဖဖေေါျဝါရီမှာ စဈတပျအာဏာသိမျးခဲ့ ခြိနျကစပွီး ရှေ့မတိုးနောကျမဆုတျဖွဈနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဒီမိုကရစေီ အကူးအပွောငျးဟာ လုံးဝ လမျးကွောငျးပွောငျးသှားခဲ့တယျလို့ သုံးသပျထားပါတယျ။
နိုငျငံတလှှား ဒီမိုကရစေီရေး တောငျးဆို ဆန်ဒပွမှုတှနေဲ့အတူ အကွမျးမဖကျ အာဏာဖီဆနျတဲ့ CDM လှုပျရှားမှုတှကေို စဈတပျက အကွမျးဖကျဖွိုခှဲမှုတှေ တနှဈပတျလုံး တှေ့နရေတဲ့အပွငျ စဈတပျနဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့တှကွေား တိုကျပှဲတှလေညျး ဆကျလကျဖွဈပှါးနတေယျလို့ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အငျတာနကျ လှတျလပျခှင့ျကလညျး အနိမ့ျဆုံးအဆင့ျကို ရောကျနတေယျလို့ မနှဈက စကျတငျဘာမှာ Freedom House အဖှဲ့က အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျခဲ့တာပါ။
ကမ်ဘာ့နိုငျငံနဲ့ နယျမွစေုစုပေါငျး ၂၁၀ မှာ နထေိုငျသူတှရေဲ့ နိုငျငံရေးနဲ့ လူမှုလှတျလပျခှင့ျဆိုငျရာ Freedom House ရဲ့ အစီရငျခံစာထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ၂၀၂၁ ခုနှဈက လှတျလပျမှုဟာ ၁၀၀ မှာ ၂၈ ရှိခဲ့ရာကနေ အခု ၂၀၂၂ မှာတော့ ၉ အထိ ကဆြငျးသှားတယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ကမ်ဘာတလှှား လှပျလပျမှုစံဟာ ၁၆ နှဈ ဆကျတိုကျ ကဆြငျး လာနတောတှေ့ရပွီး ဒီမိုကရစေီအတှကျ ခွိမျးခွောကျမှုတှေ ဖွဈလာနကွေောငျးနဲ့ ၂၀၂၁ အတှငျး လှတျလပျမှုဆိုငျရာ တိုးတကျလာတဲ့ နိုငျငံ ၂၅ နိုငျငံရှိနပေမေယ့ျ မွနျမာအပါအဝငျ နိုငျငံပေါငျး ၆၀ မှာ ကဆြငျး လာတယျလို့ ပွောပါတယျ။
ကမ်ဘာ့လူဦးရေ ၂၀ ရာခိုငျနှုနျးဟာ လှတျလပျတဲ့နိုငျငံတှမှော နနေရေပမေယ့ျ၊ ၃၈ ရာခိုငျနှုနျးက လှတျလပျမှု မရှိတဲ့ နိုငျငံတှမှော နနေကွေရတာကွောင့ျ ဒါဟာ ၁၉ ၉ ၇ ခုနှဈက စပွီး အမြားဆုံးဖွဈနေ ကွောငျးလညျး ဖေါျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအပွငျ တရုတျ၊ မွောကျကိုရီးယား၊ တောငျဆူဒနျနဲ့ ဆီးရီးယားလို နိုငျငံတှမှော ၁၀ ရာခိုငျနှုနျးအောကျပဲ လှတျလပျခှင့ျရှိနခြေိနျမှာ ဖငျလနျနဲ့ နောျဝနေိုငျငံတှကေတော့ ၁၀၀ ရာနှုနျးပွည့ျ လှတျလပျမှု ရှိကွောငျး ဖေါျပွထားပါတယျ။
