(Zawgyi / Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံ Cox’s Bazar က ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေကို ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်က ဝေးလံခေါင်သီတဲ့ ကျွန်းကို ရွှေ့ပြောင်းမှုဟာ ဆန္ဒအလျောက် ဖြစ်စေဖို့ လိုအပ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာကနေ Lisa Schlein သတင်းပေးပို့ထားတာကို မသိင်္ဂီထိုက် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်းက ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းတွေနဲ့ ရေကြီးမယ့် အန္တရာယ်တွေ ကြုံရနိုင်ခြေများတဲ့ လူမနေတဲ့ Bhasan Char ကျွန်းကို ပြီးခဲ့တဲ့ သောကြာနေ့မှာပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်တွေက ရိုဟင်ဂျာ ၁,၅၀၀ ကျော်ကို ပို့ဆောင်လိုက်တာပါ။ ဒီရွှေ့ပြောင်းမှုအတွက် ပြင်ဆင်မှုမှာ ကုလသမဂ္ဂ ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိဘူးလို့ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီးရဲ့ ပြောခွင့်ရ Babar Baloch က ပြောပါတယ်။ ရွှေ့ပြောင်းမှုလုပ်ငန်းစဉ် တခုလုံးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းအချက်အလက် အပြည့်အဝ မရသလို ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အချက်အလက်တွေလည်း မသိကြောင်း သူကပြောပါတယ်။
Bhasan Char ကျွန်းကို ရွှေ့ပြောင်းရေး ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့ နေရာမှာ ဒုက္ခသည်တွေ အကြောင်းအရာ အစုံအလင် သိခွင့်ရခဲ့ရဲ့လား ဆိုတဲ့အပေါ်မှာ UNHCR အနေနဲ့ စိုးရိမ်ကြောင်း ပြောခွင့်ရ Baloch က ပြောပါတယ်။
“စခန်းတွင်းကနေ ကျနော်တို့ ပြန်ကြားရတာတွေ ရှိပါတယ်။ တချို့လည်း Bhasan Char ကို ရွှေ့ဖို့ ဖိအားပေးခံနေရသလို ဖြစ်နေတယ်၊ တချို့လည်း အရင်က ရွှေ့ပြောင်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမြင်ပြောင်းသွားပြီး မပြောင်းချင်တော့တာမျိုးလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုရင်တော့ ဒီလူတွေကို စခန်းမှာ ဆက်ပြီး နေခွင့်ပေးသင့်ပါတယ်။”
၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းကနေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ Cox’s Bazar ကို ဒုက္ခသည် ၇ သိန်းကျော် ထွက်ပြေးလာခဲ့ပြီးနောက် လူတွေပြည့်သိပ်နေတဲ့ စခန်းတွေမှာ ဖြစ်သလို နေထိုင်နေကြရတာပါ။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို မြန်မာဘက်က လက်သင့်မခံသလို ဒုက္ခသည်တွေကို စိစစ်လက်ခံမယ် ဆိုထားပေမယ့်လည်း ဌာနေပြန်ရေးက အကောင်အထည် မပေါ်သေးပါဘူး။ စခန်းတွေမှာ လူထူထပ်နေတာကို လျှော့လိုကြောင်း၊ လက်ရှိ ရိုဟင်ဂျာတွေ ရွှေ့ပြောင်းမှုကို Bhasan Char ကျွန်းကို လူ ၁ သိန်းရွှေ့ဖို့ အစီအစဉ်ရဲ့ ပထမအဆင့်အဖြစ် ရှုမြင်ကြောင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ပြောဆိုထားပါတယ်။
ကျွန်းပေါ်ကို ရွှေ့ပြောင်းမှုဟာ ဆန္ဒအလျောက် ဖြစ်စေရမယ်ဆိုတဲ့ ကတိကဝတ်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရဘက်က လေးစားလိုက်နာဖို့ ကုလသမဂ္ဂက တောင်းဆိုထားပါတယ်။ နေရာရွှေ့ပြောင်းမှုအတွင်းမှာ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အခက်အခဲတွေကို မြင်တွေ့ရတဲ့အပေါ် UNHCR အနေနဲ့ စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်ရကြောင်းနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်တွေကိုလည်း စိုးရိမ်ချက်တွေကို အသိပေးထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ပြောခွင့်ရ Baloch က ပြောပါတယ်။
“Bhasan Char ကျွန်းကို ရွှေ့ပြောင်းမှုအားလုံးက အစောပိုင်းက ပြောခဲ့သလိုပဲ ဒုက္ခသည်တွေရမယ့် ဝန်ဆောင်မှု အခွင့်အရေး၊ နောက် ကျွန်းပေါ်မှာ နေထိုင်ရမယ့် အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းအချက်အလက် အပြည့်အစုံနဲ့ အသိပေးထားပြီးနောက် သူတို့ဆန္ဒအလျောက်ပဲ ဖြစ်စေရပါမယ်။”
ကျွန်းပေါ်က အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ သတင်းအချက်အလက် အပြည့်အစုံ မသိရကြောင်းလည်း Baloch က ပြောပါတယ်။ ကျွန်းပေါ်မှာ လူနေဖို့အတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံပြီး သင့်တော်ရဲ့လား ဆိုတာကို အတည်ပြုနိုင်ရေးအတွက် ကျွန်းပေါ်ကို သွားရောက်ခွင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရဘက်က ပေးဖို့ လိုလားကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ ကျန်းမာရေး၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အလုပ်နဲ့ ပညာသင်ကြားခွင့်တွေ ရရှိစေရမှာဖြစ်သလို သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေနဲ့ တခြား ဘေးအန္တရာယ်တွေကနေလည်း ကာကွယ်ပေးရမယ်လို့ UNHCR ပြောခွင့်ရက ပြောဆိုသွားပါတယ်။
-------------------------
(Unicode)
Bhasan Char ကြှနျးကို ရိုဟငျဂြာတှေ ရှှေ့ပွောငျးမှု ကုလသမဂ်ဂ စိုးရိမျ
ဘငျ်ဂလားဒရှေ့ျနိုငျငံ Cox’s Bazar က ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေို ဘငျ်ဂလားပငျလယျအောျက ဝေးလံခေါငျသီတဲ့ ကြှနျးကို ရှှေ့ပွောငျးမှုဟာ ဆန်ဒအလြောကျ ဖွဈစဖေို့ လိုအပျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ အဖှဲ့က ပွောပါတယျ။ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာကနေ Lisa Schlein သတငျးပေးပို့ထားတာကို မသိငျ်ဂီထိုကျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဘငျ်ဂလားပငျလယျအောျအတှငျးက ဆိုငျကလုနျးမုနျတိုငျးတှနေဲ့ ရကွေီးမယ့ျ အန်တရာယျတှေ ကွုံရနိုငျခွမြေားတဲ့ လူမနတေဲ့ Bhasan Char ကြှနျးကို ပွီးခဲ့တဲ့ သောကွာနေ့မှာပဲ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အာဏာပိုငျတှကေ ရိုဟငျဂြာ ၁,၅၀၀ ကြောျကို ပို့ဆောငျလိုကျတာပါ။ ဒီရှှေ့ပွောငျးမှုအတှကျ ပွငျဆငျမှုမှာ ကုလသမဂ်ဂ ပါဝငျပတျသကျမှု မရှိဘူးလို့ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ မဟာမငျးကွီးရဲ့ ပွောခှင့ျရ Babar Baloch က ပွောပါတယျ။ ရှှေ့ပွောငျးမှုလုပျငနျးစဉျ တခုလုံးနဲ့ ပတျသကျပွီး သတငျးအခကြျအလကျ အပွည့ျအဝ မရသလို ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ အခကြျအလကျတှလေညျး မသိကွောငျး သူကပွောပါတယျ။
Bhasan Char ကြှနျးကို ရှှေ့ပွောငျးရေး ဆုံးဖွတျခကြျခတြဲ့ နရောမှာ ဒုက်ခသညျတှေ အကွောငျးအရာ အစုံအလငျ သိခှင့ျရခဲ့ရဲ့လား ဆိုတဲ့အပေါျမှာ UNHCR အနနေဲ့ စိုးရိမျကွောငျး ပွောခှင့ျရ Baloch က ပွောပါတယျ။
“စခနျးတှငျးကနေ ကနြောျတို့ ပွနျကွားရတာတှေ ရှိပါတယျ။ တခြို့လညျး Bhasan Char ကို ရှှေ့ဖို့ ဖိအားပေးခံနရေသလို ဖွဈနတေယျ၊ တခြို့လညျး အရငျက ရှှေ့ပွောငျးရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အမွငျပွောငျးသှားပွီး မပွောငျးခငြျတော့တာမြိုးလညျး ရှိနိုငျပါတယျ။ ဒီလိုဆိုရငျတော့ ဒီလူတှကေို စခနျးမှာ ဆကျပွီး နခှေင့ျပေးသင့ျပါတယျ။”
၂၀၁၇ ခုနှဈအတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံတှငျးကနေ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ Cox’s Bazar ကို ဒုက်ခသညျ ၇ သိနျးကြောျ ထှကျပွေးလာခဲ့ပွီးနောကျ လူတှပွေည့ျသိပျနတေဲ့ စခနျးတှမှော ဖွဈသလို နထေိုငျနကွေရတာပါ။ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို မွနျမာဘကျက လကျသင့ျမခံသလို ဒုက်ခသညျတှကေို စိစဈလကျခံမယျ ဆိုထားပမေယ့ျလညျး ဌာနပွေနျရေးက အကောငျအထညျ မပေါျသေးပါဘူး။ စခနျးတှမှော လူထူထပျနတောကို လြှော့လိုကွောငျး၊ လကျရှိ ရိုဟငျဂြာတှေ ရှှေ့ပွောငျးမှုကို Bhasan Char ကြှနျးကို လူ ၁ သိနျးရှှေ့ဖို့ အစီအစဉျရဲ့ ပထမအဆင့ျအဖွဈ ရှုမွငျကွောငျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက ပွောဆိုထားပါတယျ။
ကြှနျးပေါျကို ရှှေ့ပွောငျးမှုဟာ ဆန်ဒအလြောကျ ဖွဈစရေမယျဆိုတဲ့ ကတိကဝတျကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရဘကျက လေးစားလိုကျနာဖို့ ကုလသမဂ်ဂက တောငျးဆိုထားပါတယျ။ နရောရှှေ့ပွောငျးမှုအတှငျးမှာ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ အခကျအခဲတှကေို မွငျတှေ့ရတဲ့အပေါျ UNHCR အနနေဲ့ စိတျမသကျမသာ ဖွဈရကွောငျးနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အာဏာပိုငျတှကေိုလညျး စိုးရိမျခကြျတှကေို အသိပေးထားပွီးဖွဈကွောငျး ပွောခှင့ျရ Baloch က ပွောပါတယျ။
“Bhasan Char ကြှနျးကို ရှှေ့ပွောငျးမှုအားလုံးက အစောပိုငျးက ပွောခဲ့သလိုပဲ ဒုက်ခသညျတှရေမယ့ျ ဝနျဆောငျမှု အခှင့ျအရေး၊ နောကျ ကြှနျးပေါျမှာ နထေိုငျရမယ့ျ အခွအေနတှေနေဲ့ ပတျသကျပွီး သတငျးအခကြျအလကျ အပွည့ျအစုံနဲ့ အသိပေးထားပွီးနောကျ သူတို့ဆန်ဒအလြောကျပဲ ဖွဈစရေပါမယျ။”
ကြှနျးပေါျက အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂအနနေဲ့ သတငျးအခကြျအလကျ အပွည့ျအစုံ မသိရကွောငျးလညျး Baloch က ပွောပါတယျ။ ကြှနျးပေါျမှာ လူနဖေို့အတှကျ ဘေးကငျးလုံခွုံပွီး သင့ျတောျရဲ့လား ဆိုတာကို အတညျပွုနိုငျရေးအတှကျ ကြှနျးပေါျကို သှားရောကျခှင့ျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရဘကျက ပေးဖို့ လိုလားကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတှအေနနေဲ့ ကနြျးမာရေး၊ အသကျမှေးဝမျးကြောငျး အလုပျနဲ့ ပညာသငျကွားခှင့ျတှေ ရရှိစရေမှာဖွဈသလို သဘာဝဘေးအန်တရာယျတှနေဲ့ တခွား ဘေးအန်တရာယျတှကေနလေညျး ကာကှယျပေးရမယျလို့ UNHCR ပွောခှင့ျရက ပွောဆိုသှားပါတယျ။
