[[ ZAWGYI ]]
ဒေါ်လာဈေးတက် ဆေးဝယ်ခက်
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဝယ်များတဲ့ ဆေးဝါးတွေ ဈေးတက်နေပါတယ်။ ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်းတက်နေတာကြောင့် အခက်တေ့ွနေတယ်လို့ ဆေးတင်သွင်းသူတွေက ပြောပါတယ်။ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကူးစက်သူ ပြန်များနေချိန် အဝယ်လိုက်တဲ့ ဆေးတွေ မပြတ်အောင် ထိန်းရောင်းနေကြရတယ်လို့ ဆေးလက်လီလက်ကား ရောင်းချတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကပြောပါတယ်။ ရန်ကုန်ကပေးပို့တဲ့ ဒီသတင်းကိုတော့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က ပြောပြမှာပါ။
အအေးမိပြီး နာမကျန်းဖြစ်သူတွေ သောက်ရလေရှိတဲ့ ဆေးမျိုးတွေ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂ ဆနီးပါး ဈေးတက်နေပါတယ်။ ဒီကိုဂျင်လို တုပ်ကွေးရာသီသုံးဆေးက နှစ်ဆတက်ပြီး ၁၀လုံးတကတ်ကို ကျပ် ၂,၀၀၀ ရှိပါတယ်။ လူသုံးများတဲ့ ပါရာစီတမော(ဘိုင်အိုဂျက်ဆစ်) လို ဆေးက မနှစ်က ဆယ်လုံးတကဒ်ကို ကျပ် ၆၀၀ အောက်ပဲရှိပေမဲ့ အခု မြန်မာပြည်အထက်ပိုင်းမှာ တကဒ်ကို ၁,၅၀၀ ဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့ မကွေးတိုင်းက ဆေးလက်ကားဖြန့်ဖြူးသူတဦးက ပြောပါတယ်။ တချို့ဆေးတွေဆိုရင် ဈေးကွက်ထဲမှာ လိုက်ပြီးဝယ်လို့မရဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။
“ အစ်မတို့ အခုဝယ်လို့မရတာက နှာစေးချောင်းဆိုး ပစ္စည်းတွေ သိပ်ဝယ်လို့မရဘူး မှာလို့မရဘူးဖြစ်သွားတယ်။ လိုအပ်တယ်ဆိုရင်တော့ ဝယ်ရတာပေါ့လေ။ ဈေးနှုန်းကလည်း နှစ်ဆနီးပါးကြီး တက်သွားတဲ့သဘောလို ဖြစ်တာဆိုတော့လေ။ ဈေးရောင်းမကောင်းဘူး၊ ဝယ်လိုအားမရှိဘူး၊ တကယ်မဖြစ်မနေ အရေးကြီးတာပဲ ဝယ်တော့တာပေါ့နော်။ နယ်တွေက ပိုဆိုးတာပါလေ။”
ဆေးတိုင်း ဈေးတက်နေတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ကိုဗစ်ရောဂါကာလမှာ လူသုံးများတဲ့ဆေးတွေက ဈေးပိုတက်လာတာလို့ ပုသိမ်မြို့က မေတ္တာမွန် ဆေးလက်ကားဆိုင်က ပြောပါတယ်။
“ ဆေးဈေးကွက်မှာ ပစ္စည်းပြတ်သွားတဲ့ဟာတွေပေါ့ Decolgen ၊ Kremil-up တို့ Biogesic တို့ပေါ့၊ ကုမ္ပဏီကတော့ သူ့ဖာသူ အရင်ကပုံမှန်အတိုင်း (ပစ္စည်းပို့) ချတာပေါ့နော်၊ အခုက ဝယ်လိုအားများတော့ ပစ္စည်းတွေ ပြတ်တာပေါ့။ လိုက်ဝယ်ရတာ နည်းနည်းလေး ခက်တာပေါ့။ ဈေးလည်းတက်တယ် အဲလိုမျိုး။”
ဈေးကွက်မှာ အရေးပေါ်သုံးဆေးပစ္စည်းတွေ ပစ္စည်းပြတ်မသွားအောင် ပြည်ပကနေ ပုံမှန်သွင်းနေပေမဲ့ ဒေါ်လာဈေး အပြောင်းအလဲကြောင့် တချို့ဆေးဝါးတွေ ဈေးနှစ်ဆ တက်သွားတယ်လို့ ဆေးတင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ ပထမတုန်းက ဈေးသိပ်မတက်သေးတာက ဒေါ်လာဈေး၊ အဟောင်းတွေ သူတို့ဝယ်ထားကြတဲ့ ပစ္စည်းတွေရှိတော့ ထိန်းပြီးတော့ သူတို့လွှတ်တာပေါ့နော်။ အခုနောက်တသုတ် သူတို့ထပ်ဝယ်ရတဲ့အခါကျတော့ ဒေါ်လာဈေး အသစ်ဖြစ်သွားတယ်။ နောက် import ကတော့လွယ်တယ်၊ ဘာမှမခက်ဘူး၊ ကြားထဲမှာ ကွန်တိန်နာ ၁ လုံး ဝင်တာတောင်မှ ဆိပ်ကမ်းရောက်ပြီး ၃ ရက်ထဲနဲ့ ကွန်တိန်နာ ထုတ်လို့ရတယ်။”
၂၀၂၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတုန်းကလည်း အမေရိကန်တဒေါ်လာကို ပြင်ပဈေးကွက်မှာ ၂,၀၀၀ ကျပ်ကျော်သွားတဲ့အတွက် ဒေါ်လာနဲ့ဝယ်ယူတင်သွင်းရတဲ့ ဆေးတွေလည်း ဈေးတက်ခဲ့ပါတယ်။ အခုလည်း ဒေါ်လာဈေးက ကြိုက်ရောင်းကြိုက်ဝယ် ဈေးကွက်မှာ တဒေါ်လာကို မြန်မာကျပ်ငွေ ၂,၀၀၀ လောက်ရှိနေတာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ အိမ်နီးချင်း တရုတ်၊ အန္ဒိယ၊ ထိုင်းစတဲ့နယ်စပ်တွေက နယ်စပ်ဂိတ်တွေကနေ ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုတွေကလည်း အကန့်အသတ်နဲ့သာ တင်သွင်းနိုင်ပါတယ်။ အရေးပေါ်သုံးအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဆေးနဲ့ဆက်စပ်ပစ္စည်းတွေကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းပြီး ကုန်သွယ်ရေးဌာနက တင်သွင်းခွင့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်နက်ကိုင်ပဋိက္ခတွေ နေရာတော်တော်များများမှာဖြစ်နေပြီး လုံခြုံရေးအခြေအနေကြောင့် နယ်စပ်ကနေ ဆေးဝါးတင်သွင်းရတာ အရင်ကလောက် မလွယ်ကူတော့ဘူးလို့ ဆေးကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။ လက်ရှိတော့ ဆေးဝါးနဲ့ ဆက်စပ်ပစ္စည်းတွေကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကနေ သင်္ဘောနဲ့ပဲ အဓိကတင်သွင်းနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
= = = = = = = = = =
{{ UNICODE }}
ဒေါျလာဈေးတကျ ဆေးဝယျခကျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ အဝယျမြားတဲ့ ဆေးဝါးတှေ ဈေးတကျနပေါတယျ။ ဒေါျလာငှလေဲနှုနျးတကျနတောကွောင့ျ အခကျတှေ့နတေယျလို့ ဆေးတငျသှငျးသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ကိုဗဈကပျရောဂါကူးစကျသူ ပွနျမြားနခြေိနျ အဝယျလိုကျတဲ့ ဆေးတှေ မပွတျအောငျ ထိနျးရောငျးနကွေရတယျလို့ ဆေးလကျလီလကျကား ရောငျးခတြဲ့ လုပျငနျးရှငျတှကေပွောပါတယျ။ ရနျကုနျကပေးပို့တဲ့ ဒီသတငျးကိုတော့ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက ပွောပွမှာပါ။
အအေးမိပွီး နာမကနြျးဖွဈသူတှေ သောကျရလရှေိတဲ့ ဆေးမြိုးတှေ မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂ ဆနီးပါး ဈေးတကျနပေါတယျ။ ဒီကိုဂငြျလို တုပျကှေးရာသီသုံးဆေးက နှဈဆတကျပွီး ၁၀လုံးတကတျကို ကပြျ ၂,၀၀၀ ရှိပါတယျ။ လူသုံးမြားတဲ့ ပါရာစီတမော(ဘိုငျအိုဂကြျဆဈ) လို ဆေးက မနှဈက ဆယျလုံးတကဒျကို ကပြျ ၆၀၀ အောကျပဲရှိပမေဲ့ အခု မွနျမာပွညျအထကျပိုငျးမှာ တကဒျကို ၁,၅၀၀ ဝနျးကငြျရှိတယျလို့ မကှေးတိုငျးက ဆေးလကျကားဖွန့ျဖွူးသူတဦးက ပွောပါတယျ။ တခြို့ဆေးတှဆေိုရငျ ဈေးကှကျထဲမှာ လိုကျပွီးဝယျလို့မရဘူးလို့ သူကပွောပါတယျ။
“ အဈမတို့ အခုဝယျလို့မရတာက နှာစေးခြောငျးဆိုး ပစ်စညျးတှေ သိပျဝယျလို့မရဘူး မှာလို့မရဘူးဖွဈသှားတယျ။ လိုအပျတယျဆိုရငျတော့ ဝယျရတာပေါ့လေ။ ဈေးနှုနျးကလညျး နှဈဆနီးပါးကွီး တကျသှားတဲ့သဘောလို ဖွဈတာဆိုတော့လေ။ ဈေးရောငျးမကောငျးဘူး၊ ဝယျလိုအားမရှိဘူး၊ တကယျမဖွဈမနေ အရေးကွီးတာပဲ ဝယျတော့တာပေါ့နောျ။ နယျတှကေ ပိုဆိုးတာပါလေ။”
ဆေးတိုငျး ဈေးတကျနတောမြိုး မဟုတျဘဲ ကိုဗဈရောဂါကာလမှာ လူသုံးမြားတဲ့ဆေးတှကေ ဈေးပိုတကျလာတာလို့ ပုသိမျမွို့က မတေ်တာမှနျ ဆေးလကျကားဆိုငျက ပွောပါတယျ။
“ ဆေးဈေးကှကျမှာ ပစ်စညျးပွတျသှားတဲ့ဟာတှပေေါ့ Decolgen ၊ Kremil-up တို့ Biogesic တို့ပေါ့၊ ကုမ်ပဏီကတော့ သူ့ဖာသူ အရငျကပုံမှနျအတိုငျး (ပစ်စညျးပို့) ခတြာပေါ့နောျ၊ အခုက ဝယျလိုအားမြားတော့ ပစ်စညျးတှေ ပွတျတာပေါ့။ လိုကျဝယျရတာ နညျးနညျးလေး ခကျတာပေါ့။ ဈေးလညျးတကျတယျ အဲလိုမြိုး။”
ဈေးကှကျမှာ အရေးပေါျသုံးဆေးပစ်စညျးတှေ ပစ်စညျးပွတျမသှားအောငျ ပွညျပကနေ ပုံမှနျသှငျးနပေမေဲ့ ဒေါျလာဈေး အပွောငျးအလဲကွောင့ျ တခြို့ဆေးဝါးတှေ ဈေးနှဈဆ တကျသှားတယျလို့ ဆေးတငျသှငျးတဲ့ လုပျငနျးရှငျတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ ပထမတုနျးက ဈေးသိပျမတကျသေးတာက ဒေါျလာဈေး၊ အဟောငျးတှေ သူတို့ဝယျထားကွတဲ့ ပစ်စညျးတှရှေိတော့ ထိနျးပွီးတော့ သူတို့လှှတျတာပေါ့နောျ။ အခုနောကျတသုတျ သူတို့ထပျဝယျရတဲ့အခါကတြော့ ဒေါျလာဈေး အသဈဖွဈသှားတယျ။ နောကျ import ကတော့လှယျတယျ၊ ဘာမှမခကျဘူး၊ ကွားထဲမှာ ကှနျတိနျနာ ၁ လုံး ဝငျတာတောငျမှ ဆိပျကမျးရောကျပွီး ၃ ရကျထဲနဲ့ ကှနျတိနျနာ ထုတျလို့ရတယျ။”
၂၀၂၁ ခုနှဈ စကျတငျဘာလတုနျးကလညျး အမရေိကနျတဒေါျလာကို ပွငျပဈေးကှကျမှာ ၂,၀၀၀ ကပြျကြောျသှားတဲ့အတှကျ ဒေါျလာနဲ့ဝယျယူတငျသှငျးရတဲ့ ဆေးတှလေညျး ဈေးတကျခဲ့ပါတယျ။ အခုလညျး ဒေါျလာဈေးက ကွိုကျရောငျးကွိုကျဝယျ ဈေးကှကျမှာ တဒေါျလာကို မွနျမာကပြျငှေ ၂,၀၀၀ လောကျရှိနတောပါ။
မွနျမာနိုငျငံနဲ့ အိမျနီးခငြျး တရုတျ၊ အန်ဒိယ၊ ထိုငျးစတဲ့နယျစပျတှကေ နယျစပျဂိတျတှကေနေ ကုနျပစ်စညျးတငျသှငျးမှုတှကေလညျး အကန့ျအသတျနဲ့သာ တငျသှငျးနိုငျပါတယျ။ အရေးပေါျသုံးအတှကျ လိုအပျတဲ့ ဆေးနဲ့ဆကျစပျပစ်စညျးတှကေို အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့ ညှိနှိုငျးပွီး ကုနျသှယျရေးဌာနက တငျသှငျးခှင့ျပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လကျနကျကိုငျပဋိက်ခတှေ နရောတောျတောျမြားမြားမှာဖွဈနပွေီး လုံခွုံရေးအခွအေနကွေောင့ျ နယျစပျကနေ ဆေးဝါးတငျသှငျးရတာ အရငျကလောကျ မလှယျကူတော့ဘူးလို့ ဆေးကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ လကျရှိတော့ ဆေးဝါးနဲ့ ဆကျစပျပစ်စညျးတှကေို အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေနေ သငျ်ဘောနဲ့ပဲ အဓိကတငျသှငျးနရေတာ ဖွဈပါတယျ။
