[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးကြောင့် ရပ်နားထားရတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမဲဆောက်မြို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ မြဝတီမြို့ကြား ကုန်သွယ်မှုတွေ ဒီကနေ့ ပြန်စခဲ့ပေမဲ့ အခက်အခဲတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်တဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအေးအေးမာက ပြောပြပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှုတွေ ကြုံရပြီးနောက် ထိုင်းနိုင်ငံနဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုတွေကို ပိတ်ထားတာ သီတင်းတပတ်ကျော်ကြာပြီးနောက် ဒီကနေ့ပဲ ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ထိုင်းနိုင်ငံက ကပ်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး ကန့်သတ်ချက်တွေ ရှိနေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် ၂ နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုတွေ အပြည့်အ၀ မလုပ်နိုင်သေးပဲ ဖြစ်နေတဲ့အကြောင်း မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးတေဇာအောင်က ပြောပါတယ်။ ၂ နိုင်ငံ နယ်စပ်မှာ သီးသန့်ဇုန်နယ်မြေ သတ်မှတ်ပြီး ကုန်သွယ်တဲ့ အစီအစဉ်ကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
"ကုန်သွယ်မူဆိုတဲ့ အနေအထားတော့ မဖြစ်သေးဘူး။ BCF ဇုန် အချင်းချင်းကုန်ပစ္စည်းအချင်းချင်း အဆင်ပြေအောင်လုပ်နေတာပဲရှိတယ်။ ကုန်သွယ်မှုဆိုတာ ဟိုဘက်ဂိုဒေါင်နဲ့ ဒီဘက်ဂိုဒေါင်အချင်းချင်းသွားချိန်းမှ ကုန်ပစ္စည်းချတာ ပို့တာအဆင်ပြေမယ်။ ဂိုဒေါင်မှာက လိုအပ်တာ ကုန်တင်နာဆို ကုန်တင်နာ လိုက်မရွှေ့တာပေါ့ တချို့ဆို ကရိမ်းနဲ့ မရွှေ့ရတာပေါ့။ တချို့ဆို ကုန်ပစ္စည်းပေါ်မူတည်ပြီး fork lift လုပ်ရတာ ရှိတယ်။ တချို့ဆို ကုန်ပစ္စည်းပေါ် မူတည်ပြီး ကျွမ်းကျင်လုပ်သားနဲ့ ချရတယ်။ ဒါက ကုန်ပစ္စည်း အတင်အချပေါ့ နောက်တပိုင်းက နယ်စပ်ဇုန်တွေမှာက ဂိုဒေါင်မရှိဘူး။
အမိုးအကာ မရှိဘူး၊ နေပူရင် ပျက်စီးတဲ့ ပစည်းတွေက quality (အရည်အသွေး) ကျမယ်။ မိုးရွာရင်အထိအခံတဲ့ ပစ္စည်းတွေက မိုးရွာရင် quality ကျမယ်၊ ပျက်ဆီးမှာရှိတယ်။ နောက်တခုက အန္တရာယ်များတဲ့ဟာလည်းရတယ် dangerous cargo ရှိတယ်။ ဥပမာ စက်သုံးဆီလိုဟာမျိုးတွေ အောက်စီဂျင် ဟာမျိုးတွေ ဂက်စ်လိုဟာမျိုးတွေက အန္တရယ်များတယ်။ နေပူမခံတဲ့ပစ္စည်းဆို ပလပ်စတစ်ဆို တွန့်ပြီးပျက်ဆီးတယ်။ သုံးလို့မရတော့ဘူး။ အစားအသောက်ဆိုလည်း ဓါတ်ပြယ်တာတွေရှိတယ်။ စက္ကူလိပ်လိုဟာမျိုးတွေကလည်း မိုးရွာရင်ပျက်ဆီးတာပဲ အခုကတော့မဖြစ်မနေ တင်ပို့ရမယ့် ပစ္စည်းတွေလောက်ပဲ လုပ်နေတဲ့သဘောမျိုးပါပဲ။"
မြန်မာနိုင်ငံက ကုန်တင်ကားမောင်းသမား တချို့မှာ ကိုဗစ်ရောဂါပိုး ကူးစက်နေတာ ထိုင်းနိုင်ငံက စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့ပြီးနောက် ၂ နိုင်ငံကြား အဓိကကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတခုဖြစ်တဲ့ မဲဆောက်၊ မြဝတီ ကုန်သွယ်မှုတွေမှာ ယာဉ်မောင်းတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံက ဝင်ထွက်ခွင့်တွေ ကန့်သတ်ထားတာပါ။ ရောဂါကူးစက်မှု အန္တရာယ်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ဒေသခံတွေ တောင်းဆိုဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့အတွက် နယ်စပ်တံတားကနေ ကုန်သွယ်မှုတွေကိုလည်း ထိုင်းနိုင်ငံက ယာယီပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း နောက်ပိုင်းမှာ ကုန်သည်တွေရဲ့ တောင်းဆိုမှုကြောင့် ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေး လမ်းညွှန်ချက်တွေအရ နယ်စပ်မှာ ကုန်သွယ်ရေးဇုန် နယ်မြေ သတ်မှတ်ပြီး ကုန်သွယ်မှုတွေ ပြန်စခဲ့ကြတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း လက်တွေ့မှာ အခက်အခဲတွေ၊ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုတွေ ကြုံနေရတာကြောင့် အစီအစဉ်ကို ပြန်သုံးသပ်ဖို့ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေဘက်က ထိုင်းနိုင်ငံကို တင်ပြထားပါတယ်။
နှစ်စဉ်ခန့်မှန်းခြေ အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်းပေါင်း ၂,၅၀၀ လောက် ကုန်သွယ်မှု ပမာဏရှိတဲ့ မဲဆောက်၊ မြဝတီ နယ်စပ် ကုန်သွယ်မှုတွေကို ပြန်ဖွင့်လိုက်ပေမဲ့ ကျန်တဲ့နယ်စပ်တွေမှာတော့ အဝင်အထွက်တွေနဲ့ ကုန်သွယ်မှုတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံက ဆက်လက်ပိတ်ထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
မွဝတီ-မဲဆောကျ နယျစပျကုနျသှယျမှုပွနျစပမေယ့ျ အခကျအခဲရှိဆဲ
ကိုဗဈကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျရေးကွောင့ျ ရပျနားထားရတဲ့ ထိုငျးနိုငျငံမဲဆောကျမွို့နဲ့ မွနျမာနိုငျငံ မွဝတီမွို့ကွား ကုနျသှယျမှုတှေ ဒီကနေ့ ပွနျစခဲ့ပမေဲ့ အခကျအခဲတှေ ရှိနဆေဲဖွဈတဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအေးအေးမာက ပွောပွပါမယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှုတှေ ကွုံရပွီးနောကျ ထိုငျးနိုငျငံနဲ့ နယျစပျကုနျသှယျမှုတှကေို ပိတျထားတာ သီတငျးတပတျကြောျကွာပွီးနောကျ ဒီကနေ့ပဲ ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျတာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး ထိုငျးနိုငျငံက ကပျရောဂါထိနျးခြုပျရေး ကန့ျသတျခကြျတှေ ရှိနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ၂ နိုငျငံ ကုနျသှယျမှုတှေ အပွည့ျအ၀ မလုပျနိုငျသေးပဲ ဖွဈနတေဲ့အကွောငျး မွဝတီခရိုငျ အုပျခြုပျရေးမှူး ဦးတဇောအောငျက ပွောပါတယျ။ ၂ နိုငျငံ နယျစပျမှာ သီးသန့ျဇုနျနယျမွေ သတျမှတျပွီး ကုနျသှယျတဲ့ အစီအစဉျကွောင့ျ ဆုံးရှုံးမှုတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
"ကုနျသှယျမူဆိုတဲ့ အနအေထားတော့ မဖွဈသေးဘူး။ BCF ဇုနျ အခငြျးခငြျးကုနျပစ်စညျးအခငြျးခငြျး အဆငျပွအေောငျလုပျနတောပဲရှိတယျ။ ကုနျသှယျမှုဆိုတာ ဟိုဘကျဂိုဒေါငျနဲ့ ဒီဘကျဂိုဒေါငျအခငြျးခငြျးသှားခြိနျးမှ ကုနျပစ်စညျးခတြာ ပို့တာအဆငျပွမေယျ။ ဂိုဒေါငျမှာက လိုအပျတာ ကုနျတငျနာဆို ကုနျတငျနာ လိုကျမရှှေ့တာပေါ့ တခြို့ဆို ကရိမျးနဲ့ မရှှေ့ရတာပေါ့။ တခြို့ဆို ကုနျပစ်စညျးပေါျမူတညျပွီး fork lift လုပျရတာ ရှိတယျ။ တခြို့ဆို ကုနျပစ်စညျးပေါျ မူတညျပွီး ကြှမျးကငြျလုပျသားနဲ့ ခရြတယျ။ ဒါက ကုနျပစ်စညျး အတငျအခပြေါ့ နောကျတပိုငျးက နယျစပျဇုနျတှမှောက ဂိုဒေါငျမရှိဘူး။
အမိုးအကာ မရှိဘူး၊ နပေူရငျ ပကြျစီးတဲ့ ပစညျးတှကေ quality (အရညျအသှေး) ကမြယျ။ မိုးရှာရငျအထိအခံတဲ့ ပစ်စညျးတှကေ မိုးရှာရငျ quality ကမြယျ၊ ပကြျဆီးမှာရှိတယျ။ နောကျတခုက အန်တရာယျမြားတဲ့ဟာလညျးရတယျ dangerous cargo ရှိတယျ။ ဥပမာ စကျသုံးဆီလိုဟာမြိုးတှေ အောကျစီဂငြျ ဟာမြိုးတှေ ဂကျဈလိုဟာမြိုးတှကေ အန်တရယျမြားတယျ။ နပေူမခံတဲ့ပစ်စညျးဆို ပလပျစတဈဆို တှန့ျပွီးပကြျဆီးတယျ။ သုံးလို့မရတော့ဘူး။ အစားအသောကျဆိုလညျး ဓါတျပွယျတာတှရှေိတယျ။ စက်ကူလိပျလိုဟာမြိုးတှကေလညျး မိုးရှာရငျပကြျဆီးတာပဲ အခုကတော့မဖွဈမနေ တငျပို့ရမယ့ျ ပစ်စညျးတှလေောကျပဲ လုပျနတေဲ့သဘောမြိုးပါပဲ။"
မွနျမာနိုငျငံက ကုနျတငျကားမောငျးသမား တခြို့မှာ ကိုဗဈရောဂါပိုး ကူးစကျနတော ထိုငျးနိုငျငံက စဈဆေးတှေ့ရှိခဲ့ပွီးနောကျ ၂ နိုငျငံကွား အဓိကကုနျသှယျရေးလမျးကွောငျးတခုဖွဈတဲ့ မဲဆောကျ၊ မွဝတီ ကုနျသှယျမှုတှမှော ယာဉျမောငျးတှကေို ထိုငျးနိုငျငံက ဝငျထှကျခှင့ျတှေ ကန့ျသတျထားတာပါ။ ရောဂါကူးစကျမှု အန်တရာယျကို ထိနျးခြုပျဖို့ ဒသေခံတှေ တောငျးဆိုဆန်ဒပွခဲ့ကွတဲ့အတှကျ နယျစပျတံတားကနေ ကုနျသှယျမှုတှကေိုလညျး ထိုငျးနိုငျငံက ယာယီပိတျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး နောကျပိုငျးမှာ ကုနျသညျတှရေဲ့ တောငျးဆိုမှုကွောင့ျ ကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျရေး လမျးညှှနျခကြျတှအေရ နယျစပျမှာ ကုနျသှယျရေးဇုနျ နယျမွေ သတျမှတျပွီး ကုနျသှယျမှုတှေ ပွနျစခဲ့ကွတာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး လကျတှေ့မှာ အခကျအခဲတှေ၊ ဆုံးရှုံးနဈနာမှုတှေ ကွုံနရေတာကွောင့ျ အစီအစဉျကို ပွနျသုံးသပျဖို့ မွနျမာအာဏာပိုငျတှဘေကျက ထိုငျးနိုငျငံကို တငျပွထားပါတယျ။
နှဈစဉျခန့ျမှနျးခွေ အမရေိကနျဒေါျလာသနျးပေါငျး ၂,၅၀၀ လောကျ ကုနျသှယျမှု ပမာဏရှိတဲ့ မဲဆောကျ၊ မွဝတီ နယျစပျ ကုနျသှယျမှုတှကေို ပွနျဖှင့ျလိုကျပမေဲ့ ကနြျတဲ့နယျစပျတှမှောတော့ အဝငျအထှကျတှနေဲ့ ကုနျသှယျမှုတှကေို ထိုငျးနိုငျငံက ဆကျလကျပိတျထားဆဲဖွဈပါတယျ။
